N°. 119 1917,
Dinsdag 9 October
104de jaargang.
DE GELE AFGOD
Naar den vrede?
FEUILLETON.
Ujtgaveldeier Courant geichledt Maandag-, Woenidag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, in Goes f 1,—, bulten Goes, franco f |,25.
Afzonderlijke «omtaers 5 cent,
fusaudius van advextenUSn op! Ma&ndag,'Woeusdas
en VRIJDAG vóór 19 oxen.
Telefoonnummer >22.
Do prgs der gewone advertentiïn is van 1-6 regels 62 Vsiet., elke regel meer
12 y% ut. 13J directe opgaaf van driemaal plaatsing derxolfde advertentie
wordt de prijs slechts tweemaal oerai end.
Geboorte-, huweijk- en doodsberichten en dn daarop betrekking hebbend*
daakbetulfinjssn worden van 1—10 f«sal# - 1,25 berekend
B'wjsacoaeril «stl.
Uitgave van de Naaml. Vennootsohap „Goescho Conrant.* Directeur G. W. van Barnkvzld.
In den laatsten tijd, na de vredes
voorstellen van den Paus, wordt meer
dan ooit in de redevoeringen der politici
van alle oorlogvoerende rijken over den
ïl^de gepraat. Van den kant der cen-
traleu als een mogelijkheid, van dien
der entente als een onmogelijkheid,
onder'de tegenwoordige omstandigheden.
De oorlogskaart heeft zich in den voort-
gezetten oorlog, na de weigering om op
het aanbod van Von Bethmaun Eïoll-
weg in te gaan, nog altijd niet gewijzigd
ten gunste der geallieerden. Het eenige
punt, waarop iets bereikt is, nl. het
Westfront, heeft onder de geweldige
mokerslagen der Britsche artillerie hier
en daar wei wat ingeboet, maar van
belangrijke successen is vooralsnog
geen sprake.
Nu is het voor de entente, die over
een zoo ontzettende overmacht aan
menschen en hulpmiddelen beschikt,
bijna ondoenlijk tot onderhandelen over
te gaan, terwijl het haar, ondanks dat
alles, nog niet is gelukt den vijand uit
de bezette gebieden te drukken, laat
staan in het vijandelijk land door te
dringen Onderhandelingen aan teknoo-
pen op dieu voet, zou gelijk staan met
erkenning der superioriteit1', van den
tegenstander, wat bij de hedendaagsche
oorlogstechniek tevens zou duiden op
hooger wetenschappelijk, technisch en
organisatorisch peil. Ook is het moeilijk
voor de geallieerden, die een zoo ver
strekkend oorlogsprogram hebben op
gesteld en aan de verbonden volken
voorgehouden, hierop zooveel nummers
als onuitvoerbaar te moeten laten vallen.
Wanneer een dergelijke zwenking
noodzakelijk mocht blijken, dan zal door
onverantwoordelijke politici in kunstig
samengestelde redevoeringen het publiek
hierop langzaam worden voorbereid.
De mededeelingen der regerings
personen vinden dan een reeds bewerkt
terrein, waarop de dau gewijzigde doel
einden minder teleurstellend ziju voor
de verlangens en nationale begeerten.
Nu is er, zooals boven gezegd, den
laatsten tijd van beide zijden veel over
den toekomstigen vrede gesproken en
al klinken de geluiden van beide zijden
niet harmonieus, het feit alleen, dat
er veel over wordt gesproken, geeft
al moed.
Onder de uitlatingen der Engelsche
pers komen bovendien zachte wenken
voor aan hunne medestrijders, om niet
door te streng vasthouden aan het door
hun gestelde oorlogsdoel een eventueelen
vrede in gevaar te brengen, en aan het
adres van Prankrijk, dat het niet het
Elzaasische, maar het Belgische vraag
stuk is, dat beslissend is voor de vraag
of de oorlog zal worden voortgezet
of niet.
80
tiaar bat Engelsch
van
H. KIDEB HAGGABD.
Zg ichreeawdon bat alt van woeda,
toen de lange brug tegen de rotien aan
viel, met het ondereinde in den itroom.
Ztj bleven dreigend hnnne «peren
omhoog- Deze uitlog van hunne ach
tervolgen werd door Jeekie beant
woord met gebaren vol verachting, der
itraatjengd eigen. Toen keek hg naar
den Mangana, een treurig vervallen
wezen, want het zweet had de geverfde
lUnon van zgn gelaat weggevaagd en
er waren kluitjes verf uit zgn haar
gevallen. Zijn opzlohteljjke kleeding
hing slap van het water en z^n
juweelen halsketens waren gebroken.
Toen Jeekte hem een tjjd lang
aandaehtlg gadegeslagen had, trapte
bjj hem zeer verstandlglfjk net zoo
lang tot hfj opstoid en vroeg heni om
den julsten stand der zaken uiteen
te leggen. De Mangana antwoordde,
dat zg nu voor een tgdje veilig waren,
daar de stroom slechts overgetrokken
kou worden over de brug, die nu ge
broken was en dat de rivier veel te
inel stroomde om er over te kunnen
■wemmen. Hy voegde er b(j, dat de
Asikl's een langen tocht door de stad
Wat tie Amerikaansche opvattingen
betreft, heeft president Wilson er den
nadruk opgelegd, dat het Duitsche volk
de te sluiten overeenkomsten zal moeten
waarborgen. Deze beschuldiging van
onbetrouwbaarheid aan den Hohenzol-
lern en Habsburger en over de mede-
zeggingsscbap van het volk komt wel
van een eigenaardigen kant. Er is na
de afzetting ran den Czar, geen ge
kroond hoofd, dat zoo eigendunkelijk
te werk gaat als president Wilson.
Hij is meer autocraat dan eenig regee-
rend vorst, en wat de betrouwbaarheid
betreft, denken we onwillekeurig aan
bet lot onzer graanschepen.
Het Engelsche Lagerhuislid Thomas
heeft in een vergadering van spoorweg
personeel te New-York gezegd, dat naar
ziju overtuiging de vrede meer nabij
is, dan men zich voorstelt. Indien er
echter over vrede gesproken wordt, dan
dient men wel te verstaan, dat de vrede
in overeenstemming moet zijn, met de
offers, die gebracht worden, zoo ver
volgde de spreker. Het behoort een
volksvrede te ziju, en het mag in geen
geval een vrede worden, die het Duit
sche militairisme vernietigt en daarvoor
een Engelsch militairisme in de plaats
stelt.
De rede door Churchill dezer dagen
gehouden is echter nog geheel in den
geest van onverzoenlijkheid en volhou
den tot de tegenstander is neergeworpen.
Men kan dit alles besch ouwen als
proefballonnetjes, zoowel bestemd voor
vriend als vijand, bij de zoo uiteen-
loopende verlangens der strijdenden zal
ook onderling een zekere gelijkgestemd
heid moeten worden verzekerd, voor
dat zal kunnen worden overgegaan tot
een namens allen opgesteld vredes
voorstel.
Hoe onbelangrijk dit politiek gehas
pel ook schijnt, het is ten slotte toch
wat ons naar het einde kan voeren en
de taal der diplomaten en van dat deel
der pers, dat een Jofficieel karakter
draagt, is voor een oningewijde moeilijk
te begrijpen. Dat „de spraak aan den
mensch is gegeven om zijn gedachten
te verbergen" 'geldt voor deze woord
goochelaars in de eerste plaats. De
felle uitlatingen tegen den vijand be
hoeft men niet au sétieux te nemen,
doch zijn gelijk te stellen met de be
dreigingen, waarvan de mindere man
zich bij twistgesprekken bedient en
waaruit een oningewijde moord en
doodslag zou verwachten, maar die in
het ergste geval eindigen met een
blauw oog.
De geweldige bedreiging met wat er
zal gebeuren na volkomen onderwer
ping, zal, wanneer de vijand blijft staan
tot meer bescheiden eischen worden
omgewerkt. Daarvoor is echter tijd noo-
dig. Zulk een proces kan slechts lang-
moesten maken om hen te kunnen
bereiken, en dat zg hen zonder twgfel
in zouden halen.
Hier viel Jeekie hem in de rede.
Hjj kende de omstreken hier seer
goed, en wilde alleen weten of er,
sedert hg een jongetje was, geen
bruggen moer h(J gebouwd waren.
„En nu majoor, nn opgestaan', zelde
hij, .volg mg maar, want lk ken hier
iederen duim gronds, en weet ook een
korten weg over da bergen. U ziet
weer, dat Jeekie een slimme jongen
ls en toen hy hier schapen en gelten
hoedde, merkte hy allee op en vargat
niets. Wees maar niet bang, hg zal
u w»l nit deze moeliykheld brengen*.
„Ik ben bl{f, dat te hooren, dat is
gewis,' antwoordde Alan, terwyi hy
opstond, „maar wat zal er van den
Mangana worden
„Dat weet lk niet en 'tkan me ook
niets schelen," zelde Jeekie, „hy kan
ons nu niet meer van nut zgn. Hy
kan gaan en zien hoe Groote Bonen
het maakt, als hy daar genoegen in
heeft,* en zgn groote hand uitstrek
kend, greep hg, als wae hij In ge
dachten verzonken, de schitterende
halssnoeren van hun gids en wierp
ze in den zak, dien hy droeg. Hy
raapte ook het verguld linnen masker
op, dat Alan van zgn hoofd had ge
worpen en voegde dat bjj de voor
gaande zaken. Hg merkte daarbjj nog
op, dat hem „altijd geleerd was om
nooit iets te verkwisten, want dat er
zooveel arme menschen op de wereld
waren."
zuarn worden voltrokken ten einde ge
leidelijk de menschen daarmee ver
trouwd te maken. De hoofden, nu verhit
door jarenlang opgezweepte hartstoch
ten, moeten heel wat koeler zijn gewor*
den voor een ook voor den vijand aan
nemelijk voorstel hun zal bevredigen.
Aangenomen, dat de diplomaten, thans
overtuigd van de noodzaak een pas
send slot te vinden, hunne voelhorens
naar alle zijden uitstrekken, om het
mogelijke nog te bereiken, dan wordt
toch de strijd op het slagveld even ver
bitterd voortgezet.
De successen,daar nog bereikt, kunnen
bij de definitieve afrekening in de weeg
schaal worden geworpen. Zelfs wanneer
de onderhandelingen gaande zijn is her
stel of verbetering op een of ander front
een waardevol pand voor den onder
handelaar.
Dat een wintel-campagne onder die
omstandigheden moet worden tegemoet
gezien, is zeker.
Moge dan door de ondertusschen
gevoerde onderhandelingen, de leDte van
1918 ons de verlossing brengen van
dezen rampzaligen strijd, waarin reeds
zooveel is verloren gegaan, maar waarin
nog oneindig veel is behouden ge
bleven, wat zal opleven, wanneer niet
door heerscbzucht gedreven macht
hebbers dezen strijd tot het allerbitterste
einde voeren. B.
Buitenland.
De strijd In en bniten Europa.
De democratische conferentie te St.
Petersburg heeft besloten tot da vor
ming van een voorlooplg parlement,
dat 231 leden zal tellen, o.w. 110
vertegenwoordigers van de stedeiyke
Zemstwos De regeerlitgxal dit lichaam
alle inlichtingen over den toestand
des lands moeten geven, zegt het
besluit.
Naar de Bnssisehe bladen mol dan
zal dit voorlooplg parlemont geen
wetgevend, doch slechts een raadge
vend lichaam zyn.
Of het aan Kerenakf zal gelukken
steeds ln aangename samenwerking
te big ven mat dit nieuwe lichaam, zal
de toekomst spoedig openbaren. De
toestanden ln Busland zijn steeds meer
verward geworden, sinds bet groote
oogenblik van de onttroning van den
Czaar.
In de ententelanden ziet men dit
alles met bezorgdheid aan en vooral
het gevoel, dat men hieraan zelf
heeft meegewerkt, doet de verkeerde
gang van zaken dnbbel betreuren.
De gewezen Fransche minister Al-
hert Thomas meent, dat men Bnsland
niet aan zgn lot kan overlaten. Op
welke wyze hij zich voorstelt, dat do
entente kan ingrijpen, blgktnlet dal-
daiyk, maar zyn raad komt feitelijk
neer op een min of meer ruw aan
pakken van de revolutie. Of deze
Nu vertrokken zg, de Mangana
achter hen aan. Jeekie hield stil en
wenkte hem tetng te gaan, doch het
ongelukkige schepsel ging steeds
voort. Nu haalde Jeekie het groote,
gekromde mes te voorichyn het
mes van den Mangana zelf.
„Wat ga je doen?' vroeg Alan halt
begrypend.
„Dien halven idioot een kopje kleiner
maken majoor, en hem daardoor veel
onaangenaamheden besparen. Wjj
hebben bovendien niets om te eten
en mochten wg soms iets vinden, dan
zal hg er een massa van noodlg heb
ben. Wat voor twee msnschen mis.
achien genoeg zon zyn, ls voor drie
al heel weinig. Hy kon het ook wel
eens ln bet hoofd krygen om ons een
leeiyke poets te bakken, daarom is
het maar beter als hg dood is.'
Onzin, laat den srmen duivel maar
meekomen, als hjj dat wil,* zelde
Alan ernstig. „De eene dienst is den
anderen waard.'
„Precies majoor; die waardige iln-
jenr wensohte onze halzen af te snyden,
daarom wilde lk dan zynen afsnyden
de eene dienst is den anderen waard,
zooals de wgze koning zegt ln den
Bgbel, toen hg het halve kind aan de
vrouw wilde geven, die het niethob-
ben wilde. Laat het zoo zyn majoor,
vooral daar het er elgenlgk niets toe
doet, want hg zal toch niet lang bj}
ons biyven.
„Bedoel je, dat hg weg zal loopen
Jeekie
„O neen, wegloopen zal hg niet,
uitingen bg het Russische volk en bg
Kerenski voel weorklank vinden
Waerschgnlgk ls dat niet. Vooral
Kerenski zal de onbotronwbaarheid
der hoofdorganen van da entente by
zijn conflict met Kornllof ntet Ucht
vergeten.
Het Engelsche blad „De Tlm«a'
schroef 12 Scpttoen du oederapmir*
van Kornllof nog *11» kans van slagen
scheen te hebben .-
„Op den eersten blik lgkt het, alsof
Kornilot met behnlp der kozakken
naar de militaire dictatuur streeft,
torwgl Kerenski het democratische
principe van het t-nrg. gezag ver
tegenwoordigt. Daze opvatting strookt
niet met de feiten. Het eenige con-
stitntioneele lichaam is de Doema.
Men heeft haai- wel op zgde geschoven,
maar zy heeft niet opgehouden te
bestaan. De voorloopige regoering
had geen formeel mandaat voor het
gezag, dat zg oefende'.
„De Time»" wlldo das tesamen met
den Peterburgsohsu correspondent van
de „Morning Post* den Doema oandi-
daat generaal Kornllof in Rusland aan
hot bewind hebben. Maar intnsschen
bleef Kerenski den toestand meester.
„De Times' nam haar draaien schreef
„Da proclamatie van de Russische
republiek door Karenski zal In alle
entente landen begroet worden als
een maatregel, die Rnsland zyn defloi-
tieven politieken vorm geeft en een
einde aan de onzekerheid maakt*:
Deto gelogonhsidsacrobatiok li ver
bazingwekkend, maar voor een man
als Kerenski te doorzichtig.
Zaterdag jl. is de interpellatie ge-
honden der sociaal democraten in den
Ryksdag nopens da agitatie in het
leger ten gnnste der Al-Dnitsche pro
paganda, die door de zgn. vaderlands-
partjj wordt gevoerd.
Landsberg (soc. dem.) wees er op,
dat vooral sedert 19 Juli, een dag van
roem voor den Ryksdag, de politieke
propaganda in het leger is ingevoerd.
Het streven van deze party is niet
het streven van het volk, dat de at
mosfeer van haat dezer driejaren wil
verdry ven, het wil geen vrede tan
koste van de financieel» mine of de
overweldiging van Duttsehland, maar
wil ook geen ander volk in dien toe
stand breDgen.
Wy moeten weg uit de verstikker de
lucht van den staat van beleg. De
minister van oorlog moet toegeven,
dat hy de agitatie beschermt. Hy zelf
Immers polemiseerde tegen Byksdtfg-
beslulten. Hoe is het met den kanse
lier gesteld De pclltlsk van de
Rljkfdügmeerdorheid ls toch ook zgn
politiek, dat bewjjat het antwoord op
de nota van den Pans. Dit antwoord
was esn goed stnk werk. Moge dit
maal het zwaard niet bederven, wat
de pon goedmaakte. De kanselier
moet zich ln zgn belang en ln dat
van het volk tegen de Al Duitsche
agitatie verklaren. Hy wilde zich
Immers de leiding niet nlt handen
daar is hy veel te bang voor. Maar
zal iets met hem wegloopen, omdat
hy morgenavond aterven moet. 01 ja
dat ls zoo, dat li zoo, en Jeekie hoopt
maar, dat er ook niet iets met n zul
wegloopen, majoor, omdat n op dien
selfden tijd met de Aslka moest
trouwen."
„Wel, dat geloof lk zeker niet,'
aatwoorddo Alan. Doch hy huiverde
doch, toen hg dacht aan Groote Bonsa,
tie in het water wentelde en ichreenw-
de en wit bloed verloor.
Zg draafden nn vooruit, terwijl de
Mangana als een hond achter hen
aan kwam hollen, tot zg aan oen
krenpelboschje kwamen, waar eei.lge
voetpaden doorheen liepen. Uur na
unr spoedden zU zich door deze paden
voort en Jeekie wist hen zonder een
oogenblik te aarzelen hierdoor te ge-
lelden. Zy ontmoetten niemand en
hoorden niets, bshalve eenige geheim
zinnige geluiden, die Alan toeschreef
aan wilde beesten, doeh Jeekie en de
Mangana zelden, dat het geesten
waren. En zy meenden werkelgk, dat
er geesten halsden ln deze tropische
bosschen en geen Asiki zon er 's nachts
in durven gaan, tenzy hy zeer moedig
was en beschermd werd door vele
goede geesten. Het was daarom voor
vlnchtelingen een uitnemende plaats,
want zg konden na een Hinken voor
sprong krygen.
Het begon te dagen, jnlit toen zg
den hoofdweg bereikten, daar waar
hg over de henvels heen gaat en van
waar Alan op zyn heenreis, het eerste
laten nemer,. Van zgn hondlng hangt
zoo ontzagiyk veel af voor het welzjn
vat. het land.
De minister van oorlog Von Stelnj:
verklaart, dat hg zelf en de legeraan
voering geen politieke agitatie in het
leger dalden.
Tegenover do leugens van den vy-
aeo, ulo over de zehe-iie wereld wor
den verspreid, moesten de soldaten
Ingelicht worden over de wsre oor
zaken v .n den oorlog en over 's vyandi
bedoelingen.
Door sommige impulsieve naturen
zgn de grenzen overschreden, maar
daartegen werd dadelijk opgetreden.
Door vyandelgke agenten wordt ge
tracht, tweedracht en aarzeling onder
het volk te wekken, daarom is voor
lichting van leger volk noodig. Ook
da vijanden gaven hun legers voor
lichting.
Ik heb hier voor mg een beschik
king van generaal Petain van Juni.
Daarin wy«t hy op de moellykheden
ln het land, welke Daitschland reeds
gernimen tgd draagt en op den in
vloed van den dalkbootenoorlog, die
het land haast gehssl afsluit. Fetaln
herinnert er aan, dat al deze moellyk
heden aanwelgks door een „manken
vrede* zullen verdwynen. Ik neem
het dsn Fransohan niet kwalgk, dat
zy zulke middelen gebruiken. Zg
willen den overwinningswil en -moed
in het leger handhaven. By ons wordt
hetzelfde doel nagestreefdin ons
leger den geest te behouden, waarmee
het den veldtocht begon.
Da StaatssecretatlB Helfierioh ver
klaart namens den Rijkskanselier, dat
deze het met den minister van oorlog
eens is, dat noch van rechts noch van
links politiek ln het leger moet wor
den gebracht.
Sprekers alt het centrum, de nat.
lib., de conservatieven en vryzinn.
voerden daarna nog het woord waar-
bg allen het daarover eens zgn, dat
balten het leger leder vry is in zgn
politieke overtuiging, maar dat ln het
leger geen poütfeke propaganda of
dwang mag plaats vinden.
Dat de propaganda der Al-Dult-
scherz, door het meer bezadigde deel
der burgers met misnoegen wordt
aangezien, ls te begrgpon. De uit
latingen van den kant der Engelscba
Staatsmannen is zeer onverzoenlijk.
De nu van alle markten en grond
stoffen afgesloten middenrgken voelen
steeds meer behoefte aan een vrede,
die hun weer ruimte op handelsgebied
zal verschaffen. Zij vreezen door de
uitlatingen der Al Dultschers de onver-
zoenlgken in de vgandelgke landen te
sterken, en daardoor alle kans op vrede
nlt te sluiten.
De Al-Dnitschers beweren natnnriyk
juisi het omgekeerde, n.l. dat de Blappe
houding der regeering den oorlog
noodeloos verlengt en by den tegen
stander het vermorden wekt, dat
Duitscblandophet pnut is tebexwyken.
Wie hierin het dichtst bg do waar
heid lt
Echter ls voor geen van beide par-
de Bonsa-atad in het oog gekregen
had. Toen zy zleh door den zoom
van het bosch heengewerkt hadden,
bemerkten zy aan den kant van den
wag een vuur, waar vyf of zes men
schen om heen ïagen, en die allen
ecoenon te slapen. Hnn eerste ge
dachte was hen uit den weg te gaan,
maar do Mangana sloop naar Alan
toe, want hy wilde Jeekie niet nade
ren en Halsterde
„Geen Asikl's, maar het Ogula-opper-
hoofd mot sgn slaven, die gisteren
Pousastad vertalen heboen.'
Zu Kropen on dloo-er bjj het vuur
en zagen, dat d&i wnrkelyk het geval
was. Uitgelaten van vrengde wekten
zg net onde hoofd, Fahnl, die eerst
dacht, dat zy geesten waren. Doeh
toen hy Alan herkende, wierp hg zleh
op de knieën au kuste Alan's handen,
want aan hem had hy zyn vryheid
te danken.
„Daar is nu geen tgd voor Fahnl,'
ze^o Alan. „Hab je niet lets te eten
voor ons Gelukkig was er voedsel
ln overvloed, daar de slaven op bevel
van de Aslka met tööreel beladen
waren geworden, als zg maareenigs-
zins dragen konden.. Zy aten als
waren zy uitgehongerd. Onder dia
bedrgven door vertelden zy het een
en ander van hnn ontvlnohtlng. Het
onde opperhoofd luisterde met stomme
verbaiing en vroeg evenals Jeekie,
waarom hg den Mungana niet gedood
hsd, daar deze het hem had willen
doen.
(Wordt vtrvolgd).
