uUI^lifu ftK IUIm i 1 rrscr
^rrrL.,- nAincmnin ate iM\i inmini -
N°a 125. Dinsdag 22 October 1918* iO50 jaargang»
Steenkolen uit Amerika. I
FEUILLETON
HEREEN1GD.
Versengat: Maandag', Woensdag- JM-dB Pk.. .A ^LAMLMtLm-rn K^[' m tl *.A «•- BewUsnummeri 5 cent.
en Yrg dagavond. gi^.^^8 Advertentiën worden aangenomen
Uitgave Blsaml. Venn. „Ooesehe Courant''. J Directeur ft. W.jivan Barnereld. tot 12 uur woormiddaga.
Door Amerika is aan de Nederl.
regeeriüg een aanbod gedaan om ge
durende 12 maanden maandelijks
100.000 ton steenkolen te leveren.
Deze kolen zouden door onze eigen,
nu stilliggende schepen moeten worden
gehaald.
Deze aanbieding is in de meest
welwillende woorden tot ons gericht.
De indruk, dien men daardoor moet
krijgen is, dat Amerika alleen uit
bezorgdheid over onzen toestand en
begaan met het lot, dat ons dezen
winter wacht, zichzelf opofferingen wil
getroosten, teneinde daarin tegemoet
te komen.
Deze plotselinge bevlieging van op
dringerige genegenheid, waarmee we
van dien kant niet zijn verwend, komt
ons bijna te mooi voor om echt te
zijn. In den tijd, toen we meer verlegen
zaten door het kolengebrek dan thaus,
is ons van die zijde geeu enkele tege
moetkoming verleend en waren we
bijna geheei afhankelijk van Duitseh
land, dat ons daardoor zware voor
waarden kou opleggen. Nu dpor gebrek
aan grondstoffen veel bedrijven stil
liggen en het kolengebrek ons minder
beangstigt, ontstaat aan gene zijde van
den oceaan zulk een groote toeschie
telijkheid.
Is men iu Amerika niet op de hoogte
met den werke'.ijken toestand hier te
lande
Het zou niet onmogelijk zijn, wan
neer we zien, hoe lang de gezantschaps-
post aldaar door onze regeering onver
vuld is gelaten. Ook de mededeeling,
dat wij naar Duitsehland levensmiddelen
moeten uitvoeren, waaraan hier te lande
behoefte bestaat, wijst op een onbe
kendheid met den werkelijken toestand.
Er wordt nu immers niet anders uit
gevoerd dan het overschot aan groenten.
Aan deze misvatting hebben we
ondertusschen het vriendelijke aanbod
te dankeu, want het onwaarschijnlijke
der groote tegemoetkomendheid krijgt
een ander karakter, wanneer we de er
aan vastgeknoopte voorwaarde lezen
„De liegeering der Vereenigde Staten
vraagt voor zich zelve geen compensatie
van Nederland voor deze kolenvoor-
ziening. De eeuige voorwaarde is, dat
de Nederlandsche regeering de geboden
gelegenheid benutte om deu uitvoer
van levensmiddelen naar Duitsehland
te slaken."
Hier komt de aap uit de mouw.
Door deze toevoeging, vervalt de ge
dachte aan welwillendheid en zien we
slechts een poging om de uithongerings-
politiek tegen Duitsehland te versterken.
Wij zoudeu hier dus kunnen profi-
teeren van het misverstand, dat er in
Amerika bestaat over onzen uitvoer
van levensmiddelen. Wanneer men in
Amerika wat eerder tot dit aanbod was
overgegaan, dan zou ons dat, bij de
toen gevoerde onderhandelingen met
Duitsehland, in heel wat sterker positie
hebben gebracht en minder belangrijke
tegenprestaties hebben noodig gemaakt.
Met een schoon gebaar was dan door
de entente een belangrijk voordeel
bereikt. Men heeft echter aan dien kant
ons geenerlei tegemoetkoming getoond
en ons daardoor steeds meer afhankelijk
van Duitsehland gemaakt. Nu komt
OorsprcakeiSke Boman
door
COSINUS.
„Ik had den moed niet, mooi,
nietwaar, alt men zooleta bekennen
moet, ik had den moed niet om te
beminnen en te li] den om meielve
op te offeren en met mijn hsele wezen,
mijn Idealen en gedachten op te gaan
in het zijn van dien ander. De onge<
zonde omgeving waarin wg, jij zoowel
all ik, ïUn grootgebracht, heeft
iedere earlgke opwelling, ieder begrip
van loyaliteit in om verstikt 1' Plot
seling verborg ze haar gezicht in haar
beide handen eo snikte,0, ik had
den moed niet dien roep van het leven
te beantwoorden I"
„Amelia," trachtte ik haar te kal-
meeren, ,je bent een weinig over-
spannen. Je bent nog wat vermoeid
van je reis. Mijn beste kind, je beseft
heaseh niet wat je beweert. Je hebt
onmogelijk een verstandiger beslnit
kannen nemen. Er zoa geen geschikter
echtgenoot dan Van Sprang voor je
te vinden zijn. Jeinltdieongelakkige
dat aanbod wel eenigszins als mosterd
na den maaltijd.
Het voorstel is in dezen vorm
bovendien onaannemelijk, daar onze
regeering, als neutraal land, zich uiet
kan verplichten, om ten dienste van
den hongeroorlog, allen uitvoer van
levensmiddelen stop te zetten. Het zou
voor Amerika dus voldoende moeten
zijn, dat wij daardoor vrijer tegenover
Dnitschlaud komen te staan en niet
genoodzaakt kunnen worden meer uit
te voeren dan ons past.
Teneinde de noodige scheepsruimte,
die deze transporten zouden vergen,
weer uit te sparen, wordt voorgesteld
om het graan, dat wij uit Argentinië
zouden halen, te betrekken uit Amerika,
dat ons ook daarin alweer met alle
welwillendheid tegemoet komt.
Ook dit voorste] is niet zoo voor-
deelig als het schijnt, wanneer wij zien,
dat daarover van klaarblijkelijk des
kundige zijde aan „N. Rott. Crt."
wordt geschreven, dat de thans geldende
graanprijzen in Noord-Amerika meer
dan tweemaal zoo hoog zijn als in
Argentinië, doch dat bovendien de
artikelen in Noord-Amerika ongetwijfeld
zullen worden toegewezen door de Food
Administration, evenals dit thans ge
schiedt. Nu beantwoorden de artikelen,
welke Nederland door bemiddeling van
de Food Administration ontvangt, noch
wat de soort, noch wat de kwaliteit
betreft, aan de voedingsstoffen, welke
wij noodig hebben. Daarentegen is het
in Argentinië nog mogelijk, de beste
graansoorten tegen, in verhouding tot
Noord-Amerika, zeer lage prijzen te
koopen, zoodat de duurdere vracht
ruimschoots door deu lageren prijs van
het graan wordt gedekt.
Het schijnbaar zoo genereuze aanbod
valt bij nadere beschouwing niet mee.
Misschien, dat Wilson genegen is, in
de onaannemelijke voorwaarde eenige
wijziging te brengen. Het moet ook
hem eenige voldoening geven, wanneer
hij zijn schoone theorieën eens ergens
in praktijk kan brengen. Het kleine,
neutrale Nederland, dat zoovelen her
bergt, die als slachtoffers van den oorlog
hierheen zijn gevlucht, komt daarvoor
wel in de eerste plaats in aanmerking.
EEN AANWIJZING
De aanbieding van Amerika om
gedurende 12 maanden elke maand
100.000 ton steenkolen te leveren,
wanneer van onzen kant daarvoor de
uitvoer van levensmiddelen naar Duitseh
land wordt stopgezet, komt ons in
verband met de onderhandelingen die
thans worden gevoerd over den vrede
met Duitsehland, niet onbelangrijk
voor.
Wanneer Wilson, die als 't ware de
beslissing over het einde van den oorlog
in zijn hand heeft, voornemens is de
onderhandelingen met Duitsehland tot
het door bijna ieder gewensehte resultaat
te leiden, dan -zou een dergelijke eisch
op dit oogenblik vrijwel overbodig zijn.
Moeten we daaruit opmaken, dat de
strijd nog wel -een jaartje zal voort
duren of dat ook na den vrede de
oeconomische oorlog zal worden voort
gezet B.
episode alt je jeugd gauw genoeg
vergetendat gaat vanzelf hoe langer
hoe meer tot hst verleden behooreu.
Natuurlijk begrijp ik
Ze draaide zich mat een ongeduldig
gebaar om. ,Je begrijpt nists
absoluut niets I* riep ze wanhopig nit.
,Je kant gelijk hebben," antwoordde
ik kalm, „maar je bent nog jong
en andere bloemen zullen spoedig in
dat hartje van je ontluiken, 'tZijnde
emoties van een terugkomst na een
lange reis, die al deze herinneringen
in je wakker geschnd hebben. Op
reis scheen je dan toch anders gevoeld
en gedacht te hebben."
„Je vergist je, Daan. Omdat ik Aatje
van Sprang
Ze brak af, want een der knechten
was de kamer binnengekomen. Zonder
dat we 't gemerkt hadden, was 't bfina
volkomen donker geworden. Vlug en
handig ontstak de bediende de vele
lichten in de luehters, sloot de blinden,
plaatste het theestel voor den haard
en legde een paar nieuwe blokken
hout op hetrooster. Vervolgens werden
de couranten en brieven netjes op een
tafeltje gerangschikt, en ging de man
ten slotte even geruisloos als hij ge
komen was, weer weg, zonder ook
maar even op te kijken.
Amelie was weer op de sofa gaan
zitten en bleef met gebogen hoofd
Buitenland.
De groote beslissing.
Wjj levun in steeds grooter span
ning, naarmate da wereldoorlog
nadert tot het punt, waarop de groote
beslissing zal vallen, dia niet alleen
vasi invloed zal «iju op het varder
verloop van de geweldigs worsteling,
doch, man voelt hat algemene, ook cp
de ontwikkeling1 vaB da geschiedenis
dec geheels mocscbheid gedurende
hst leven van dit en de eerstvolgende
gcslach'on. Dat zich da naweën van
dezen ailss ontrsdderendtn oorlog nog
tientallen van jaren zullen doen gevost
len in den vorm van drukkende lasten,
daaraan twijfelt niemand, doch het
zal verschil mskea oi-de volken dezen
tol betalen ia het bawnotzSn, dat de
wereld er in zijn geheel msa gebaat
is of, dut men het z ware hart tellings-
werk verricht oader nog cm-
gunstiger omstandigheden op politiek
gebied, daa vóór don oorlog
bes'tondun en aanleiding gaven tot de
groote catastrophe.
Het la van groot belang, dat «r
spoedig een einde komt aan den oor
log en de nog overgebleven lavaada
energie zich kan rlehien op de werken
des vrede», doch van nog veel groote:'
belang is het wsik einde dezo periode
van strijd zal besluiten, want daarvan
alleen zal het afhangen of ar ten
slotte een moreel batig saldo kan
worden geboekt, dat ruimschoots op
weegt tegen het materieel verlies en
de geleden smarten naar lichaam en
ziel.
Dat zuik een uitkomst uitsluitend
kan worden verknagen door rniddol
van een zulveien vrada door recht
hebben wit reads meermalen als onze
vaste overtuiging te kennen gegeven.
Er kan daarbij geen specials sym
pathie voor daze of gano oorlogvoe
rende partü gewicht Sn da schaal
leggen, daar hst bjj den vrede moet
gaan om het welzijn van de gahesle
menschheid, goeden en boozen, gelijk
men ze overal en ten allen tijde on
scheidbaar vermengd bjj allo volken
dar aarde heeft aangetroffen. Ofschoon
w(j ale Nederlanders neutraal sljn,
hebben wg allen al* wereldburgers,
als denkende en voelende menschen
persoonljjk onze bijzondere neigingen
hotzg ten gunste van de Centrale of
van de Er-tante partij, waardoor ons
persoonlgk oordeel inzake de groote
schuldvraag in dezen oorlog wordt
bepaald. Daaraan ontkomt niemand m
hat is ook volstrekt niet noodig zich
daartoe bijzonders mueite te getroosten
Ieder heeft recht er zijn persoonlijk
inzicht op na te houden m dit, waar
het pas geeft, te verdedigen, doch wjj
zuilen goed doen in deze dagen,
waarin de groote beslissing schgnt te
znllec vallen en de harten reeds met
bjzondere agitatie vervalt, te beseffen,
dat ons persoonlijk oordeel over de
schuldvraag, hetwelk trouwens groo
tec deels enkel op gevoelsgronden
bernst en zich vormde naar aanleiding
van allerlei troebele en onbetrouw-
bare gegevens, zeer weinig ter zaka
doet, dwar het er thans niet om gaat
uit te maken wie het meest schuldig
staat aan da wereldramp van 1914,
(dasrover zal het nageslacht een jals-
er oordeel kansen Tallen) doch het
er nu slechts op aankomt, hoe het
bast de mogelijkheid wordt geschapen
tot verwezenlijking eener regeling, dis
naar manochoiyke berekening een her
haling van de doorleden ellende voor
komt en bovendien een voortgezette
loutering der politieke verhoudingen
in de verschillende landen bevordert,
tot toenemende geruststelling van alle
strak voor zich kijken, terwijl ik de
kamer op en neer liep.
Eindelijk bleef ik voor hasr staan
en zei„Mjjn besta Amelie, ik kan
me indenken, dat er manschen sga,
die zich er over verheugen niet in
onzen stand geboren ta zjjn en die
zelfs geen neiging vertonnen ooit in
onze samenleving opgenomen willen
worden; maar is men eenmaal er in,
dan kan man niet zonder berouw tot
een lagere klasse neerdalen, 't Is
misschien onbillijk en had anders
ingericht moeten zijn in onze maat-
schappij, maar wiAr is 't ook. Daarom,
't eenige, dat je overblglt is, met het
verleden te breken on 't absoluut
trachten te vergaten."
,'t Eenige „goede", dat ik ooit ge
had heb," hield ze koppig vol, «zal
ik nooit vergeten.",
„En toch xnl je 't, kindje," zei ik
overtuigend„housch, je zult 't. Alles
zal er toe ssmenwerken om tje zoo
gauw mogeigk uit je geheugen te
zettenje nieuwe leven, je echtgenoot,
je huis, ja stand
„Mgn God, Daan' stoof ze ineens
op, „scheid au als 't je blieft eens
nit met 't altijd over „stand" te he bi
ben. 't Is je afgod waarover je zelf je
leven veil soudt hebben en waaraan
je reeds je vrouw's geluk geoffer^
hebt. O, kun jij, kunnen w(j on,
eerlijke vredevriondea. Aan at-zulken
hst hier te lande, zoowel bjjj j
Daitichgesindcn als Ententevrienden,
naar wg vertrouwen, niet ontbroken,
doeh va» groots!' betaekanis is het,
hoe hut in dit opsieht is gostald bjj
do oorlogvoerends volken an wel
speciaal in ds macht hebben do kringen.
De groots beslissing toch zal afhan
gen van da vraag' ot aan waarlijk
vredelievende stemming de gamoa-
daren bohearsebt vaa hen, dia doos hun
positie in desa gewichtige aangele
genheid te'beslissen hebban.
Als hut goed wae moest hat boo
uijn, dat da beslissingen, door do
betrokken regeerlagon te nemen, een
zuivers weerspiegeling waren va» den
waarachtiger* volkswil, doch hieraan
oatbrookt nog vaal, ook in do zooge
naamde democratisch bestuurde lan
den.
Er wordt ook daar cog over te
vaal njiohtsmiddcles beschikt, die het
sulvers 'naald van hetgeen do masca
dor bevolking verlangt niet cot zijn
recht laton komen, terwijl msa boven
dien maar al te zoor ds kanat ver
staat het volk te leiden eö zijn
„wil" met allerlei min- of meer nobele
middelen te bewerken, gelijk bes in
ds kraam van een zekere uit den
naam des vol al regeerer.de kliek te
pita komt.
Achter het mom Van democratie
zien wü de oude autocratische be
geerten veelal nog voortleven en nog
is hst geen gebod, dat ook do naam
des volks niet gdelgk mag worden
gebruikt.
Da wereld ia in het groot niet anders
dat; w(j haar allen is 'n klein maai* al
to gosd kennen en evenals onze ge-
wooB.msEschrlUke samenleving wordt
ook da samenleving der volken ver
giftigd door eea onafgebroken ga-
huichel, waarbij ieder rich laat lolden
door datgene, wat bjj ais zijn eigen
belang boféhouwt, Toch schuilt er,
in weerwil van deze bedroevende
feiten, in ieder menseb een goede
kern, ook al ligt ze dikwijls diep
verborgen. Eo ook hier is bet by da
volken in hun geheel nlot anders.
Op deze goede kernen moet onze
hoop voor de toekomst gebouwd wor
den, Vandaar moet de levenwekkende
kracht uitgaan, die de gevoelets van
wrok en weerzin verdrjjft, all sombere
wolken voor het doorbrekend zonne
licht. Vandaar moet thans by allo
volken, zander onderscheid, de on
verbiddelijke wil zich verheffen, de
wil om dezen oorlog, waarvoor zij
hun hartabloed hebben moeten offeren,
te maken tot een winst, niet voor
één volk alleen of een bepaalde groep,
doch voor de msuschheid in haar
geheel, die slechts gebaat ls door een
oplossing, welke aan do meest uiteen-
loopeuda en tegenstrijdige belcngen
voldoening schenkt. Of da uitzichten
op zulk een beslissing die op den
duur wel komen zal, daar de wereld
er behoefte aast heeft thans reeds
groot zgn, moeten wij blijven betwg-
felen.
Wg leven, terwyi wg dit schrgvea,
nog steeds in afwachting van het tieut
we-Duitsche antwoord, waaromtrent
reeds veel tegeostrydigs is gemold.
Zoolang wö den volledige» en juliten
tekst echter niet voor ons hebban
kunnen wy alle beschonwlugan op
dit punt veilig achterwege laten.
Ia leder geval staat het vast, dat
dit antwoord voor ons esn nieuwe
vingerwijzing zal z8o omtrent da
richting, waarin de groote beslissing
zal vallen, of het, in de naastliggende
toekomst zal zy»'oorlog of vrede an
indien eie kansen op cam spoedigen
dan maar niet om' ons dwaas voort
oordeel hassszasten Wat is 't toch,
dat ma belet ta handelen zooals ik 't
voel. Ik vind dat idea van stand öe-
•pottelijk en toch ach, had lk maar
lots van myn moeder ln me, mis
schien
„Gerechte hemel 1" riep ik verschrikt
uit, terwyi Hoüo/é'j vrouw ma in de
gedachten kwam.
„Ja, had ik maar iets van myn
moeder, slechte, veelbesproken
vrouw die se was, ia me, een hsel
klein ietsje van dien goddelljkon vonk,
die orq vrouw met vreugde ziebaelve
doet weggeven, zonder tevoren te
wegen wat ze er voor in de plaats
kan krflgoa 1 Maar ik kan nietAh,
dat doet zeerJe ziet 't, nietwaar, ik
kan niet, al zou ik 't willen. En dat
komt, omdat dat ietsje niet la me is,
omdat er geen druppel gezond bloed
meer in ons is, vergiftigd als 'tis
door wanbegrippen, die God weet
hoeveel generaties angstvallig aan
gekweekt hebbent
,'t Gaat nu wel wat melo dramatisch
klinken, vindt je niet vroeg ik
droogjes.
Ze keek me met een paar ernstige
oogen aan, waarin een zekere min
achting voor een niet'knnnen'begrü-
pen lag.
„Het leven is ook bón melo drama,
vrede er door stijgen, of c.e wereld
dun aal mogen rekenen op een vrede,
die aan do elschen als hierboven om
schreven, zal kunnen voldoen.
Hiervoor zal ds vorautwoordeljk-
hsid grooteudaels rusten op de schou
ders der geallieerde!! en Amerika.
Hopen w$ dus, dat men daar in deze
dagen over voldoende kslmtan en
inzicht beschikt om het belang der
gaesche wereld te dienen.
In afwachting van Duitsehland's
antwoord.
Ds Voss. Ztg. schrijft d.d. 18 Oct.:
Naur wy vernemen, zal hes oorlogs-
kabinet vanavond »yean komen om
over het daaraan voorgelegd ontwerp
der antwoordnota aan Wilson te bo-
raadilagen. Voorts bestaat het voor
namen, d® nota ook dea leiders der
Rfjksdagp&rtyeu ter goedksnring voor
to leggen. Zoo dit morgen geschiedt,
zullen waarechyniyk ook vertegen
woordigers der onafhankelijke sociaal
democraten aan de besproking deel
nemen. Dit geschiedt ook op uitdruk-
kolyken wol ach dezer pang. De afga;
vaardigden Haase en Ladebour zij 11
vandaag bij dan president van den
BQksdag Fohrenbach geweest en heb
ben hem den wsuseh der oualbar.'se-
ïyko soclual-democrdten medegedeeld,
deel to nemen aan ds parlementaire
beraadslagingen over de antwoordnota,
teneinde den eenparigen wil des volks
tot da noodgedrongen verdediging
tot nitlBg te brengen.
Wilson's antwoord aan Oostenrijk-
Hongarije.
In s$u antwoord aan Oostenrijk
vestigt Wilson de aandacht op de plaats
in zijn toespraak van 8 Januari met
de strekking, dat het volk van Oosten'
ryk-Hoagarjje de meest vrije autonome
ontwikkeling most worden toegestaan.
Eveneens vestigt hij er de aandacht
op, dat de Vereenigde Staten den
Tijecho Slowakicheu raad als een de
facto oorlog-voerende regeeiing heb
ban erkend zoo goed als de rechtmatige
Zuid-Slavische nationals begeerten.
De president kan derhalve geen
vrijheid vinden, een autonomie zonder
meer dezer volken ais grondslag voor
den vrede te aanvaarden.
Binuenlaad.
Zachte zeep.
De minister van landbouw, ny ver
heid en handel hoeft tot de gemeon.
tebestureu een circulaire gericht waar.
in hij mededeelt, dat, na de thans
plaats vindende distributie van zachte
seep, by de zeepfabrieken geen vol
doende chemicaliën beschikbaar sfju
om de voor de volgende 4 wakeiyk-
sche periode benoodigde hoeveelheden
zachts zeep te kunnen leveren.
Ten gevolge hiervan is het isoodEa-
k»]{jk de volgende periode van 4
weken voor de distributie van zachte
zeep over te slaan.
Ter vervanging van het zachte-zeep-
rantsosu zal gedurende de maand
November door het Bykskantoor voor
zeep op de gebruikelijke wijze een
extra rantsoen van 62 V» gram zeep
poeder met eeu vetzunrgehalte van
10 pet. en vaa 100 gram harde zeep
met een vatzuutgehalte van 25 pet.
worden beschikbaar gestald.
Ia Novembsr zal dus, behalve de
reeds ln nitzlcht gestelde distributie
van 100 gram harde zesp met mine
rale bestauddeelen, welke, naar hy
hoopt, ook reeds in die maand zal
kunnen aanvangen, bovenbedoeld
extra-rantsoen woeden toegewezen.
Daan, en wel omdat wü kan» er toe
gezien hebben het tot het grauwe
niveau van bezit en stand terng
te brengen," antwoordde ze bedaard
en op een toon als beschouwde ze het
onderwerp voor afgedaan.
„Drink je een kopje thee, Ponkje
vroeg ze naar do theetafel toegaand.
„Dank je wel, kind."
„Ik ook niet. Hoe vaak drinken wa
eigenlijk tbee thnie of zijn we thuis
om 't ta doen? En zjü we al eens
een keer thnls, hoe vaak komt 't voor
dat we er voor inde stemming zijn?'
„Niet dikwijls, Amelie."
„Wat gebeart er met al da thee,
die we niet drinken en met al de
koekjes, die onaangeroerd blQven lig
gen, Peukje?"
„Ik veronderstel, dat de bedienden
daar wel raad mee zullen weten."
„Johan neemt ze zeker voor Anna
mee naar beneden, denk je niet?"
„Waarsehflniyk 1"
„Zouden we Johan dan niet teleur
stellen door geen thee te zetten?"
„Zoo'n vaart zal 't wel niet nemen,
kindje
Ik kwam naast haar te staan en
staarde in het vroolQk knappende
haardvuur met sijn rood-kronkelende
vuurtongen.
(Wordt vervolgd).