p dum f\ui? f Af ID A HIT - vSÏÏs: -
uüfilStllli LUlnilli 1
N°. 113. Dinsdag 2é September 1918. 105e jaargang.
DISTRIBUSIEWET.
u FEUILLETON.
DË SCHILDKNAAP VAN
GUSTAAF ADOLF.
en Yi-ydag-avond. r (h&'yi-l Advertsntiën worden aangenomen
Uitgave Naaml. Venn. „Goesehe Courant". Directeur6. W. van Bsraeveld. tot 12 uur voormiddag».
■m&~ zij, die zieh met 1 October
op ons blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
No. XXXXI.
(Eigen graan.)
Nieuwe lieren, nieuwe wettenZo
ook tans Onze nieuwe minister blijkt
het voornemen te hebben aan de land
bouwers en hunne vaste arbeiders eigen
graan te laten. Altans uit het hier
volgende antwoord op door een lid der
Eerste Kamer gestelde vragen mag men
dat aileiden. De vraag luidt
„Is de Minister bereid
I. aan de verbouwers van rogge en
tarwe een zoodanig deel van den oogst
1919 te laten behouden, als voor de
voeding van hen, hun gezin en hunne
arbeiders noodzakelijk is
II. voor zoover zulks nog mogelijk
zal blijken, zonder verwijl eenzelfden
maatregel te nemen voor den oogst
1918?
Antwoord van den heer Van IJssel-
steijn, Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel. (Ingezonden 19 Sep
tember 1918.)
I. De ondergeteekeude is bereid om
desgewenscht aan verbouwers van rogge
en tarwe een zoodanig deel van den oogst
1919 te laten behouden als voor de
voeding van hen, hun gezin en hun
op het bedrijf wonende vaste arbeiders
en hun gezinnen noodzakelijk is, onder
voorwaarde, dat den betrokkenen geen
broodkaarten worden uitgereikt.
II. Dezelfde maatregel ten aanzien
van den oogst 1918 wordt ten spoe
digste voorbereid in dien zin, dat naar
keuze 75 K.G. rogge of tarwe per
persoon boven 1 jaar zal mogen worden
behouden."
Dat officieele bericht zal bij de
landbouwers een verlichting geven, nu
zij daardoor te weten komen, dat zij
iuderdaad eigen brood zullen mogen
eten. Eu ook voor de „vaste arbei
ders" een buitenkansje
Er wordt toegewezen 75 K.G. per
hoofd. Zetten wij dat om in brood,
dan wordt dat ongeveer 3 ons per dag
Het zal iets minder zijn, maar de een
of andere vriendelike bakker, (als die
er nog zijn zal ons dat weieens na
rekenen.
Een reuzensprong vooruit dus 1 Wel
licht maken sommige stedelingen, bij
dit lezen, zich reeds ongerust, dat zij
(laardoor nog minder zullen krijgen
te verwerkenLaten zij zich maar
gerust stellen. Tot die gevolgen zal
deze maatregel niet leiden. Ret tegen
deel achten vrij meer waarscliijnlikDe
taus bevoorrechten, de boeren, (in per
centen durven wij het niet uitdrukken!)
hebben tot dusverre nog weinig met
oorlogsbrood kennis gemaakt. Menig
molenaar en bakker is daarvan de
dupe geweestToch ontvingen deze
allen hunne broodkaarten. Om hun
fatsoen op te houden, natuurlik. Dat
is nu uit, want hun zullen geen brood
kaarten meer worden uitgereikt. Aan
kennissen of goede buren kunnen deze
dus niet meer verstrekt worden. Het
gemeenschappelik deel, „het distribusie-
deel", wordt daardoor groter. Mgen
graan voor hoer en arbeiderWij gaan
ermede akkoord, maar niet op grond
van mooie vergaderings-fanfares, doch
eenvoudig, omdat wij de praktijk van
het leven kennen, en op grond daarvan
zijn we overtuigd, dat de door de
Minister in uitzicht gestelde beschikking
ten goede komt aan ons ganse volk.
Krabbendijke. JAC.WELLEMAN.
Buitenland.
De stryd ia en balten Europa.
Hot „krioelt' weer In DutSschland.
Iieads lang deden gerachton de ronde,
dat de positie van den Rijkskanselier
wankel was en tlians komen steeds
nieuwe berichten bevestigen, dat er
iets ernstigs broeit en wordt uitge
broed, gelijk wel meer het geval was
tegen de bijeesroeping van den Rijks
dag. De bultanlandsche gebeurtenissen
bepalen ook thans weer de richting
der blnnenlandsche strooming, die de
overhand heeft of tracht te krijgen.
Gaat het de Duisscho legers voor den
wind, dan zien wij de al-Daitschers
met nieuws brutaliteit hst hoofd
omhoogsteken vallen sr tegenslagen
te betreuren, dan hoort man de Jon
kers niet, doch pogen hun tegenstan
ders het roer van staat in banden te
kragen.
Ook thans ziet het ei' weer naar uit
of een nieuwen koers zal worden In
geslagen.
Tan eerste pleit hiervoor het feit
dat de minister van marine, Von
Capelle, is ontslagen en opgevolgd
door vice-admi raai Behukc, die
sich heeft laten kennen als geen
voorstander van deu onbeperkten
duikbootenoorlog.
Deze persoonswisseling is das te
beschouwen als een voilodigs erken
ning, dat de duikbootenoorlog niet aan
de verwachtingen neeft beantwoord
en tevens als een aankondiging van
een andere houding tegenover de
onsijdigen, dan tot nu toe werd
ingenomen. Hierdoor zou niet alleen
het nog steeds dreigende conflict met
Spanje voorkomen kunnen worden,
doch zouden ook de andere onzydigan
op een sterker positie in alle duik-
bocitaangelegenhedsn mogen rekenen.
Een tweede bewfjs voor de in een
staat van wording verkeerende ver;
anderlngen is te vinden ia de min of
meer vage berichten, betreffende de
beroeringen, die thans plaats vinden
b{j de meerderheidspartijen van den
Bljodag.
Het „Leipzigsr Tageblatt' meldt dat
deze meerderheidspartijen op grond
van de jongste gebeurtenissen thans
vast besloten zijn onverwijld tot de
vorming van eeu parlementaire regee
ring over te gaan, die in volkomen
onaf nankeltjkheld van het groote hoofd
kwartier die politiek zal leiden, welke
de ernst van bet oogenblik eischt.
De sociaaldemocraten zonden zich
volgens genoemd blad bereid verklaard
hebben in de nieuw te vormen regee
ring zitting te nemen. Als voorwaar
den zouden hierbij o.a. worden gesteld,
dat minstens twee tot drie sociaal
democraten in de regooring zitting
zullen nemen ca een der gewichtigste
politieke posten, vermoedelijk die van
staatssecretaris van binnenlandsche
zaken, door een sociaal democraat,
waarvoor in de eerste plaats Ebert in
aanmerking komt, zal worden bezet.
Da „Voiwarts' doet inmiddels uit-
Naar het Dultsch van K. F. MEIJEB,
door B. BOERMA.
Van het einde des zomers tot na den
wijnoogst, ja tot op een konden mor
gen de eerste dunne sneeuwvlokken
over dan heer wag dwarrelden, reed
page Leubclfiog zediglQk naast zijn
peetoom, den overste Afco Tott overal
rond, zooals de wisselende omstandig
heden van een veldtocht dat veroor.
zaken. Het hoofdkwartier echter en
den koning bezochten ze niet, daar de
overste meestal de voor- of achterhoede
commandeerde. Maar steeds waren
zijne gedachten bij Gustaaf Adolf, al
kon deze hem niet meer met de hand
door ;de haren strijken en al kon h(j
dezen niet, zooals vroeger, des nachts
slechts door een dunnen wand van
hem gescheiden, zich omwenden en
hoesten hooren. Heel toevallig even,
wel zag Lenbelflng eens zjjn koning
't Was op de markt te Naumburg,
waar de psge wegens een inkoop was
achtergebleven, en zijn overste zou
volgen, die, thans de voorhoede aan
voerende, de stad reeds verlaten had. I
Door een steeds dichter wordende
volksmenigte met zjjn paard tegen de
huizen gedrongen, zoodat hij onmo
gelijk verder kon, zag hij op het
kleine marktplein een tooneel, zooals
menschelijke oogen slechts eens had
den aanschouwd, toen voor ettelijke
honderden jaren de Vredevorst, ge
zeten op een ezelin, zijn intocht deed
In Jeruzalem. Weliswaar Gustaaf zat
op zijn strijdros, omringd door kapi
teins op moedige dieren gezeten, maar
honderden hartstochtelijke menschen
vrouwen, die met opgeheven armen
hunne kinderen boven de jubelende
menigte uitstaken mannen, die de
handen ophieven, om Gustaafs rechter
hand te kunnen grijpen en drukken
meisjes, die zgn stijgbeugels kusten
geringe lieden, die zich voor hem
op de knieën wierpen, zonder vrees
voor den hoefslag van z(jn paard, dat
trouwens bedaard en rustig voort
stapte een hoop volks vol moed
en aangegrepen door den drang der
liefde on der geestdrift, bewoog zich
om den Noorschen vorst, die i(jn
geestelijke goederen had gewaarborgd
en gered. Deze, blijkbaar geroerd,
boog zich van zijn paard tot den
grflzea geestelijke, dia hem, zonder
dat hg het kon voorkomen, onder de
oogen van Lenbelflng de hand kuste
en sprak lulde: ,Dit volk eertmflals
een God! Dat is te veel en herinnert
mij aan m$n einde. Prediker, lk rijd
met de Heldensche godin Vlktoriaen
met den Christelijken doodsengel 1"
komen dat zulk een parsoonljke
tegemoetkoming aan sociaal-democra
tische leiders niet datgene is, wat
men begeert. De beslissing of er een
rechtsche, dan wal een linksche coalitie
zal worden gevormd, sa) volgens het
socialistisch orgaan, afhangen van hot
karakter, van do mlddelparttjen.
De groote kwestie, die op bot oogen
blik den poiitieken tosstand beboaricht
is de vraag of de sociaal-democraten
zich kunnen vsresnlgen met de
mlddelpartgen tot een wezenlijke par.
iementaire regeeriogsmeerdet-heid, of
dat het moer met het karakter van
da middenpartijen zal overeenkomen,
dat zfl zich aansluiten bj rechts.
,In geen geval zoo betoogt da
.VorwArts" verder kunnen de po
litieke moeilijkheden worden opgelost,
doordat er een paar sociaal-democra
ten in de rsgesrlng treden en vorder
alles bij het oude blQft, hetgeen deze
sociaal-democraten niet zouden kun
nen verantwoorden tegenover hun
geweten, hun beginselen en hnn aam
hangers. De beginselen, die de parij
voor de buitsnlandsche en voor de
binnenlandsche politiek noodwendig
acht, hoeft zij in talrijke oppositio
nele uitlatingen blootgelegd.
Deze oppositie kan niet worden
gekortwiekt, doordat men haar voor
mannen persoonlijk tegemoet komt,
doch alleen daardoor, dat men ten
zeerste rekening houdt met hun op
vattingen.
Da groote vraag voor do middelt
partijen is dus niet deze, of zij met
de sociaal-democraten willen samen
werken ln de regeering, maar of zg
bereid a(ja een politiek te voeren,
waarvoor de sociaal-democratie de
verantwoording op zich nemen kan.
Men moet dus niet aas de sociaal-
democratie vragen, welke posten a(j
wil hebben, maar men moet haar
vragen, hoe de rijkspolitiek er alt
moet zien, waar zij made de verant
woording voor zal willen dragon."
Hoe zich ds toestand verder ont
wikkelen zal is moeilijk te voorspellen,
gezien de verdeeldheid, die zieh on
getwijfeld voordoet bQ de nationaal-
liberalen en het centrum. Vooral in ds
laatste party zullen er velen zijn, die
terugdeinzen voor het rogeeriugs.
program, dat de sociaal-democraten
zou kunnen voldoen. Hun orgaan, de
.Köiaiache Volksxtg." zegt dan ook
niet te gelooven, dat de meerderheid
der rijksdagfractie vau het centrum
de hand zal lessen tot het doen dui
kelen van Hertling. Zonder medewet';
king van het centrum kan de rijks
kanselier door geen parlementsmaar-
dsrheid worden omver geworpen.
Zonder het centrum is er ia den Rijks
dag geen meerderheid voorhanden
voor de door de linkerzijde geëischte
politiek.
De jGetmanla' zou geen bedenkin
gen hebban tegen een deeiaitmaken
van sociaal-democratische leiders van
de regeering, niet zoozeer uit waar.
deering van da roei aal democraten,
doch omdat het bied zich reeds by
voorbaat verheugt over hun déslilusie
en fiasco. Zoodra de sociaal-demooratie
zelf eens een deel der verantwoorde
lijkheid op zich zou hebben genomen,
zou zij, volgens de .Gsrmania' spoedig
tot het inzicht komen, dat er lu de
politieke leiding groote, somtijds wel
haast onoverwinlijke moeilijkheden
bestaan.
Deze strijd der meeningen dient om
den toestand te pellen en is een voor
spel van groote politieke geboorte-
Dan page stonden de tranen ln de
oogen. Als hj echter aan een venster
aan den overkant de koningin ont
waarde en zag, hoe de koning baar
een tesder afscheid toewenkte, werd hij
aangegrepen door verterende jaloezie.
Pas een week later, toen de Zweed-
sche troepen zich op de uitgestrekte
velden bij Ltttzsa samentrokken,
marcheerde Ake Tott haast den wagen,
waarin de koning reed. Toen zag
Lenbelflng een roofvogel, die, onder
de brekende wolken zwevende, onop-
houdelyk boven da konlnkiyke groep
toefde ec zieh door geen geweerschoten
liet verschrikken of verjagen. Hij
dacht aan den Lauenburger, alsof
diens wraak bovenGustaaf Adolf zweef
de en hij gevoelde zich zeer beangst.
Daar de duisternis vroeg inviel,
vermeerderde zgn augst, en toen
't heelomaal duister was geworden,
gaf h{j, a(ja woord brekende, zijn
paard de sporen en verdween uit het
gelicht van den overste, die hem
slechts kon naroepen: .ontrouwe
Vrtoo-p J*
Steeds doorrijdend, bereikte hij den
wagen des konings en mengde zich
onder het gevolg, dat aan den voor
avond van den verwachten beslissen'
den slag, hem niet te bemerken of
slch niet om hem te bekommeren
scheen. De koning was voornemens
den nacht ia ign wagen door te
brengen, werd echter door de koude
genoodzaakt, uit te stijgen en in een
nissen, waarvan w(j achter, ook al
voeren z(j tot een algehoele verniati-
ging van de macht der jonkerpartij,
nog geen al te groote verwachtingen
mogen koesteren, ten opzichte van
een spoedigen vrede. Ook de Dnltsche
sociaaldemocraten zullen zich niet laten
vinden voor oen vrede tot eiken prijs
on hoe het met da vredesgezindheid
bij do geallieerden en Amerikanen is
gesteld, heeft de OosteDrijksche nota
nog eens duidelijk aan 't licht ga-
bracht. Wilson heeft zfjn afwijzend
antwoord nog eens extra aangedikt
mot een verklaring, waarin hij os.
aaide„Wij hebben een volkomen
overwinning van noods en besprekin
gen kunnen niet wordon toegelaten.
Zelfs indien OoBteni Jk mi) morgen
zou komen zeggen, dat het alle 14
punten van het vredesprogrsm, dat
ik heb geformuleerd, zon aanvaarden,
zou ik nog op m(jn standpunt blijven
slaan. Wij kunnen heden het woord
van onze vijanden niet gelooves.
Wy hebben wat meer noodig dan
hun bolofta om woord to houden. ZJ
moeten in de onmogelijkheid worden
gesteld om hst te breken.'
Bjj zulk een onverzoenlijke taal van
Wilton valt niets anders te voorzien
dan oen eindelooce uitputtingsoorlog,
tenzy ean afdoend militair succes
spoedig tot een definitieve beslissing
mocht voeren.
Men kan niet zeggen, dat de gealli
eerden zich niet inspannen cm dit
succes te behalen. Nu in Frankrijk
de opmarsoh stuit op de oude Duitsche
linies en het tijd zal kosten om deze
murw te kloppen, trachten zij op de
verafgelegen nevenfronten ernstige
klappen toe te brengen, zonder twijfel
hopende zoodoende de Duitsche krijgs
macht in het Westen te verzwakken.
ln Macedonië zoowel als ln Palestina
hebben de geallieerde troepen met
groot aanvankelijk succes een offensief
geopend.
Omtrent ds krijgsverrichtingen aan
het Salonikl front vsrneemt R.mter,
dat de Bulgaren hun Btellingon over
sen front van 70 mjlen van Monasiir
tot ds Wardar hebben ontruimd.
Da Serviërs hebben 5000 gevange
nen gemaakt en 60 kanonnen ver.
meoiterd, d. i. meer dan de helft der
zware kanonnen, welke in 's vjjsnds
bezit zijn.
Aan den linkervleugel, in den
ItaliaanBchen on Fracschen sector, is
een zware vnurstr-jd losgekomen, wat
waarschijnlijk de inleiding is van ean
nieuw offensief.
De Serviërs zijn nu 20 mijlen voor
uitgekomen. De Balgaren trekken in
wanorde over ds vlakte, in de richting
van de Tsjarna terug, Hot eerste
Bulgaarsohe leger van 50 bataljons is
volkomen verslagen.
In Palestina zijn de Brittche troepen,
eveneens volgens Reuter tot den
aanval overgegaan over een front van
16 myien, tuischen Rabat en ds zee.
Zij zyn door ds Turkschs linies
gebroken en Talkeran binnengerukt,
20 K.M. van het oorspronkeiyks iront.
De cavalerie zit het geheele Turk-
sche leger op de hielen en dringt
naar het Oosten vooruit tot Nabloes,
terwjl andere afdaelingen cavalerie
oprukken naar Elabosla en Beisvn,
om den Turken dan terugtocht naar
het Noorden af te snijden.
Er zijn 3000 gevangenen gemaakt.
Volgens ean heden ontvangen ba-
rleht is de Turkieho terugtocht In
derdaad byoa geheel afgesneden en
zijn reeds 8000 gsvangenen en 100
eenvoudige boerenwoning zijn intrek
te nemen. Met het krieken van den
dag verdrongen zich in de lags kamer
waar da koning reeds gebogen zat
over de kaart, de ordonnans-officieren.
De opstelling der Zweediche troepen
was klaar; nu begon hy met de
Duitsche. Pags Lenbelflng had, door
den kamerdienaar des konings, die
hem genogen was, herkend en niet
ondervraagd, den stoel weten te be>
machtigen, die in zyn borduurwerk
het Zweedscho wapen droeg en waarop
hy anders steeds naast den koning
had gezetenhij trok zich in een hoek
terug, waar hy achter do gaande en
komende krggsUeden verborgen bleef.
Do koning had nu z|jn laatste be-
volooi gogovoü oil was zonderling
gestemd. Langzaam stond h|j op en
wondde zich tot de aanwezigen, allen
Dultschers en onder hen meer dan
oen van degenen, die hij in het kamp
by Neurenberg met zoo harde woorden
doorgehaald had. Of hy reeds
aangeraakt werd door de waarheid en
barmhartigheid van het By k, In welks
nabyheid hy zich gevoolde? Hy
wenkte met de hand en sprak zacht,
bijna als in een droom, meer met
geestdriftvolle oogen dan met den
zich pas bewegenden mond:
„Heeren en vrienden, heden zal
wel myn laatste uur Blaan. Dus zou
ik u myn uitersten wil kannen ken
baar maken. Niet zorgende voor den
oorlog dat kunnen de levenden
kanonnen geteld.
Deze berichten wyzen op een
voortzetting van deze krygsverrich-
tingen, die zoowel voor da Bulgaren
als voor de Turken aanleiding kunnen
geven tot oen ongunstige wending
van de krygskans, wat van onmis-
kenbaren invloed zou zyn op da by
den algemeenen vrede te treffen
regeling.
Hoewel ook dit ln het plan der
geallieerden zal liggen, moet als het
meest voor de hand liggende doel
van dezen stryd la het Oosten
beschouwd worden, de verzwakking
van do Dultschers in het Westen en
de voorbereiding van de beslissende
overwinning, die alleen in Frankryk
kan worden bevochten.
School en Kerk
Geslaagd.
Geslaagd voor de hoofdacte de heer
J. M. de Nooyer te Wolfaarisdyk.
Binnenland.
Minieierietle besprekingen.
Onder voorzitterschap van deu tyde-
lyken voorzitter van den ministerraad
heeft Vrydag aan het departement
van bultenlandiche zaken ean bespre
king plaats gehad tusschen de minis
ters van buitenlandsohe zaken en van
landbouw en de uitvoerende commissie
met het secretariaat van de N.O.T.,
welke bespreking werd bygewoond
door de hseren mr. Kan, secretaris
generaal van het departement van
binnenlandsche zaken, mr. Schim van
dor Loeff, directeur-generaal by de
afdeeling Crisiszaken van het depar
tement van landbouw, De Waal, admi
nistrateur, chef van de afdeeling han
delspolitiek en consulaire zaken van
het departement van bultenlandiche
zaken en jhr. mr. Snouck Hurgronje,
referendaris aan genoemde afdeeling.
Nederland, en Amerika.
Rauter meldt officieel uit Washington
Hot itaatsdepartemont heeft beraad
slaagd over het verzoek van Neder
land om levensmiddelentoevoer uit
Amerika, zoolang de 400,000 ton Ne-
derlandsohe icheepsrulmto ongebruikt
in Europeescha havens liggen. Het
■prak de hoop uit, dat de Nederland-
sche regeering den handel zal her
vatten door het verbod, hetwelk op
de vaart, van Nederlandsche schepen
rust, op te heffen.
Bet veiranhoen.
Naar de „N. R. Crt.' verneemt,
bestaat by de regeering niet het voor
nemen verandering te brengen in het
vetrantsoen.
Aardappelen
Naar thans met zekerheid wordt
vernomen, ligt het in de bedoeling
den opslag van aardappelen door
particulieren met het oog op het aan
staand winterseizoen mogeiyk te
maken tot beperkte hoeveelheden.
Diltributie van volkskleeding.
De gemeentebesturen van Amster
dam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht
en Groningen zyn opgeroepen tot een
bespreking op heden, Maandag, met
minister Van IJseltteyn betreffende
de w{|ze, waarop ds volkskleeding
zal worden gedistribueerd.
Qten uitvoer van levensmiddelen,
Naar het Ned. Corr. bureau meldt,
Is de uitvoer van alle levensmiddelen
doen. Maar naast myn zaligheld
voor myne nagedachtenis onder
ulleden 1 Ik ben met allerlei gedachten
do zee overgestoken, maar zonder te
huichelen kan Ik verklaren, dat de
zorg voor de ware leer alle andere
overtrof. Na de overwinning b(j Brei-
tenfeld had ik den keizer een voor-
deellgen vrede kunnen voorsohryven
en na het evangelie te hebben bevestigd
met myn bult als oen roofdier naar
m{jn Zweedscho klippen terugkeeren.
Maar ik dacht meer over de Duitsche,
dan over m(jn eigen zaken. Niet echter
zonder te streven naar het bezit der
keizerskroonTocb, zonder groot
spraak, kan ik verklaren, dat myn
eerzucht alleen de belangen van het
Byk bedoelde. Den Habsbnrger mag
het niet langer bshoorenwant het
Is een evangelisch Ryk. Doch gyiieden
denkt en zegt, een vreemd koning
zal niet over ons heerschenl En gy
hebt gelgk. Want er staat geschreven
de vreemdeling zal het Ryk niet
beërven. In den laatsten tyd heb ik
veel gedacht aan de hand van myn
kind en die van een dertienjarigen..."
Zyn zacht spreken werd overweldigd
door het stormachtig gezang van
een Thflringicb ruiterregiment, dat,
't koningskwartier voorbytrekkend,
geestdriftig zong:
Hy zal door een Gideon,
Dien hy wel kent, u helpen...
("Wordt vervolgd.)
