N°. 101 1917
Dinsdag 28 Augustus
104de jaargang.
Tweeërlei opvatting.
(iOESCHE
Uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen!
Pr|i per kwartaal, In Goot f I,—bulten Gael, franco |,26.
Afzonderlijke nonsmeri S eent.
mending van adveitentien op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vööi 13 oven.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml.
Er ia dezer dagen een groep Duit-
sche kinderen in onze gemeente ge
komen en hun begeleiders hebben de
ingezetenen van Goes en omliggende
plaatsen verzocht, hen voor eenige
weken voedsel en onderdak te ver
schaffen.
Daaraan is voldaan eu de aanvragen
om een of meer dezer kleinen te mogen
huisvesten zijn in zoo ruime mate
binnengekomen, dat menigeen, die reeds
een plaatsje aan zijn tafel voor een
klein logeetje, had opengelaten, teleur
gesteld moest worden door de mede-
deeling, dat alle kinderen reeds een
bestemming hadden gevonden.
Die gulle gastvrijheid in ons kleine
stadje en over het algemeen op geheel
Zuid-Beveland, geeft een gevoel van
dankbaarheid en voldoening.
Wie herinnert zich niet liet najaar
van 1914, toen een lange droevige
stoet door onze gemeente trok, mannen,
vrouwen en kinderen, uit angst voor
den vreeselijken oorlog over de gren
zen gevlucht, hulp en steun, onderdak
en voedsel vragend aan de gelukkigen,
die de verschrikkingen van den krijg
slechts uit hun couranten eu tijdschrif
ten kenden.
De bewoners van Zuid-Beveland
om ons .tot dit eiland te bepalen
hebben geen oogenblik geaarzeld, die
ongelukkigen de meest mogelijke hulp
te verleenen.
Hier waren medemenschen, die een
beroep op ons menschelijk gevoel deden
en wij konden onze innige dankbaar
heid, dat wij in het rustige bezit van
onze goederen bleven, niet beter toonen
dan door te doen wat onze christelijke
plicht was, door liefde eu hulp te geven
aan de ongelukkigen, die in het volle
vertrouwen daarop aan de deuren onzer
woningen klopten.
Er heeft zich later hier ter stede
een comité gevormd, dat zich ten doel
gesteld heeft, Belgische kinderen, die
behoefte aan goede voeding en verzor
ging hadden, bij ingezetenen onzer
gemeente voor weinige weken huisves
ting te bezorgen.
En dit trof ons nn zoo hijzonder
aangenaam, dat in hoofdzaak 'dezelfde
dames en heeren, die zich voor die
hulpbehoevende Belgische kleintjes zoo
bijzonder verdienstelijk gemaakt hebben,
dezer dagen aanstonds met denzelfden
ijver aan den arbeid togen, toen plot
seling hun hulp ook voor de huisves
ting van een groep kleine Duitschertjes
werd ingeroepen.
Dat getuigt van een ruimen blik en
een juist begrip van de ware neutrali
teit.
Wat wij als neutralen kunnen doen
om de ellende en ontbering, die door
zoo vele ouschuldigen in dezen oorlog
wordt geleden, te verlichten, mogen wij
nimmer achterwege laten.
Wij kunnen helaas het kanon niet
doen zwijgen, wij kunnen de vernieti
ging van duizenden kostbare menschen-
levens niet tegengaan, maar wij kunnen
trachten zooveel in ons vermogen is
weer op te bouwen wat de verblinde
menscli in dolle woede heeft neerge
slagen.
Wij doen dat ook buiten onze grenzen.
Onze dokters en verpleegsters, die op
de Europeesche slagvelden hun hulp
verleenen, hebben er nimmer naar ge
vraagd van welke nationaliteit de
ongelukkige was, die hun goede zorgen
van noode had.
Zij gingen heen om te helpen waar
hun hulp niet gemist kon worden, zij
zagen altijd slechts een medemensch,
die liefde en troost behoefde, zij brach
ten met moeite cn inspanning weer
gezondheid en levenslust, waar de dood
reeds zijn grijpende handen naar de
slachtoffers van den oorlog had uitge
stoken.
Zouden wij dan binnen onze grenzen
anders handelen
Wij vragen dit, omdat wij juist dezer
dagen weer de stemmen van enkele
hardvochtigen hoorden, van meuschen
die niet vroegen kan ik meehelpen om
leed te verzachten, maar allereerst wien
komt mijn hulp ten goede
Eli waar de laatste vra^ag, waar het
hulp verleenen aan zwakken en behoef-
tigen betreft, zelfs niet in de oorlog
voerende rijken gesteld mag worden,
is het zeker niet aan de neutreulen
om in de tegenwoordige omstandig
heden een voorbeeld van onverdedigbare
bekrompenheid te geven.
Er ziju in geheel ons land ook
in onze gemeente helaas mannen,
die, we zouden haast zeggen, plus
royalist que ie roi zijn, die zich vuriger
entente-gezind toonen dan menige Brit
of Franschman zelf en in hun partijdig
heid, slechts één kant opkijkend, dezen
oorlog steeds schetsen als een strijd
tusschen volmaakte schepselen en de
meest ontaarde menschelijke individuen,
wier geslacht hoe eer hoe beter moet
uitgeroeid en vernietigd worden.
Bij het' uitbreken van den oorlog
hebben zij aan allen, die het maar
hooren wilden, doen weten, dat de meest
welgevallige arbeid, die iemand kon
verrichten, het meewerken aan de
vernietiging van een bepaaldevolksgroep
was.
Maar inplaats van de daad bij het
woord te voegen en te toonen, dat hun
woorden geen ijdele klanken waren,
heeft geen van hen zich in de te velde
staande legers doen opnemen.
Zij bleven liever thuis en spogen van
achter de ruitjes van hun winkels eu
magazijnen hun gif naar de voorbij
gangers, die zij van sympathieën met
de „barbaren" verdachten.
Dat ziju de mannen, die ook ons
land in de ellende van den oorlog
willen drijven, de fanatici, die met
stemverheffing vragen of Nederland
zich nog langer laat trappen, de „neu
tralen", die nimmer begrepen hebben,
dat weinige jaren van oorlog een
bloeiend iand tot een ruïne, een ge
lukkig volk tot een bedeiaarstroep
kunnen maken.
Wij hebben Duitsche kinderen tot
ons genomen, omdat hel kinderen waren,
die honger hadden.
Wij hebben ons niet afgevraagd of
wij, als neutralen, daardoor den Duit-
schers den strijd verlichten zullen,
evenmin als wij eertijds vroegen of wij
onze Oostelijke buren ook benadeelden,
toen wij tienduizenden kleine Belgen
een onderkomen verschaften.
Wij hebben ook niet gevraagd of
de entente het we) goed en gewenscht
vond, dat wij deze Duitsche kleinen
voor eenige weken lot ons jiamen,
evenmin als het ooit in ons op is
gekomen, de opinie der centrale mo
gendheden te vragen over het feit, dat
wy zoo vele Belgen huisvesten, die men
liever naar hun vaderland had zien
terugkeeren.
Voor ons neutralen mag er te dien
opzichte geen verschil zijn en wie er
verschil ziet, mag den naam van waar
lijk neutraal niet dragen.
Onze opvatting is deze, dat wij in
dezen vreeselijken volkerenstrijd, in
dezen massamoord, waarbij wij niet
dankbaar genoeg kunnen zijn, dat wij
er tot dusver aan ontkwamen, den on-
afwijsbareu plicht hebben te toonen, dat
elk menschelijk gevoel, in deze jaren
nog niet is verdwenen.
Dat wij nu reeds, terwijl de rossige
vlammen van den oorlogsbrand ons
vaderlandsch erf verlichten, moeten
toonen, dat de mensch niet geschapen
is om zijn geslacht te vernietigen,
maar om het te veredelen.
En daarom geven wij onze liefde en
onze hulp aan de zwakken en door
den wreeden oorlog getroffenen, die
daaraan het meeste behoefte hebben
Allereerst aan de onschuldige kinderen,
die slechts ons innig medelijden ver
dienen.
Wij vragen niet in welk gedeelte
van Europa deze kinderen werden ge
boren, wij zien slechts hulpbehoevende
kleinen, die door het zwaard of den
honger over eigen grenzen gedreven,
bij ons om bescherming en liefde vragen.
Er zijn kinderen gekomen, die honger
hebben.
Wij kunnen van onze boterham nog
wel een stukje missen.
Buitenland.
De strijd in cn balten Europa.
Duitsehland itaat naar aan den
vooravond van groote politieke ga-
beartenlsgan.
Want de nlenwe Rfikskanaelier, Dr.
Mlehaëlls, die voor enkele weken met
groot gejalch werd binnengehaald als
het beite, wat er op k'nseltersgebied
te krijgen was, is allen partgen zoo
gedacht tegengevallen, dat hij geen
goed meer kan doen.
De hoofdcommlrsle alt den Dalt-
sehen Rjjksdag heelt het dezer dagen
al met den kanselier aan dan stok
gehad en mag men de Berliner Mor-
gsnpoat gelooven, dan zonden er
groote veranderingen moeten komen
eer man zich opnleaw met den stand
van zaken ion kannen vereenigen.
De hoofdcommissie acht het nood
zakelijk, dat eenige afgevaardigden
niet alleen Prnisischeinlnisters worden,
maar ook verantwoordelijke leden van
de Duitsche regeering, waarin zij hnn
partijen zonden moeten vertegenwoor
digen. In de regeering zonden dan
moeien opgenomen worden twee socl'
aal democraten, één naliaal-liberaal,
twee leden van het eentrnm, één con
servatief en één afgevaardigde van de
voornltstrerende volkspartij, zoadat
dan het denkbeeld van parlemèntarl-
seerlng voor een groot deel verwezen
lijkt zon zijn.
De Nationale Zeitung maakt melding
van een plan om een Rijksraad te
vormen en waar de Rijkskanselier
reeds vroeger mededeellng desd van
zijn voornemen om een lichaam te
door het volk zoo vnrlg verlangden
vrede mogelijk.
Dnitsehland heeft zich altijd «en
staat getoond, waarin alles voor het
Inzicht en den wil der militaire auto
riteiten moest bakken. Zoolang daarin
geen verandering ls gekomen, zoolang
de aigevaardlgden van het Eultseho
volk geen grootere zeggingschap in
de regeerlngsbeslnlten krijgen, kan er
van ernstige vredesbsraadslaglngen,
van een naarstig zoeken naar den
grondslag van een aanncmeljken
Vrede, waarbQ de staat zich niet op
bet stapdpnnt van den overwinnaar
stelt, maar ook eerlijk zijn tekort
komingen en misslagen erkent, geen
sprake zijn.
BlUven de meerderheidspartijen in
den R(|ksdag op hnn standpnnt staan
en blijft de rijkskanselier dezelfde
slappe politiek van gaven en nemen
naar alle zijden volgen, dan is een
nienw conflict in den Rijkedag binnen
afzlenbaren t(jd weer te verwachten.
Maat de lijn van het wereldgebeuren
loopt in de richting van een over
winning der democratie en hoovele
kansellerscrises het Duitecho rfjk nog
moet doormaken, b{ iedere volgende
zal geconstateerd kannen worden, dat
de macht van de militaire autoriteiten
is afgenomen en dat meer dan te
voren het volk, in de personen van
zijn afgevaardigden, zcgglngsichap
heeft gekregen bjj alle besluiten, die
de levensbelangen van het land en
zjre bewoners raken.
De Nederlandsohc sociaal-democraat
mr. Troelstra, heeft zich dezer dagen
over da beteekenls van het Stock.
scheppen, dat grooter contact tasschen'w-holmsche vredescongres altgelaten
via rlamant- an ecnaaelri -V tnt sfonH ?nn TTII .s.IJ. J„Vil J
parlement en regeering tot stand zoa
brengen, das waarscbgniQk een raad,
waarin, onder zijn voorzitterschap, do
verschillende partijleiders zitting zon
den hebben, is hot mogelijk, dat bin
nenkort tot de oprichting van een
dorgelijken raad zat worden over
gegaan.
Dr. MichaSlis is thans naar het
groote hoofdkwartier vertrokken en
hieralt maakt men de gevolgtrekking,
dat b|j de thans te honden politieke
beraadslagingen de keizer en voor
namelijk het militaire element een
extra dalt In hot zakje zullen doen.
Want bijzonder opmerkenswaardig
ia het zeker we wezen er reeds
vroeger op dat in het Duitsche rjjk
tot nu toe b(j alle te nemen beBlulten
de militaire machthebbers met hnn
voorspellingen nog het grootste gei
wicht ln de schaal leggen.
Zelfs op de meest ongelegen oogen-
bllkken, wanneer de vredeskansen
besproken worden, leest de rijkskan
selier vol trots de telegrammen van
den opperbevelhebber voor, waarin
natnurl(jk de militaire toestand van
Dultichland en z{n bondgenooten zoo
schitterend mogelijk wordt afgeschil
derd, Nog nimmer, zoo vernemen wj
telkens weer, stond Dnitsehland er zoo
goed voor en het li begrijpelijk, dat
na het voorlezen van dergelijke zege-
borichteo, de vredesstemming ver
dwenen is en het tot eenige vrucht
bare go nachten wisseling dienaangaan
de niet meer kan komen.
Bij de kanselierswlssoling, toen het
vraagstuk van de neu-orientlerung op
den voorgrond stond, werd niet het
volk in de personen van zijn afge
vaardigden geraadpleegd, maar wel
de kroonprins en de militaire bevel
hebbers Hindenburg en Ludendorff.
Sindsdien heeft de rjkskanaeller
steeds weer den opperbevelhebber tus
schen zich en do naar een eervollen
vrede verlangende Bjjksdagleden ge
schoven.
Reeds bij zijn intrede in het parle
ment, in de allereerste rede, die hij
voor de afgevaardigden hield, las hj
een telegram van den veldmaarschalk
Von Hindenburg voor, waarin van
een succes van de legers op het Oos
telijk front werd melding gemaakt en
dezer dagen de vredesnota van den
Paus besprekende, bracht h|j opnieuw
de meening van den opperbevelhebber
naar voren waarbij de militaire toe
stand natuurlijk schitterend en beter
dan ooit te voren genoemd werd en
voornamelijk de actie der duikbooten
als van zeer groote beteekenls werd
geprezen.
Zoolang de voornaamste staatslieden
van het Duitsche rQk, zieh bij al huu
denken en handelen nog zoo sterk
door. de militaire bevelhebbers laten
beïnvloeden, kan er in Dnitsehland nog
geen sprake zijn van een regeeren
naar den volkswil en ls geen ernstig
streven van de regeering naar een
Hij stelde daarbij in bot licht, hoe
de entente-rijken zich tegen die con
ferentie keeren en noemde dit het
beste bewijs van de groote politieke
beteekenls, welke zij reeds heeft
gekregen.
Tot nn toe heeft men tevergeefs
getraeht, ook Rusland tegen die con
ferentie ln het harnas te jagen, maar
do Russische regeering bleef daar
tegenover dezelfde welwillende hou
ding aannemen.
De heer Troelstra noemde het dan
ook zeer juist gezien van den Eogel-
schen arbeidersminister Henderson, dat
hij zich niet leende voor de regeerings.
politiek om bet voor te stellen alsof
de Russische regeering ten opzichte
dezer conferentie van meening was
veranderd.
Dat onze conferentie, aldus Troelstra,
een partfjzaak ls der internationale
sociaal-democratie en geen regeerings-
zaak, behoefde niet uitdrukkelijk te
worden betoogd, daar nimmer een
andere voorstelling <s gegeven.
De weigering om passen te ver-
strokken, noemde de heer Troelstra
een groote politieke fout, omdat het nu
den schijn kreeg alsof de entente-
regeeringen een behandeling der vre
desvoorwaarden vreesen.
De regeeringen der entente-staten
vreezen de Stoekholmsehe conferentie
blijkbaar nog meer dan een verbro
king van de blnnenlandiehe een-ge
zindheid, die van hun halsstarrige
houding onvermijdelijk het gevolg
zal zijn.
Dnitsehland streeft in dese phase
van den strijd blQkbaar naar een be
houd van den status quo en het zou
voor een vrede door onderhandeling
van groot belang zQn, wanneer de
Duitsche regeering offlcletts verklaarde,
dat zQ van andere plannen volkomen
en algeheel heeft afgezien.
Gaat men, volgens don heer Troel
stra, de houding van de entente-
mogendheden in dit stadium van den
krijg na, dan is het onweersprekelijk,
dat zij thans de vertegenwoordigers
zjjn van het aggreBiieva Imperialisme.
Uit alles blijkt afdoende, dat de
entente.regeerlngen den oorlog wil
len voortzotten, om voor een gedeelte
ln Enropa, doch voor een grooter
deel ln Azië, de politieke Integriteit
en de oeconomiiche ontwikkelings
mogelijkheid der Centrale mogend
heden aan te tasten en daardoor hun
eigen politieken invloed en oecono-
mlsehen machtsfeer te vergrooten.
Mr. Troelstra voorzag ln de entente-
landen ernstige ontreddering en ne
derlaag ln hot kamp der burgerlijke
regeeringen. Alles hangt, naar hg
meende, daarbij af van de ontwikke
ling van den ontwaakten vredeswil
der arbeiders, Jnist door de maat
regelen der entente-regeeringen om
de vredesgedachte te onderdrukken,
breekt de Stoekholmsehe conferentie
zich baan. Zij wordt sterker door een
nieuw oplevenden, steeds aterker wor
denden strijd in alle landen.
Deze strjd, aldus mr. Troelstra, zal
ons doel ln mlllioenen harten doen
doordringen, nog voor wij zelf ln de
gelegenheid zijn geweest dit doel op
onze conferentie te Stockholm door
onze besprekingen te bereiken.
Vermelden wij ten slotte, dat naar
alt Russische berichten blijkt men
daar te lande allesbehalve gesticht ls
over het besluit der Brltsche regee
ring om de patsen voor Stockholm
te weigeren, dan zullen er niet
velen meer zfln, die do meening van
den Nederlandsehen sociaal-democraat
niet deelen, in zooverre namelijk de
conferentie ln Stockholm hare groote
beteekenls voor den vrede nog niet
heeft verloren, maar jnlst de oorzaak
kan zijn, dat ook ln de entente-staten
de wentch naar een spoedigen, voor
allen aannemeljjkon, eervollen vrede
krachtiger dan tot dusverre tot uiting
zal komen.
Op het W. front is de strijd minder
hevig geworden.
B{j Lens, dat ln brand ls geschoten,
behaalden de Engelschen eenige ter
reinwinst.
Ten Westen van de Maas Is de
bekende hoogte 304 in handen der
Fransehon gekomen, zonder dat een
van beide partijen daarbij groote ver
liezen heeft geleden. Do Franiche
terreinwinst ls nu ean strook van
ongeveer 8 kilometer breed en ge
middeld 2 kilometer diep.
Wat het O. gevechtsterrein betreft,
kan gemeld worden, dat de Russische
troepen aan het Noordelijk deel van
het front, aan de Aa, teruggetrokken
z{n.
Aan de Isonxo begint de strijd der
Italianen ta verflauwen. De leger-
beriehten van belde partijen spreken
elkaar, wat do door do tegenpartij
behaalde resultaten betreft, lijnrecht
tegen. Slechte op het Bainsizza-plateau
schijnen de Italianen oenig voordeel
behaald te hebben.
Zoo zjn de Italianen dus andermaal
niet ln hun voornemen geslaagd.
Vele gevangenen en kanonnen hebben
*0 in handen gekregen, maar het
zoozeer begeerde Triëst is nog altijd
voor hen onbereikbaar.
Binn enia nd.
Spoorwegverkeer.
Volgens do Telegr. zal de nadere
beperking van den treinenloop op 22
September ln werking troden.
Nederland en het volkenrecht.
Het Hdbl. verneemt, dat de Duitsche
keizer onlangs in een gesprek met
een tot voor kort neutralen diplomaat
te BerlQu zich ln zeer waardoerende
woorden heeft uitgelaten over de
houding der Nederlandsche regeering.
In goon neutralen staat, zei bij, wordt
het volkenrecht zóó weteusohappeljk
toegepast, als juist ia Nederland, ln
geen neutralen staat ls de houding
der regeering zoo correct tegenover
de' cantr&len en de entente.
Eieren.
Naar de 'i Eertogenb. Cl. verneemt,
ls er een oplossing gevonden betref
fende de moeilijkheden bjj den uitvoer
van eieren naar Duitiebland.
Brandetoffen.
Op het einde van Juli werd op ver
zoek van pachters van oesterperceelen
vergunning verleend tot het wegste
ken van oneffenheden op den bodem
van sommige dier perceelen, waar
door men een vrU goede brandstof
verkrjjgt. Ook op de Hoste of Wes-
terschelde a(n terreinen aangewezen
om derrie te steken. Men ls nadruk
aan het werk. Tot 1,000,000 K.G.
per week wordt in de Schelde wegge,
graven. De prijs van deze deirle
bedraagt f 3.60 k f4.50 per 1000 K.G.
Turf.
Het Tweede Kamerlid de heer F.
W. N. Hngenholtz heeft aan den
minister van L., N. en H. de volgende
vragen gesteld
lo. Is de minister bereid aan de
Kamer mede te deelen, of, en zoo ja,
welke maatregelen hg heeft genomen
of denkt te nemen naar aanleiding
van het adres ter zake van de maxlmnm
turfprgzen door een commissie nlt een
achttal plaatselijke vereenlgingen in
de gemeente Westitellingwerf tot hem
gericht in Juli j.l.
2o. Welke maatregelen heeft de
minister genomen oi denkt hij te
nemen om de verscheping van turf
De prgs der gewone advertentiin is van 1-5 regels 621/1,01., elke regel meer
12 V» et. Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie
wordt do prijs slechts tweemaal berekend
Geboorte-, huweigk- en doodsberichten «n de daarop betrekking hebbend»
dankbetuigingen word»® vaa 1—10 rsgelz fc 1,25 «rakend
3zwgtuumataril I «ent.
Vennootschap .Goesohe Courant." Directeur G. W. van Babnevsld.