N°. 6.
Zaterdag 12 Januari 1918.
1056 jaargang.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel
Separatisme.
ii FEUILLETON
gevangene van Zenda,
ABONNEMENT
Prfl« por kwartaal, in Goei f 1,
bnitao Goes f 1,25.
AfzondorlSke nommers 5 cent.
Ver«eh||ntMaandag., Woensdag
en VrJdag&voBd.
GOESCHE
Uitgave Jiuaml. Venn. „Goesche Conrant''.
COURANT
DirecteurG. W. Tan Barneveld.
ADVEBTENTIËN
yan 15 regelt 75 cent, elke
regel meer 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regelt 1,50
Bewijsnummer! 5 cent.
De tijd, dat de eerste Roomsch
katholieke geitenfokvereeniging werd
opgericht, een gebeurtenis, welke des
tijds heel Nederland hartelijk heeft
doen lachen, ligt reeds verre achter
ons.
En sedert dien is het voorbeeld, dat
de katholieke geitenfokkers gaven, door
hun geestverwanten op velerlei gebied
nagevolgd.
Ér zijn Katholieke voetbalbonden,
landbouworganisaties, inkoopvereeni-
gingen en tal van andere groepen van
Katholieke belanghebbenden op velerlei
gebied ontstaan, waarvan de leden zich
uit gemengde organisaties terugtrokken,
omdat zij zich daar niet langer op hun
plaats achtten.
Het spreekt van zelf, dat een kies-
vereeniging, en in het algemeen een
organisatie, welker streven gericht is
op het propageeren of instandhouden
van specifiek katholieke beginselen en
belangen, een zuiver katholiek karakter
moet dragen.
Maar daarnaast zijn er zoo tal van
vereeiligingen en bonden, die op neu
trale fundamenten gebouwd, zich de
behartiging van de belaogen hunner
leden ten doel stellen, belangen, die
de beginselen van geeuerlei godsdienst
raken.
Ons vaderland is maar klein en juist
daarom moet het Nederlandsche volk
eendrachtig zijn, om zich, naast de
groote mogendheden, aan den levens-
disch een bescheiden plaatsje te kunnen
veroveren.
Wanneer eendracht en samenwerking
bij ons volk ontbreken, wanneer de
mannen van Nederlandschen stam
elkander niet meer als zonen van een
zelfde volk en strijders voor gemeen
schappelijke belangen beschouwen, ver
liest ons land de kracht om naar buiten
te kunnen optreden.
En dit zal gebeuren, wanneer de
heillooze splitsing van ons volk in
politieke en godsdienstige groepen nog
verder wordt doorgevoerd.
I)it zal gebeuren wanneer godsdien
stige drijvers telkens weer trachten het
Nederlandsche volk te verdeelen in
groepeD, die elk haar eigen politieke
of godsdienstige kleur hebben, groepen
van laudgenooten, die slechts den Neder
landschen naam als gemeenschappelijk
goed dragen, maar overigens zich be
ijveren, het terrein, waarop zij zich in
den strijd voor hnnne belangen terug
getrokken hebben, ontoegankelijk te
■naken voor ieder, die op godsdienstig
gebied niet van eenzelfde geloofsbe
lijdenis getuigd heeft.
Er is een tijd geweest, dank zij den
oorlog, dat deze afscheiding zich min
der hinderlijk op den voorgrond drong,
dat, door het allen bedreigende gevaar
van bniten, het Nederlaudsche volk
zich een eenheid voelde, waardoor het
separatistische drijven voor korten tijd
door
ANTHONT HOPE.
Het was ook aangenamer alleen te
rijden, want nu kon lk de opmerkingen
der menigte hooren.
„H5 ziet er bleeker uit dan andert',
xeide de een.
,GS zoudt er ook bleek alt zien,
alt g9 zoo zondt leven als tij", was
het hoogat oneerbiedige antwoord.
,HU li toch dikker, dan ik dacht",
iel een ander.
,Hfj had toeh een fatioenlyka kin
onder dien baard," merkte een derde op.
,Zjjne portretten zjjn niet ioo goed
alt ie zjjn moeiten," verklaarde een
aardige jonge meid, er op lettende,
dat ik haar zon hooren. Het wat
tonder twijfel slechts vleierij.
Maar, niettegenstaande al deio tee
kenen van goedkeuring en belang.
stelling, ontving de masta van het
volk mj met stilte en met sombere
blikkenbet portret van m|ü dier
baren broeder versierde de meeste
ramenhetgeen voor den koning
een ironische soort van verwelkoming
wat; Het deed mfl genoegen, dat hem
dit gelicht betpaard bleef. H0 was
nog al opvliegend van aard en ion
het misschien niet zoo rustig opge
nomen hebben.
Ten laatste kwamen wfl aan de
minder in het oogvallend was.
Maar naarmate de strijd langer voort
duurt en het meer en meer waarschijn
lijk wordt, dat Nederland niet door de
vlammen van den oorlogsbrand zal
aangetast worden, steken fanatieke
drijvers stouter het hoofd omhoog en
prediken in woord en geschrift opnieuw
een heillooze, verzwakkende verdeeling
van ons volk naar de godsdienstige
overtuiging.
Er zijn katholieke landbouwers, die lid
pijn van neutrale landbouworganisaties,
welke nitstekend voor hunne belangen
op de bres staan, er zijn katholieken
lid van velerlei neutrale vereenigingen
en bonden, die vakbelangen iü den
ruimstsn zin des woo.rds voorstaan, die
werken ter wille van al hunne leden
onafhankelijk van eenigerlei godsdien
stige gezindte of staatkundige partij.
Zij zijn door eendracht machtig en
konden voornamelijk,in den oorlogstijd,
door die eendracht, vaak schitterende
resultaten bereiken.
Maar de geest rau separatisme woe
kert weer voort.
De katholieken moeten er uit, moeten
de organisatie door hun vertrek ver
zwakken om zelf daarnaast een uiteraard
eveu zwakke specifiek katholieke orga
nisatie in het leven te roepen.
Steeds weer drijven fanatici de man
nen van hun kerk, onverschillig welke
belangen zij voorstaan, naar het terrein
waarvoor het bord „verboden toegang
voor alle andersdenkenden" een onher
roepelijke afscheiding verzekert.
Het is een splitsing van ons volk,
die dit volk zijn kracht moet ontnemen.
Niet alleen omdat dit drijven be
staande organisaties moet verzwakken,
maar ook omdat het de kiem is van een
steeds sterker wordend wautrouwen, dat
over kan gaan in een feilen haat tusschen
Nederlanders met dezelfde economische
belangen maar van verschillende gods
dienstige overtuiging.
Op Noord- en Zmd-Beveland heeft
de hernieuwde scheidingsactie tusschen
katholieken en andersdenkenden den
laatsten 'tijd in het bijzonder onze aan
dacht getrokken.
Dat er nog eerlijke katholieken ge
vonden worden, die dit drijven zelf ten
hoogste gevaarlijk en afkeurenswaardig
achten, moge blijken uit bet volgende
schrij ven, dat een katholiek, die trouw
zijn godsdienstige plichten vervult, ons
dezer dagen ter opname in ons blad
heeft aangeboden.
Het moge, als slot van onze beschou
wingen, hierouder een plaats vinden.
„In de iV. '/j. Courant komen in
„den laatsten tijd verschillende inge
bonden stukken voor telkens onder
„een ander pseudouium, maar vermoe-
„deiijk alle van dezelfde hand, met de
„hoofdstrekking om tusschen K. en P.
„op Zuid-Beveland op sociaal gebied
„een formeele scheiding te scheppen.
Nu weer komt in 't no. van 29 Dec.
„1.1. een ingezonden stuk voor, ge
titeld „Zuid-Beveland ontwaakt" en
„onderteekehd door „een Katholiek v.
„de daad". De schrijver begint zijn
„epistel met een beeld van het" stille
Kathedraal. Het groote donkern front,
verfraaid met honderden boeiden en
met een paar eiken deuren, welke
tot da schoonste van Europa behoor
den, kraeg ik voor den eersten keer
van mijn leven te zien. Piotteling
overviel mfj de gedachte aan het ge
waagde van myn onderneming. Ik
zag, toen lk afsteeg, alles in een waas.
Ik zag den Maarschalk en den ouden
Sapt als in een floers, en evenzoo
onitoersd zag ik de mfi afwachtende
geeBtelQkheld. M(jn oogen waren nog
wazig, toen ik door het groote midden-
tohip naar het altaar ging en de orgel
tonen door de kerk rnlschten. Ik zag
nieta van de schitterende menigte,
die de ruimte vulde, en lk onder
scheidde ternauwernood de gestalte
van den Kardinaal, toen deze van zfn
zetel rees om my te begroeten. Twee
gezichten alleen zag ik naast elkaar
duidelijk voor my (hst gelaat van
een bleek eu lieftallig meisje, vertlerd
met een kroon van het tehoone
Elphbergsehe haar, want by een
vrouw is dit schoon) en het gelaat
van een man, wiens gevulde roode
wangen en donkere diepe oogen mfj
zelden, dat ik eindelijk in de tegen
woordigheid van m(jn broeder, den
Zwarten Michael, was. En toen hij
mj zag, werden z(jn wangen een
oogenbllk zoo wit alt oen doek en
viel iljn helm met een smak op den
grond. Tot op dat oogenbllk, geloof
ik, had k|j er zich nog niet In kannen
denkon, dat de koning In alle werke-
ïykheld In Streliau gekomen wat.
Van wat nu volgde, kan lk mfl nieti
„Z.-B., in welks dorpen sedert vele
„jaren een rustige rust heescht, zoo
„gaarne gezien door .liberalen en neu
tralen, nu eu dan, bij gelegenheid
„van eene verkiezing, voor eeu poos
„gestoord door eene R. K. kiesver-
„eeniging, die wat leven maakte, maar
„verder de K. sliepen en bleven
„slapen tot groot genoegen hunner
„„tegenstanders", die lachten om de
„ounoozele halzen, doch stilletjes om
„ze toch in geen geval wakker te
„maken.
„Tot zoover schrijvers beeld van die
„hier vroeger en nog bestaande ver
houdingen tusschen K. en anders
denkenden, een beeld vrij getrouw
„weergegeven, wel te verstaan, als dat
„„slapen" en „lachen" er bniten ge-
haten wordt, wantle. al waren zij
„rustig, de K. dommelden toch niet
„altijd door, integendeel, met de „tegen
standers" hielpen zij wakkker mede
„tot het oprichten en instandhouden
„van menige vereeniging, welke be-
„vorderiug van gemeenschappelijke
„belangen ten doel heeft, en 2e. in
„plaats van daarom te lachen, werd
„die medewerking door de „tegenstan
ders" gewaardeerd, getuige het feit,
„dat de K. in de besturen dier orga
nisaties ruim vertegenwoordigd zijn.
„Dat beide partijen op godsdienstig en
„politiek terrein een verschilleud stand-
„punt innemen is natuurlijk en spreekt
„van zelf.
„Het loont misschien de moeite, dit
„beeld nog wat nader uit te werken.
„Op Z. B. heerscht tot heden toe onder
„de bevolking een vredige rust, zooals
„wellicht in geen ander deel van het
„vaderlandmen is er verdraagzaam
„van weerskantenmen leeft er niet
n'en déplaise den schrijver als
„tegenstanders", maar met eerbiediging
„rau ieders godsdienstige en politieke
„overtuiging, vreedzaam onder, met en
„door elkander, elkander helpend en
„steunend waar het algemeen belang
„zulks vordert, niemand zijn dagelijksch
„brood misgunnend. Over en weer
„gunnen K. en P. elkaar de klandizie,
„als het pas geeft (loen zij zaken
„beurtelings zijn zij werkgevers en
„werknemers in ieder dorp bestaan een
„of meer vereenigingen (landbouwver-
„eenigingen, veefondseu, werkmansbon
den, kolenfondsen, enz.), waarin de
„K„ ofschoon meestal in de minder
heid, diet beschouwd worden als „hos-
„pitanten" doch als werkelijke leden
„met gelijke rechten en bevoegdheden,
„bestuursbevoegdheid zelfs niet uitge
floten evenmin worden zij gemist in
„gemeente- en polderbesturen. Dit zijn
„feiten, die niet geloochend kunnen
„worden.
„Deze harmonie en samenwerking
„op zuiver maatschappelijk en eoono-
„misch gebied bestaat sinds jaren her,
„zonder dat de K. dientengevolge het
„minste of geringste van hunne gods
dienstige, zedelijke of politieke begin-
„selen hebben ingeboet.
„De schrijver getuigt het zelfZegt
„hij niet dat zij echt Roomsch en echt
„Kerksch waren en nog zijn Het is
„trouwens ook geen wonder. In de
herinneren. Ik knielde voor het altaar
en de Kardinaal zalfde mijn hoofd.
Toen stond ik op on strekte mijn
hand uit en nam van hem de kroon
over, die fk mij op het hoofd zette
en ik zwoer den ouden eed der
Koningen van Burltania. (Zoo dit een
zonde waz, hoop ik, dat ze my ver
geven worde.) Toen juichte het orgel
opnieuw de maarschalk beval den
herauten mijn naam te proclameeren
en Budolf de Vijfde was tot koning
gekroondvan deze interessante cere
monie hangt nu een uitmuntende
schilderij In myn eetkamer. Het portret
van den koning lijkt srter goed.
Toen kwam het meisje met haar
bleek gelaat en haar prachtig haar
naar voren twee pages droegen haar
sleep. Eon heraut riepHaar konink
lijke Hoogheid, Prinses Flavlal"
Z{j maakte een kleine buiging,
legde haar hand in da mijne en de
laatste naar zich toe halende, drukte
z|j daar een kus op.
Ik dacht eerst eens even na, wat
lk doen zou. Toen trok lk haar tot
mil en kuste haar tweemaal ep henre
wangen; z(j bloosde diep, waarom?
Toen kwam Zyne Eminentie de Kar
dinaal Aarts-Bisschop naar voren,
knzto mijn hand en overhandigde mg
een brief van don Panden
eersten en den laatsten, welken ik
ooit van dien kant ontving.
En toen kwam do Hertog van
Strelsan. Zijn stap was aarzelend, en
hy keek rechtt eu links, als een man,
die aan vluchten denkt. Zyn gelaat
was afwisselend rood en bleek, zQn
„vergaderingen dier corporaties wordt
„geen enkel woord over. godsdienst,
„moraal of politiek gerept, alleen over
„huishoudelijke zaken en belangen wordt
„gesproken en besloten, zonder meer.
„Gelukkig land waar iedereen in
„vrede zijn brood kan eten
„Dat K. tot onderlinge stichting,
„ontwikkeling of ontspanning etc. eigen
„clubs vormen, wie zal dat laken
„Andersdenkenden bezitten eveneens
„kunue intieme kringeu.
„Maar schrijver wil verder gaan;
„hij wil een scherp afgebakende lijn
„tusschen K. en P., ook daar, waar
„dit volstrekt ounoodig is en zelfs
„materieele belangen zou kunnen
„schaden.
„Niettegenstaande er voor verzwak-
„king in geloof en zeden geen gevaar
„bestaat schrijvers onverdachte ge-
„getuigenis is er het bewijs van
„mogen de K. voortaan geeu deel meer
„uitmaken van gemengde organisaties,
,;door hun krachtige medewerking ge-
„stickt, tot groei en bloei gebracht,
„waaraan zij zooveel stoffelijk voordeel
„te danken hebben.
„Even bedoelde scheidingslijn is voor
„eeu klein deel reeds getrokken te
„Kwadendamme, Ovezand eu Hein-
„kenszand bestaan al S. K. Land- en
„Tuinbouwbonden, die volgens den
„schrijver een goede toekomst tegemoet
„gaaneveneens floreeren er Hanze-
„banken, waardoor aan neutrale banken
„al veel roomscb kapitaal onttrokken is.
„Dat de lijn nog niet een groot eind
„verder door getrokken is, vindt schrijver
„treurig en allertreurigstimmers de
„Z. B. K. waren en zijn nog zoo echt
„roomsch en echt kerksch en daarom
„moeten zij nu eens toonen wat room-
„sche eerzucht (later gerectificeerd door
„de uitdrukking „roomsche eendracht")
„vermag, vooral nu te Heiukenszand
„ia gevestigd een R. K. agentschap
„voor brand-, ongevallen-, ziekte- en
„veeverzekering- Of velen uit puren
„vrijen wil aan dien oproep zullen
„gehoor geven én zich afscheiden van
„organisaties, waarin zij bij voorkomende
„gelegenheden loyaal behandeld zijn,
„staat nog te bezien 't is te hopen
„van niet, dat men althans bezint vóór
„dat men begint.
„Op godsdienstig of politiek terrein
„mag een ieder zijne beginselen voor-
„staan eu hoog houden, maar men be
trachte daarbij steeds een zekere maat,
„vooral in streken met gemengde be-
„volking zooals hier; gaat men die maat
„te buiten, dan doet men zijne zaak
„meer kwaad dan goed, dan wordt dat
„„drijven", waaruit nimmer iets goeds
„kan voortspruiten."
uiienlanut
De strijd in en bniten Europa.
Wy »gn weer in den tyd der groote
redevoeringen.
Da midden-staten hebben ternauwor
nood aan de wereld verkondigd, dat
de Entente van de aangeboden ge
tegenheid, om binnen tien dagen tot
een democratischs» vrede ta komen,
geen gebruik gemaakt hebben, of Llcy d
hand beefde zeer, toen hy de m(jno
drukt* en ik voelde, dat >yn lippen
droog en koortsig waren. Ik zag
Sapt aan, die wedtr in zijn baard
lachte en toen, doende wat onder dis
omstandighedtn myn plicht was, nam
lk mju dierbaren Michael by belde
handen en kuste lk ham op de wangen.
Wfl waren beiden biy, denk ik, toen
het gtdaan was.
Maar noch iu het gelaat van de
prinses, noch In dat van een ander,
zag ik den minsten twijfel. En toch,
als de koning en lk naast elkaar ge
staan zouden hebben, zou zij ln
een oogwenk, of tenminste na «enige
beschouwing, ons uit elkaar ge
kind hebben. Maar noch zij, noch
iemand anders daoht er aan of
verbeeldde zich, dat lk niet da
koning kon ijjn. Zoo goed deed de
geiykenis dienst en ik stond daar
meer dan een nar en voelde my even
blasé alsof lk heel myn leven koning
geweest was. Iedereen kaste my de
hand, ds gezanten brachten hunne
huldiging en onder hen de oude Lord
Topham, in wiens huls ln Grovesnor
Square ik zoo dikwyis een bal bjge-
wooud had. God zy dank, was do
onde man zeer bijziende en herkende
hg m|j niet.
Vervolgens gingen w(j door de
straten terug naar het paleis en ik
hoorde het volk Michael toejuichen
maar, zooals Fritz my vertelde, zat
da hertog te kgken als iemand, die
droomt, en zelfs zgn beste vrienden
zelden, dat hy aich dapperder had
moeten gedragen. Ik zat nu in aen
George en thans weer Wilson achten
zich geroepen het vredesprogram der
Geallieerden uiteen te zetten.
Gg, zeggen de Centralen tot de
Entente, draagt thans de schuld voor
het verdor bloedvergieten, omdat gy
onze billijke vredesvoorwaarden van
do hand wijst.
Dat eicchte van Entente-zyde een
inoreelen tegenzet en Llcyd George
zoowel als Wilson hebben, zich ge
haast, een vredesprogram te ontvou
wen, dat, zoo hst door den vgand
niet aanvaard wordt, op diens schou
ders da verantwoordelijkheid voor het
voortzetten van den oorlog legt.
Lloyd George's radevoering ver
schilde weinig van de vroegere. Slechts
de Russische eischen inzake Turkeche
gebieden worden thans weer gemist
en over het algemeen waren de Brlt-
sche voorwaarden voor ditmaal in een
kleedje van verdraagzame beschou
wing gestoken.
Overigens was hat hetzelfde liedje
van vroeger, maar op een voor de
Centraion aangenamer w(jso getoonzet.
President Wilson heeft voor z(jn
Engelschen woorden-strydmakker niet
onder willen doen.
Hy heeft een redevoering gehouden,
dis minstens even lang Is en in even
gematigde woorden.
Natnuriyk wordt daarin een pro
gramma ontvouwd, dat voor de Cen
tralen onaannemelijk Is, maar dat toch
tegenover de buitenwereld den schijn
heeft op democratische fundamenten
te z||n opgetrokken.
In het kort komen da Amerikaan-
sche vredesvoorwaarden neer op het
volgende.
President Wilson set op den voor
grond, dat de Centrale» hun tegen
standers uitgedaagd hebben om te ver
klaren, welke hun oorlogsdoeleinden
zyn en dat de Geallieerden geen reden
hebben, het antwoord hierop schuldig
te blijven.
Het Russische volk, hoewel x(jn
kracht gebroken is, wil niet voor
Dnltschland bakken, en het Is de hoop
van Amerika, dat er een weg worde
gevonden, die het in staat stelt, het
Raasiieho volk ie helpen by het ver-
krijgen van de grootst mogelijke
vrijheid en den hellzaamsten vrede.
Amerika wcnscht met zyn vredes
voorwaarden openlijk voor don dag
te komen, het verlangt, dat de wereld
geschikt en veilig worde om la te
leven. Het program van den wereld
vrede is hst Amerlfcasnsaha program
en dit program elscht openbare vredes
overeenkomsten en volstrekte vryheld
van scheepvaart tjjdens oorlog en
vrede.
Alle economische slagboomen tus
schen de volkeren moeten verwyderd
worden en afdoende waarborgen wor-
gegeven, dat de national bewapenin
gen zoo veel mogelijk worden beperkt.
Een onpartydig onderzoek van alle
koloniale aanspraken zal moeten plaats
hebben, evenals ontruiming van het
geheele Russische gebied. Rusland
moet een onbelemmerde gelegenheid
hebben om onafhankeiyk over zyn
eigen politieke ontwikkeling en natio
nale politiek te besluiten.
Rusland wordt een welkom verze
kerd in den bond van vrye naties,
onder instellingen naar Rutland's
eigen keuze en het moet bijstand van
allerlei aard ondervinden.
Da zusternaties zullen Rusland ds
volgende maanden in alle opzichten
rytnig, sy aan zy met prinses Flavia.
Een ruwe kerel vroeg ons:
,Eu wannoer gaat ge trouwen?'
en terwyi hg sprak, sloeg een ander
hem in het gelaat, roepende„Lang
leve hertog Michael," waarop de
prinses een klaar kreeg... het was
een verrukkelijke tinten recht
voor zich uitkeek.
Nu vo»ldo ik een groote moeilijk
heid, want ik had vergeten aan Sapt
te vragen, hoe lk over myn affectie
dacht en hoavor d* zaken tussoben
de prinses en mg stonden. Eeriyk
kom ik er voor uit, dat het my als
koning des te aangenamer zon 'zyn,
naarmate de verhouding Intiemer was,
want ik ben nu eenmaal geen koud
bloedige natuur en ik had Flavia's
wpeg niet voor niets gekust. Deze
gedachten gingen my door het hoofd,
maar, niet zeker van myn zaak zQnde,
zei ik niets. Na eenlgs oogenbllkken,
toen de prinses haar kalmte weer
torng had, keerde zy zich tot mg
,Msar Rudolf", aside zy, „g|j z$t
vandaag Iets anders dan gewoonlQk'.
Het was geen verwonderlijk feit,
maar de vraag was toeh verontrustend.
,Gy ziet", ging ze door, ,er soberder,
kalmer nit; ook zorgvoller; en lk
zou haast zeggen, dat gy magerder
zflt geworden. Zou het mogelijk zjjn,
dat gy de zaken nu een beetje ern
stiger begint op te vatten?'
Da prinses scheen van den koning
dezelfde meenlng te hebben, die Lady
Burlesdon tsn zynen opzichte koes
terde.
(Wordt vervolgd).
