HEREENIG D.
N'. 185.
Donderdag 14 November 1918.
105e jaargang.
Waarheen gaan we?
ABONNEMENT
Prjs par kwartaal, lü Goes f|l,~
bniten Goes f 1,25.
Alzonderljke Dommara 5 cent.
VersehjntMaandag-, Woensdag-
«n Vi-fldagsvond.
GOESCHE
Uitgave fliauml. Venn. „Goesche Courant".
COl RANT
Directeur6. W. ran Barneveld.
ADVERTENTIËK
van 15 regel» 75 eest, elk»
regel inner 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemast!
berekend.
Familieberichten 1—10 regels f 1,50
Bewijsnummer» 5 cent,
Advertsutiön worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag..
Evolasie geen re?olnsie
Verschrikkelike gebeurtenissen be
leven we. Zó diep ingrijpend zijn ze en
zó snel volgen ze elkander op, dat we ze
niet meer verwerken kunnen. Het gaat
ons als in Augustus 'i 4. Ook toen kon
den wij alles niet volgen en lieten ons
medeslepen in de maalstroom. Toch,
dunkt ons, tussen toen en tans een groot
onderscheid
Wij hadden toen geleefd een rustige
periode, een tijdstip van ekonomiese, van
maatschappelike ontwikkeling, rdat vrij
wel aan iedereen gaf een redelik bestaan.
Het ging in doorsnee de mensheid goed
De wetenschap gaf leiding aan industrie
en landbouw, deed de handel profiteren
van steeds betere verkeersmiddelen. Het
was een vredelievende wedstrijd* om
steeds hoger te klimmen, de samenleving
te breugen op breder standpunt, de
mensheid te voeren tot groter en meer
geluk
Helaas, hoe anders zou het uitkomen
Zij, de eenvoudigen, de werkbijen, die
daaraan het hardst medehielpeD, wisten
niet, dat de grond onder hunne voeten
ondergraven wasdat daar lagen voet
angels en klemmen, ja, dat kruit en meer
helse middelen waren aangebracht, om
alles, wat na jaren van zwoegen was
opgebouwd, in één ogenblik te vernielen
Achteraf bekeken, leefden wij in een
kaartenhuis, was onze woning op drijf
zand gebouwd
Waarom gebeurde dat alles? De
geschiedschrijver zal het hebben uit te
zoeken. Wij praten slechts als leek,
wij zijn geen staatsman, maar ons
dunkt, het enige antwoord daarop is:
egoïsme. Wij bedoelen daarmede niet de
zelfzucht, welke gaat van de eene
persoon op de andere, maar we denken
ons volkerendie spreken eigen taal,
hebben eigen gewoonten en gebruiken,
eigen grenzen. En nog zijn we er dan
niet, want 90 daarvan heeft aan
dergelik laag eigenbelang niet gedacht!
Het restanteen kliek wordt het ge
noemd, ?nachtheblers, belust op geld
gedreven wellicht door heerszucht 1
Groot scheen de strijd, maar voor ons
was ze klein, omdat wij overtuigd waren,
dat lage, kleine bedoelingen daaTaan
ten grondslag lagen
Intusschen wij hebben die strijd
moeten medestrijden. Wel niet met
wapengeweld, doch op maatschappelik
gebied zeer zeker. Wij hebben alle
gevolgen daarvan gevoeld en onder
vinden ze nog
Ons leger vier jaar in touw. Betrek-
kelik weinig doden door de dienst,
maar hoeveel andere slachtoffers? Wie
kan ze noemen, de namen dier jonge
lieden, die door onderbreking van hun
studie voor de maatschappij verloren
zijn Wie telt ze, de hoofden van
kleine bedrijven, die tans volledig op
koude voeten staan Kortom, wie kan
overzien, de kracht, die ook bij ons
verloren is gegaan
Dat alles hebben wij doorleefd en
nu roepen wij allen op, om met voile
kracht mede te weiken, om een en
i» FBUILLETOIS
Oorspronkelijke Roman
DOOS
COSINUS.
Werktulgelgk liep ik den gang door
naar de kamer, welke ik all jongen
al leder jaar bewoond had en waar
Annette en lk den eeriten nacht Tan
on» huweljk doorgebracht hadden. Ik
opende de dear. Tegen de duisternis
zsg lk b{j de ramen flauw de omtrek
ken van de m(J zoo wel bekende
onde menbelen. Ik stak mijn hand
naar het luciferbakje aan den maar
alt en meende toen een gestalte nlt
een knielende hoadlng zich voor me
to zien oprichten. Vlag stak ik bet
licht op en mijn vronw stond voor
me. De plooien van haar kimono
vielen ln rechte, eenvoudige lflnen
langs haar af en twee dikke vlechten
lagen over haar borst waartegen baar
bleeke gezichtje rein en kinderlijk
afstak. Nog nooit had ik haar in zoo'n
eenvoudige dracht gezien. Het strenge
ervan noodlgde tot niets nit, deed
geen emoties opvlammenmaar ver'
ried enkel een konde knlsohheid.
Zwijgend stonden we een poos elkaar
aan te kijken.
ander in de kortst mogelike tijd te
herstellen.
En als we dat doeD, dan doen we
dat zeker dezer dagen met dubbele
ernst. Laten wij den blik slaan om ons
heen en zien naar builen, hoe daar
van het eene uiterste in het andere
wordt vervallen Dat lijkt ons nooit
goed. De Maatschappij gaat niet met
hokken en stoten vooruit alleen langs
geleidelike, ordelik:* weg kan blijvende
vooruitgang komen. Moge het Neder-
landsche volk dat toch langs alle kant
inzien. Wij zijn gespaard voor de ellende
van de oorlog, wellicht door onze
nuchterheid. Welnu, laten wij nu ook
nuchter blijven
In 1914 werden wij overvallen!
Toen kouden wij niet alles overzien,
maar een vierjarige leerschool ligt tans
achter ons. Lafen wij daaruit deze les
trekken, en dat met het oog op het
verleden, dat een rustige ontwikkeling
van een volk de meeste waarborgen geeft
van het grootst mogelike geluk aan het
grootst mogelïk aantal mensen.
Krahbendijke. JAC. WELLEMAN?
In een volgend artikel zullen wij
in aansluiting met bovenstaande de
eischen der S. D. A. P. bespreken.
Met razende snelheid ontwikkelen
zich de gebeurtenissen in de laatste
dagen, die voor de volkeren van Europa,
ja, van de heele wereld, van het groot
ste belang zijn.
Het einde van dezen langdurigen
oorlog is ten slotte nog plotseling en
vrij onverwacht gekomen. Ook hier heeft
evenals in Rusland de revolutionuaire
geest, die in het volk ontwaakte, den
doorslag gegeven. Het weerstandsver
mogen van het Duitsche rijk, dat
hierdoor reeds eenigen tijd werd onder
mijnd, is daardoor ten laatste bezweken.
Toen Vrijdag j.l. de eiseh gesteld
werd, dat de Keizer zou aftreden en
hieraan gevolg werd gegeveD, was het
voor ieder duidelijk, dat hiermee ook
de kans op den strijd tot het bitter
einde was voorbijgegaan. De onder
handelaars over den wapenstilstand
verdienden dien naam niet meer. Zij
hadden geen andere taak meer dan te
hooren wat de entente over hun had
beslist. Er bestond geen keus meer.
De voorwaarden, hoe hard ook, werden
aanvaard en om 5 uur van den 11 Nov.
geteekend.
Het opmaken van de vredesvoor
waarden zal zeker nog eenigen tijd in
beslag nemen. Met de tegenpartij be
hoeft daarbij niet te worden onder
handeld. De voorwaarden van den
wapenstilstand zijn van dien aard, dat
ooktegen de meest drukkende bepalingen
verzet niet meer mogelijk is. Een weer
opflikkeren van den strijd is uitgesloten.
Meer moeite zal het kosten, om bij
het verdeelen van den buit aan ieder
het door hem begeerde te verschaffen.
Botsingen van belangen kunnen daarbij
niet uitblijven, en het gevolg kan zijn,
dat men zelf zal trachten te nemen,
wat wordt onthouden bij de vredes-
beschikking.
Het Duitsche volk heeft, terwijl het
in afwachting leeft van het vonnis dat
,Neem 't me niet kwaaie," zei ik
ten slotte, ,lk wist niet dat je hier
was."
Ik voelde mo bang-verlegen>fj
daarentegen scheen zich volkomen te
beheerichen; en antwoordde me op
een overscbilligen toon
.Alles schjnt hier in hols van
streek te lijn. En daar niemand me
mijn kamer gewezen heeft, ben ik
maar hierheen gekomen."
.En dat was ook heel natuurlijk,*
zei lk zacht, te geigkertQd de dear
achter ma afsluitend.
Verschrikt met wjdopen oogen
vroeg ze gejaagd: .Wat wil je?"
.Heb je er wat op tegen, dat ik
hier een oogen blikje bljf
.Neen, volstrekt niet."
,Ga dan altten."
.Dank je, ik zal liever blijven staan.'
.Maar ik kan 100 niet fatsoenlijk
tot je praten,* overreedde ik haar,
.en bovendien loop je grooten kans
bij het open raam kon te sollen
vatten.*
Mijn vroaw zette zich toen, met het
gelaat van me afgewend, aan de
onderwetsehe toilettafel en vroeg
.Waar wilde je me over spreken
Ik wist 't waarachtig zelf nieten
zwijgend, bleef ik naar haar zitten
kijken. O, als lk slechts naast haar
neer had mogen knielen met mijn
hoofd in haar schoot en haar tegen
me aan had mogen drnkken, mis-
over haar zal worden gestreken, in zijn
eigen land een taak van reusachtigen
omvang op zijn schouders genomen.
De radicale hervorming, die aan het
tot dusverre autocratisch geregeerde
land bezig is zich te voltrekken, zal
alle krachten in beslag nemen. De
nieuwe leiders alleen, zouden deze ge
weldige prestatie niet volbrengen kun-
Den, wanneer zij niet daarin werden
bijgestaan door degenen, die onder het
vorige régime reeds posten van gewicht
bezetten. Gelukkig onttrekken weinigen
zich daaraan en heeft zelfs Hindenburg
aan de nieuwe regeering meegedeeld,
dat hij zich en heel het leger ter
beschikking stelt, ten einde een chaos
te voorkomen.
Tot dusverre is alles geregeld ver-
loopen, doch dat zegt niet veel voor
een revolutie, die vijf dagen oud is
en waarbij geen tegenstand werd ge
boden. Ook in Rusland hebben wij
ons eerst verheugd in het onbloedig
verloop en al zijn de Duitsche aard
en het hooger peil van beschaving
factoren van beteekenis, wij kunnen
de revolutie pas ordelijk prijzen, wan
neer over geruimen tijd is gebleken,
dat de macht in handen van ééne
partij blijft berusten, die haar gezag
zonder terrorisme kan handhaven.
Er moeten door het volk van
Duitschland nog moeilijke problemen
worden opgelost.
De verarmde, ondervoede en ont
redderde toestand, waarin zich het land
bevindt, gevoegd bij de te verwachten
voorwaarden der entente, zal zware
eischen stellen aan de mannen, die het
roer in handen nemen.
Ook voor ons land is de rustige
ontwikkeling der nieuwe toestanden bij
den buurman van het grootste belang.
De revolutionuaire geest, die vanuit
Rusland over Europa komt, zal ook
hier weerklank vinden.
Hoe het verloop der beweging, die
daaruit voortkomt zal zijn, hangt voor
een groot deel af van de ontwikkeling
der gebeurtenissen in Duitschland.
Wij gaan in de binnenlandsche politiek
spannende tijden tegemoet. Het her
vormingsproces, dat zich gaat voltrek
ken, zal in overeenstemming met de
geweldige gebeurtenissen, die zijn af
gespeeld, verder strekken en vlugger
worden uitgevoerd, dan wij in meer
rustige tijden voor mogelijk zouden
houden. Hiertegen kan geen bezwaar
bestaan, wanneer de meerderheid van
het volk dat wenscht.
De nog zoo kort geleden onder
algemeen stemrecht en de evenredige
vertegenwoordiging gekozen Kamer en
regeering, zouden kunnen worden be
schouwd als de getrouwe afspiegeling
van den volkswil.
Het is echter uit het program der
socialistische partijen op te maken, dat
zij slechts een vertegenwoordiging zon
den erkennen jroor welker verkiezing
ook de vrouwen van Nederland haar
stem hadden kunnen uitbrengen. In
aanmerking genomeu de buitengewone
omstandigheden, waarin wij leven, kan
het zijn, dat daarmee in de Kamer in
stemming wordt getoond. Ook daarin,
hoewel afwijkende van den regel, schuilt
geen gevaar. De op die wijze nieuw-
Kamer, zal een zuiver beeld
sehien had dat me dan rast gegeven
maar helaas, we stonden reeds te ver
van elkaar af. Die periode van ons
leven was in rook opgegaan.
„Ik weet niet preoes,* stotterde ik
ten laatste verlegen, .wat lk je te
leggen had.'
,Das je had ma niets te zeggen
.Neen."
.Wil je dan zoo goed zijn me alleen
te laten?'
,Je wilt, dat lk weg zal gaan
vroeg ik naaw hoorbaar. De woorden
waren er alt voordat lk 't zelf goed
wist.
Ze had het gaslicht uitgedraaid en
Stond in het lehgosel der kaarten op
de toilettafel voor me.
,Ik ga naar bed," zei ze bedaard.
Weer ontvielen me woorden waar
van ik me eleohts half bewast was.
,Heb je dan heel geen medelijden met
me? Voel je dan niets meer voor mei*
,ln welk opzloht
.Genadige hemel 1 Mijn zuster ligt
op sterven. Ik ben alioen. Niemand
van mtjn familie I» me meer gelaten.
En je zegt niet»; staat daar en doet
niets 1*
Ik verbeeldde me haar te zien
wankelen. Ze legde een hand tegen
haar borsten een eigenaardig gelald,
een gil, die een trillend gelach voort
bracht, ontsnapte baar keel.
.Ik dacht, dat je niet van sentiment
gediend wai I"
geven van den volkswil.
Waar wij echter voor gespaard hopen
te blijven zijn de opvattingen, die in
Rusland er toe hebben geleid, de
wettig en door algemeen stemrecht
gekozen constituante door wapenge
weld uiteen te zien drijven, omdat de
samenstelling daarvan niet was, zooals
een kleine minderheid zich had voor-
isteld.
Een verschijnsel, dat in dezelfde
richting wijst, vinden we nu al in het
programma der vereeuigde sociaal demo
cratische partijen, die in Duitschland
aan het bewind zijn. Daarin staat
Ten eerste moeten alle burgerlijke
partijen van de regeering uitgesloten
blijven.
Ten tweede. De politieke macht
is in handen van de Raden van
arbeiders en soldaten, die zoo spoedig
mogelijk moeten wordeu bijeen ge
roepen tot een vergadering uit het
heele Rijk.
Het vraagstuk van een constitu-
eerende vergadering komt eerst hij
de consolideering van den door de
revolutie in het leven geroepen toe
stand ter sprake.
In de laatste plaats, wanneer alles
in kruiken en kannen is, zal dus
misschien worden gevraagd naar den
werkelijken volkswil, want dat is nog
maar een vraagstuk, geen eiseh.
Dergelijke opvattingen, die wij helaas
ook al aantreffen bij de Nederl.
soc. democraten, leiden noodzakelijk tot
verzet van de meerderheid des volks
en wanneer dat verzet wordt gebroken
door geweld, komt de hervormings
poging in de banen van het Bolsjewisme
met al de ellendige gevolgen daarvan.
B.
Buitenland.
De wapenstilstand.
Het kanon zwflgt, de krggsbedrijven
zjjn geëindigd de vrede zelf staat
voor de deur
Zeker, men herademt, men gevoelt
zich als van een nachtmerrie verlost,
en toeh smaken we niet de vreugde,
welke we ons hadden voorgesteld te
zallen beleven, wanneer eenmaal dit
heuglijk nieuwe ons bereiken zoa.
We voelen een diepe dankbaarheid
bfl 't besef dat ons land en volk zijn
gespaard gebleven voor den oorlog
en een weldadige rast komt over ons
b(| de gedachte dat er thans niet meer
elke mlunat de vreeselijkste oorlogs
gruwelen plaat» grijpen maar oen
onvermengde vreugde werd niet ons
deel en de reden daarvan ii wel
hoofdzakelijk, dat wij ons nog niet
aan het einde voelen van alle
ellende en dat de voorwaarden,
aan Duitschland opgelegd om het den
wapenstilstand te verschaft-n, niet
schtlnen te voldoen aan het measenei
lijk gevoel van recht.
Dnltschland is overwonnen en het
zon gedwongen ziln alle eischen te
aanvaarden, door de Entente te stellen
on jalst dit had de Entente, zoo haar
woorden geen ledige praal z{n, bei
hooren te bewegen zich zooveel mo
gelijk te matigen
Dit is niet geschied, doch bierbij mag
niet alt het oog worden verlaren, dst
deze voorwaarden sgn opgesteld voor
in Duitschland de revolutie segevlerde.
De altlevering van wapenen, schepen
en vervoermiddelen, alsmede de be:
.Wie heeft 't over sentiment
Weer sneed dia gillend trillende
laoh door de kamer, terwijl ze zich
met een hand aan het ledikant stoneds.
,Wat scheelt je,* vroeg ik nijdig.
.Ben je krankzinnig geworden?*
,0, neen maar je verwacht van
me, dat lk trenren zal nn z{ heengaat,
niet? Welnu, lk zal 't niet!"
.Ik wist wel, dat ja leder lid van
mijn familie haatte. Maar dat iz 't ook
niet. 't Kan je niet schelen wat ik
voel! Trouwens, lk lijk wel gek om
zulke verklaringen te staan geven.'
,Ik heb er je ook geenszins om
gevraagd. Wat je familie betreft, lk
heb er nooit een plaats tusschen ln
mogen nemen. Dht bob lk niet mot
mHn geld kunnen koopon I»
,Je bent buiten jezelf omzooiotzte
durven beweren. Zelfs nu
,0, God, zwijg je hebt met haar
gesproken over mQ lk heb ieder
woord hier kannen verstaan wal
lk op het oogenblik maar In haar—*
't Was als voelde lk een steek door
mijn hart.
.Neen, neen, zeg dat niet," riep lk
zeunwachtlg alt.
Zij lachte weer zoo vreemd-, een
kort, onnatuurlijk vroolijk opschatereu
was 't, gevolgd door een schel door
dringende bysterlichen gil. Toen zakte
ze opeens nap naast het bed neer en
brak ln een hevig gesnik uit.
Ontsteld hoog ik me over haar heen.
zetting van de Bijnvesilngon sjju
zniver te beschouwen als maatregelen,
waardoor men erin wensohte te voor
zien, dat Duitschland eventueel de
wapsaea cist opnieuw ter hand zon
nemen. Had men met het Daüsehland
van thans te doen gehad, dan had
althans de elsch betreffende de ven
voermiddelen niet soover behoavc-nte
gaan, en dus mag redelökerwijïe
althans op dit punt een milde en niet
te straffs ten uitvoerlegging worden
verwacht.
Ook voor de andere eischen zijn
wel vsrzaohteudeomatandighoden aan
te voeren, wanneer men ze nadar be
schouwt, doch er is er één, die met geen
mogelijkheid all rechtvaardig kan
worden gekeneohetst. Het is de be
paling, dat de blokkade zal worden
gehandhaafd, dat das, terwijl de
wapens worden neergelegd, het af-
schuweigke wapen der nithongering
van kracht zal blijven. Hierin schuilt
een element van onmensebeljke
wreedheid, terwijl er openlijk mee te
kennen wordt gegeven, dat de strijd
niet .gaat tegen het Dnitsche mllltai-
rismé (dat overigens voor goed ter
ziele is), maar dat het doel is de
vernietiging van het Dnltsohe volk
zelf.
Mogelijk iz het, dat ook hier de
brij niet zoo heet gegeten wordt, als
zo wordt opgediend en dat de ver
anderde omstandigheden mode op dit
pant bijdragen tot een gewijzigde
hunding der geallieerden. Mocht dit
niet het geval z$n, dan mogen wj
van de betere elementen der entente-
volken verwachten, dat zij het niet
zallen laten bi) een protest tegen
dezen eiseh hunner regeerlngen, doch
eveneens door een revolutionaire be
weging aan hun wil kracht zullen
bijzetten. Het revoiuiiespook beeft
een meer refielo gestalte aangenomen
en zal al wat bij de geallieerden naar
chauvinisme en Imperialisme zweemt,
beletten zloh schaamteloos te doen
geiden. Er zfjn reeds teekenen die
wQzen op zulk een kentering ten
goeds.
De Manchester Guardian betuigt
warme instemmlug met de woorden
van Lloya George dat het Brltsche
volk niet wraakzuchtig li en er niet
van houdt een man te liaan die op
den grond Ugt.
De taak van de bouwers van den
volkenbond vervolgt het blad
iz oneindig vergemakkelgkt door de
hervorming van Dultechlaad tot een
demokratische republiek Ala da vol
ken willen, kunnen tij mans de vrede
op een vasiea grouazlag bouwen,
maar het cement van dat gebouw
moet: .rechtvaardigheid' zjn.
Sommige verblinde mensehen zouden
bijv. de Dultaeha OossenrSkert willen
verhinderen zich bfl de Dultzehe
republiek aan te zlulten en praten er
zelfs van Duitschland tot z(jo vroege-
ren chaos van staatjes terug te bren
gen. Men deed beter dadelqk ln te
tien dat zoovele Eogelaehen hun leven
niet hebben gelaten ooi andere volken
te tyrannlseeren. Wij ln Engeland
willen geen deel hebben aan zuike
plannen. De geallieerde staatslieden
sullen goed doen zich te laten leiden
door rechtvaardigheid en breed inzicht.
Wij hopen, dat dit verstandige woord
meer weerklank zal vinden bij het
groi van het Brltsche volk, dan andere
persultlngen, die zelfs ln de Duitsche
revolutie nog een truc willen zien.
Hoe hard de wapouitllstandavoori
waarden dan ook voor Dnltschland.
mogen zfn en hoe onbillijk zij ook
Netty, wat scheelt ja? Notiy!*
.Raak me niet aan,* gilde ze, ,Ga
heen en laat me met rustl*
,'Aal lk dan Iemand roepen?
.Neon, neen
.Maar ik kan ja toch onmogelijk in
zoo'n toestand alleen laten.'
Wankelend richtte se zich op, keek
me koud aan en zei: .Laat me alleen 1
Ik kan niet méér verdragen. En nu,
ga ga!'
Een flauw licht brandde in een
leege kamer aan don voorkant van
het huis. Ik stond daarin, spannend
luisterend naar een teeken van leven,
dat misschien alt de kamer er naast,
die ik zoo juist verlaten had, komen
kon. Maar ik hoorde niets. De stilte
om me heen begon langzaam op mijn
gemoed ln te werken. Een kille nacht
seheon over mijn ziel gevaren, en
rillend, niet zoozeer van de kou als
wel van een In-verlaten gevoel, stapte
ik in mQu bed. De vlam van een
nachtpit flikkerde onrustig op en neer
an projecteerde fantastische schadu
wen tegen de soldering. Ik dacht aan
Amelia, die in mfln zuster's kamer
sliep, aan de twee onde bediendes,
dia ln de benedenvertrekken half»
aangekleed lagen te rasten en aan
den dokter, die op een wreveligeu
toon door de teletoon had geantwoord
«geen onmiddellijk gevaar*.
CWordt vervolgd).