N°, 93 1917 Donderdag 9 Augustus 104de jaargang.
TüSy Koenen kcmt„.nisl.
DE GELE AFGOD
FEUILLETON
Binnen land.
Uitgave dezer Oonraut geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prl» per kwartaal, In (Joes f I,—bulten Goes, franco f 1,26.
Afzonderlek* nummers 5 cent.
fnneuding van advortontldn cp Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vddr 12 uiten.
De prS» der gewone advercentièn is van 1-5 regels 62 i/i et., elke vege c.r
12 Va et. li? directe opgaaf vair driemaal plaatsing derxelfde advei-tontle
wordt de prijs slechts tweemaal boroksiuu
Geboorte-, huwelijk- en doodxberlchten en ae daarop bat'-.waag hubo-
dankbetuigingen worden va* 1—10 regale l 1,25 - ik»
t'iwütmaisiats aaat.
Telefoopnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesehe Courant.* Directeur G. W. van Babnkvuld.
De beroemde Hollaudsche zangeres
Tilly Koenen en haar eminente bege
leider, de Haarlemsclie organist Louis
Robert, maken een tournee door ons
land.
Slechts een zestal uitvoeringen zouden
daarbij gegeven worden en het beeft
zeker algemc-ene instemming gevonden,
dat naast Breda en Middelburg, ook
Goes daarbij voor een kerkconcert was
aangewezen.
Wanneer dit nummer van ons blad
verschijnt, is de avond van het concert
aangebroken.
Maar de velen, die zich verheugd
hebben op een avond van groote wij
dende kunst, op een van die uitvoe
ringen, waaraan wij een stille dankbare
herinnering bewaren, behoeven de
moeite niet te nemen, naar ous kerk
gebouw te gaan.
Goes is geschrapt uit de rij der
weinige uitverkoren gemeenten, waar de
wereldberoemde zangeres zich heeft wil
len doen hooren.
In De Zeeuw van Maandagavond
vinden wij de volgende mededeeling.
„We vernemen, dat in verband met
verlichtingsbezwaren het kerkconcert
van Tilly Koenen en Louis Robert
voorloopig niet doorgaat
ln verband met verlichtingsbezwaren...
Wij hebben ons aanstonds afgevraagd
of dan niet een regeling te treffen
ware, dat het concert een uur vroeger
werd begonnen en beëindigd en, wanneer
dit niet mogelijk was, of de directeur
onzer gemeentelijke gasfabriek, terwille
van deze zeer bijzondere gebeurtenis,
niet eens extra tegemoetkomend zou
willen zijn.
Wij- hebben ons tot hem om inlich
tingen gewend en tot onze groote ver
wondering vernomendat hem van
verlichtingsbezwaren absoluut niets be
kend is.
Het bericht inzake deze bezwaren is
dus een uitvlucht.
Dat loonde de moeite van een nader
onderzoek, waarbij ons het volgende
is gebleken.
Door den boekhandelaar, die bij der
gelijke concerten gewoonlijk zijn be
middeling verleent, was het programma
van dit kerkconcert ter goedkeuring
aan de zgn. commissie voor gewijde
muziek der Ned. Herrv. Kerk te Goes
toegezonden.
Vbbr kerkvoogden beslissen of het
kerkgebouw al dan niet zal worden
afgestaan, wordt het advies ingewonnen
van den kerkeraad, en in dat college
was het bezwaar tot uiting gekomen,
dat een concert van onze beroemde
zangeres met de eminente begeleiding
van den Haarlemschen organist, niet
mocht gegeven wordenmet het oog
op de tijdsomstandigheden.
60
uaar het Engelsch
VAN
H. RIDER HAGGARD.
HU boog en nam den stoel, dien sfl
aangewexon had, terwUl haar echt
genoot xich plaatste in de andere aan
haar rechterzijde. Jeekie stond achter
hen en zfjn groote gestalte stak boven
hen allen uit.
„Dit lx een feext van mijn volk
Vernoon*, ging xfl voort, „een feest,
zooals er ln jaren niet gevierd is en
dat nu gegeven wordt ter eere van
Kleine Bonsa's thuiskomst'.
„Wat gaat er gebeuren', vroeg hj
niet op zfln gemak. „Ik heb u gexegd
o, Asika, dat bloed orunda voor m{j
is. Ik mag geen getuige van deze
plechtigheid zfln*.
„Ik weet het, vrees niets', ant
woordde lij. „Er moeten offert zijn,
omdat hot de gewoonte is en wU de
goden niet mogen mishagen, maar ge
xnlt de daad er van niet zien. Hier-
nlt kunt ge opmaken, Vernoon, hoe
gaarne ik u genoegen wil doen".
Toen Alan nu rond keek, zag hg,
dat vlak onder de verhooging en
tuttchen hen en den waterrand zjjn
vrienden de menseheneters verzameld
De stemmen van hen, die wel en die
geen gevaar iu dit concert zagen, schij
nen daarbij tegen elkaar te hebben
opgewogen.
Er is ons door een der.kerkelijke
voormannen verzekerd, dat hel niet
afstaan van het kerkgebouw mede ge
schiedde, omdat een Goesche musicus
nog eerst rechten daarop voor zijn
concert kon laten gelden.
Alsof Tilly Koenen daarop gewacht
zou hebben, en alsof de Goesche musicus
niet gaarne de wereldberoemde zangeres
zou willen laten voorgaan, als een geluk
kig toeval haar voor een oogenblik iu
onze omgeving brengt.
Het is treurig maar waar. De ker
kelijke censuur, die het programma ter
beoordeeling kreeg, acht een dergelijke
hoogstaande religieuse uitvoering niet
gewenscht met het oog de tijdsomstan
digheden.
Waarom wordt de schuld op verlich
tingsbezwaren geschoven
Durft men voor de waarheid niet
openlijk uit te komen
Zooals aan een cents-draaimolen en
een kermistent met het oog op de tijds
omstandigheden, een staanplaats gewei
gerd wordt, is een onzer grootste zange
ressen het optreden onmogelijk gemaakt.
Tilly Koenen zal het niet vergeten
en er is weinig kans, dat Goes ooit
weer van haar heerlijke stem zal kunnen
genieten.
Aria's van Bach ais „Murre uicht
mein lieber Christ" en „Schlafe mein
Liebster", het „Premier miracle de
Jesus" van Paladilhe en het achttiende
eeuwsche lied „Herders, hoe ontwaakt
gij niet", de mooie wijdende kerkmu
ziek, wij zullen ze niet hooren, even
min als het aangrijpende orgelspel van
den Haarlemschen organist, hel praelu-
dium en fugo van Bacil en het nieuwe
„Toccata" van Andriessen.
De kerkeraad acht het genieten van
dergelijke hooge kunst niet in overeen
stemming met de tijdsomstandigheden.
Dekortzichtige heeren kerkautoriteiten
hebben dat genieten voor alle kunst-
lieveuden in onze omgeving onmogelijk
gemaakt.
Het antirevolutionaire orgaan heeft
van „verlichtings"-bezwareu gesproken.
Inderdaad, niet iedereen is zoo ver
licht, dat hij het goede ,yan het kwade
steeds met juistheid weet te on
derscheiden.
Buitenland.
De strijd in en bniten Europa.
Afgaande op ds uitlatingen der
voornaamste bladen, is bet Dnltsohe
volk allesbehalve met de minister-
verwisseling ingenomen.
Men had na het krachtig optreden
van den RUkadag en het met groote
meerderheid aannemen van de vredes-
resolutie, waarin toch do wensch naar
waren, de Ognla'a en hun opperhoofd
Fahni, die hem naar Asiklland geroeid
hadden. H{ zag evepeens, dat hunne
armen op hua rug vastgebonden
waren en dat zjj bewaakt werden
door als daivels gekleede mannen,
bewapend met speren.
„Jeekie, vraag eens waarom Fahni
en zjjn makkers geboeid zin', zoide
Alan, „en waarom zS nog niet naar
hnn eigen land zUn teruggekeerd".
Jeekie gehoorzaamde, deed hnn de
vraag ln de Ogulataal, waarop de
arme lieden xleh omkeerden en Alen
smeekten om hunne levens te redden.
Fahni voegde er bg, dat men hem
verteld haif, dat xty dien nacht gedood
zouden worden.
„Waarom worden deze menschen
vermoord vroeg Alan aan de Aslka.
„Omdat lk vernomen heb, dat zij u
in hun eigen land aangevallen hebben,
Vernoon', antwoordde ij, ,en n ge
dood zouden hebben, als Kleine Bonsa
er niet geweest was. Het is daarom
rechtvaardig dat zQ sterven als een
offer voor u'.
„Ik weiger dit offer, daar iQ later
goed met mj] gehandeld hebben. Laat
hen vrfj en laat hen naar hun eigen
land terngkeeren, Aslka*.
„Dat kan niet gebeuren", herhaalde
zij koel. „Zfl zUn eenmaal hier en zg
bijjvon hier. Doeh hunne levens be-
hooren u, neem die of spaar ze, maak
hen tot uw bedienden, als ge dat wilt",
en zioh voorover buigend, gaf ze een
blncenlandsche hervormingen ln de-
mocratlschen geest tot uiting kwam,
een geheel andere houding der regee
ring mogen verwachten.
Evermln als d«" Rijksdag bij de
benoeming van den Rgkskenselier
gekend is, Is zU thans geraadpleegd
07er de aanstelling van vele nieuwe
ministers.
Wanneer da regeer!, g dankt de
volksvertegenwoordigers tevreden te
stellen door de benoeming van enke
Rijksdagleden ln het mtDlsterle, heeft
zU het mis, vooral wanneer blijkt, datde
meeste nieuwe overheidspersonen dan
nog van een zoodanige richting zijn,
dat allerminst vaa democratische her
vormingen kan gesproken worden.
Zelfs een gematigd orgaan als de
Votsitche Zeitung, zijn de laatste
mtulstaribenoemlngen blijkbaar te
kras.
Een aantal nieuwe personen, zegt
het blad, zgn opgetreden, maar van
den nienwen geest merkt niemand
esssig spoor. Terwijl de richting van
het volk naar links wijst, wordt door
da regeering naar rechts gestuurd.
Men gaat. zegt het blad, eenvoudig
met nieuwe mannon met de oude
begrippen en de ondo opvattingen
voort.
Twee parlementsleden zijn nu ln
do regeerlng opgenomen, maar had
men willen toonen ds pariementarl-
seering te willen vermijden, dan had
men niet anders katoen doen, dan
men nu gedaan heelt, namelijk een
lid van den Landdag ln een rUksbe-
trekking te plaatsen met voorbijgaan
van een lid van den Rgksdag.
Tegenover de benoeming van dr.
Kranse staan die van den rechter-
centrnmvleagelman dr. Porseh, van
den conservatief agrarlschen VonMas
senbach, Vou G/ï'anitz, en Von
Waldow en don vr'J.conscrvatioven
Wallraf.
De wgze, zegt de ro.eiêc'ne Zeitung,
waarop do mlnisterleele crisis be
eindigd wordt, zal het Dnitsche volk
niet bevredigen.
Personen sijn verwisseld, maar het
stelsel is hetxelfde gebleven.
Op den Rijksdag rnst thans de
verantwoordelijkheid voor den loop
der dingen.
Zeker opmerkenswaardig is het,
dat do Vorwdrtt, het sociaal democra
tische Dnitsche orgaan, dezer dagen,
n&ar aanleiding van de rede van
Lloyd George, waarin de oorlog als
een Dnitsche aanvalsoorlog geschetst
wordt, seht-gftLloyd George schil
derde in helle kleuren het lot, dat
Entopa deelachtig zon geworden zgn,
wanneer de al Dnitsche droomen wer
keigkhald zonden geworden zUn. Wg
zUn de laatste om bet gevaar van
deze droomen tegen te spreken, maar
wU zijn van maening, dat zij slechts
Dnltschland zelf geschaad hebben Zg
hebben op de Dnitsche polltleklangen
tijd een verderteiyken invloed uit
geoefend, maar zij hebben dien nooit
beheersoht en zgn thans verder dan
ooit daarvan vcrwgderd. Zfc zijn niet
anders dan de boeman, waarvan de
vijandeigke staatslieden zich naar be-
bevel, dat oogenbllkkeiyk gehoor
zaamd werd, want de verkleede man-
non sneden de touwen van de handen
der Ognla'a door en brachten hen
achter den troon, waar zg Alan hardop
ln hnn eigen taal zegenden.
Toen begonnen de plechtigheden
met een soort van dnivelsch ballet.
Op de open ruimte tuttchen hen en
den waterkant verschenen rijen man-
neiyke en vrouwelijke dansers, die
alt de duisternis te voorsohgn kwamen.
Bgna allen waren als dieren 7erklesd
en bootsten de kreten na van het
beest, dat zij voorstelden. Sommigen
van hen droegen weinig of geen
kleeding. Op den klank van wilde
mnzlek, gemaakt op trompetten en
trommels, dansten deie schepsels ala
waanzinnigen en een soort van qua.
drllle, die een voorstelling gaf van alle
aardscho gemeenheid en wreedheid.
Zg dansten en dansten ln het maan
licht, tot de waanzin zich van hen
uitstrekte naar de duizenden aan
den overkant van het water, want
reeds een aantal van hnn begonnen
ook te dansen. Hiermee was het
echter nog niet geëindigd, want nn
rees de Asika overeind en begon met
de Mangana, haar echtgenoot aan de
altvoering deel te nemen. Zelfs Jeekie
begon te springen en te krijachen,
zoodat ten slotte slechts Alan en de
Ogula's stil en zwijgend zaten temidden
van een toneel en een lawaai, zooals
men sloh kan voorstellen dat het zal
Hevea bedienen om haat au oorlogs
woede te zaaien tsgen het Dnitsche
volk, dst niets van deze droomen wil
weten.
Da Vorwdrlt heeft voor xUne be-
s.-houwlrjgon geen erg gelukkig tfid-
stip nltgnkozen.
Do boeman, die slechts door vljsn-
deigke staatslieden misbruikt zon
wo.dsn, maar in het eigen land zou
hebben afgedaan, laer nog wel degelijk.
De jongste ministerwicseling wijst
er op, dat de conservatiever, de al-
Dultschers, da jonker- en militaire
partij zich het roer van het staatsschip
nog niet uit handen laten nemen.
Er zal in Dnltschland nog meer
geleden moeten worden eer de volks
wil zoo sterk Is,-dat hervormingen ln
dr>mocrattsehen geest niet langer in
theorie, maar ook ln werkelijkheid
tot stand gebracht zullen worden.
Er moeten nog heel wat offers ge
bracht worden eer het den leidenden
Dnltsohcn staatslieden dnidsl(ik zal
zijn, dat geen wereldvrede tot stand
kan komen, voor een herboren Dnitsch
land ia het teeken der democratie zal
staan.
Ia Rusland hebben regeering en
voormannen der voornaamste partijen
over de verdeeling van hef gezag
beraadslaagd.
Dat schijnt heel gemakkelijk, maar
is Inderdaad heel moeiigk, daar bU
een zoodanige verdeeling iedereen bet
g6Zag zoo veel mogelijk aan zichzelf
wil trekken.
Toch heeft men in Rusland begrepen
dat het noodlg wat, eens wat orde
ln den binnenlandschen verwarden
toestand te brengen en dat, wil er
orde xyn, de leiding en de macht in
weinige banden behoort te komen.
De regeeriug werd voor dc keuze
gesteld om, öf haar gezag ln handen
te stellen va» de organen van wie de
regeering het gaza; ontving, bf een
dictator te benoemen, bf een vergade
ring der vertegenwoordigers van da
verschillende politieke partUen te be
leggen.
Dit laatste It na geschied en Ke-
rensky ls daarin als aanstaand dictator
aangewezen, hoewel de sociaal-demo
craten Tsj rids je en Taeretelli ver
klaarden, dat de Raad van arbeiders
en soldaten weigert toestemming tot
de dtotatorlale macht te verleenen,
waardoor de Ra d zelf de leiding der
revolutionaire messa's z-n ontglippen.
Kerensky heeft inmiddels beloofd
een krachtige revolutionaire regeering
te vormen, waarvoor hij het noodlg
acht, dat alle partijtwisten op sU
worden geiet, de slagvaardigheid van
het leger bevestigd en de economische
kracht van den staat herBteld wordt.
Inmiddels treedt Kerensky viijvel
als dictator op om de anarchie te
bottrgden.
Zoodat Rusland andermaal, zU het
thans ook lu het licht der democratie,
onder een staatshoofd met vrUwel
absolute macht gesteld wordt.
Reeds lt Kerensky met de vorming
van een kabinet g- raed gekomen. Er
zijn vertegenwoordigers van alle poli-
zUn als de poorten der hel zich openen.
Haar echtgenoot in den steek latend,
kwam de Asika op Alan af en trachtte
hem van zijn stoel af te duwen door
telkens met haar gouden masker tegen
het zijne te stooten. HU weigerde te
bewegen eu na eenlgen tyd verliet
ZU hem en keerde weder naar den
Mangana terug. Luider en luider
klonk de muziek en sloegen de trom
men; wilder en wilder werden de
kreten. Af en toe viel er Iemand
nltgepnt neer en werd in het water
geworpen, waarin hij verzonk of mee
dreef met de langzame strooming,
als een deel van een onbegrUpeigke
comedle, die vertoond werd.
Plotseling stond de Asika stil en
hief hare armen omhoog, waarop alle
dalsenden ook dadolUk stil stonden.
Weer hief zU hare armen op, en
allen vielen plat ter aarde en bleven
liggen, alsot zU dood waren. Voor de
derde maal hief zg hare armen op en
zU verhieven zich en bleven zoo Btil
staan, dat slechts het geluid van hnn
xware ademhaling hoorbaar was.
Daarna sprak, of liever krgschte zg
„Kleine Bonsa ls ternggekomen,
met zich brengend den blanken man
die haar wegbracht,' en een man nlt
de toehoorders riep, „Kleine Bonsais
ternggekomen. Weer zien wU haar
op het hoofd van de Aslka, evenals
onze vaderen. Geeft haar een offer,
geeft haar den blanken man.'
„Neen," krUschte zg terug, „de
tleke partgen ia opgenomen, die hun
vertrouwen ln den minister-president
betuigd hadden
Kerensky heeft de portefeuille vsn
oorlog en marine voor zichzelf be
houden.
Van het W. front komen weinig
nienwe berichten. De strijd ach(jot
daar vrgwel in oeutgc plaaiseiljke
gevechten vorloopen te zljo. Zelfs van
een artllleriestrgd wordt niet meer
gesproken.
Na do herovering van Sint Juliea
hebben de Eugelschen hnn terrein
winst nog wat naar het N.O. uitge
breid.
Daarna hebben s$ zich bezig ge-
honden met bet afBlaan van Dulischo
tegenaanvallen.
Wellicht zullen spoedig de voor
bereidingen voor een nien-v offensief
van Engelscb-Fransohe zgde worden
g6troffon.
Op het O. front hebben de Oosten
rijkers Radautz veroverd. Toch laten
de Russen zich aa fioakowlna niet
zonder ströd ontnemen, maar doen zU
hier eu daar krachtige tegenaanvallen.
Ten Z. van deu Dnjestr naderen do
csntralen de Russische grensvesting
Chotin.
De vernietiging van het tankichip
La Oumpme en den stoorntreiler
Amiteldijk.
(Officieel). Het ministerie van bul-
tenlandsche xaken dealt het volgende
mede
De prolesten der Nederlandsehe
regoerlog ter zake van de vernietiging
van Nederlandscha schepen door
Dnitsche zeestrgdkrachteu' hebban
tot -luavor in tw-.a gevallen dat
van het tankschip La Camplne en
dat vau den ztoom'.roilër Aai„toiuJW
de Dnitsche rogeorlng aanleiding ge
geven tot de verklariog, dat, indien,
zooals nlt de Nederlandsehe, ln tegon*
■telling met de Dulische, gegevens
zou moeten worden afgeleid, de ver
nietiging had plaats gehad bulten het
door DnltsehUnd voor gevaarlUk
verklaarde geoled, de Dnitsche regee
rlng bereid was verontschuldigingen
aan te b eden en volledige schadeloos
stelling te geven. De Dnitsche regéa.
ring stelde daarom voor, dat de belde
regoeringen, leder mot handhavlt-g
vao ha»r standpunt tnzako de at of
niet rechtmatigheid van vernietiging
ln hot govaarlyko gebied, door oen
internationale commissie zonden doen
onderzoeken, ot de plaats vau de ver-
nietlgtng Inderdaad bulten dat gebied
was gelegen.
De belae regeeringen zjn het daar
omtrent eens geworden. Dn bedoelde
oommiBslo bestaat nlt een Nederlandtch,
een Dnitsch en eea Zweedsch zeeoffi
cier.
Als Nederlandtch lid dor commissie
ls aan.ewezen kapltein-laUenaut ter
zee C. J Canters, als Dnitsch lid
kapitein Vanselon en als derde lid de
corvet-kapitein der Zweedac-ie marine
blanke man ls mU Ik roep hem uit
tot aanstaande Mangana."
„ühol* loeiden do toehoorders.
„Ohol zij roept hem nlt als de-vol
gende Mangana. Vaarwel oude Man
gana! Gegroet nieuwe Mangana 1
Wanneer zal het trouwfeest zijn?'
„Zeg het ons, Mangana, zeg hetoni,"
riep de Asika, haar wanhoplgen echt
genoot op het gezicht slaand. „Zeg
ons, wanneer ge van plan zyt te ster
ven, xocals je plicht is te doen.'
„Op den nacht van de tweede voile
maan van nu af gerekend," antwoordde
hU met een afsohnweiyken kreet, die
als aan zgn hart ontwrongen'werd
„op dien nacht is mgn ziel opgegeten
en mUn dag vaorby. Maar tot dien
tgd ben ik de heer van de Asika en
als zU dat vergeet, zal de dood haar
lot zUn, zooals een oude wet dat
gebiedt.'
„Ja, ja," riep de onzichtbare zegs
man, ,de dood zal haar lot zg. en
haar minnaar znllen wij offeren. Sterf
ln eere, Mangana, zooals allen ster-zen
die voor u waren."
„Den hemel zg dank!' mompelde
Alan in zich zelf, „de eerste twee
maanden ben lk veilig voor die heks,*
en door de ooggaten van zgn masker
bekeek hg haar met afgrUzen en angst.
(Wordt vervolgd.)