ff0. 128,
Dinsdag 29 October 1918.
105e jaargang.
ABONNEMENT
Pr8a per kwartaal, in Goes f|l,
batten Goes f1,25.
Afzonderlijke nomffieri 5 cent.
VerschijntMaandag, Woensdag
en VrSdagavond.
GÖESCHE E0I1IAM
Uitgave Naaml. Venn. „Goescbe Courant''. Directeur6. W, van Bsrneveld.
ADVEBTENTIËN
ven 15 regels 75 eent, elke
regal moer 15 eent.
Driemaal plaatolng words tweemaal
berekend
Familieberichten 1—10 regels f 1,50
BawDscnmaaer» 5 cent.
Advertemlgn worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag..
Bij dit no. behoort een Bijvoegsel.
u 11 e n 1 a ,n d.
De versnelde evolutie.
Wat er tegenwoordig tn de Centrale
rijken gebeurt zouden wij een ver
snelde evolutie kunnen noemen.
Het is geen revolutie, geen plotse
linge an gewelddadige ommekeer mot
alle botsingen en gevolgen van die»,
doch een snelle groei van het reeds
bestaande, een rijp wording van wat
zich reeds lang openlijk en In stilte
ontwikkelds. De grootera snolheid van
de evolutie naar de volkshoerichappU
is oen reehtstreeksch gevolg van den
groeten druk, die van bulten op de
Centrale rijken ls uitgeoefend. Was
men er daar lu geslaagd dien steeds
toénemondaa druk te weerstaan, zoo
sou de bestaande politieke toestand
niet alleen bestendigd en versterkt
sijn geworden, doch de democratische
evolutie zon sen aanmerkelijke ver
traging hebban ondervonden. Het
gevolg hiervan zon dan wellicht ge
weest zijn, dat de levends kracht van
het volk ïleb, bij gebrek aan gelegen
heid om zleh vrij te uiten, had opge
hoopt om by eau of andere gelegen
held plotseling uit te barsten en te
voeren tot de revolutie, da grootsche
wanhoopsdaad der verdrukten, die
geeu varfrlssshiag kan brengen zonder
tevens geweldige verwoestingen aan
ts richten.
Door den militairen tegenslag ii
hst aanzien der hssrschsndo machten
gedaald en hun aanmatiging derhalve
aanzienlek getemperd. De valsche
leuzen hebben hun facineerende beko
ring verloren, de dwaze roes van
kruitdamp en zegegeschresuw is voor'
bj en geleidelik ontnuchterd heeft
de groots massa zich zelf rekenschap
gevraagd van de waarheid dor di igen
es de juiste verhouding doronveran-
derlQke feiten.
Sinds des tweeden slag aan de
Mams en den grooten teruglacht
der Dultschers zijn d® volken in da
Centrale Kijken zich bewust geworden
van het hopelooze van den oorlog en
wel geweldig moet hiervan de uit
werking zijn geweest. Een sterk
volk, dat getoond heeft sterk naar
bulten te zijn, buzlï echter ook de
Innerlijke kracht, die noodlg ls om
den wreedsten zelfstrijd zegevierend
te doorstaan. Dit geldt in hoogs mate
voor het Duitsche volk, dat geheel
anders heeft gereageerd op de groote
beproeving, dan da onderling zoo
verschillende bevolking van Oosten
rijk HoDgarQs.
Het Dnitsshe volk is zich van de
waarheid bewust geworden en het
heeft, zonder over te liaan tot een
zinnelooste woede, zonder zichzelf de
ramp eener revolutie aan te doen,
met de zijn eigen degeljkheld de
gevolgtrekkingen gemaakt, die noodlg
waren om met vrucht en succes den
weg te betreden, die voert naar de
overwinning op zich zelt.
Het gaat op dien weg m6t versnel
de pas voorwaarts en heeft daarbj
Wilsons bedekte aansporingen niet
van noode. Ongetwijfeld Is Wilsons
Invloed groot op de jongste gebeur
tenissen. Zooals de houding van
Amerika den gang van den oorlog
heeft bepaald, heeft Wilsons persoon
lijko houding op de ontwaking van
het Dultsehe volk in sjjo geheel een
beiltsseodea invloed gehad. ZJn ido
alen heeft het als de ware erkend,
zijn beginselen voor recht on vrOheid
hoeft het omhelsd, «yu woorden
wenscht het thans In daden om te
zetten. Bet Dultsehe vcik is daarmede
reeds begonnen. Het heeft zich ver
zekerd van een regesriag die aan den
wil des volks is onderworpen, het
heeft zleh zelf de beslissing over
oorlog en vrede in handen gelegd,
het heeft zijn pressie uitgeoefend om
de tot heden gehuldigde militaire
leiding te fouikec, want het ontslag
van Ludendorff mag als zoodanig
worden uitgelegd.
Vrij en frank klinkt thans da stem
van het Dultsehe volk, in den BIJko-
dag en elders, b(j monde van ver
tegenwoordigers van verschillende
partijen, en er is geen alias-dempende
macht meer, dia het geluid belet tot
ver over Duitsehlands grenzen te
weergalmen.
Wjj verbazen ons over da uitingen,
die thans voorkomen in de Duttsche
pers en vragen ons af hoe het mogelijk
is dat daar, In Duitsohland, ongestraft
zoo drieste woorden mogen worden
gesproken, woorden waarin men open'
lijk den Keizer zelf het moreele
dwangbuis aanlegt en hem ichier
noopt, do belemmering van zf)n persoon
uit den. weg te ruimen, door afstand
te doen van den troon.
,Niot slechts de huidige drager van
de kroon, maar de heele dynastie
moet do laan ult«, hooron wf roepen
in den Eljksdag. Iets dergelijks ls
missoblen ook vroeger wol eens ge
zegd door een onafhankelijke socialist,
doch wQ vernamen het niet. Dit is
hel teekoneuu verschil, het buwü" ast
ware inaohtoiuoshold van de oude
machten, die zich zullen moeten be-
keeren of het terrein van den strijd
hebben tb verlaten.
Van dit laatste sullen wellicht
binnenkort nog eenige treffende voor
beelden volgen. Het ontslag van Ludeni
dorff zal de verwachte belangrijke
verklaring van den Keizer wel niet
zijn, waardoor de atmosfeer gezuiverd
zou worden.
Hier Zei wel bedoeld zijn de atmos
feer tusschen Dultsehlsnd en zijn
vijanden, die nog steeds wordt verpest
door oen wantrouwen, dit vjj, nou>
tralen, die Immers vrij van oorlogs
psychose zfla, niet mogen en kunnen
koesteren.
In de atmosfeer, die thans reeds in
Duitsohland hoeracht, dank z{j oe
versnelde evolutie op politiek gebied,
ademt men al ruim en diep. Einde
lijk zal het Dultscha volk zijn kracht
gaan aanwenden tot esc doel, dat de
lnopannisg waard sal ajjn.
Hat zal daarbij het hoofd niet ver
liezen, gelijk zooveel andere volken
in deze omstandigheden soutien doan,
het zal toonen de bewondering van
ïjjn vrienden te verdienen en hen
beschamen, die het Dultsehe volk mede
schuldig willen verklaren aan de
sendee en wandaden van een Dultsehe
kliek.
Anders zal het la Oostenrijk HoEga-
r^e gaan, geigk de feiten reeds laten
zien. Hier geen spoor van innerlijke
kracht en grootheid, geen zweem van
een zich Dimmer verloochenend karak
ter, doch enkel onderlinge verdeeld'
heid, haat en verraad, zich thans
duidelijfc uitende la de Hongaarsane
crisis. Wy geven hieronder hot jongste
bericht, daarop betrekking hebbende.
Een beschouwing naar aanleiding
ju rvsn moeten wy tot later uitstellen.
De Hosigaaraclse crisis.
Uit Boedapest wordt dd. 26 Oct.
gemeld
Hedennacht is in een oosfereDtie
van vertegenwoordigers van de
Ksrolyi party, ds sociaal democraten
en da radicalen tot instelling van een
Honsaarscheu nationalen raad be
sloten.
De nationale raad heeft een proclama
tie tot het Hongaaracira volk gericht,
welks in twaalf punten het program
van den raad omvat. Het program
elscht: onverblrfdoljï breken met
het huidige corrupte parlementaire en
regeerlngsstelselonverwyide waar
borging van do volkomen onaihanke.
Ijkheld van Hongarye, zoowel wat
betreft i$n bnitenlandsche politiek als
sijn" economische en militaire positie.
De Hongaamche legert moeten utt het
buitenland worden teruggeroepen an
naar bun vaderland terug worden
gebracht. Aan den hopeloozen oorlog
moes onmiddelijk een einde worden
gemaakt. BJ het sluiten van den
vrede mogen alleen de belangen vaa
Hongarye voor uogen worden ge
gehouden, m-t opzegging van het ver
bond met Duitsohland.
Voorts wordt verlangd: ontbinding
van het Huls van Afgevaardigden,
uitschrijven van nieuwe verkiezingen
onder het algemeens, geljke, geheime
en zich ook tot de vrouwen uitstrek
kende kiesrecht. Het selfbeschikkiegs
recht der volkan dient onverwijld
versekerd te wordeD voor ds niet
Hongaarsch sprekende volken, in
den geest van Wilson's beginselen
recht van vereenigen en vergaderen,
opheffing van da censuur, vryheld
van drukpers, amnestie voorpolitieke
misdryven, sociaal politieke hervor
mingen, erkenning van de pas
ontstane Oekralcsohe, Fooliche, Tsje
chlsche, Zatd-Slavlsehe ea Dultech-
OostenrUkscbe nationale staten. Naar
het algemeens vredescongres moeten
tsr vertegenwoordiging van Hongarije
mannon worden gezonden, die zonder
voorbehoud aanhangers zyn van de
ontwapening, de verpllehte scheidsge'
rechten en den statenbond.
Het laatste punt van hst progam
la: het nietig-verklaren van de
vredesverdragen van Brest-Litofak en
Boekarest.
Ludendorff ontslagen.
Uit BetlQn wordt ofttciool gemeld
Z M. de keizer en koning heeft
den generaal der Infanterie Ludendorff,
eersten kwartiermeester generaal, la
vrede kommandsnt van de 85üe brl
gade infanterie, vandaag zyn verzoek
om ontslag inwilligend ter beschikking
gesteld. Tevens heeft het Z. M. be
haagd, in genadige bekendmaking
den generaal mee te deelen, dat het
Neder-BSnsche regiment toherpsehut
ters No. 89, waarvan de generaal al
gerolmen t{jd chef ls, voortaan den
naam .generaal Ludendorff' zal dragen.
Weer een Dultsch antwoord.
Uit Berlyn worm officieel gemeld:
In het antwoord van Duitsohland aan
Wilson wyst de Dultsehe regeering
op do veranderingen In de grondwet
en merkt tevens op, dat in haar handen
de maebtsbevoegdheden rusten.
De Dultsehe regeer log jiet thans
de voorstellen tegemoet voor een
wapenstilstand, ter Inleiding van een
vrede van gerechtigheid.
Gemeenteraad van Goes.
Vergadering van Zaterdag 26 Octo
ber. Voorzitter de hear D D. van de
Bont, loco burgemeester. Afwazig wa
ren met kennisgeving de h.h. Dekker,
Van Dissel, Brants, W. Kakebeeke ea
Hollmann, terwijl voorts ook da heer
v. d. Leeuw aiwezig was.
De voorzitter deelde mede van den
heer G. A. H jaoius haricot te hebben
ontvangen, dat den burgemeester mat
ingang van 1 November opnieuw een
verlof van twee maanden is toegestaan.
Ingekomen ztukken.
Ie. He: adres van het bestuur van
de afd. Zeeland van den Ned. Bond
van Gsm. Ambtenaren werd in handen
van B. en W. gesteld;
2e. naar aanleiding van de goed
keuring van 's raadsbesluit tot het
aangaan eener geldleening ad f 75000,
deelde de voorz. mede dat hterlo
wytiglng moet worden .gebracht, daar
de leening 140000 en de aflossing i/xo
van het te leenen kapitaal zal bedra
8«ni
3a. naar aanleiding van de medc-
deeling van den raad der gemeente
IJlst, meldende dat dese zich met het
dringend verzoek tot de regeering en
de Staten-Geueraal heeft gewend, dat
de wettelijke uitwerking van art 192
der grondwet ten spoedigste tot stand
komt, seide de heer Donner het wen
•fhelgk te achten, dat de raad van
Goes eveneens besloot een dergeiyk
verzoek te doen.
De voorzitter meende dat de regee-
ring in deze geen drang van ver
schillende gemeenten noodlg heeft.
De heer Donner was daarvan niet
overtuigd en wees op de scbromeiyke
onbillijkheid, welke ten opslchto van
art. 192 sinds lang heeft geheerscht.
Da heer Plazier wenschte het voor
stel van den heer Donner te ondor-
steunen, mede omdat de wstteigke
uiiwsrktng van bedoeld artikel een
geldeiy i voordeel voor de gemeente
zou meebrengen.
De beer Fransen v -I. Putte stelde
voorop dat de quaestie wordt be.
heerscht door de vraag, ln hoeverre
het gemeentebelang erbij betrokken la
Hst ligt op onzen weg zulk een ver
zoek te doen, ook als er voor de ge
meente slechts de kans bestaat op
gelaelflk voordeel, waarvan spreker
echter nog niet overtuigd is.
Nadat de heeren Donner en Plazier
het voorstel nader verdedigd hadden
en de voorzitter had verklaard er
persoonlijk niets tegen ts hebben,
werd z. h. tt. besloten een verzoek
als boven omschreven tot de regeering
en de Staten Generaal ta richten.
De Spaansche griep
Da voorzitter deelds alsnu mede,
dat hedeu (Zaterdag) op medisch ad
vies de openbare scholen alhier z{|n
gesloten la verband met het hesrscben
van de Spaansche griep. Tevens is
het verzoek aan de bijzondere aoholen
gericht, Maandag eveneens tot sluiting
over te gaan.
Ds Voorzitter vroeg den raad of
dese er geen bezwaar tegen heeft,
dat de veretachte goedkeuring van
den genomen maatregel aan Gsd.
Staten zal worden gevraagd.
De heer Donner vroeg of er oen
termen is gesteld, gedurende welke
de scholen gesloten zullen zja.
De Voorzitter wees er op, dat ook
hierin het medisch advies moest wor
den ingewonnen.
Do heer Stieger vroeg, of er zich In
deze gemeente reeds veel gevallen
van Spaansche griep voordoen.
De Voorzitter antwooidde, dat het
aantal steeds toeneemt, terwijl de heer
Franeenv.d. Putte nader mededeelde,
dat de toestand Donderdag nog geen
aanleiding gaf om de scholen te
sluiten, maar dat de daarna voorge
komen uitbreiding den maatregel
wenschelflk maakte, ten einde erger
te voorkomen. Op 't oogenblik had de
epidemie nog geen grooten omvang
sacgoDomsn.
De raad besloot de bedoelde goed
keuring aan Gsd. Staten te vragen.
Benoeming vroedvrouw.
Mej, H. de Jonge werd wederom
met ingang van 1 Sopt voor 3 jaren
aii gemeente vroedvrouw benoemd.
Herhalingtonderwijl.
Besloten werd tot splitsing van de
eerste klasse van het herhallngs-
onderwyi.
In varband hiermede werden tot
leerkrachten bfl dit onderwas de hh.
J. Bulaaard en A.M.Oyerhoff benoemd.
Eervol ontilag.
Aan den heer L. v. d. Steen te
Vllssingen, werd op zyn verzoek met
ingang van 1 Sopt. eervol ontslag
verleend als leeraar in de gymnastiek
aan de m.u.l.o.-school en School B.
Begrootingen.
De begrooting voor 1919 van het
Burgerlijk Armbestuur en van het
Gasthuis werden vastgasteld en goed-,
gekeurd.
Voorts werd tot de voorgestelde
wijziging van de gemeente-begrooting
1917/18 besloten.
Aankoop gronden bouwterrein.
Gelijk gemeld «telden B. en W. den
raad voor veorloopig niet over te gaan
tot de onteigening of aankoop van de
perceelsgedeelten sectie C nos. 896,
544, 54 en 1248
De heer Plazier zou willen vragen
of hierdoor geen ongowensohto wysi-
giog wordt aangebracht in het .bouw
plan I". Spr. vreest, dat er oen go-
drukte toestand zal worden geschapen,
wat hy zou betreuren, te meer, daar
de besparing van f 2500 niet van
overwegend belang is te achten.
De voorzitter meende, dat de afwij
king van het oorspronkelijke plan zeer
gerlcgon invloed zal hebben, weshalve
daartegen geen bezwaar werd gemaakt.
De gemeente bouwmeester, de heer
Rothuizengaf, daartoe in do gelegen-
beid gesteld, een nadere toelichting,
opmerkende dat de grenslijn zeer goed
veraoderd kan worden. Hierdoor zul
len alleen de tulntjeB van twee per-
ceelen wat minder diep worden, terwjl
de oorsprot-kelUka grouoiyn schuins
over de lengte door een bestaande
schuur liep, zoodat daar een zeer zon
derling gebouw zou komen ta staan,
dat de omgeving ten zeerste zou ont
sieren By da nadere opmating ls
gebleken, dat de toestand anders was,
dan oorsproskoiyk word gedacht. De
verandering zal geen schade, doch wel
een besparing opleveren, zoudat spr#
se aanbeval.
Da heer Van Poslqeest meende dat 't
beter was, slch aan het oude plan te
houden en zleh Diet gelegen to laten
liggen aan da eigenzinnigheden van
sommige eigenaars. Er komt nu, meent
spr., geen doorgaacde straat en do
verandering brengt geen verbetering.
De voorzitter merkt op dat do ver
andering ook goen verslechtering
brengt en acht se derhalve niet ver
keerd.
De heer Donner kan best met het
voorstel van B. en W. meegaan.
De heer Stieger vraagt of de ge
meentebouwmnester de stellige ver
klaring kan afleggen dat de verande
ring geen achteruitgang van het
bouwplan veroorzaakt.
De hesr Rothuizen acht dit een
moeilijke vraag, daar het hier een
kwestie van smaak ls. Het betrokken
pleintje wordt Iets kleiner, maar de
aangrenzende schuur blflft een vier
kant gebouw. Er ls op dat punt sser
weinig verkeer ie wachten. Persoonlijk
meent spr. dat de toestand er niet
minder op zal zijn.
Het voorstel van B. en W. wordt
alsnu na stemmingaangenomen Tegen
stemden de heersn Van Poelgeest,
Plazier en De Looff.
9
Nieuwbouw van Nieuw Goes.
Tegelijk met hst vorige voorstel van
B. en W kwam in behandeling eet.
verzoek vsa de bouwvereenigiog
,Nleuw Goes", teneinde van den raad
de voorloopige goedkeuring te ver-
krygnn tot het bouwen van 15 arbei
derswoningen.
De heer Stieger dealde mede det,
wanneer de raad zyn goedkeuring
hseft gegeven, zal worden overgegaan
tot ean voorwaardelijke aanbesteding.
De voorgenomen aanbouw ls niet
een gevolg van het bekende adres,
waarin om verdere werkverschaffing
werd verzocht, doch de bouwvereen.
Nieuw Gooi" heeft hierop geantwoord,
zich erover te verheugen aan het
bodoelde verzoek te kunnen voldoen,
aangeslen do woningnood te Goes nog
steeds zeer groot blijkt te zjo. Er
syn nu met huurders 35 contracten
afgesloten, doch op do lflst komen
nog 12 gegadigden voor. Da thans
voltooide woningen voldoen uitstekend.
Do eerste bewoners zullen ze 4 Nov.
betrekken. Voor do voorloopige aan
besteding zal .Nieuw Gobb" zoowel
de Goesche aannemen als do met
het tegenwoordige work belaste aan
nemer ultnoodlgen. De neuw te bou
wen 15 woningen zullen, naar thans
reeds becijferd D, niet duurder worden
dan de reeds gebouwde.
De heer Van Poelgeest meent op de
kaart gezien te hebben, dat de nieuwe
woningen meer naar voren zullen
komen te staan dan de oude, waardoor
de straat zou versmallen. Spr. betreurt
zulks.
De gemeente-bouwmeester, de heer
Rothuizen, verklaart, dat deze opmer
king juist ls. Dn bedoeling was ach
ter dn nieuwe huizen wat meer ruimte
te verschaffen. Overigens kan wor»
den getracht zooveel mogeljjk aan
het bezwaar tegemoet te komen.
Besloten werd hierop de gevraagde
voorloopige goedkeuring aaa Nieuw
Goes" te verleanen.
Procedure inzake onteigening.
Besloten word thans over te gaau
tot hot voeren van een rechtsgeding
tegen K. do Bock, inzake onteigening
van grond.
o
Bevaren van Sai en Haven.
Besloten werd tot de gemelde wyt
zlging van de verordeniog op bet
aanleggen en het bevaren van het
Sas en de haven vaa Goes.
Subtidiën.
Op hst verzoek van de Vereeniglcg
,De Amachttsohool* om ook thans
voor do Ambachtsschool cn de Vak
school voor Melsjas reap, subsidien
«d f 2500 en f 2030 te verleenen, werd
gunstig beschikt.
Aanvaarding enz. van gronden,
Besloten werd het aanbod van de
Zaeuwsche Voeder- en Kunstmest-
handel v.h 8. en M Boogard, da N.V.
Zeeuwacho Bouwstoffenhandel v.h. M.
D de Putter eu den heer M. de Broe-
kert aan te nemen, tot overname van
drie strookjes grond aan de J. A van
der Goeskade, welke strookjes door
de gemeente zullen worden bestraat.
Asn de „Z. V. en K. handel" werd
eeo driehoekig stukje gemeentegrond
ln gebruik afgestaan, tegen een jaar-
Igksohe recognitie van f 1,—
Jaarwedden burgemeester en seeretaris.
De raad vereenigde zich met het
door B. en W. voorgestelde en reeds
vermelde advies aan Ged. Staten,
iuzake de door dit college voorloopig
vastgestelde regeling van de jaar
wedden der burgemeesters en secre
tarissen in deio provincie.
De heer Donner noemde het opmer
kelijk dat B. en W. nu met dit voorstel
by den raad kwamen, terwfll een
dergeljk voorstel uit den raad voort
komende vroeger geen steun vond.
De heer Fransen van de Putte
merkte op, dat de beer Donner slch
in ieder geval kan troosten met de
gedachte, tot dit voorstel dan eersten
stoot te hebben gegeven.
Jaarwedden secretarie personeel, enz.
Aan de orde waren thans de ver
schillende, reeds uitvoerig vermolda
voorstellen van B. en W. tot verhoo-
glDg van jaarwedden.
HlerbJ werden da deuren gesloten
en vergaderde de raad gedurende
ruim een uur is comité generaal.
Na heropening van da openbare
raadsïlttieg verklaarde da heer Don
ner, dat hy thans da beho-fie gevoelde
mee te gaan mot het advies van B.
en W. om het aanvangssalaris der
onderwijzers op f900 te stellen.
Spr had gaarne geilen, dat dit op
11000 was gesteld, doch vreesde dat
hierdoor een sehee«e verhouding ten
opslchto van andere ambtenaren zou
ontstaan, terwijl het ook mot het oog
op de gemeentekas niet raadzaam
bleek.
De heer De Looff stelde voor het
mixlmum te brengen op f 1600 mat
4 verhoogingen van f75 om de 3 jaar
en 4 verhoogingen van f 100 om da
2 jaar.
De hoer Plazier verklaarde met dit
voorstel thans niet meer te kunnen
meegaan.
Het voorstel van den hesr De Looff
vond geen ondersteuning en kon
derhalve niet ln behandeling worden
gebracht.
Alle voorstellen van B. on W. wer
den alsnu aangenomen.
De voorzitter deoido nog mede dat
voorts was besloten aan mej. v. d.
Ende, tOdel(k onderwyseres een
gratificatie te varleenen tot oen bedrag,
dat geiyk staat met hetgeen 3{j zou
genieten, wanneer zo vast was aan
gesteld.
Wat de fceloonieg voor het geven
van haudwerkocdei-wSa betreft werd
besloten deze voor de vakonderwjze-
reisen te verhoogen van fSO tot i50
en niet tot f 40, geiyk aanvankelijk
werd voorgesteld.
Gratificatie.
Op voorstel van B. en W. werd
besloten tot het verleenen van een
gratificatie van 130 aan de beambten
en werklieden, die daartoe in aan
merking komen.
Begrooting gasfabriek.
De begrooting der gemeente-
gasfabriek voor 1919 werd goedge
keurd.
