Zaterdag 25 Mei 1918.
105e jaargang.
Bij dit
Staatssocialisme.
9 FEUILLETON
Twee Gebroeders,
Hardlijvigheid
N°, 61.
ABONNEMENT
Pfja per kwartaat, Ir Goes fl
baltpn Goes £1,25.
Aizondsrigke nemmors 5 cent.
Verschynt: Maandag-, Woensdag-
en Vrjdagavond.
Uitgave Nnaml. Venn. „Goesche Courant''.
COURANT
DirecteurG. W. van Barneveld.
ADVERTENT1ËN
van 15 regels 75 cent, elke
regel m- er 15 cent
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regel» f 1,50
BswUsDumn-era 5 cent.
Advertemiën worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag*.
bo. behoort
een Bijvoegsel
Bij velen bestaat de vrees, dat na
de verkiezingen, behalve van sociaal
democratische zijde ook van andere
zijde zal aangedrongen worden om dea
Staat den weg op te drijven, dien hij
tengevolge van den oorlog noodgedron
gen is gegaan. Die vrees vindt zijn
oorzaak grootendeels in het ministrabel
worden der sociaaldemocraten en de
mogelijkheid daardoor, dat andere par
tijen het nu wenschelijk achten met
hen saam' te werken.
Met schrik denkt men dan aan dat
stuk staatssocialisme, belichaamd in de
Distributiewet. De geweldige gebeurie-
nissen der laatste jaren hébben het
noodzakelijk gemaakt, dat tot maat
regelen moest worden overgegaan, die
een staatssocialistische tendens hadden.
Dit is zeer natuurlijk, want in abnor
male tijden doet men abnormale dingen.
Wij voor ons gelooven echter niet,
dat er uitgezonderd één enkele partij,
nog een andere partij in ons land ge
vonden wordt, die de crisis-maatregelen
maar één dag langer wil laten voort
duren, dan hoogstnoodzakelijk is. VaH
dit staatssocialisme hébben wij meer
dan genoeg.
Welken weg de Staat dan in zal
slaan is moeilijk te voorspellen, maar
zeker is het, dat zij, die zich tot het
staatssocialisme in het geheel niet
voelen aangetrokken, er doodde mocht
der feiten toe gedwongen .worden. Er
is geen stelsel van economische politiek,
dat past voor alle omstandigheden.
Maatregelen, die 300 jaren geleden de
opkomst en bloei der steden bevorder
den, zouden nu baar ondergang bewer
ken en de mefcautilistische regelen, die
in de löe en 17e eeuw veel bijdroegen
tot de ontwikkeling der nationale
nijverheid, hebben in de 18e eeuw
belemmerend gewerkt. Waar dt? econo
mische omstandigheden iii alle landen
verscjiillend zijn en met de tijden wis
selen, is er ook geen stelsel, dat na
stroomihgen, als welke wij nu beleven,
onveranderd kan blijven.
Nu moet men echter in maatregelen
met staatssocialistische tendens niet uit
sluitend zien een uiting van de sociaal
democratie, maar haar veeleer beschou
wing als een reactie tegen de leer der
staatsonthouding. Ér is trouwens hier
te lande geen partij meer, die niet wil,
dat de Staat ingrijpt in het sociale leven.
Het is plicht van de gemeenschap,
wier orgaan de Staat is, dat zij zorgt
voor de economisch zwakkeren. De
economische verhoudingen, voorheen ge
regeld bij een contract, worden thans
vastgesteld bij de wet. Ieder wil, dat
de wetgever den arbeider beveiligt
tegen overmatigen arbeid, zyn veiligheid
en gezondheid beschermt.
1 Dit ingrijpen van den Staat is geen
beperking van de vrijheid. Van de
formeelc vrijheid misschien wel maar
men heeft al sinds jaren de bolheid van
het begrip der formeele vrijheid leeren
kennen en begrepen, dat die zoo
genaamde formeele vrijheid meestal de
DOOR
GUY DE MAUPASSANT.
Op den donkeren, onbegrensden
waterspiegel meende men hier on daar
eone star te zien flikkeren. Dicht bjj
en ver *f, nietig klein, wit, groen of
rood trilden die lichtjes in den nevel,
die over de watervlakte hing. De
meeete bleven onboweegiyk, oenige
aohenon haastig weg to vliegon, dat
waren deela oignaallactaErna van
vaartuigen, die daar buiten voor anker
lagen, om den vloed af te wachten,
deels van zulke, die nog zochten naar
eene ankerplaats.
Op dit oogenbilk kwam de maan
achter de stad op als eene geweldige,
eeuwige vuurbaak, die aan het firma
ment het tailoozo sterrenleger leidt
en bestuurt.
Peter kon niet laten tot zich zelf
te zoggen: „En wij kleine menscheu
maken van elke mug een olifant".
Plotseling zag hj In zijne onmid
dellijke nabijheid, in de donkere kloot
tusicbea de eindpunten van dén dam,
eene schaduw, eene phantastische,
reusachtige schaduw voortglijden,
Toen hij zleh over de granieten
borstwering boog, zag hj, dat 't eene
materieele onvrijheid ten gevolge had.
lie vrijheid, bijvoorbeeld, van het con
tract, kwam in werkelijkheid neer op
exploitatie van armere medemeuschen,
op het aanwenden van onrijpe arbeids
krachten, van vrouwen en, kinderen.
Naarmate de Staat ieder vrij liet in
het nastreven zijner eigen behoeften,
lag het resultaat van dat streven ook
meer in eigen hand. Ieder had, volgens
de toenmalige heertellende theorieën,
het aan zichzelf te danken of te wijten,
dat hij rijk of arm was. Ieder had
datgeen, wat hem toekwam en het alge
meen belang zou geschaad worden, in
dien men maatregelen tégen deze maat
schappelijke ordening ondernam. Deze
'ordening toch, zoo heette het, was door
de natuur zelve bepaald.
Tegen dezen vorm vau „vrijheid" nu
is men gaan protesteeren, met het door
ieder gewenschte gevolg, dat .de Staat
zijn maatregelen stelde. Door dergelijke
regelingen wordt de vrijheid in de
maatschappelijke verhoudingen het best
verzekerd.
Wanneer moet de Staat nu de
individueele vrijheid beperken, m.a.w.,
wanneer moet hij ingrijpen?
De werkelijke Staatssocialist leert,
dat de staat, geleidelijk, steeds meer
het maatschappelijk leven in zich moet
opnemen, dat de Staat niet alleen de
productie, maar zelfs de verdeeling der
goederen in handen moet nemen, hoe
tpeer hoe liever- Wij hebben reeds
gezegd, dat we van dit staatssocialisme
genoeg hebbeh. Oiit die reden alleen
zonden we liever spreken van Staats-
bemoeiing.
De grenzen nu van de Staatsbe
moeiing zijn niet voor alle landen en
tijden onveranderlijk vast te stellen,
Wat wij als noodzakelijken maatregel
in den tegenwoordigen crisistijd aan
vaarden, zal in meer normale tijden
als ^verwerpelijk worden aangemerkt.
Staatsbemoeiing is o,a. verplicht wtni-
reer een maatregel in hei belang van
het algemeen is of het particulier
initiatief te kort schiet of particuliere
ondernemers tot schade van het alge
meen belang, bedrijven met een mono
polistisch karakter exploiteeren.
Nu kan het gebeuren, dat door
Staatsbemoeiingen de vrijheid van enkelen
wordt beperkt, zulks dient erkend
hiertegenover staat, dat het algemeen
belang er mede gediend wordt.
Buiceolaad
De strijd in en bniten Europa.
Onder de oorlogvoerende landen
heeft Japan steeds een bfjzondere
poaitie ingenomen. Als bondgenoot
van het Hrlteche Rijk heeft het zich
asnvankeiyk tegen Dultschland ge
keerd om zijn aandeel te hebben in
de vernietiging van de DuiSsche macht
in het Oorten van Azië en daarvan
de gewenschte voordooien te genteter.
Na een betrekkelijk gemakkelijk spel
viel de voornaamite Dn'tsche baalo in
dat deel der werold, Ki&u Tsjau, in
Japansche handen en vernam men
weinig meer van Japans deelneming
san den algemecnen strijd. Engalsehe
staatslieden achtten zich van tijd tot
tijd geroepen om een waardeerend
woord te wijden aan de hulp door
Japan geboden, vooral in den vorm
visechersboot was, die zonder eesig
gedruisch zacht was genaderd.
,Koc men toch altjd zoo maar
voortdrijven. Misschien, dat men dan
ruit zou vinden', dacht de eenzame
wandelaar, die nu opeens op de borst
wering van den havendam eene ge
daante zag zitten.
Hij was nieuwsgierig om te weten,
wie evenals hj] hier de eenzaamheid
had gezocht, een nachtwandelaar, een
verliefde, een wijsgeer, een door het
geluk bedwelmd of diepbedroefd
meniehenkind. Wie kon dat weten?
Hij trad nader en herkende zijn
brcedor.
„Bon jj dat, Hans, kijk eens aan!"
„jy hier Peter Wat doe je
hier toch?"
„Wel, ik schep esn luchtje 1 En jjj
„Ik ook", antwoardde Hans lachend.
Peter ging naast x(jn broer zitten.
„Het is onvergelQkolijk mooi, niet
waar?" vroeg hfl. „Zeker", stemde
Hans toe op een toon, waaraan men
hoorde, dat hij van zQne geheele om
geving niets had gezien en opgemerkt.
„Als ik hier kom", begon Peter
weor, „bevangt mij telkens een on
zinnige lust er van door te gaan,
na&r noord of zuid, waarheen het
schip mij draagt, en ik moet altjd
denken, dat de lantaarns, die daar
als honderden glimwormpjes voor ons
liggen, uit gindsche langen komen
met de gronte, wonderbare bloemen
en de mooie slanke, wasgele of koper
van oorlogsschepen, die oa. in da'
Mlddellandsche Zee medewerkten by
de bestrijding der DaitBche daikbooten.
De geruchten, dis indertijd hier en
d.tar tot uiting, kwamen en vermoede
lijk haar oorsprong vonden in een
Fcamen verlangen, volgen» welke
Japansehs strijdkrachten na Amsriks's
deelneming aan den oorlog beschik
baar gestold zonden worden om deel
to nemen san een niouw Entente,
offensief op het Kntsleohe front, zjjn
niet verwezmlükt en zoo ar inderdaad
zulke plsnne hebbrn bestaan cal de
nltvoarlr.g ervan onmogelijk sgn ge
worden door de oa voorzien - gebeur1 e
nissen In Rusland, waardoor aan -13»
loop van dan gehaelan oorlog esn
wending is gegeven.
Nadat eenmaal was g«i -keahoszser
itloflh de toeslande.) in Rusland ten
gunste van Dnitschland en zijn bond-
genoottn ontwikkelden en da machte
loosheid van het voorma-ligeTsirenriik
tegenover da Daitscheoverweldiging,
«teeds duidelijker aan het licht trad,
steeg de bessekenio van Japan als
oorlogvoerende mogendheid plotseling
aanzienlijk en hield het vraagstuk der
Japs niche Interventie esn tijdlang
aller aandacht op het Verre Oosten
gevestigd. Een kenmerkende eigen
schap van deze qaaestie li steeds haar
groote onduidelijkheid geweest, wat
natuuriyk daaruit voort kwam, dat
men het op dit punt hg de geallieerden
onderling lang niet eens was, hetgeen
men zoo min mogelijk naar batten
wilde laten blfjkes.
Onder ben, die eert ingrijpen vati
Japan in Siberië on dus sou nieuws
bedreiging van Dultscblaad uit het
Oosten voorstonden, zal, naar slcb
laat vermoeden, Frankrijk wel vooraan
hebben gestaan. Dit land toch be
hoefde., een toenemende macht van
Japan minder se vreezon dan Engeland
en de Vereenlgde Staten. Vooral voor
de la&tsten zou een overmachtig Japan
in de toekomst een ernstig „geel
gevoar" kunnen beduiden. De belau
gen der bosdgenocteu kwamen bjj
déze tuitelige quaestia dos min of meer
mat elkaar jn botsing en wie goed
lnlstorde kon onder de Loffelijke
uitwisseling van verklaringen wel
nagaan wat er haperde aan de hoog
geroemde éénheid, die tot géén prijs
mocht worden geschreden.
Japan onthield zich zeer welover
wogen van overijlde stappenhet wilt
hoezeer men zjjn hulp behoefde, het
kende zyn gunstige politie voldoende
om z(|n tjjii te betden en kalm te
wachten op het psychologische mo-
.mBtt, waarop hat oen nieuwen stap
Zou doen op den weg naar macht, dien
het duidelijk voor zich zag afgebakend.
Wat er la de, met alle geluid-dem
pende stoffcin bekleodp vertrekken der
leidende diplomaten van de betrokken
volken over deze aangelegenheid is
verhandeld, is voor ens allen een diep
geheim. Misschien en we hopen het
tu beleven zal dit eenmaal ont
sluierd worden; voorloopig echter
moeten wij ons tevreden stellen mot
hetgeen naar buiten als fait accompli
wordt medegedeeld en daaruit onze'
meaning over het wezen der zaak
vormen.
Wo vernamen, na vselonduidelpke
berichten, van de landing der Japan
ners te Wladlwosiok en konden daar
uit reeds opmaken dat de zaken naar
Japans verlangen marcheerden.
Wij zagen deu kleinen gelen man,
die sluwheid paart aan nen onver-
zstteiyken wil on eén fataliiticcbea
kleurige meisjes, de kolibries en
olifanten en koningstijgers en leeuwen
en negervorsten, uit die landen, van
wolko men ons sprookjes vertelt,
zoodra wij 'hebben opgehouden aan
Doornroosje en de geschiedenis der
zeven Gehjes te gelooven. Het zou
prachtig zyn, als men zich zulk eene
reis eens koti veroorloven, maar zeker,
daartoe behoort geld, ontzettend Veel
geld.
Hij hield plotseling op het was
hem in den zin gekomen, dat zijn
broeder nn immsra geld had, het geld,
dat men noodlg heeft om te leven van
alle zorgen ontheven en van de lastige
dagtaak bevrijd, bjj kon nu vrj], ge
lukkig en vrooljjk sjjn, niets hinderde
hem meer, en als het hem inviel, naar
de blonde vrouwen van Zweden of de
donkere bewoonsters van Havana te
zeilen, dan stond niets hem in den weg.
Eu weer vloog hem een dier plotse
linge gedachten door het hoofd, welke
h{j ntot opriep en ook niet koé ver
bannen, die bliksemsnel, ongevraagd
b(j hem opkwamen, alsof eene tweede
hartstochtelijke, van zijn wil onafhan
kelijke ziel, die in ham leefde, ze aan
het licht bracht: „Hg is immers veel
te onnoosel daarvoorhij trouwt met
zijne mevrouw Roiémllly, en daarmee
is zyna eerzucht bevredigd."
HU was opgestaan.
„Ik laat je alleen mat je plannen
voor do toekomstik moei wat
beweging nemen', zeide hy, drukte
moed, omzichtig, doch vastberaden te
werk gaan om zich ia een verre toe
komst da macht en de voordeden ta
verzekeren, waarop h{j sedert zja
ontwaken zjjn zinnen heeft gezet.
Zoo zien wf! hom ook na, by het
bericht betreffende het op 16 dezer
gateekends CiilneBich-Japansche ver
drag, waarin wordt bepaald, dat de
buide regeeringen met het doel om
hst gevaar vau een Duittcha door
dringing in hst Oosten te bezweyo
besluiten een gsmeenschappalfjk
verbond aart te gean op voet van
volkomen gelijkheid, teneinde elkander
woaófzydBche hulp te verleenen, daar
waar gemeenschappelijke actie nood
zakelijk is. Da Chineetcho autoriteiten
nemen op zich om de taak der
Japanneri ic het bezette geUtetmr
vergrnaak eiyken tsrwglde Japanners
Zich verbinden om c'a sou-'erainiteit
van China en de plaatselyko zeden
en gewoonten te eerbiedigen en het
Chlaoesche gebied te ontruimen,
onmlddeliyk u<sdat de operaties ten
einde zijn gebracht.
Wat hier ook v&n volkomen ge
lijkheid en waderzUdiohe hulp gezegd
moge worden, ieder die oenigszins
een idee hoeft hoe het in het Hemelsche
R'Jk is gesteld, kan bj] de kennis-
nemlog van bedoeld verdrag nagaan,
dat de beteekeuis hiervan Ia een
onderwerping van den loggen kolos
aan don klei?au beaecrschrr met den
dwiegenden blik, die van ayn over
bevolkte eilanden komt om zij -! gebied
en iuvloedsfeeren tot het vaste land
van Azië uit ta breiden. Het verbord
heet zuiver defensief ook hl ar zijn
w? zoo vrS te galoo7an, dat men het
met dit verdedigend karakter niet ai
te nauw zal nemen en men wel eens
ingrijpende maatregelen ten opzichte
van Siberië als „defensief" zou kunnen
voorstellen, onder hst motto: voor
komen la beier dan verhelpen.
Tot durver Is een Japansche actie
in OostSiberië op het verzet van
Amerika afgestuit.
Maar e voorstanders van zulk een
actie zittsn niet stil en telkens weer
worden berichten de wereld ingezon
den, die spreken vaia de ornotige
gevaren, welke van Duilsche zydo
zouden dreigen, nn de Russische
regeering machteloos ia tegen da voort
gaande penetratie der Dultschars in
bot Russische Ryk.
Die gevaren zouden, zoo wordt het
voorgesteld, alleen kunnen worden
tegengegaan door esn actie der ge
allieerden, een actie, die thans nog
alleen maar in Oost-Azlë kan worden
begonnen es waarvan dan uit den
aard der zaak Japau dé aangewezen
uitvoerder zou zyn.
Wilson scheen, behalve in verband
met de bezwaren tagen demaehtiuit
breiding voor Japan, die hiervan het
gevolg zou zyn, ook mot het oog op
eon mogeiyke vijandschap der Russi
sche Sovjet-regearing aanvankeiyk
weinig te voelen voor een optreden
der geallieerden In Ooit-Siberië. Het
schijnt nu echter en onverklaar
baar zon zulks niet zyn dat by de
hoop op een mogeiyk herstel van
hot Russische weerstandsvermogen
tegen den gemeensehappoiyken vjjand
begint op te geven en do overtuiging
krygt, dat er van de Ruiten voor den
Btryd tegen de Dnitsehers toch niets
meer te verwachten is. Mocht dit zoo
zyn, dan kan men een verdere ont
wikkeling der gebeurtenissen in 't
voordeel van Japan verwachten, doch
Amerika zal hot daarbij niet zonder
zyn broeder do hand en voegde er
op harteijken toon by„En nu ben
je dus rjjk, kleine Hans. Ik ben bigde,
dat ik je van avond nog alleen heb
aangetroffen en ik je kan zeggen,
hoezeer het ray verheugt, hoe Ik je
feliciteer en hoeveel ik van je houd,
broertje."
Hans, wiens zachte, teerhartige
natuur door deze woorden geheel
ontroerd was, stamelde„Dank, dank..,
beste Peterdank I"
Daarop sloeg Peter den weg naar
de stad in, langzaam, met de handen
op den rug en den stok onder den
arm.
Toen hy de eerste huizen bereikt
had, vroeg hy zich opnieuw, wat hg
nu moest beginnen, en was zeer
ontevreden, dat hy zyne wandeling
bekort en dat zyn broeders aanwezig
heid hem het rechte genot van de zee
bedorven had.
Eindeiyk kreeg bij een inval„lk
wil by vadertje Marowsko oen bor
reltje drinken." Met dit schoone be
sluit ging hS naar de hooggelegen
wflk Iogouvilia.
Vadertje Marowsko waa een kennis
nit de Parysche hospitalen. Hy was
een Pool en, zooals men zeide, om
staatkundige redenen gevlucht, hg
was in vreeseigke zaken betrokken
geweest on oefende nu het boroep
van apotheker uit, nadat hg in Frank-
rQk do daarvoor noodige examens
had afgelegd. Dat de man den naam
vergoeding de vrye hand in Siberië
laten behalve de noodige conti Ö'e
zal Wilson zonder twijfel waarborgen
eisuben ter bescherming van de eco
nomische belangen, die Amerika heeft
in Rusland en Siberië. -
In woerwil van alle schoons woor-
den, waarmede Wilson, dia peraoouiyk
misschien te goeder trouw is, zegt den
strgd belangeloos te hebben aanvaard
ter bevrydlng van dé woreld en be
scherming dat- democratie, moren wy,
nuchtere tonchouwers, gerust aanne
men, dat de groote uitgavon en opoffe
ringen, die Amerika zleh getroost,
ook andere, minder edels motieven
ten grondslag hebben en wel in de
eerita plaats da baschormiüg van het
Amrril'.' onsche kapitaal in de Entente-
onderneming gestoken en de bevor
dering van Amerika's handel en
e5 verheid in Europsesch en Aziatisch
Rusland,
Da Duilsche wereldhandel most
worden geknauwd, de gevaariyko
concurrent moet onschadeigk worden
gemarkt, dat is afteé all de specie
die de geallieerden i-ameehoudt, ci>.t
is de aigenlyke drijfveer, die Daiiech-
lands vijanden doet volharden in den
rampzaligen strg.i. En stel, dat zy
er in Blat:ïïi, de energie van het
Dulsrche volk in knelleede boelen
te Blasn er zal, voor 't zoover
komt nog heel wat moeten ge
beuren ec veranderen doeh, aan-,
ganomea dat de geallieerden als
overwinnaars uit het strgdperk treden,
wla zullen er dan hot meests van
proflteeren Zeker niet de Europee-
sehe vyandon van Duiischiand, zélfs
Ergel >..;d niet, dat zyn handelsvloot
grootendcsls verloren zal zien en
zuchten zal onder het gouden juk,
hem door Amerika opgelegd. Europa
zal verscheurd zyn on ternederllggen,
verarmd, ten deele plat gebrand, door
oorlog en revolutie verteerd en uit
geput.
Maar Amerika zal de vruchten
plukken van een gelukkige speculatie
ca Japan zal, zonder geleden ta hebben,
zleh ongestraft ten koste van anderen
verryken.
Een dankbare bodem zal dan zyn
bereid voor nieuwe wereldoorlogen,
evenzeer als zulks het geval zal zyn,
wanneer Dultpehlabd en zyn bond
genoot en erin slagen een onbeperkte
overwinning te behalen, wat hen
echter met betrekking tot Amerika
en Japan vrywei onmogelijk is.
Wanneer zal het ooganblik aan
breken, waarop de oorlogvoerende
volken van Europa den blik eens
slaan naar het Oosten èa naar het
Wetten, om, tot bezinning gekomen,
eindelyk te beseffen waarvoor zy hun
bloed storten' en elkanders landen
verwoesten
Ingezonden Mededeeling.
is eea van de moest voorkomende
ziekten. Met gerings kosten is deze
kwaal echter te beitryiee. De Laxeer
pillen van Apotheker BOOM bevorde
ren een goeden stoelgangbovendien
zutveran deze pillen het bloed en ver
wilderen overtollige sloffen uit het
lichaam. Alleen echt in gesloten
doosjes met handteekening firma A.
M. BOOM. Prys por doosje 25 en 50
ct. Verkrygbsar in da meeste Apo
theken en Dfogiatwickels.
Verkrygbaar in Goes bij GEBRS.
MULDER.
had een gevaarlijk samenzweerder,
een nihilist en koningsmoordenaar te
zyn, had Peter Roland's vurige ver
beeldingskracht getroffen en hy had
vriendschap gesloten met den ouden
Pool, .zonder echter eenige ophelde
ring over zyn geheimzinnig verleden
ta verkrSgen. Ter wille van den
jongen dokter had de bravo apotheker
zich toen in Havre gevestigd, waar
hy hoopto, door do praktijk van
dokter Roland vele klanten te krygen,
doeh voorloopig in z'Jn bescheiden
winkeltje een armoedig leven leidde
en geneesmiddelen verkocht aan hand
werkslieden en arbeiders in zijne
buurt.
Peter zocht hem dikwyis na het
eten op en praatte een uurtje met
hem, want het verstandige, rustige
gezicht van den ouden man was hem
sympathiek en in de weinige woorden,
die deze sprak, legde hg God weet
welke diepzinnige beteekenis.
Eene enkele gaspit brandde boven
de met drankflmhjeB beladen toon
bank, de verdere ruimte was uit
zuinigheid niet verlicht. Achter de
tafel, met de beenen lang uitgestrekt,
zat esn oude man mat eeu kaal hoofd
en een grooten arendsneus, welke
zyn hoog voorhoofd nog verlengde
en hem dets papegaaiachtigs gaf. Met
de kin op de borst gezonken, was hj]
vast ingeslapen.
(Wordt vervolgd).