N°« 109.
Zaterdag 14 September 1918.
105e jaargang.
dit bo. behoort
een Bijvoegsel
VAKBEWEGING.
io FEUILLETON
DE SCHILDKNAAP VAN
GUSTAAF ADOLF.
Buitenland.
Gemeenteraad van Goes.
ABONNEMENT
Prja per kwartaal, In Gobs fl,—
bultes Goes f 1,25.
Afzonderigke nommers 5 cent.
VerschSnt: Maandag-, Woensdag
en VrSdagavosd.
CWOi i COURANT
Uitgave Miami. Venn. „Goesche Courant". -A- - Directeur]: ft. W. van Barneveld.
ADVERTENTIËN
van 1—5 regel» 75 cent, elko
regel meer 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
bsrskead.
Familieberichten 1—10 regel» f 1,50
Bewijsnummers 5 cent.
Adverteutiën worden aangenomen
tot 12 uur seormitdag».
Wie gedurende de laatste jaren de
Maandschriften van het Centraal Bureau
voor Statistiek raadpleegde, zal opge
merkt hebben, dat de zin voor orga-
niatie, zoowel bij patroons als arbeiders,
zich sterk ontwikkeld heeft. Dit is een
heugelijk feit. Meer en meer begint
men in te zien, dat collectief meer te
'bereiken is als individueel. De arbei
dersorganisaties sluiten zich steeds meer
aan een, in particuliere en in over
heidsbedrijven. Ook dit is een verblij
dend verscbijusel. Wij behoeven hier
op de voordeelen van organisatie zeker
niet meer te wijzen. De vakvereni
gingen toch kunnen er het best voor
zorgen, dat de arbeidsvoorwaarden in
overeenstemming zijn met den levens
standaard, kortom zij verbeteren de
sociale economische positie van den
arbeider. Hebben de organisaties, be
kwame, onpartijdige leiders, dan is de
kans op scherpe conflicten zeer gering.
We bedoelen natuurlijk onder onpar
tijdige leiders, menschen die niet ver
politiekt zijn.
De vakbeweging beeft een enormen
omvang bereikt, niet alleen in bet
buitenland, maar ook in Nederland.
Men oordeels zelf. Het vakvereenigings-
congres, dat dezer dagen in Derby
geopend is, vertegenwoordigt ruim 4.5
millioen Britsche arbeiders. De belang
rijkste vraagstukken worden er behan
deld. De regeeringen beseffen de macht
der organisaties en trachten door
erkenning en tal van practische maat
regelen aan de eischen der arbeiders
tegemoet te komen.
Volgens het Sociaal Jaarboek voor
Nederland (een voortreffelijke vraag
baak) bedraagt het aantal georganiseer-
den in ons land ongeveer 370.000, de
adspiranlleden niet meegeteld. Dit is
voor ons land een getal, waar rekening
mede gehouden moei worden. Welnu,
de regeering houdt er rekening mede,
maar op baar wijze.
De minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel beeft als toegevoegde
adviseurs aan bet Rijks-Centraal-Admi-
nistratie-Bureau benoemd de heeren
Edo Fimmen en J. v. itijzewijk. Eerst
genoemde treedt op als vertegenwoor
diger voor bet Ned. Verbond van
Vakvereenigingen, laatstgenoemde als
afgevaardigde van de Permanente Com
missie iuzake crisismaatregelen uit de
Christelijke Werkliedenbonden in Ne
derland.
Nu is bet benoemen van deze advi
seurs op zichzelf iets, waarmede wij
niet anders dan onze volle instemming
kunnen betuigen. Maar wat wij niet
tactisch believen te noemen is het feit,
dat alleen een vertegenwoordiger uit de
moderne en christelijke kringen is uit
verkoren. Zulks is een miskenning van
den Neutralen en ook van den Syndi-
calistischen Bond. De minister maakt
het echter nog bonter. Op verzoek van
genoemde heeren krijgt men nu ook
adviseurs in de verschillende Landbouw-
commissies. Nu zou men denken, dat
de minister zijn fout herstelde en alle
bonden deed vertegenwoordigen. Geen
sprake van. Wat toch is gebeurd? De
minister heeft besloten in iedere pro-
Naar het Daltaeh van K. F. MEIJER,
door B. BOERMA.
.Leg dezen heer uwe hand op den
•chonderbeval hj. De tcherprechter
trad nader, doch waagde het niet te
gehoorzamen, want de vorst had den
degen nit de schede getrokken en een
onheilspellend gemurmel liep door
den kring.
Gustaaf ontwapende den Lauenbur-
ger, zette de kling met de pnnt tegen
z(jn voet en liet ze stak springen.
Dan greep hfj de breede en behaarde
hand des scherprechters, legde en
drnkte ze op den schouder des Lauen-
bnrgers, die als verlamd stond en
hield ze daar een pooa vast, terw01
hU zeido: „Je bent een rijksvorst,
knaapIk mag je niet aan den lijve
straffenmaar de hand des benls
rast op je.'
Toen wendde hij zich om en ging
heen. De scherprechter volgde met
afgemeten aehreden.
vincie een comité van drie of vier
personen te vormen, Dit comité kan
zijn op of aanmerkingen aan den regee-
ringscominissaris kenbaar maken. Nu
zijn de heeren Pionnen en Rijsewijk
uitgenoodigd om aan den commissaris
een voordracht in te dienen van drie
of vier personen. Het is gewoonweg
bespottelijk. Het laat zich immers vol
komen begrijpen, dat deze heeren bun
keus natuurlijk tot partijgenooten be
palen. Worden er vier benoemd, dan
hebben of de Neutralen of de Syndi-
calistiscben een kans. Die kans is echter
zeer gering. Een woord van krachtig
protest tegen deze wijze van bandelen
is volkomen op zijn plaats.
Wij voor ons zouden meenen, dat
juist in de eerste plaats een vertegen
woordiger van den Neutralen Bond
benoemd bad moeten worden. We heb
ben iu ons land vijf vakbonden, de
moderne, de katholieke, de christelijke,
de syndicalistische en de neutrale bond.
Van deze vijf staat alleen de Neutrale
Vakbond voor iederen arbeider open.
De modernen, vereenigd in hetN.V.V.,
hebben altijd wel beweerd, dat hun
bond neutraal was, maar als men het
antwoord leest, op een betoog van den
heer Marchant, dan zal een ieder moe
ten erkennen, dat bet N.V.V. een soci
alistische vakcentrale is, een z.g. bij
wagen van de S.D.A.P. Het bestuur
van het N.V.V. schreef namelijk o.a.
bet volgende
„Het Verbond is groot geworden,
mede door het bondgenootschap met
de S.D.A.P. en wij hebben geenerlei
behoefte hierin verandering te
brengen."
Duidelijker kan het toch niet. Laat
het voor vele arbeiders vereenigd in
bet N.V.V, een waarschuwing zijn.
Dat de drie andere bonden niet neu
traal zijn, behoeft geen betoog.
Het is te betreuren, dat de meeste
vakbonden gesplitst zijn volgens ver
schillende politieke stroomingen, nog
erger is het als de minister aan enkele
organisaties de voorkeur blijkt te geveu.
Het was, wij herbalen het, heel wat
logischer geweest, als in de eerste
plaats de Neutrale Bond was uitge
noodigd. Een vakvereeniging immers
behoort geen kweekplaats voor de een
of andere politieke partij te zijn. Men
leze in dit verband de voorstellen maar
eens, die op bet congres te Derby in
gediend zijn. Gelukkig beginnen in
ons land de arbeiders dat in te zien,
want de Neutrale vereenigiugen gaau
flink vooruit. De bevoorrechting van
de regeering aan sommige organisaties
zal dieu groei wel niet in den weg
staan, maar wij zouden toch wel willen
weten, wat de minister tot zoo'n handel
wijze bewogen beeft en wij hopen, dat
hij nog gelegenheid vindt, bet gedane
onrecht te herstellen.
De strijd in en bniten Europa.
Het is misschien nog dc vraag om
nit de geringe vorderingen, die de
geallieerden de laatste dagen maak
ten, te conclndeeren, dat het met de
uitbreiding van han aacces gedaan is,
cu de Dnitichers hun oude verdedl-
gingsatellingen hebben ingenomen en
zich ten W. van iiaraerljk op een
nieuws linie hebben hersteld. Toch
scbjjnt het steeds waarschijnlijker te
worden, dat de terugtocht der Duit-
Den page Leubelflng, die door de
dicht op elkaar staande heeren in een
vensterni» was gedrongen, waarvoor
een zwaar damasten tapji met reus
achtige kwasten hing, had de gebeur
tenis in een krampachtigen lacb doen
■chieten, zoo'n schik had hg in de
zaak. Na het bloedig verscheiden van
van Corinna, dat hem tegeigk getrof
fen en verlicht had, waren hem de
door zftn held vernederde vorsten ar»
de pirionen uit een tooneelituk voor
gekomen, nagenoeg evensoo al» een
jongen met pleiier en een onderdrukt
lachen zijn vader, in wiens bescher
ming hij zich veilig gevoelt, een
knecht, die zjjn plicht heeft versaakt,
hoort nltlachen. Bij 't eerste woord
echter, dat de Lauenburger had uit
gesproken, wat hij door schrik aan
gegrepen over de huiveringwekkende
gelijkheid, die dien» stem met de zijne
had Dezelfde klank, dezelfde kracht
en helderheid. En deze sehrik ver
anderde lu «fgrQzen, toen, nadat
koning Gustaaf zich verwgderd had,
de Lauenburger een gekuuiteld lachen
deed hooren en op scherpen toon
Uitriep„Die Zweedsche boer, hg heeft
gescholden als een stalknecht 1 Voor
den duivel, hebben wij daar heden
reden voor gegeven I Fereat Gustavus 1
sciiers grootendeels gestaakt Is of ai-
tbaus niet de voortzatting zal vinden,
die noodlg zou z{n om aan den oorlog
een beslissende wending to gaven.
In desa omstandigheid, dis wederom
het troostelooze uitzicht opent opeen
onafzienbaren daar van des airjd, is
van belang to achten, wat een Brltseh
overzichtschrijver is do „Times" be
weert over den huldigen toestand en
de mogelijkheden van do toekomst.
Da schrijver, dia niet da eerste da
beste moat zijn, acht hot noodlg om
naar aanleiding van d&c Duitschan
terugtocht een waarschuwende stom
te doen hooren.
„Deze terugtocht, zegt hg, is niet
vrijwillig geweest ie dozen zin, dat
de vgand naar eigos goedvinden han
delde, maar ongetwijfeld is hij van
plan geweest om terug te trekken
sedert de overwinningen vanFoch ia
Juli hem overtuigden, dat hij gsen kans
zou krijgen om door te brekan. Hoe
bamoedigand onze overwinningen ook
geweest zijn, zij hebben slechts een
deur opengeduwd, die al op een kier
stond. Dit alles bawijst, dat da vijand
elke gedachte aan een atrategischsn
aanval in hst Westen heeft opgegeven,
maar boe dikwijls is dat vroeger al
gezegd Men zeido hot in 1915 en
opnieuw verleden jaar. Telkens heaft
de v5»nd hierop geantwoord door ons
elders esn ernsligen slag tos ts bren
gen, in 1915 te Gorlice, die hot begin
van het einde van Rutland was, en
verleden jaar in Italië en door het
vredesoffensief tegen Rusland, dat
naar Brest Litofsk voerde. Hst is waar,
dat wij nu starker zjjn. Alhoewel
Hlndenbnrg's manifest toont, dat het
moreel van den vijand slecht is, is de
militaire toestand toch In zf|n wezen
dezelfde als daarvoor. De vijand trekt,
nu zoo goed als vroeger, In Frankrgk
terug, cm om elders een slag toe te
brengen. Nu zoo goed als vroeger
Is de vraag: kuonen w® hem in
Frankrgk hard genoeg trseffn om »jja
pogingen elders te "neutraliseeren
Totnogtoe Is ons dat niet gelukt en
is elke overwinning geëindigd met
anticlimax. Eerst hebben de Mar re
en Yperen Rusland niet behoed voor
Gorlice en evenmin heeft hst voort
durends EageUehe offensief in 1916/17
Italië gevrijwaard tegen den aanval
en Rutland tegen ondergang. Weiken
waarborg hebben wg nu, dat er niet
een nieuwe anticlimax zal komen?
Wat de vgand voornemens is, is
blijkbaar een verbetering van sjjn
toestand in het Oosten, terwgi hg aas
Fraakrijk een schikking in het Wen
ten aanbiedt. Zfin voorwaarden zullen
„edelmoediger" zjju, al naar hij ge:
dwongen wordt, meer gebied te ont
ruimen. Zulk een vrede zou noodlottig
sfln voor onze verwachtingen op een
nieuwe wereld na den oorlog en zou
bijzonder gevaarlijk sfla voor de po
sitie van Engeland ia Azië. WJ zijn
de verliezende partg in dezen oorlog,
als België en Frankrgk gered worden
en Duitschland als mededinger van
Engeland in Azië in de plaats komt
van Rusland. Het denkbeeld, dat nu
ls Duitschland veld wint, is om voor
do Duitsche grenzen in Europa een
reaksvan zoogenaamde onafhankelijke
bufferstaten, zoo noodlg zoowel aan
Franiche als aan da Russische grens,
in de plaats te stellen, en met aldus
beschermde flanken ln Azië vergoe
ding te zoeken voor het fiasco tegen
over Frankrijk en een gevaarlijke
buurman voor Indië te worden.
De deskundige bespreekt dan verder
de vraag, wat Duitschland elders zal
doen. Het kan zgs, dat het Italië
aanvalt of dat het een veldtocht on
derneemt om de bolsjewikl ts steunen.
Het kan ook zga, dat Duitschland
(Weg met Gustaaf!) Leve de Duitsche
vrijheid 1 Broeder, laat ons ln mgn
tent esn spelletje spelen. Ik laat een
Würzburger opsteken en daarbij schoof
hg zQn rechter arm in den linker
van den vorst, die naast hem stond.
Maar deze trok den arm beleefd
terug en antwoordde met afgemeten
buiging.- 't Spijt me, mijn waarde, ik
heb al een afspraak.
Zich tot een anderen graaf wendende,
noodde de Lauenburger deze met nog
vrooigker, doch dringender woorden
uit„JU «oogt hst mij niet weigeren,
kameraad I Jij bent mg nog revanche
schuldig." Deze echter, een driftig
heer, keerde hem zonder een woord
te spraken, den rug toe. Zoo vaak hg
het versook herhaalde, zoo vaak werd
hg ea steeds op korter in ruwer toon
afgewezen. Voor zijne schreden en
gebaren vormde zich oen ledig en do
heele ruimte werd verlaten.
Nu stond hg alleen in het door allen
verlaten vertrek en begreep, dat hg
voortaan door al de zijnen zou geme
den worden. Zija gelaat vertrok van
wosdo. Woedend balde da gebrand
merkte de vuist en dreigde, zs op
heffend, het noodlot of den koning.
Wat hU In zieh zeil bromde, verstond
de page nietmaar de uitdrukking
Engeland's positie in het Oosten meer
rechtstreeks zal bedra gen. Er zal veel
afhangen van de wij se, waarop da
veldtooht in het Westen zich ontwik
kelt en van de hulpmiddelen, die
Duitschland nog beschikbaar heeft.
Wy kunnen deze plannen verijdelen
door een omverwerping van TurkCe.
De gealiiesrden zullen echter pas, als
zU door de Maasiinia heengebroken
zijn, den Dnitschen bodem kunnen
bedreigen. Zullen wij echter de Duit
sche verwachtingen fnuiken om ln het
Oosten het cadeelig saldo in het
Westen goed te maken? Het Is een
geweldige taak, en wanneer moeten
wg aannemen dat zij volbracht zal
sgn Van dit jaar niet, want het Is
al bijna half September en nu de
vijand van ziss is stand te houden,
zal het al mooi zijn als wU hem van
da gewgzigde Hindanburglinie naar
da volgende terug driven. Wij kunnen
de taak, als alles goed gaat, komende
jaar volvoeren. Als de beslissende
overwinning echter oog langer uit
gesteld wordt, staat man voor het
gevaar van een vrede, die het militai-
risms in Europa enkel zal verslaan,
om zfin verwoestingen naar Aslë over
te brengen. Van zulk esn vrede sou
Engeland misschien alleen en zonder
iemands hulp don last mosten dragen.
Dit is voor Engeland een van de
ernstigste feiten van den oorlog.
Daarom is het zoo noodlg om het
Oostelijk front te herstellen, Als dat
gebeurd is, kunnen wg met minder
bezorgdheid de militaire beslissing ln
Frankrijk afwachten. Maar sco lang
dat niet het geval is, is wachten ge
vaarlijk. In het Oosten zijn in deze
richting al eenige vorderingen ge
maakt, maar tenslotte moet datgene,
wat wg van Moermansk en Archangel
Uit en in Siberië kunnen doen, hoofd
zakelijk afhangen van het Russische
volk zelf. Deze expedities heboen twee
oogmerken, namelijk om zekere waar
borgen te scheppen tegen een Dnit
schen opmarsch in Oostel|ke richting
en een tosstand te vestigen, waarin
het nieuwe Rusland, als het weer de
bondgenoot van de geallieerden wordt,
snel eu gemakkelijk hulp zal kunnen
krijgen. Hst eenige offensief dat voor
ons ln hst Oosten mogelijk is, sou
tegen Turkjja gericht moeten aja.
Duitschland staat nu op de ignen van
Rutland's historische expansie. Wij
flankeeren ze uit het Noordse, wij
kunnen ons is Siberië er tegen te
wssr stellen, maar de hoofdlijn loopt
tussehen de ZwarteZee en de Kaspische
Zee, ln Zuidelijks richting naar PerziS
en dia Oostwaarts naar Afganistan
en Midden-Azië. Deze Zuidoostelijke
doortocht kan alleen versperd worden
door een omverwerping van Tarkje.
Alle Aziatische ambities van Dultesh-
land en xUn voornaamste hoop om
(afgescheiden vau het vooruitzicht op
economische winsten in Rusland)
voordeel uit den ooriog te trekken,
berust op Turkije. Duitschland moet
ten slotte iu Frankrijk verslagen
worden, maar dis nederlaag moet
verdaagd worden en wU moeten ons
tegen de gevaren van die verdaging
verzekeren en herverzekeren in het
Oosten, en bovenal iu Turkije.
Wg hebben dit beioog bier uitvoerig
weergegeven, ten eerste, omdat het
geen erin wordt opgemerkt belang
wekkend genoeg is, maar ook, omdat
wij hier te doen hebben met een
zeldzaam openhartige uiting van
Engeleche zijde, waar men anders
wel de kunst verstaat de ware be
doelingen te verbergen onder een
huichelachtig idealisme.
Deze schrijver ver-bloemt echter niet
de practische belangen, waar het, wat
Engeland betreft, omgaat en men kan
van den voornamen kop was zoo
duivelachtig, dat de luisteraar haast
in zwgm viel.
IV.
Iu het schemeruur van denselfden
dag, zoo rijk aan gebeurtenissen, werd
den koning de aankomst gemeld van
een Friedlandseheu kapitein, die van
een behoorlijken geleibrief was voor
zien. Misschien kwam hij, om over de
begrafenis van de in het laatste treffen
gevallenen te spreken of over een
schikking te handalen, zooals tuisoben
tsgenovor elkaar liggende legers wel
eens meer getroffen wordt.
Page Leubelflng geleidde den kapi
tein in de juist leege ontvangkamer,
waar hU hem verzocht te wachten
bij zon hem aandienen. De Wallen,
steiner echter, een mager man met
een geel, teruggetrokken gezicht,
hield hem tegen, zeggende, dat hU na
zoo'n langen rit graag even wilde
rusten. Onachtzaam ging hij op een
stoel zitten en begon met de page,
die voor hem was blUven staan, een
onverschillig praatje.
Zoo bg zUn neus langs zeide hij
'tkomt mij voor, dat ik die stem wel
meer heb gehoord! Mag ik uverzoe
ken uw nazm te noemen." Leubelflng,
door s,(jn verklaringen dan ook over
tuigd worden, zoo men het nog niet
was, dat Engeland zieh niet inspant
den oorlog te winnen ter wille van
louter Activa idealen, maar wel degs-
ljjk om er tot ln leegte van dagen
uiterst tastbare vruchten van te pluk
ken. Daarvoor mag- Turkfë gerust
vernietigd en Duit.ohiand lamgeslagen
worden, daarvoor behoeven geen rech
ten van andoren ts worden ontzien,
daarvoor is, naar het schgnt, alles
geoorloofd. Ce oude Britsche hasrsch-
zucht, die zich zooveel moeite geeft
om zich achter een harten veroverend
mom te versehnilen, komt in het boven
aangehaalde weer eens onverholen
om den hoek kjken en wij zullen er
ons nut mee doan, door dit niet on
opgemerkt te laten voorbijgaan, tan
einde geen slachtoffers te worden van
een bedriegelpken schgn, die reeds zoo
menig hoofd op hol bracht.
Sehooao woordon hebban w(j nu
genoeg vernomen, zoowel van Entente
als van Centrale zgde. Ons geschokt
vertrouwen in de goede bedoelingen
van beide partgen en in de mensch-
held in haar geheel zal echter slechts
hersteld kunnen worden door zuivere
en onbaatzuchtige daden, die getuigen
van een eerigke onderwerping van
alle belangen aan het hoogste gezag
van het recht.
Donderdagavond 12 September.
Voorzitter d6 heer D. D. v. d. Bont,
loco-burgemeezter.
Afwezig waren de heeren Donner,
Hollmann en Plazisr, allen met ken
nisgeving.
De voorzitter deelde mede, dat hij
vau den burgemeester een schrgven
had ontvangen, waarin deze ham
mededeelde met Ingang van 1 Sept.
twee maanden verlof te hebben ont
vangen en de hoop uitsprak daarna
zijn ambt weer te knnnen hervatten.
De voorzitter uitte de beste wen-
schen voor esn spoedig herstel van
den heer Hajenius.
Ingekomen Stukken.
Door den Goesehen Bestuurder obonü
is een adres ingediend, waarin den
raad wordt verzocht om te bevorderen,
dat het bouwen van woningen door
de Bouwvereeniging „Nieuw Goes*
voortgang heeft en om medewerking
te veriaenen voor het samenstellen
van een steunregeling voor werk-
loozen.
In de hieraan toegevoegde memorie
van toelichting merkt adressant op
dat van de zgde der bouwvakarbei'.
der», en ook door arbeiders buiten hot
bouwvak, met zorg den komenden
winter wordt tegemoet gezienen niet
zonder redenen. Immers, binnen een
week of zes, zeven, krggt naar alle
waarsehjjniykheid een groot godeelte
der arbeiders van „Nieuw Goes* ge
daan, terwijl ook door particulieren
in dezen crisistijd weinig wordt gei
bouwd. Voor den arbeider beteekent
geen werk, geen eten. BU de heerschende
duurte is het voor den arbeider met
werk niet mogelijk zieh van het allerr
noodigsta te voorzien, laat staan
dea arbeider, die geen werk, dus geen
verdienste heeft. Voor de arbeiders,
wien het spookbeeld van werkloosheid
steeds aaugrgust, behoort aldus
adressant iets gedaan te worden.
Om de door werkloosheid getroffen
arbeiders en hunne gezinnen voor
ondergang te behoeden, is in verschil,
lende gemeenten een steunregeling
ingeBteld, die den gedupeerden arbei
ders recht geeft op een weksljjkiche
geldelijke ondersteuning. De kosten,
zeker, dat hy dit koude en dietaor-
achtige gezicht nooit gezien had,
antwoordde onbevreesd: „Om nwe
genade te dienen, ik ben des konings
page, Leubelflng van Neurenberg."
„Een stad, waar veel moois en
kunstigs wordt gemaakt," merkte de
ander tamelijk onverschillig op en
vervolgde: „Wil de jonge heer mg 't
genoegen doen, dezen handschoen
het is een linker te proheeren?
Men hesft my in mgn jeugd by de
Jezulten, waar ik opgovoed ben, de
nederige en dlenstwaardlge gewoonte
geleerd, die mg nu bU mijn kapitein
schap inderdaad niet al te goed te
pas komt, verlorene en b| den weg
liggende voorwerpen op te nemen.
Dat ie mg nu echter zoo bggebleven,
dat ik het niet laten kan." Daarbg
haalde hy een loeren ruiterhandsehoen,
zooals toen veel gedragen werden,
uit den zak. Deze was echter van
buitengewone slerigkheid en een in
't oog vallende lenigheid, zoodat wel
negen tiende der Wallensteinsehe of
Zweedsche soldatenhanden by een
poging om hem aan te trekken, hem
zouden hebben doen barsten. „Ik vond
hem buiten voor de onderste trede
van den trap."
(Wordt vervolgd.)