-jkt.- lilflAiilm i iia I 73. Zaterdag 22 Juni 1918, 105' jaargang, ^jsezsl,^ fi ADtiftllD 3t§R ruu fii i ilirsi Bij dit uo, behoort een Bijvoegsel Tegenstrijdige belangen. 2i FEUILLETON Twee Gebroeders, Venchgnt: Maandag- Woenidag- W-W \JF M -J fKJ' HL M JËL4 |TB.g>;---. %JI ^JF J&. H j, M.1 H fi Familieberichten 1—10 regel» f 1,50 an WBS Bewi's.iaicaer» 5 csat, I' t I Advertnmiën worden aangenomen W»n SaatiL Venn. „Goesehe Courant", teiDirecteurG. W. van BarneveM. tot 12 uur «••rraiddane. |M Jf lij, dis zich met ingang van I Juli op ons blad abonneeren, on vangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. De verkiezingen naderen en men zal op <le vergaderingen waar een socialis tisch spreker optreedt weer hooren ver kon ligen, dat de klassenstrijd den arbiiders alle heil zal aanbrengen. Ges 'hilderd wordt in schrille kleuren de} ellendige toestand van den arbei der, het kapitalisme als de oorzaak van al d-1 leed aangewezen en hartstochtelijk betoigd, dat door onverzwakt den klas: enstrijd te strijden, de arbeider de politieke macht zal veroveren en dan krijgen we een soortheilstaat. Het effect van dergelijke redevoerin gen [is meestal geweldigdaverend en uog eens daverend- applaus. Propagan dist! che waarde heeft de leer van den klassenstrijd dus wel. Maar heeft zij werk-lijke waarde? Wordt door het grootste aantal van die enthousiast klappende menscheu bij benadering maar begrepen wat klassenstrijd is? We kunnen hier gerust met eeu volmondig „nee op antwoorden. Probeert het maar eens. Vraag den arbeiders na afloop van zoo'n vergadering, wat zij oude: klassenstrijd verstaan en men zal verst: ld staan over de antwoorden die men krijgt. De een spreekt van de tegen stelling tusschen de bourgeoisie en pro- letari lat, de ander weer van bezitter en bezitloozen, terwijl een derde er heele- maal niets van af weet, hetwelk hem echter niet belette het met den socialis tische n propagandist roerend eens te zijn. Het is werkelijk treurig zooals die klassenstrijdtheorie bij elke verkiezing opgei l moet doen en de arbeiders er door misleid worden. Is er dan geen klassenstrijd De strijd tusschen arbeiders en patroons met zijn stakingen en uitsluitingen kunnen hiero] het antwoord geven en wij weten allen, dat het persoonlijk eigendom strijd doet ontstaan, zulks behoefde waarbk niet door Marx ontdekt fa worde i Verschillende schrijvers vóór hem 1 ebben hier reeds op gewezen. Er is een klassenstrijd, maar niet in den z n zooals de socialistische theorie ons die leert. Het Communistisch Mani fest zegt, dat de maatschappij zich meer en meer zal splitsen in twee klassen, die lij irecht tegenover elkander staan. Die voorspelling is niet uitgekomen. Er zijn geen twee klassen, maar meer dere klassen wier belangen tegen elkan der inbotsen. De socialistische voor gangers probeeren nu de maatschappij toch in twee klassen te deelen en reke nen tut dat doel gemakshalve kleine bazen, ambtenaren, kleine kapitalisten maar lot het proletariaat. Een eigenmachtige indeeliug, want maakt het fa.v. zoo'n kleinen baas maar eens wijs, dat hij een proletariër is. We zouden hier nog op de hopelooze poging: n kunnen wijzen van mannen als v. d. Goes, Bernstein, enz. om door allerlei redeneeringen de klassenstrijd theorie te doen aanpassen aan de wer kelijkheid, we willen echter liever be spreken hoe men in de toekomst moet trachten de verschillende tegenoverge stelde belangen parallel te laten loopen. De belangen van den werknemer en werkgever hebben een gemeenschappe- lijken grondslag maar het ouderling geschil bij beide partijen treedt meer op den voorgrond dan het gemeen schappelijk belang. Het tijdloonstelsel houdt die belangen verdeeld. De werk gever wil voor zijn geld zooveel moge lijk gedaan hebben, de arbeider daar entegen ziet hierin geen voordeel want bij hard werken neemt zijn loon niet toe en de kans op werkeloosheid wordt grooter. Laat men nu het antipathieke stukloonstelsel buiten rekening, dan komt men tot hel stelsel waarbij de belangen van arbeider en werkgever evenwijdig loopen, dat is het deelge nootschap van de arbeiders in de on derneming. Hel medezeggingschap der arbeiders in de leiding der onderneming is hierbij te overwegen. Dit stelsel is niet nieuw, maar er is toch nog nooit de aandacht zoo op gevestigd als in de laatste jaren. De socialisten noemen de invoering van dit stelsel een schade voor den klassenstrijd, omdat de arbeider zich nauwer verhouden voelt aan zijn pa troon. De arbeiders moeten echter leeren inzien waar zij het best weè gebaat zijn. De Fransche wetgever schijnt het ook zoo in te zien, want bij de wet vdh 26 April 1917 wordt winstdeeling en medezeggingschap van de arbeiders in de leiding der onderneming krachtig voorgestaan. Ook in Engeland over weegt men iets dergelijks. Een ander middel tot uitschakelen van voortdurend-, stakingsgevaar is de collectieve arbeidsovereenkomst. De groote vlucht, welke die overeenkom sten in de laatste jaren genomen heb ben, bewijst dat zoowel patroons als arbeiders er naar streven, geschillen zooveel mogelijk te voorkomen. De wet op het arbeiderscontract spreekt in één artikel over collectieve over eenkomsten. Dit belangrijk instituut kan echter veel uitgebreider worden waardoor de organisatiezin krachtig bevorderd wordt. Verder zou het ook wenschelijk zijn indien men kwam tot de oprichting van een college, bestaande voor de eene helft uit arbeiders, voor de andere helft uit patroons, dat met meer kracht als de vrijwel overbodige Kamers van Arbeid, behulpzaam kan ziju in 'het voorkomen of beslechten van geschillen. Hierbij zij echter opgemerkt, dat men bij niet overeenstemming de partijen vrij laat het geschil uit te vechten anders zou een dergelijke instelling'den arbeider zijn belangrijkste wapen uit de hand slaan. Wij meenen niet door dit kort betoog het sociale vraagstuk te hebben opgelost, maar gelooven toch als de Staat in bovengenoemde rich ting werkzaam wil zijn het zal leiden tot tempering van den klassenstrijd, hetwelk met andere woorden wil zeg gen, tot bevoordeeling van de algemeene welvaart. IH0 merkte o.s. op, dat hst svesr. kiaweebt sedert jaar en dag is over dacht, waarbg man tot het resultaat kv?st)ï, dat doer do distrietBB-indaoling cubillijfccaden warden gepleegd, wat «pr. nader uiteenzette, door to wij zee op da stemmee, dia arb| verloren gingen, terwjjl door het onde kies- reoht partjjea nooit op zichzelf konden bljjren staan, doch door do ervaring wijs geworden, gedwongen waren tot samengaan bij da stembus, ook ai was de oaderüaga gaaogsnhoid niat zoo greot. De geschillen werden daarbg op zij ge set, om het erger kwaad te keeren en zoo kwam man tot da coalitie ®n co: issntratie. Door da evenredige vertegenwoordiging is hieraan *>sn einde gsmackt, Het ge heel» b'.od ig eb fsdtelfk éés kisa- district, wv-rdoor alle stemmen worden bjjr ongeteld. Stillende dat 1.-400 000 stemmen worden uitgebracht, zet-,a spreker nader uiteen hoo verder ta werk sal worden gejjsan bij da ver- dteling der Kemaraetals over da verschillends partjes. Hieruit volgt, dat het onmogelijk is geword'aa dat eaa stem ta loot gaat ca het gevaar zich ta moetan eoali- satren, sich sist meer voordoet. Hier- nit volgt, dat coalitie on csocentrati» ven uit oogeablik af, uit don hoos® zijn, daar do p&rtyen hierdoor van hun kracht verliezen an stommen varloron gaan. Spr- bigreep niat, hoe ras - r,a,n Unie Liberale sijöa da concentratie nog verdedigde. By zatte uiteen hoe in 1813 door de concsa- tratia voor bepaalde partijen stemmen verloren gingen naar beid» kanten Bij elke verklssir.^ na 1905 hebben de vrSalBitigsn dan ook «temmen verioier-In 1913 werd 29% der totaal stemmen uitgebracht voor do liberalen, in 1905 was dit 35 waaruit hot nadeel der concentratie voor da vrijzinnige zaak bleek. Spr. kw.ai nu tot de bespreking der üriji. Dom. part? in h?sr verhoa ding tot de andere vrijzinnige groepen. Do V. D. part? heeft met do ander» de vtyzhiuiga gedacht» gemeen. Deze beteekent dat we ruim baan wmnecben voor alle groepen sa vrybeid van sproken en drukpers voor allen i toads wenaohen ta erded'.got. Wanneer een regendag desa grondrechten »an den caccsch mocht aanranden, zouden de vrpianige groepen elkaar zeker ontmoeten. Spr. merkte op dat var, de Vryz. Dom. werd gezegd, la Ze-land o. a. door der. heer de Muralt, dat flj niat vrgsiK-nig zonden sijn, ra wel in ver "baad mot hun hondiDg tegenover do onderwijskwestie Daze regeering heeft den grondslag geHgd tot een mcgiiyk einde van dsn schoolstrijd. De Behool- stijl<3 is door art. 192 verplaatst en verzucht. Dit art. Is in da Tweede Kamer aangenomen met algem. st., behalve ven aen heer Lirftlnck. 8or. gal vervolgen» een ovaraiaht van do;-. gebooUtrüd en wees er op, dat da liberalen van '78 door hun wet op het openbaar onderwlt» de rechterzijde ia staat hebben gesteld zich aio aen marteiasrster voor te doen. Door dan daarop gevoelden strijd heeft de rechterzijde in '80 de mayderheid varkreges;, terwjl da heillooze schoolstrijd d® soeiale wet geving heelt tegengehouden. Thans heeft mes1 zich afgevraagd, of geen poging moest worden pedaan om den strijd o? te lossen, wa- rmee mes de openbare Eehool niat hse.it opgeofferd, gelijk wordt bewaard. Mes is thans gekomen op het standpunt, dat men het floanciaele verschil wil wegnemen, wasrbjj spr. stil stond by de benoe ming van de hevredigiiigaeommisaie, waarin cok twee Uul-Liberala leden zitting hadden en die het ontwerp voor de grondwetsherzltining heelt opgemaakt. Een van de verschillen tusschen de L. U. en da V, D. is, dat de L. U. den zcboolBtrijd, het anti clsriealisme wenseht aan te wakkeren, terwyi de V. D. een eeriyka uitvoering van art. 192 geboden achten in het lands be- lans. Wanneer reshts loyaal wil medewerken, dan bestaat er kans, dat hst bijzoader onderwijs zijn rech ten zal hebban naast het openbaar oBderwys, waarna een edele wed- strjjd zal volgen, waaruit, naar sprekers overtuiging, het openbaar onderwijs zegevierend zsi to voor schijn treden. Spr. wees erop dat door den school- strjd de scheidingslijn it bestendigd. Spr. kwam vervolgens tot een be- scSouwingL der 3 vrys. groepen in hun onderlinge verhouding. Allo drie zjn vrjzinaig, zj erkennen den klassen- strict der nee. dom. riet. Fractiaehe samenwerking met de soe.-dem. it echser mogeiyk, wat in 1913 is ge bleken, toen de soc. dem. met de vryz. de rsgasring haddeu kunnen ramen- steilan, als de laatste hadden gewild. Verder bestaat er groot verschil tussehen de Vrgss. Dem. en de Vij Liberalen. Spr. wees hierbj op het ontstaan dor V. D. part? in 1901, farwilie van het algemeen kiesrecht. Ds Vrfl Lib. hebben zleb eerst in 1913 tot het algem. kiesrecht bekeerd, wat wfjit op esa verschil In gemoeds stemming, hetwelk zich ook op andere punten zai uiten. De V. D. willen nu het algem. vrouwenkiesrecht, maar de V. L, nog niet. De eccnomischa politiek van de V. D. besprekende, merkte spr. op, dat tey hebben begrepen, dat demo cratie cok beteekent, dat de staat in hef economische leven der burgers heeft in te grepen, waar dat noodlg is. De hoer mr. Treub, die nu eigen- ïyk optreedt aan het hoofd der groot- kapltaatbelangen, hoeft in 1901 dit economisch standpunt uiteengezet. Wy zjjs van oordeel vervolgde spr. dat ongeiykheld in bezit zal bljven bestaan, maar de wetgever kan de belemmeringen hierdoor gesteld, uit den weg ruimen. Het Is da zaak van den Staat, ta zorgen dat iedereen zich kan ontwikkelen door verbetering van het onderwijs, arbeidsvoorwaarden enz. De Vryz. dem. dringen aan op ten krachtig ingrgpen van den etaas op het gebied van den arbeid, waarby spr. herinnerde aan de woningwet, waarvan de uitvoering aan de gemeen ten ia toevertrouwd. Er valt na bfl de uitvoering een kenmerkend ver schil waar te nemen al nazr ds leidende party in verschillende gemeenten. Spr. merkte op dat het verschil der V. D. en der V. L. ook reedB uit hun programs biykt en weee er op dat do V. D, staatBBtean oisahen waar geen particulier initiatief afdoende Se, ter- wyi de V. L. den staat pas willen laten ingrypea wanneer ailo particu lier initiatief is uitgeput. Nog stond spr. terloops stil by de houding tegenover ie etaatspenslon- necring, dia door de V.-L. ale armen zorg word voorgesteld. Na de pauze nam spr. de Liberale Unla onderhanden. Ds Ünie-Lib. party staat tusschen doos GUY DE MAUPASSANT. V. Maar slechts een paar uur vond de dokter vergetelheid ia eene onrustige sluimering. Taan hy iu de doufcer», berwuwde kamer met de stevig ge- sloten vensters oetwaakto, gevoelde hy, nog voor hjj recht tot botinning gekomeb was, dlea emas teiyken druk, dat ona&sgensme, pgoiyke gevoel van afmatting, waarmeo het verdriet ons Milt den slaap wekt. Het ongeluk, dat ons den vorige» avond geschokt, ge wond baeit, sehjnt zich in den slaap aan ors üshaam te hebben madege deeld, d >t koortsachtig gloeit en moede en afgemat is. Plotseifsg herin oei da hy zich weer alles en riohtte hy zich haastig in het bed op. Langzsam herhaalde hy woord voor woord alle», wat hy bulten onder hot gegil d-r sirenen bad gedacht en de gevolgtrekkingen, dia hij had gemaakt. Hoe me' r hy nadacht, des te grooter werd de zekerheid. Hy wr-s dorstig en heetsjjo hart klopte h vig. Hg stond op, om zijn venster :o openen en adem te halen; toen hfl door de kamer liep, trof een zacht gsrulsch zijn oor. Hans sliep in de kamer naai-t hem se snorkte rustig Hy bon sl»pen, h(j I Hy vermoedde niets, hg wilde Kioto vermoeden I Esn man, die hunne moeder gekend bed, liet hem sjn varmogen na, en hy stak het geld op en vend de zaak heel gewoon en natduriyk. 143k eb vergenoegd sliep hy, zonder te vermoeden, dat zjjti broeder haast besweek van verdriet en ellende, zonder te vermoeden, dat een woeste toorn is hem ontstond tegen den tevreden, sorgeloozen slaper. Gisteren nog. zon hg san ague deur hebbes geklopt, zy& binnengekomen en sich op hof bed hebben neorgeset en tot don verbaasd kykenden, slaap dronken broeder hebben gezegd: ,Hacs, ja meogt die erfenis niet aan nemen ais ja hef deed, zou man morgan ons» moeder verdacht maken en hare eer beschimpen*. Nu kon hy niet meer sprekenhy kon Hans niet zeggen, dat hy ham niet voor den zoon van z?n vader hield. Nu moest hg do ontdekte schande voor zich behouden, ze in zijn hart begraven, zs voor do gansche wereld verbergen, niemand, niemand er lets van laten vermonden, olet esas ayn broeder, vooral niet zUn broeder. Het was nu geeno ydelo vrees voor de praatjes der meniehen meer, die Rede van Mr. J. Limburg. In de sociëteit .V.O.V.* trad giste ren do hoor mr. J. Limburg, lid der Tweede Kamer, voor een saer goed bezochte vergadering op m-.-t een rede over d® .Vrjilnr-ig Democraten en de Vorkleaingon11. De voorzitter, de heer E. Snijders, »oor», van de Vryz. Der». Kieskring- federatie ia Zeeland, leidde den spr. met een kort woord in en merkte op, dat de evenr. vertegerw. iedereen heeft gedwongen tot party kiezen es opeuiyk positief kleur bekennen. Doordat coalities en concentraties zijn verdwenen, hebben ook de Vryz. Dem. In Zeeland gemeend een eigen weg to moeten gaan volgen. Voor velen was het moaiigk zich ts ontworstelen aan het dankbeeld, dat bf de stembus alle vryzlnnigen moe,:* Brvnesgasn. Sar. wees er op dat ïeker do Vrljz. Dem. eis Vijj-Llberalen een afsondt,r- lyk program habbeu, waarvoor afzon derljfce propaganda te voarea is. Ia Goes hesft steeds een algemeen vrij zinalge kitsverees. bestaan en daar hier in 't algemeen g'een warme poli tieke belangstelling bestond, nam mee hiermee genoegen. De Vryz. Dsm. hebben dikwgls geir.scht hun geest verwanten hier tot se stichting vas een afzonderigke kissvereen. ta be wegen. Deae pogingen zgo steeds afgestuit op het denkbeeld, dat hes beter was alien te Ir.ten zooals hot is. In een motie werd dit uitgesproken. Toch heeft men zich aan dit cswdpunt niet gehouden en do Lib. Unie heeft deze geheeio kleBveraeshting lu zich opganomes. Nu de stembus In 's zicht komt, is deze vergadering belegd om Mar ook de Vrys. Dem. beginselen te props* gaeren. De heer mr. Limburg heeft zich hiertoe bereid verklaard Spr. dankte de aanwezigen voor hun tegenwoordigheid. De heer mr. Limburg begon met op ta merken, dat da mnstacdighedon, waaronder nu de verkiezingen sullen plaat» hebban, ongekend ztin, dacr In Europa de oorlog voortwoedt en het economische leven in Nederland uit zSa voegen Is gerukt. Daze buiten gewone omstandigheden make» tv.' voor de regeering een eerafe zorg tegen ondervoeding te waken o\< vra gen van da klezeu goed te vlaken en te wegou, aan wla zij de rei jring sullen toevertrouwen. Naast den oorlóg doet zich het nieuwe stelsel van evenredige ver tegenwoordiging geiden, terwijl voor het eerst het algemeen mannenklesi reebt van kracht zal s'Jn. Spr. weeg er op, dat da tegenwoor dige regoerlng in deze oorlogsjaren het oog op de toekomst van h t volk heeft gericht gebonden, tsrwyt de Kamer hst hoofd zoo kosi h-. eit ge- honden, dat ï'5 de groote grondwets herziening van 1917 tot stand hesft gebracht. Wjj hebben gekregen hst algemeen maüaanklesrreht, do verkies, baarheid der vrouw, de stemplicht ca de evenredige vertegenwoordiging, waarvan spr. opmerkte, dat deze aan de partyverhoadingen een geheel ander aanzien geett. Men ziet op de vergaderingen nu gsots debaters meer, do stryd heeft een veel zakeigker karakter gekregen. Spr. sou het evosr. kiesrecht hier niet in bijzonderheden niteanzettenmaar achtte het gewenscht in korte trekken hiervan aen en ander mede te dealen. hem vervuldeaas hat oordeel (lor wereld dacht hg niet. Aie hy, hy allevn maar wist, dat zgne moeder rein en onschuldig w&g, dan mocht da wereld haar aanklagen en be schimpen 1 Maar hoe zou by haar eiken dag ontmoeten, in hare nabjjheid zQii, en zoo dikwijls by haar anzag, er aan moeten der-ken, dat sjj In de, armen van een vreemde gsruat en een kind van hem ontvaogon had? Hoe kaim en opgewekt vras a? nochtans, hor. zeker bewoog alj zich 1 Was het mogeiyk, dat eene vrouw sis 7,y, eene vrouw mot esna reis» siel, door hartstocht medegesleept, kon zondigen, zonder dat ia-er haar -e weten ontwaakt en hst bewnetzgn barer schuld haar gekweld had? Ja het geweien I Zeker moest dat gesproken hobbel, zeker moesten in den eersten tijd gc-wetc^tk. agingen haar gefolterd hebban, maar lang zamerhand hadden die opgebonden, zooais alles ophoudt en vergaat 1 Zeker, ZÜ had hars schuld bawrecd on eo eindeiyk verg «ter. Is niet aan alia vronwen dia geiukklgo gave van ver gaten in zoo hooga mata eigezi, dat zy na weinig jaren den man nauwe- ïyks herkennen, die haar mond heeft gekust,- aan wlen zy zioa gagavan hebben De km doortrilt haal' als een bliksemstraal, de hartstocht trekt voorbij als een onweder, en ais dan de hemel weer helderen blauw wordt, keert het leven weer in het oude ppoor terug. Herinnert men zleheese onweerswolk V Peter kon niet meer its uvjne kamor bi? ven. Dit huis, het huil van zUs vader dreigde boven hem in te storten I Hy voelde liet dtk op sich drukken de rauren verstikten hem. Een bran dende dorst kwelde hem, en bj otak zijne kasrs aan, om in do keuken esn glas frlreh watsr te halan. Hü ging ds twea Srrppon «f, ca toets' hp met de govuldo kt-.rat weer boven kwam, gtag hy ia »§n nacht hemd op cane trade zitten, waar de lucht om bom heen jvoei en dronk in lange, dorstigs tsugeu. Iu hst huls bserschte erko diepe stilte, wsbHs hij de zachtste geluiden cnderücheiddo. Eerst sïoeg de klok in ds estkamsr, en hsitr gotik lesk elk ocgesbllk k-ackilde? te worden. Toe:: hoords hjj wesr snorkel-, maar nu het korts, moeiiyke. h'.rdn snorken vaa den ouderdom, zonder twflfcl dut Van sijn vadc.r en hg schrikte op, toen plotte- licg da gedachte bij hem opkwam, dat die belde mannen, die onder een d*k snorkten, vader co zoon, elkaar gekaei vreemd waren l Gesn band dei blosdi, ook niat de verste, ver bond hen. en dat wisten zij nies I Zij verkeerden hsctoljik met eikaar, zy verheugden en bedroefden zich over dezslfda dingen, alsof hetzelfde bloed in beider aderen vloeide, en toch konden tweo san do tegenovergestelde polen gaboras menschen elkaar niat vreemder ayn dan dezo vader cn deze zoon. Zjj meenden elkaar lief te hebben, omdat cc-ko ingewortelde leugen hen verboad. Op eone leugen was da liefde tUïEcken dezen vader en zoon ge. grond, esse leugen, die man onmoge lijk aan het licht ken brengen en waarvan misschien nooit iemand let» zou vernomen, behalve hy, de echte sooa. Ea all hjj zich toch nog vergiste Hoa dat te doorgronden? Ach! All er maar eens aog zoo geringe ge lijkenis tasBehen flass» ea zUn vader bsstsnd, eer.e van die zonderlings, geheimzinnige gelijkenissen, die zich van gesiachs tot geslacht voortplanten. Voor hem als arts was er snaar enne onbeduidende kleinigheid noodig ge weest, ds vorm van den neus, v-a de kaak, ds plaats der oogen, da in planting dar haren, ja nog minder zou voldoende zijn geweest, om zijn ge oefend oog da afkomst te deen her- kennen, eens beweging, eeaegewoonte, een smaak, een eigenaardige karakter trek. Hjj zocht en zocht en kon niet hst geringste vinden. Maar misschien had h? tot nu too, zoolang hy geene reden had gohad, naar zulke vingerwyzingea der natuur ta vorichen, slecht waar- genoman. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1918 | | pagina 1