N°. 71 1917
104de jaargang.
DE GELE AFGOD
De stemmingen.voor de
Tweede Kamer.
Buitenland.
De strijd in en buiten Europa.
.3 FEUILLETON,
Binnenland.
mm
COURANT.
Telefoonnummer 22. Uitgave van de Naaml. Vennootschap .Goeache Courant". Directeur G. W. van Babnbvzld.
Uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prl« per kwartaal, In Goes f 1,—, bulten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke aonsmers 5 cent.
InaenOinff van advert entlën op Maandae, Woanedag
ea VHUDAR vóór IS ussw.
Do prg* der gewone advertentiën is van 1-5 regels 821/« ct., elke regel meer
12 i/i ct. directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfda advertentie
word! da prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten es de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—1G regelt k 1,25 berekend
BewisnutuRersl I «ent.
Evenals de uitslag van de Eerste
Kamerverkiezing, is ook die van de
stemming voor de Tweede Kamer een
succes voor de regeering gebleken.
Want waar het hier ging om de
mannen aan te wijzen, die het eind
oordeel over de grondwetsherziening
zullen uitspreken, waar het bekend is,
dat de tegenwoordige kamers zich met
deze herziening unaniem kunnen ver
eenigen, daar was een algeheele her
kiezing van de tot nu toe zitting
hebbende afgevaardigden het beste
bewijs, dat het Nederlandsche volk
over het algemeen met deze grondwets
herziening accoord gaat.
De candidaten van Staatspartij, Agra
riërs en S. D. P. hebben, zooals te
verwachten was, het niet ver gebracht.
Krachtiger was de bestrijding door
de tegenstanders van de grondwetsher
ziening al zijn zij er dan in Amsterdam
II slechts in geslaagd, het tot een
herstemming te brengen.
Evenwel hebben zij in eenige distric
ten betrekkelijk mooie cijfers behaald,
die wel bewijzen, dat niet alle Neder
landers met deze grondwetsherziening
zijn ingenomen.
De voorman der beweging, mr. S.
van Houten, kon het in Groningen
niet verder dan tot 1660 stemmen
brengen.
Bedenkt men, dat de tegenstanders
der grondwetsherziening in totaal -4-
22500 en de candidaten der S. D. P.
-4- 16000 stemmen behaalden, terwijl
op de aftredenden 170000 stemmen
werden uitgebracht, dan is het duide
lijk, dat wanneer deze stemming reeds
onder het stelsel van E. V. had plaats
gehad, het zoowel den anti-grond wether-
zieuers als den S. D. P.ers gelukt zou
zijn, eenige zetels in onze volksvertegen
woordiging te veroveren.
Waar met reden verwacht kan wor
den, dat de sociaal democratische afge
vaardigde in Amsterdam II zal herkozen
worden, zijn thans alle door de opposi
tie partijen uitgebrachte stemmen waar
deloos.
Duidelijker dan door eenig ander
voorbeeld springt hierdoor in het oog
hoe het stelsel- van E. V. heel wat
zuiverder werkt dan ons tegenwoordig
kiesstelsel.
Voor de regeering is inmiddels de
uitslag dezer verkiezing wel eeu geluk-
wensch waard.
Zij ziet thans door het Nederland
sche volk de kroon op haar herzienings
arbeid gezet.
President Wilson zit op zQo praat-
naar bet Engelseh
van
H. RIDER HAGGARD.
De regen viel in dikke stralen lood
recht op bon neer j do hooge bamboe-
toppen warrelden door elkaar als
millloenen dnnne armen, waardoor ze
een langdurig klagend gelald doden
hooren de opgejaagde watervogel*
suisden mat wilde angstkreten en
vlengelgeruiseh langs hen been in
troepen van duizenden tegeljk, even
zichtbaar, dan weer verdwijnend in
de opstijgende dampen.
De arme, naakte Ogula's, hoosden
bibberend van kou en angst In woes-
ten Jver met hun handen en met uit
geholde stukken hout, om de boot
boven water te houden en smeekten
Alan om hen te redden, alsof hij ba-
heerschor der elementen was- Zelfs
Jeekie was onder den indruk, en
scheen smeekbeden te prevelen, boe-
wel het onmogelijk was uit te maken
of ze gericht waren tot Kleine Bonaa
of tot iemand anders.
Alan voelde zich den moed ontzin
ken. Wel was hg tot nu tob ontkomen
aan koorts ol andere ziekten, hetgeen
op zich zelf al een wonder was, maar
hU was door en door verkleumd
stoel.
Na ziln boodschap aan het Russische
volk, hoeft h(j nu weer op een groote
Amerikaansehe vaderlandslievende
vergadering een geestdriftige toe
spraak gehouden.
Gij waarschuwde tegen een verra
derlijken Dultscben vrede en verkOH-
digde, dat de verwezenlijking van de
Dultsohe oorlogaoogmerken ten slotte
gelijk moet staan met een grondigs
onttakeling van de geheele wereld.
W5, aldus Wilson, zijn niet de vg-
andsn van het Duitsche volk, dat
evenmin onze vijand ls. Het heeft
dezen afschuwelljkan oorlog niet te
weeg gebracht noch begeerd en even
min gewenicht, dat wij daarin zouden
worden meegeslenrd.
Wij strijden voor de zaak van het
Duitsche volk, zoo goed als wij voor
onze eigen zaak vechten. Do oorlog
werd Ingezet door militaire leiders
vr.n Dultschland, die zich eveneens
leider» van Oostenrflk-HongarSe toon
den. Zij beschouwen de naties louter
als dienstbare lichamen, die zo door
geweld of kuiperj konden voegen of
omkoopen overeenkomstig hun eigen
doel. ZJj achten de kleinere zwakkere
staten hun natuurlijke werktuigen ter
overheenchlng.
Thans ls de militaire toestand zoo,
dat de Duitsche legers nöch verder,
nöch teruggaan kunnen en daarom
wil de regeering trachten tot een
overeenkomst te komen vóór het te
iaat is en zij nog slechts weinig aan
t® bieden heeft in tuil voor het „pond
vleesch', dat z{| zal elich6Q.
Zoo de Duitsche militaire meesters
thans nog don vrede kunnen verze
keren, zullen zij zich jegens het Duit
sche volk gerechtvaardigd hebben,
zoo hnn dit mislnkt, zal hqp volk
hen op zjde werpen.
Slechts wanneer zij «iet slagen ls
Duitschland gered' en kan de wereld
in vrede leven.
Het doel van de Duitsche meesters
is thans al degenen te bedreigen, die
in de geheele wereld opkomen voor
de rechten der volkeren en voor de
zelfregeering der naties.
Aldus president Wilson In ztyn groote
rede en wat ons daarin dadelijk treft
ls, dat hij het karakter van het Duit
sche volk totaal niet heeft begrepen.
H(j ziet het Duitsche volk door den
bril der entente, hU schildert hot,
zooals de geallieerden het in Amerika
hebben voorgesteld, een willoos werk
tuig van keizer en regeering, een volk,
dat er zelf naar zou snakken zich los
te worstelen uit den verdetfel{ken
greep van zUn machthebbers.
Hoe geheel anders ia do werkelijk
heid.
Niemand zou willen beweren, dat
het geheele Duitsche volk het over
wicht van Pruilen en alle autocratische
handelingen van militaire of burger
lijke autoriteiten goedkeurt, maar er
is geen sprake van, dat het Duitsche
volk een anderen regeerlngsvorm of
de verwijdering van de Hohen-
zolleros van den troon zou wenschen.
Het Duitsche volk, waarnaar Wilson
en had in twee dagen niet gegeten
en de heele voorafgaande week zeer
weinig, want zUn maag kon dat half
gekookte hlppopotanusvet en de
onsmakelijk toebereide watervogels
niet verdragen. Bovendien waren ze
den koerz kwijtgeraakt en schenen
doelloos rond te dwalen in een
wildernis van riet, dat hier en daar
onzichtbaar was door het hoogare
water.
Volgens de Ogula's moesten zij al
eenige dagen te voren het meer
bereikt hebben en zUn aangeland op
den gezonden hoogen grond, waar het
grondgebied van de Asiki begon. Maar
dit was niet gebeurd eu hU begon te
twijfelen of het wel ooit gebeuren
zóu. Waarschijnlijker was het, dat ze
in dit moeras zouden omkomen, vooral
nn de weinige kogels en patronen, die
ze nog bU de vlucht gered hadden,
geheel waren verbruikt. Geen enkele
was er overgeblevenniets restte
hun dan hun geladen revolvers, die
echter van geeu nut waren voor het
schieten van wild. Zoodoende waren
zij mooi op weg om van honger te
sterven, want hier lieten de vlsschen,
hls zU er waren, zich niet vangen,
en er bleef hnn niets anders
over dan zich te voeden met
waterslakken en azltjes, die de-roelers
reeds opzochten en tnsichen hun
tanden vermoraelden. Misschien ook
zouden de Ognla's, onder den drang
der noodzakelijkheid hun vriendschap
voor hen vergeten en hen, terwijl zij
thans openlijk knipoogjes van ver
standhouding werpt, heeft reeds meer
malen te kennen gegeven, dat het van
zijn hulp bg de hervorming van binnen-
landiche toestanden niet. gediend is.
Terzelfder tjQd, dat Wilson In Was
hington de boven besproken redavoe
ring heeft gehoaden, worden in de
New-Yorkseho pers de t an diploma
tieke zijde aangegeven vredesvoor
waarden gepubliceerd.
Amerika wensebt de stichting van
een volkomen onafhankaljk Polen,
internationallseerlng van de Darde
nellen, verdrUvlng van da Turken uit
Europa, teruggave van Elzas-Lotha-
ringen aan Frankrijk en herstel van
Belgis en Servië.
Duitschland zou als schadeloosstel
ling voor het verlieB der Poolsehe
provincies eenige zijner kolonies terug
krijgen, zooals Oostenrijk een deel
van Bosnië en Herzigowlaa terug zou
ontvangen.
Men sebgnt in Amerika niet bedacht
te hebben, dat aleer Daitschland op
dergeljke vredesvoorwaarden zal in
gaan do oorlog rog wel eenige jaren
zal kunnen voortduren, gesteld dan,
dat de loop daarvan gedurende dien
geheelen tijd voor Duitschiand nadee-
lig zon zBu.
De jttorddeutiche Allg. Zeilung spot
een beetje met Wilson's oorlogaoog
merken.
Het blad wUst er op, dat, volgens
de vroegere verklaringen van dan
president, de oorzaak voor hem uit
sluitend de duikbootactie was. Thans
heet het weer, dat Amerika den oorlog
is begonnen om de Duitsche autocra
tie uit da wereld ta helpen.
WUson, aldus het blad, moest eln-
deiyk eens ophouden zich met de
blnnenlandsche aangelegenheden van
Duitschland te bemoeien, hij heeft
heuseh genoeg te doen met de bestrU-
ding der plutocratie ln z in eigen land
en met de sociale wetgeving voor de
Amerikaansehe arbeiders.
Wfj behouden ons de regeling onzer
eigen aangelegenheden voor.
Als WUson, zegt het blad ten alette,
er zooveel waarde aan hecht, dat het
geheele menscheljke geslacht wete,
voor welke oogmerken Amerika oorlog
voert, dan zal hij er op moeten aan
dringen, dat het oorlogsdoel zijner
bondgenooten door openbaarmaking
der verdragen aan de geheele wereld
bekend gemaakt wordt. Eerst dan zal
de wereld kunnen beoordeelen of de
op vrede en vrUheid geriehta oog
merken, die Wilson verkondigt, mst
de oogmerken der ententes vereenlg-
fcaar zUn.
Dan zal bet kaartenhuis van het
eigenmachtige, op kniperSen beluste
Duitschland ln elkaar storten, dan,
aldus het invloedryke Duitsche blad,
zal ln plaatz daarvan een verbond
van volken ontstaan, die door intriges
en schrikaanjaging telkens weer
nienwe volken in het bloedbad jagen
om de middenrBken te verscheuren.
Militaire maatregelen worden thans
ln Amerika op zoo groot mogelijke
iliepen, vermoorden, om hun gewoon
voedsel weer te kannen verkrijgen.
Jeekie had geiyk, hU had moeten
denken aan da .ongebreidelde macht
der natuur*. AUeon een krankzinnige
zou zulk een tocht hebben ondernomen
in don regentSd. Geen wonder dus
dat de Asiki's een geheimzinnig, ver
scholen volk bleven, als hun grenzen
beschermd werden door zulke moe
rassen aan den oenen kant en zoo-
als hj veronderstelde door onbe
klimbare bergen aan den anderen.
Er kwam een oogenbllk van stilte
in den storm en de roeiers begonnen
het water, dat nu al b$na tot aan
hun knieën reikte, meester te worden.
Alan vroeg aan Jeekie of hg dacht
dat het nu over was, maar die waardige
oude heer sehadde treurig z|jn witte
hoofd, en ontnam hem het sprankje
hoop, dat hU gekregen had, door te
zeggen
,Kan er nletz van zeggen, op 't
oogenbllk vallen geen katten en
honden, nog maar jonge hondjes en
katjes, om zoo te zeggen, maar geloof
dat daar nog veól meer zit," en hj
wees naar een omvangrijke vurig
omrande wolk, die zich boven hen
uitbreidde en wier zwarte uiteinden
zelfs in de duisternis zichtbaar waren.
.Jeekie, 't is een ellendige toestand.
Het spUt me, dat ik je hierheen
gebracht heb en die arme drommels
ook nog," en hy keek naar de
verschrikte, half bevroren Ogula's.
.Ik begin te twjfelen..."
schaal getroffen.
Munitiefabrieken leveren reeds
enorme voorraden projectielen af en
de soldaten worden bU duizenden
gedrild en geoefend.
In Frankrijk zyn uitgebreide maat
regelen getroffen voor da ontvangst
van de Amerikaansehe hulptroepen.
Reeds ia da opperbevelhebber van het
Amerikaanacbo expeditiecorps te
Parijs aangekomen.
In de Fransche havsns worden
vBftien aaslegkaden voor troepen
landingen nn munitie-ontschepingen
gebouwd en de haven van Brost ls
geheel ter beschikking van de Ameri
kanen gesteld.
Da geallieerden hopen natuurlijk,
dat Amerika weer zal aanvullen, wat
Rusland te kort is geschoten.
Want er behoeft langzamerhand
niet meer aan getwijfeld te worden,
dat Rusland voor de zaak der entente
verloren is.
De Russische Raad van arbeiders
en soldaten lnistert nauwelijks meer
naar de afgezanten van Frankrijk en
Engeland.
De Raad besloot aan de bUeen-
komsten, uitsluitend door Entente,
socialisten te Stockholm te houden,
geeu deel te nemen, wel echter aan
de conferenties der algameene socia
listische afgavaardigden.
De revolutionaire en democratische
socialisten hebben b|j de eerste ln
Rusland volgens hot beginsel van
algemeen stemrecht gehouden ver
kiezingen de overwinning behaald en
da met zooveel zorg voorbereide
Russische vrUheidsleeclng is een
groote mislukking geworden.
Volgens een telegram uit Petrograd
was de publicatie der nota's van de
geallieerden het sein voor uitbarstin
gen in hst grootste deel der socialis
tische pers en werden alle geallieerden
gelijkelijk veroordeeld.
Het orgaan van den Raad van
arbeiders en soidatengedelegeerden
zegt openlijk, dat het de nota's ver
werpt en het verklaart, dat nu de
regeerlng gefaald heeft, thans het
volk het zUne moet zeggen.
Opmerkelijk is zeker san door ons
Zaterdagmorgen ontvangen telegram
uit Berlyn, waarin wordt medegedeeld,
dat de Norddeutiche Allg. Zeitung in
een artikel openlijk beweert, dat
Rusland vrede wenseht op de basis
van geen annexaties en geen schade
loosstelling, zoodat er dus geen hin
derpaal is voor eeu vrede tusaehen
Rusland en de Centrale mogendheden.
De Duitsche pers beschouwt de
verklaring van bet officieuss blad als
een plechtig vredesaanbod.
Aardappelen.
Da Hasgsche Correspondent van de
Tel. meldt;
WQ vernemen, dat ons land ver
plicht ls Ingevolge een gesloten over
eenkomst in verband met anderen
„Nooit twijfelen, majoor," vlei Jeekie
verschrikt in. ,Wie twijfelt, kan niet
leven, wie twijfelt, hg nooit geboren,
alles wonderlijk om ons heen. Kunnen
w|j niet begrijpen, dan opgaven. Zag
maar jU groot gelijk en loop wat
je loopan kunt. Goede spreuk
voor viervoetig dier In de klem.
Beter hier verdrinken dan ln dien
bedriegigken winkel in de .City".
Maar, w\j niet verdrinken. Zouden
al lang dood zijn, maar Kleine
Bonsa doet haar werk, zg bedankt
voor te verzieken ln stinkende moeras,
nu zU zoo dioht bj haar huis. Komen
er wel alt, een of ander manier, net
als mat de dwergen. Elke wolk heeft
zilveren strepen, majoor, zelfs dis
zwarte deugniet daar. Ol Hfcmelbe
waar me 1*
Deze laatste uitroep ontsnapte aan
Jeekle's lippen door een plotselinge
ontwikkeling van de macht der
natuur", waarover hij zelfs verstomd
stond. In plaats van .zilveren strepen"
vertoonde de .zwarte deugniet" er
een van goud. In een oogwenk scheen
alles veranderd in een vlammend
landschaphet was alsof de hemel ln
brand stond. Een bliksemstraal trof
het water op tien yards afstand van
hun kano, zoodat de roeiers zich van
schrik en angst voorover in de boot
lieten vallen. Toen kwam de orkaan,
die gelukkig zoo sterk was, dat de
regen daardoor werd tegengehouden.
De hooge riethalmen werden bg den
wortel afgesnedende kano werd
export, een groote hoeveel aardappelen
van den ouden oogst naar Engeland
alt te voeren.
In plaats, dat nu de nieuws oogst
binnen onze grenzen blijft, zal er een
zeer aauzienigko uitvoer van denieuwo
aardappelen naar Duitscbland plaats
hebben. Het is ons bekend, dat enkele
Kamerleden de regeoring inlichtingen
zullen 7tagen en de kans is zeer
groot, dat onmiddellijk na het fcUeen-
komen van de nieuwe Tweede Kamer
een interpellatie over deze aangelegen
heid zal worden aangekondigd.
Chilisalpeter.
De Kunstmesteommissie verzoekt
de aandacht van belanghebbenden sr
op te vestigen, dat personen, die thans
Chilisalpeter ontvangen en deze op
het oogenbllk niet noodig hebben,
deze salpeter ln hnn eigen belang
moeten bewaren en ln gaen geval
mogen overdoen of verhandelen. Per
sonen, van wie de Kunslmesteommissio
znlks eer core mocht komen, zullen
onverbiddelijk 7an verdere leveringen
van kunstmeststoffen voor het seizoen
1917/18 worden uitgesloten, buiten en
behalve de boste, welke de commissie
hun zal opleggen.
De criiit op Ae tuikermarkt.
Men meldt uit Amsterdam
Reeds hebben voorlooplge bespre
kingen plaats gehad naar aanleiding
van d6n ernstlgen crisis op de suiker
markt in Intfië. Als gevolg van deze
voorlooplge besprakingen,zouden in het
gebouw van de Nederlandsche Handel-
maatsehappg verschillende besturen
van de leidende financieels lichamen
bjj de koloniale markt bjcenkomen.
Tot deze vergadering zjn tal van
groote belanghebbenden hij de suiker-
nijverheid, van welke velen buiten
Amsterdam woonachtig, ultgenoodigd.
Nader wordt gemeld
Naar wj vernemen, is te 's Graven-
hage telegrafisch bevestiging uit Java
ontvangen, meldende, dat de make
laars der Engelsche regeering met
kooporders tot 200,000 ton suiker aan
de markt zgn. De Chineezen, die in
moeilUkheden 'varkeeren, hebben
kleine partgen afgegeven tegen f 11,
doch de producenten handhaven den
prgi op f 13. Voorts wordt gemeld, dat
de Javaiche Bank kraehtigen steun
hierbij zal verleenen.
De duurtebijelag en de religieuze-
onderwijzen.
Het Kamerlid mr. A. baron van
WUnbergen heeft, naar het Huiegez.
meldt, aan den minister van finan
ciën de volgende vragen gesteld:
Is het juist, dat, naar da meening
van den minister van financiën, de
rellgeuzen, die in een klooster samen
wonen, niet vallen onder degenen, die
voor duurtebUslag in aanmerking
komen
Zoo ja, op welken grond is zulks
ten opzichte van de zoodanige reeds
bg voorbaat uitgemaakt?
Waarom wordt voor de rellgeuzen
niet, evenals voor da andere ambte-
opgenomen, rond en rond gedraald,
en dan als een pgi uit een boog voor
waarts gestuwd. De zwaarte van de
menBchen en het water, dat er in was,
behoedden haar gelukkig voor omslaan.
Zwarte duisternis omhulde hen, en
hoewel ze geen enkele ster zien kon
den, wisten ze, dat de nacht gekomen
was. Voorwaarts gingen z§, opge
stuwd door de woeste golven en steeds
om en rondom hen was die ondoor
dringbare zwartheid- Niemand sprak,
want ze hadden alle hoop laten varen
en als ze die nog bezaten, zouden hun
stemmen toeh onhoorbaar zUn geweest.
Het laatste wat Alan zich herinnerde
was het gevoel, dat Jeekie een gras
zode over hem heentrok om hem nog
te besehermen, zooveel hij kon: Toen
begonnen zijn zinnen te verslappen,
als een lamp, die nftgaat. Hg dacht,
dat hg terug was in, wat Jeekie zoo
rnw weg „de City bedriegerswinkel*
had genoemd, en bezig om te over
leggen door de telefoon, waaruit alle
geluiden van helsohe oorden kwamen,
over een berekening voor een artikel
over een Kleine Bonsa syndikaat, dat
hg wilde laten drijven. Hg dacht, dat
hij in de Courtbossehen was, mat
Barbara, maar in de boomen zongen
de vogels zoo onnatuurigk hard, dat
hg haar stem niet kon hooren en zg
droeg Kleine Bonsa op haar hoofd als
een muts. Toen verdween zg in de
vlammen, en liet hem alleen in de
wereld met den Dood
f Wordt vervolgd).
