N°. 83 1917,
Dinsdag 17 Juli
104d" jaargang.
Het Slot Ter Nisse.
5. FEUILLETON
DE GELE AFGOD
Uitgave dexsr Courant goschiedt Maandag-, Woensdag- an Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr|* per kwartaal, ia Soes f 1,bulten Goes, tranen f 1,25.
Afzonderlijk* aomrner» 5 sent.
insendlng van KdvaztentXSn op Maandag, Woeitsdcs
as VRIJDAG vóór 13 utejs,
Oeprjs der gewone advertentiSn Is ran 1-5 regels 62 Vliet., elke regel meer
12 Vi et. BI directe opgaat van driemaal plaatsing éerzelfde advertentie
word; de prfjs slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, hawelfk- en doodsberichten eu de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,25 berekend
SswlMtUBtmersi S ir'.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant.* Directeur G. W. van Barnkvild,
i.
Ken medewerker schrijft ons
Onder dezen naam vindt men thans
(e Nisse een gewone landhoeve, zich
enkel onderscheidende door een oud
ijzeren inrijhek bij een boomgaard, een
inrijhek met fraaie arduinsteenen stijlen,
waarop hel wapen van Nisse prijkt.
Achter het hek lag nog voor zeventig
jaar een laau, die leidde naar een
ouderwetsch heereuhuis, het eigenlijke
slot. Het boerenhuis, tegenwoordig onder
dien naam bekend, was de tuinmans
woning. Volge"ns Dresselhuis was het
slot een ridderhof, dat door gedurige
vernieuwingen der latere bezitters alle
sporen van den oudéu tijd verloren
hebbende, een buitenplaats werd. Het
stichtingsjaar is onbekend. In Smalle-
gange's Croniek vindt inen een af
beelding van het slot in het laatst
der zeventiende eeuw. Er moet nog
een olieverfschilderij zijn, waarop het
slot staat, zooals het er in 1839 uit
zag. Iu het gemeentehuis te Nisse
hangt een teekening er van uit den-
zelfden tijd. Rond het heerenhuis lag
een bosch, waarin, lang geleden, ook
een hertenkamp.-
Over de bewoners van het slot valt
meer te vertellen. De meesten ervan
hebben een rol gespeeld in de geschie
denis der stad Goes eu ook hierom
verdienen zij nog eens vermeld te
worden.
Nisse was oorspronkelijk een bezit
ting der Borssele's, het meest bekende
adellijke geslacht in Zeeland, en werd
in de 12de eeuw bedijkt. In de een
eeuw later gebouwde Lteve-Vrouwekerk
aldaar ziet men nog het oude wapen
van BorsseJe in een kerkraam, zijnde
eenvoudig een vaas. Door verbeurd
verklaring, een gevolg wan twisten
tnsschen de Hollandsche graven en de
Borssele's, kwam Nisse in andere han
den eu behoorde in 1321 aan Otto
van Buren, zwager van graaf Willem
III. In het begin der 17de eeuw
behoorde het ambacht grootendeels aan
Michiel Mattheeusse Baarland, secretaris
en pensionaris te Goes, later aan
Adriaan Manmakev, een aanzienlijk
heer, die eenige jaren representant van
den Eerste Edele van Zeeland onder
Prins Maurits was, maar die met Prins
Erederik Hendrik in onmin geraakte.
Hierna kwam Nisse aan het geslacht
van denzelfden naam als de heerlijk
heid, de bekende Van der Nisse's.
Te Water, een hoffelijk man, meent,
dat de Van der Nisse's uit de adel
lijke Cloetinge's gesproten zijn, de
rondborstige Nagtglas betwijfelt dit.
Zeker is het geslacht een oude regen;
tenfamilie, die reeds vroeg uitgestrekte
grondbezittingen in Zuid-Beveland heeft
bezeten.
De nauwkeurige Van der Baan heeft
een familieregister opgemaakt van de
Van der Nisse's welke begint met Mr.
naar hat Engelsch
VAN
H. BIDEK HAGGARD.
Alen stond versteld en staarde haar
aan, niet in staat om met de weinige
Aslki-woorden, die hfl kende, Iets te
antwoorden op dèie bedreiging. Maar
de Aslka lonndo achterover In haar
stoel en lachte om xUn zichtbare
ontsteltenis en afichnw, tot dat haar
weer iets anders inviel.
„Nu zijn nw lippen vr(t,« zei zij.
,Kus nn mOn hand, volgens de ge
woonte van nw land,* en zy strekte
die nit naar Alan, wien nn niets
anders overbleef dan te doen wat zj
verlangde.
ZU nam nn zUn hand en raakte die
aan met haar roode lippen. „Wht, zei
ze toen boosaardig, zyt gU een dief,
Vernoon Die ring Is van mj, en gt)
hebt dien gestolen. Hoe hebt gU dien
ring kunnen stelen?"
„Dat weet ik niet,' antwoordde h8
door middel van Jeekle, ,die vond
ik aan mUn vinger- Ik begrjp in 't
geheel niet hoe die daar gekomen is.
Nicolaas, Med. Doctor, wonende te
Goes, die in A" 1474 it '75 vermeldt
wordt onder de Leenmannen en Mans
mannen van Zeeland bewesten Schelde
mét 2 vechtenden te voet. Zijn zoon
Clais was Schepen van Goes en later
burgemeester dezer stad in J48Ü eu
'81, wiens broeder Willem een zoon
Geeraert had.
Deze Geeraert van der Nisse overleed
29 April 1604, en zijn vrouw Andrea
van Oostende, gestorven 5 September
1607, werden heiden in de Wandelkerk
te Nisse begraven. Hun zoon Mr. Da
vid van der Nisse, schepen, later
burgemeester van Goes, huwde Cornelia
van Watervliet, uit een zeer rijke
regentenfamilie te Goes gesproten. Zij
zijn in de Groote Kerk te Goes be
graven. Hun zoontje legde 9 April
1619 de eerste steen aan de herbouwde
kerk van Goes. De oudste zoon van
laatstgenoemd echtpaar was Gerard
van der Nisse, lieer van Nisse en
burgemeester van Goes, Gecominiteerde
Ilaad van Zeeland, later lid van de
Staten-Generaal. Deze aanzienlijke re
gent werd 10 Sepletuber 1645 te Nisse
begraven. Zijn broeder Mr. Cornelis
van der Nisse, ook al raad en burge
meester van Goes, (het was iu den
bloeitijd der familieregeeringen 1) woon
de. te Iïeinkenszand op Barbestein,
welk lustslot stond, waar nudekatho-.
lieke kerk met de pastorie gebouwd
zijn. De grachten zijn nog te vinden.
Een andere broeder, Gilles, was de
eerste heer van Waarde uit dit geslacht.
Gilles van der Nisse, insgelijks raad
eti schepen te Goes en Gedeputeerde
wegens Goes in de Generaliteits-Reken-
kamer, was teveus burger-kapitein bij
de schutterij. In 1657 was Goes in
hevige beroering. Tusschen den baljuw
Bartolomeus Danckerts eu vele magi
straatspersonen waren groote oneenig-
heden ontstaan. De twisten liepen zoo
hoog, dat de aanhangers van beide
partijen handgemeen dreigden te worden.
Een patrouille der schutterij onder
genoemden kapitein, kwam in den laten
avond valt 24 Maart 1657 in de
's Heer Hendrikskinderenstraat ter be
waking der orde. Daar klonken schoten
en de kapitein stortte dood neer. Een
schutter stierf later aan zijn wonden.
De ganscbe stad geraakte toen in hevige
beroering. De baljuw moest zijn degen
overgeven en het huis van den oud
schepen Benjamin van den Steene werd
geplunderd en afgebroken. Gilles van
der Nisse werd eerst te Goes begraven
eu later bracht men zije lijk over naar
Waarde, waar nog in de kerk een
grafmonument te zien is.
Buitenland.
De sti-yd in en buiten Enropa.
De Duitache rijkskanselier moet in
de laatste dagen meermalen tot de
conclusie gekomen zgn, dat er pret
tiger en gemakkelijker staatsbaantjsi
zyn dan bet zpue.
Ook begrUp ik niets van al deze
besprekingen.'
„Nu dan, Vernoon, behoud ham,
maar geef mij dien ring van n er
voor In de plaats."
Hg voelde zich rood worden. „Dut
kan ik niet doen,' zei hg, .Ik heb
beloofd, dien alt(jd te dragen."
,Aan wie hebt n dat beloofd,"
vroeg ze woedend. „Aan eenvronw?
Neen, ik zie het al, het is een man
nenring, en dat is goed, anders had
ik een vloek over haar uitgesproken,
hoe ver of ze oak van mg verwjderd
is. Praat er niet meer over en vergeef
mQ mfln woede. Een belofte is een
belófte, behond aw ring. Maar
waar is de ring, dien gjj in vroeger
dagen placht te dragen Ik herinner
mg, dat er een kruis in gegraveerd
was en niet deze ster en dien
arendskop."
Alan bedacht zich, dat zUn oom
zulk een ring met een kruis er op
bezeten had en ontstelde hevig, want
hoe kon deze vronw dat weten
„Jeekle," zei hU, „vraag aan de
Aslka of ik gek hen of dat z(j het
is. Hoe kan, z$ weten wat ik gedragen
heb, terwjl ik filer nooit geweest ben
voor gisteren, en haar tooh nooit
ergens kan gezien hebben?'
„ZJ denkt, u uw eerwaarde oom,'
zei Jeekie en schudde weemoedig zjjn
HS staat midden in den stoiin der
binnenlandsehe hervormingen.
Van links blaast do wind en tracht
hsm omver te weipon, en van rechts
blaast waarscbynljk nog harder wind,
die ton slotte wel de torzsak zal zje,
dat hU tij a kanseUsrsjasja voor goed
aan den Kapstok hangt.
Von Bothmann Hollwcg Ie niet de
man, dia nit principe as gewenscho
hervormingen in deraoci-atlsehcn geest,
iu den wog zal staan wanneer hij
zint, dat het Duitsche volk desa al
gemeen verlangt, maar h(j is ook niet
do man, die het drijven dor conser
vatieve groepen met kracht zal tegen
gaan.
HU wit, zooals een Pransch spreek,
woord het nitdrnkt „coatcnter tout
le monde et son pè e", hU wil het
iedereen naar don zin maken sn dat
gaat nn eenmaal niet.
Het gerucht gaat, dat de Rijkskan
selier zal aftrede*).
Terw$l wU dit schrijven is dit nog
niet bevestigd, maar de waarachSn-
lgkheid ie groot.
Gaat bp hoon, dan mag. met span
ning naar zijn opvolger u!tge»len
worden. Omdat uit de keuze daarvan
eerst zal blUken, welke groep van
partUen de overwinning behaald heeft.
Da laatste dagen' hebben telegram
men melding gemaakt van geruchten,
dat er een zoogenaamde „Rijksraad"
son worden benoemd, een tnsschen-
lichaam tusschsu de regeering en den
Rijksdag, dat het overleg tnsschen
beiden zon vargemakkeiykon.
Dat dit denkbeeld tot Biting kwam
is ntet vreemd, wanneer men bedenkt,
dat men op deze wijze zoowel de kool
als de geit spaart, zich niet te scherp
tegenover de regeering stelt entege-
lJkeriUd de eischan van do vooruit
strevende RUksdaggroep gedeeltelijk
inwilligt.
Geen wonder, dat da Vürwaris, het
sociaal-democratlsolt orgaan, tegen een
dergelUken RSksrasd luchtig te velde
trekt en opmerkt, dat het naar allen
schijn weer gaat om een van de be
roemde pogingen om middenlijnen te
trekken, waar er geen te vinden »Un.
Reeds nn hebben de vooruitstrevende
partijen verklaard zloh niet bij half-
slaehtige maatregelen te zullen neer
leggen.
Meer sn meer bigkt, dat da weg
naar democratische hervormingen in
Duüschland met zeer scherpe keien
geplaveid is.
De conservatieven, jonkers en mili
taire partijen, mat den kroosprins
waarttchUnlijk aan het hoofd, kanten
zich tegen elke hervorming in domo-
cratlschen geest en Blechts de zeer
byzondere tSdsomstandlgheden zijn
de oorsaak, dat nog een oogenblik
de invoering van die hervormingen
overwogen wordt.
Het is de bekende gang van zaken
en het is ten elotte niet te verwon
deren, dat da rageering er niet maar
zoo aanstonds voor ts vinden is haar
gezag prijs te geven.
Het is de oude strjd ttieiohen re
geering en parlement en deregesrlng
zal ten slotte moeten toegeven. Da
lUn van het wereldgebeuren der laatste
jaren loopt tin eenmaal in de richting
van democratische hervormingen eb
groote hoofd, ,zU deukt, u don zelfden
inan.'
„Hindert u Iets, Vernoon vroeg
do Aslka zacht en voegde er alles
behalve zacht tot Jeekie bf„Vertaal,
hond, en ganwl" En Jeakie vertaalde
bet zoo ving by ken, haar meedeelend
wat Alan gezegd had, maar voegde
er uit zUn eigen bU, dat Alan maar
een eenvoudige blanke was en dns
niet kon begrjpon, dat zU die nog
söo jong was, hem kon gezien hebben
voor haar geboorte. Als dat zoo was,
zou ze nu oud en lenlflk z'Un, en niet
zulk een schoonheid als nu.
„Ik heb u vroeger nooit gezien en
n mQ evenmin, en toch spreekt u alsof
wU elkaar gekend hebben als vrien
den, viel Alan in mat zgn gebroken
Asikisch.
„Dat z8n wU ook in den geest,
Vernoon. Zg, die hier was, vóór mij,
bad dan blanken man lief, wiens
gelaat gelijk is aan het uwe, maar
haar ziel ieeft in mfj, on deelt mU
alles mede. Er zUn reeds veleAslka'i
geweest, duizenden jaren hebboD ze
dit land geregeerd, maar allen te
zamen hebben ze slechts ken ziel;
dat is de draad, waar de parelen van
hun leven worden aangeregen. Blanke,
ge denkt, dat ik jong ben, maar ik
weet alles vanaf het begin der wereld,
van af den tijd, dat Ik als een vrou-
beperking van de regeringsmacht.
Daar de RUksdagledan niet voor
Donderdag bijeenkomen, wordt den
volksvertegenwoordigers de gelogen
held ontnomen zich in deze crisis-
dagen te uiten.
Wanneer b(j weer samenkomt zal
tevens het vredesvraagstuk behandeld
worden.
Door ds vooruitstrevende partgen
en hnn aanhanger» zal dan een vrsdei-
motie worden Ingediend, waarin ver
klaard wordt, dat de RUksdsg als
aanig en uitsluitend oorlogsdoel van
Dnitsohland het handhaven on hat
waarborgen van *Un economische,
sociale en politieke zelfstandigheid en
die zijner bondgenooten beschouwt.
Duitsohlend is van ziss dit doel met
leger en vloot door de niterste inspan
ning van alle krachten ta bereiken.
Da Rijksdag, aldus de motie, begroet
dus de Russische verklaring voor een
vrede zonder annexaties en zonder
schadeloosstellingen en geeft zijn nit-
drnkksiyke toestemming cm vredes
onderhandelingen aan te kcoopen. HU
verklaart tevens, dat het volstrekt
noodzakelijk ts voor het waarborgen
van Dnitschlsnds oorlogsdoeleinden
om onmiddeligk een coalitie-ministerie
te vormen en zoo snel mogelUk over
te gaan tot de Ir. voering van een Rijks-
dagkiesrecht in Pruisen en geeft ts
kennen zoo lang samen te willen biy-
ven tot do regeerlag zich met deze
beginselen heeft vereeolgd en de ver-
wezeniyklng ervan hoeft gewaarborgd.
Latere berichten maken melding van
het definitie/ aftreden van den Rijks-
kanselier in wiers plaats dr. Michaelis
komt, die tevens benoemd is tot Prui
sisch minister-president en minister
van bnitsnlandscha zaken.
Uit de verschillende persstemmen
biykt, dat voornamelUk de conserva
tieven den nieuwen titularis, die tot
dasver Pruisisch voedsel-dictator was,
met vreugde begroeten.
Ds staats.secreiaris van buitenland-
sohe zaken Zimmerman verdwgat ge-
lUktUdlg met den hoer Von Bethmsn
Hollweg van het staatstooneel, wat er
op wgst, dat da rechtsche partgen in
den strijd voor hst oogenblik de over
winning behaald hebben.
Uit Petrograd wordt geseind, dat
de legers van de generaals Cos'iacsky,
Bothmer en Boebm Ermoile door troe
pon van dea Russischon generaal
Koniloff gescheiden zijn. De Rassen
zetten han offensief in de rlchdng van
Lemberg voort en achtervolgen het
leger van generaal Costisniky, dat
naar de Karpaten terngtrekt.
linnenlaad.
Distributie van huisbrand rantsoenen.
Da Rykskolendistribntle heeft thans
aan de brandstoSsncommissle doen
toekomen de regeling, inzake do vast
•telling van rantsoenen voor huisbrand;
afwUkipg van deze regeling kon niet
plaats hebben.
Groep A. (Particuliere personen)
omvat
Klasse I, woningen met 1 haard-
welijke aap in die cederhoomen z»t,
en als gU wilt, zal ik n alles verhalen
„Gaarne zon ik het willen hooren,"
antwoordde Alan, toep h(j haar be
doeling begreep, „hoewel het vreemd
ls, dat geen ander zich ooit zoo Iets
herinneren kan. Maar, o, Aslkaik
verklaar n, dat ik naar mgn eigen
land wenBch terug te keeren, en dat
geschenk in goud, dat n mU gegeven
hebt, mee te nemen. Wanneer zal
het n behagen mU terug te laten
gaan
„Vooreerst nog niet, denk ik,' zei
ze met een bovenaardschen glimlach,
want met geen ander woord zou znlk
een. lach kunnen worden beschreven.
„MUn geest wuet, dat het aligd zoo
geweest ls. Al die zwervers, die hier
heen gekomen zgn, hebben alty d terug
verlangd naar hun land, evenals de
vogels ln do lente. Eens was er een
blanke onder hen, dat ls meer dan
2000 jaar geledonhg was afkomstig
uit een land, dat Rome heet en droeg
eon helm. H8 wilde terug, maar mijn
toenmalige moeder, hield h6m gevan
gen, en ik zal hem u wel eens laten
zién, als gg wilt. Vóór dien was er
een bruine, die nit een land kwam,
waar de rivier elk jaar over de oevers
stroomt. In zyn eigen land was hy
een prins, die voor den koning ge
vlucht was, en het volk uit de woestgn
stede, klasse la, idem met 1 haard
stede met kookgaa; klasse II, idem
mot 2 haardstedenklasse Ila, idem
met 2 haardsteden met kook gas; klasse
III, idem met 3 haardstedenklasse
IV, Idem mat 4 haardsteden; klasse
V, idem met 5 haardstedenklasse
VI, Idem met 6 haardsteden; klasse
VII, idem met 7 en meer haardsteden;
klasse VIII, idem met centrale ver
warming.
Groep B. (groote magtzSnsn, win-,
kcls, particuliere kantoren) omvat;
Klasse I eu Ia, I haardstedeklasse
II en lis, 2 haardstedenklasse III,
3 haardsteden; klasse IV, 4 haard
steden klasse V, 5 haardsteden
klasse VI, 6 haardstedenklasse VII,
7 en meer haardstedenklasse VIII,
centrale verwarming.
Voor groep C. (openbare gebouwen
niet voer publieke vermakeiykheden)
ziekenhuizen, Ryks-, gemeente- ,sn
provinciale kantoren, gestichten van
weldadigheid of algemeen nut, kerken,
gevangenis, kazernes, scholen, hotels
en restaurant») en D (gebouwen voor
publieke vet makeiykheden) is als be
hoefte opgegeven ln totaal 360,000 ton.
Groep A.
Basis voor de vaststelling van de
rantsoenen is de hoeveelheid, welke
klasse I (de woningen met 1 haard
stede) gedurende het stookseizoen
(1 Oetobar1 April) bg een normalen
winter en bg een tot het uiterste
doorgevoerde zuinigheid behoeven.
Doze hoeveelheid wordt bepaald op
10 H L. steenkool, (onder steenkool te
verstaan kacheikolec, anthraciet en
eierbriketten).
Klasse Ia ontvangt dezelfde hoe
veelheid, terwgi klasse I tot 1 October
nog zoo noodlg tot een maximum van
2 H.L. kan ontvangen (dit echter niet
in mindering van rantsoen volgens
brandstoffenkaart).
Uitgaande van het feit, dat klassen
11 en Ila als regel nist meer dan één
kachel zullen stokte, ontvangen klas
sen II en 11a zeer weinig meer dan
klaBsen I en Ia.
De rantsoenen worden als volgt:
Klasse I 10 H.L. (event, vóór 1
October 2 H.L. toeslag); klasse Ia,
10 H.L.klasse II, 12 B.L. (event,
vóór 1 October 2 H.L. toeslag)klasse
II», 12 H.L.klasse III, 22 H.L.;
klasse IV, 30 H.L.klasse V, 36 H.L.
klasse VI, 42 H.L.klasse VII, 48 H.L.
Het systeem is, dat ln het algemeen
de klassen I, Ia, II -en Ila geen kolen
ontvangen vóór 1 October, maar door
de Brandstoffen-cimmlssiei voer haar
de noodige kolen wordsn gereserveerd.
Deze worden dan geregeld vanaf 1
October a.s. by kleine hoeveelheden
verstrekt.
Voor do klassen Ia eu Ila wordt
het koken op gas niet, op rantsoen ln
mindering gebracht. Wel by do klassen
III en hooger en wel voor het tydvak
1 Mei—1 October per maand 1 H.L.,
dus ln totaal 5 H.L- steenkolen. Op
gas kokend, bedraagt dus het rantsoen
voor klasse III: 17 H.L voor klasse
IV: 25 H.L., enz.
Da distributie van gas voor ver
warming gedurende hot stookseizoen
(1 October—1 April vormt een onder
deel van de brandstoffendistributie
maakte hem tot hun slaaf, en zoo ls
hy hier aangeland. Hy ook verlangde
om terng te gaan, want mgn toen
malige moeder, of myn ziel, die in
haar woonde, legde hem nit, dat hy
koning zen worden van zgn land, ale
hy daar terng kwam. Maar, mgn
toenmalige moeder wilde hem niet
laten gaan en ik zal u óok hem laten
zien, als gU wilt.'
Alan hoorde haar aan in verbgsterlng
en groote verbazing. Deze vrouw was
klaarbigkeiyk krankzinnig, óf zij had
haar hgzondere redenen om een ge
heimzinnige rol te spelen.
„Wanneer laat gU m? gaan, o
Asika herhaalde hy.
„Vooreerst nog niet, denk Ik," zei
zsweer. „GU ziet er veel tebekoorigk
uit en lk houd van u,' en s(j lachte
hom toe. Er was niets ruws of on-
kieseh in, dien glimlach, er was iets
reins in dat hom trof. „Ik houd van
u,' ging zo droomerig voort. „Ik zou
u gaarne bU my houden tot uw ziel
zloh heeft opgegeven tot do mijne on
r(jk en sterk geworden ls als de zielen
die reeds zyn heengegaan, die zielen
die mgua moeders reeds van den aan
vang af liefhadden, en die heden ln
my wonen."
(Wordt vervolgd).