N°. 54 1917
Dinsdag 8 Mei
104de jaargang.
DE GELE AFGOD
FEUILLETON
Uitgave dezer Conrant geschiedt Maandag Woensdag- au Vrijdagavond
Bltgesonderd op Saestdages.
Pr8« per kwartaal, In Goes f 1,buiten (Host, franco f 1,25.
Afzonderlijk* nomuer* 5 cent.
aaeadLng vaa advertuttlot op tdaandag, Wonnedag
en VRIJDAG vóór 19 uses..
De prQ# der gewone advertentiën is van 1-5 i egels 62lfa Jot., elke regel meer
12 Vs ot. B| directe opgaaf van driemaal plaatsing datzelfde advertentie
wordt de prijs elsehts tweemaal berekend
Geboorte-, auwelQk- en doodsberichten da daarop betrekking Hebbende
dankbetuigingen worden van I—IQ ïegels 1,25 berekend
Uawgsnuasiairi MBt.
Telefoonnammer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap .Goesebe Conrant". Directeur G. W. van Basnevbld.
DISTRIBUTIE - WET.
No. XVI.
(ftanvullingskaarften).
De heer Jac. Welleman, lid van het
11. B. der Z. L. Mtp., sclirijtt ons
Ietwat gemopperd is er toen de geldig
heidsduur der broodkaarten van 7 op 9
dagen werd gebracht. Ofschoon niet
volkomen juist, heette dat in den
volksmond, dat het broodrantsoen daar
door van vier op drie ons per dag
werd teruggebracht. Sommigen kondeu
zich in dezen gedachteugang heelemaal
niet plaatsen. Zij zagen voor zich een
gevulde opslagplaats van graau, over
schot gevende aan zelfs het meest
ruime gebruik ter plaatse en schenen
te denken, dat de getroffen maatregel
meer liefhebberij dan noodzakelijk was.
Anderen, een veel kleinere groep, leg
den zich bij dezen maatregel neder,
omdat zij nu eenmaal vinden, dat niet
tegen regeeringsmaatregelen moet wor
den opgetreden, en een derde categorie
(nog kleiner) deed dat bereidwillig en
bewust, omdat zij overtuigd was, dat
de omstandigheden dat gebiedend nood
zakelijk maakten. Ondertusschen komen
alle genoemde afdeelingen der bevolking
zich aanmelden ter secretarie, in de
hoop aldaar gesteund te worden in huil
begrijpen en wenschen. Trokken nu
alle secretarieën, in dit geval alle ge
meentebesturen, één lijn, dan was met
zoö'u bezoek de zaak afgeloopen. Maar
dit is nu juist uiet het geval. Wij
spraken dezer dagen burgemeesters, die
ons te kennen gaven, dat door hen
geen enkele aanvullingskaart werd uit
gereikt en een anderen, die dat in haast
onbeperkt getal deed, ja zelfs machti
ging had gevraagd voor een tweede.
Dit laatste werd van hooger hand ge
weigerd. Een en ander werkt onte
vredenheid in de hand. Immers wij
allen leven in hetzelfde land, hebben
den plicht den opgelegden last geza
menlijk te dragen, wij willen daarin
berusten, maar dan moeten de getroffen
maatregelen ook zoo duidelijk en voor
ieder ontvankelijk zijn, dat daarin
ptaatsgewijze geen verandering kan wor
den gebracht. Waarom bijv. te Rilland
en te Krabbendijke (om maar een paar
gemeenten te noemen) geen aanvullings
kaarten uitgereikt en in Hontenisse wel
Omdat de betrokken burgemeesters een
verschillende opvatting hebben van de
hun toegezonden ministerieele circu
laire Zoo iets moest uitgesloten wezen,
daar naar onze volle overtuiging daar
door de zoo dringend noodige eenheid
in ons volk niet wordt bevorderd.
Wie ten slotte gelijk heeft Wij
weten het niet, omdat noodwendig
kennis van plaatselijke toestanden daar
bij een doorslaande factor is. Wel weten
we, dat er schaarschte is aan graan,
dat van hooger hand duidelijk is te
kennen gegeven, dat we niet kwistig
moeten wezen, wijl de kans op vermin-
29
naar het Engelseh
van
,-H. RIDES HAGGARD.
HU stak een kaart aan en ging naar
beneden naar de bibliotheek, een
ouderwetsch en prachtig vertrek met
donker eikenhonten paneelen tasschen
de boekenkasten, die er waren aan
gebracht In den tUd van Elisabeth.
In deze paneelen waren kasten en in
een van die kasten stond de kist, die
hQ zoeht. Op het deksel was geschil
derd ,De eerwaarde Henry Austin.
Passagier op de Accra" een bewUs,
dat het vroeger do hat-kist van zijn
oom was geweest. De slentel hing aan
het handvat en nadat hQ nog een
paar kaarsen had aangestoken, haalde
hU de kist emit en deed ze open. Een
mnffe lncht kwam hem tegemoet nit
de doenmenten, die daar in groote
bundels lagen. Een voor een legde h(|
ze op den grond. Het was een som
bere bezigheid, die hem spoedig tegen
stond, zoo alleen in die groote, stille
kamer, midden in den nacht, en het
kwam in hem op, dat het veel leek
op het planderen van doodkisten in
dering van 't rantsoen veel grooter is
dan de mogelijkheid op vergrooting
daarvan. Wel weten wij, dat van hooger
hand is aangezegd, dat het heel ge-
wenscht is, dat een andere dan tot
dusverre gebruikelijke manier van voe
ding moet worden toegepast, dat
b.v. geen aanvullingskaarten moeten
worden uitgereikt aan hen, die in
de gelegenheid zijn één keer per
dag een warm maal te gebruiken.
Welnu, zegt dat niet genoeg en zouden
dan de handelingen van hen of hem,
die maar lukraak toeslag"geven of geeft
door den beugel kunnen Wij zijn over
tuigd van niet.
Moeilijke dagen beleven we, nog
moeilijker kunnen ons wachten.Iedereen,
die een plaats inneemt, is verplicht
anderen, daarop voor te bereiden en
daarmede vertrouwd te maken. Dat
brengt het belang der gemeenschap
mede. Maar dan mag ook niet, zonder
ernstige overweging en noodzakelijk
heid getracht worden te tornen aan
beschikkingen van hooger hand, die
meer dan wij, kent den waren toestand.
Regelmaat, met uitzonderingen zeer
zeker, is daarvan absoluut noodzakelijk.
Kunnen de betrokken (laat ik zeggen)
lagere autoriteiten dat niet bereiken,
dan moet van bovenaf worden inge
grepen, nog eens in 't belang van allen.
llier in Zuid-Beveland is dat niet
geprobeerd. Wij hebben een vereeniging,
die uniformiteit in deze zeer in de band
zou hebben kannen werken. Nog is het
niet te laat. l.aat deze dat doen
Ten slotte dit. Met een warm maal
houdt nauw verband bezit van brand
stof. Zelfs met veel moeite is deze niet
beschikbaar. In zoo'n geval zouden wij
over verschillende argumenten willen
heenstappen en geven toeslagkaarten.
(Jewenscht. evenwel blijft bet, dat één
lijn worde getrokken, opdat, allen ge
voelen leden te zijn vau dezelfde ge
meenschap. De verantwoordelijkheid van
het al of niet gaan in de door ons
afgebakende richting, rust niet op ons.
tiuiteuiana.
De strijd in en balten Europa.
Een oorlog tasschea combinaties
van mogendheden is zesr voel meel
ljjker to beëindigen dan een oorlog
tussehen twsc of meer onderling niet
verbonden staten.
Een oorlog tnsschen combinaties is
juist hierom soo gevaarlek, omdat
elke combinatie zich willekeurig kan
uitbreiden zoodat steeds weer nieuwe
staten zich vrQwlUig of gedwongen in
den oorlog storten.
Het voorbeeld van een grooten stast
prikkelt tot navolging. Kortgeleden
hebben wQ weer kannen constatee
ren, hoe de Zuid-Amerikaanscne sta
ten, sohQnbaar zonder directe oorzaak
den oorlog aan de centralen verklaar
den nadat de Ver. Staten van Noord
Amerika hen daarin waren voorge
gaan.
Den oorlog verklaren kannen de
een grafgewelf, Vóór hem lagen netjes
opgeborgen de gedenkschriften van
een goed, zoo niet een beroemd leven,
en tot op dit oogenblik had hQ nooit
roeping gevoeld om er slechts een van
door te kijken.
Eindelijk kwam hQ aan de laatste
pakjes en vond daaronder liggen een
aantal geschriften dicht op elkaar ge
pakt met de ruggen boven, getiteld
.Journaal", benovens het jaartal en
de woonplaats van den sohrQver. Met
eenigen tegenzin bekeek hij ze, want
ze waren zeer talrijk, toen in eens
viel zijn oog op den titel van een er
van, waar op stond .West-Afrika" en
er onder, tnsschen twee haakjes.Dit
deel bevat alles wat is overgebleven
van de opteekeningen over mijn ont
snapping met Jeekle aan do Duivoi-
aanbidders in Asiki.'
Alan haalde het er nit en toen hij
alles weer had ingepakt en de kist
weer op haar plaats gezet had, nam
h(J het mee naar zijn kamor en ging
het daar zitten lezen ia zijn bed. HQ
vond echter, dat er zeer weinig te
lezen viel, want het meerendeel van
het klein in elkaar geschreven hand
schrift was zoozeer bedorven door het
water, dat het potloodsehrlft was door-
geloopen en de letters geheel onlees
baar waren geworden. De middelste
bladzQden echter, die niet waren
doorweekt, konden nog gedeeltelik
bondgenootschappelijk» staten op ver
schillende tijden, maar vrede sluiten
mogen zQ, door onderlinge afspraak,
slechts gezamenlijk.
Dat 's het gevaarlijke van een oorlog
tnsschen combinaties van mogendhe
den.
Werd vroeger de strQd door een
gedachte nederlaag van een der oor
logvoerenden beslist, thans ia een
zoodanige slag aan ee t der strijdende
partijen toegebracht slechts do oorzaak
tot grooter krachtsinspanning en daar
door tot een rekken van den stiQd.
Geheele rQkan mogen door den
vijand verwoest worden, hoofdsteden
in bezit genotnon, koningen van
hun troon worden ge:-tooten en
nog is dit alles geen beslissende factor
voor een bjlegglog der geschillen. ,3
Zien wQ slechts naar de kaart van
Europa op dit oogenblik. Polen, Ser-
vië, Roemenië, Montenegro, België
zijn in vifands handen De ongeluk
kige vorsten van bezette rijken zijn
naar het buitenland gevlucht maar
dit was nog allerminst eea reden om
den strijd door de wapenen voor ge
ëindigd te verklaren.
Want die vorsten vonden een gast
vrij onderkomen ln de rjjken van hun
bondgenooten en wachten van daaruit
slechts tot de krijgskans keert om
opnieuw hun intocht in de hoofdstad
van huu land te doen.
Niet een der bondgeuooten mug een
afzonderlijken vrede sluiten, Ie door de
groots mogendheden in het Westen
gedecreteerd en daarmede bereiken
ai), dat deze oorlog werkelijk wordt
een wereldoorlog, die Europa aan des
rand van den afgrond der uitputting
brengt.
Want een gezamenlijk sluiten van
den vrede zal slechts mogelijk zijn
wanneer alle oorlogvoerende rijken
in dien vrede toestemmen en dit kan
slechts geschieden wanneer óf de
vredesvoorwaarden zoo aannemelijk
zQr, dat alle partijen zich daardoor
bevredigd kunnen achten of, wat
waarschijnlijker is, wanneer do sterkste
mogendheden te eener zijde hun doel
bereikt achten, wat op dit oogenblik
nog een economische vernietiging van
des tegenstander beteckent.
Maar een economische vernietiging
van den tegenstander beteekent, wan
neer balde partijen zooals in dit geval
militair even krachtig zQn, tevens
zelfvernietiging en daarmede de totale
uitputting van Europa.
Hoe kan deze nu voorkomen worden?
Dit kan Bleahts gebeuren wanneer
één of meerdere staten aan de onder
linge afspraak om slechts gezamenlijk
vrede te sluiten, ontrouw worden en
waar nu van Fransche en Engelscha
zijde dit ontrouw worden als zóó
verraderlijk wordt goteokend, is het
niet te verwachten, dat een der bij
den oorlog betrokken vorsten of hun
regeeringen de oorsto zal willen of
dnrven zijn om daartoe t» besluiten.
Met het oog hierop krjjgt de Ras
sische revolutie een bijzonders betee-
kor.ii. Want la een land als Rusland,
waar het volk zichzelf heeft vr(j
gemaakt, do vorst van den troon
gestooten en de regeering heeft ge
vangen genomen, kan het volk zich
ontcijferd worden, ook was er een
groote kaartteekening bij, van later
datum, met inkt bewerkt, waar op
geschreven stond
„Ik heb plan, D. V om, als het mij
eens gelegen komt, over te schrijven
de heele geschiedenis van m{jo bezoek
aan het onbekende volk van Asiki,
daar mijn eigenlijke aanteekenlngen
zQn verdwenen, toen de kano om
kantelde in den stroom en bQna al
onze bezittingen zijn verloren geraakt,
behalve dit boek en hot gouden af
godsmasker, bijgenaamd Kleine Bonsa
of Zwemhoofd.
Ik denk wel, dat ik dit kan doen
met behnlp van Jeekia en van onze
herinneringen, maar aangezien de
zaak van persoonlijk, niet van gods
dienstig belang is, daar ik onder
voudan heb, dat het mij niet mocht
gelukken het Woord te prediken onder
die verblinde en bloeddorstige wilden
in wier land, zooals lk workelQk ge
loof, de duivel zQn voornaamste woon
plaats heeft, zoo moet het wachten
tot een gunstige gelegenheid, zooals
bQ voorbeeld ouderdom of ziekte. H. A.
P.S. Met dankbaarheid moet lk er
nog bijvoegen, dat lk zelfs la dat hel
sche vuur in staat ben geweest om
iemand te redden uit de branding,
namelijk mfln negerjongen, Jeekle,
aan wiens bnltecgewone zorg en tronw
lk mQn ontsnapping te danken heb.
aan geen afspraken van het oude re
gime gebonden achten.
De Tsaar en sQn regeering waren
verraders van de alvemeene zaak
wanneer zij hun bondgsnooten in den
steek Heten, de zelfgekozen regeering
van het vrije Russische volk kan dlc
nimmer worden verweten, omdat zQ
zich door geen afspraak heeft go-
bonden.
Rusland kan dus tot een afzonder
lijken vrede besluiten en dit is daarom
voor de gaalleerden zoo gevaarlijk,
omdit evenals dn oorlogsverklaring,
ook het vredesluiten aanstekelijk werkt.
Hoe langer de oorlog duurt, des te
moer staten sullen er zijn, die er ge
noeg van krijgen on naar een spoo-
digon vrede verlangnn, zonder das zQ
dit thans nog zullen durven bekennen.
Is het niet duldelQk, dat zoo spoedig
één mogendheid het compromis oot
trouw wordt, meerderen dat voorbeeld
zullen volgen, onder hes motief, dat
wanneer één zich aan de algemocne
afspraak onttrokken heeft, deze ook
voor de anderen niat meer bindend
geacht kaa worden
Daarom is er do gealleerden op het
oogenblik alles aan gelogen, Rusland
tot volhouden te bewegen, daarom
weiden deputaties Fransche en En-
gelsche socialisten wel naar Sint
Petersburg gezonden om daar de
revolutiemannen tot volhouden te
bewegen, maar gingen gelijksoortige
deputaties niet naar Stockholm w.iar
tnsEchrr. Duitschland en Rusland den
grondslag voor een vergelijk wordt
gezocht.
Hoe zal de torstand van thans zich
ontwikkeien
Nog is do;invloed van de bondge-
nooten op de voorloopige Russische
regeering merkbaar, maar tegelQser
tijd zlon wij een zich krachtiger uiten
van het volk en, in togonstolllng daar
mede, een welfolender optreden van
hen, die tot voor kort nog een
rotsvaste trouw aan de bondgenooton
predikten.
De vertegenwoordigers der arbeiders
waren thins in veie gevallen reeds
machtiger dan de voorloopige regse
ring en Mlljoekof, de minister uit het
vosrlooplg kabinet, die tot nu toe een
volhouden tot het uiterste predikte,
wordt gematigd en voorzichtig in zijn
redevoeringen.
In zjjn verklaring aan de vertegen
woordigers der geallieerds mogend
heden wees hij er op, dat de wijziging
der regeeringebeginselen van Bnsland
geen wijziging brengen kon in het
streven om gemeenschappelijk te vol
harden tot het eindresultaat is bereikt.
Rusland, zegt hQ, zal blQvon strijden
voor den hechten grondslag van een
dunrzamen vrede en het verkrijgen
van waarborgen, dat dergelijke bloe
dige conflicten in de toekomst zullen
worden voorkomen.
Is het niet optnerkelQk, dat da groote
voorstander van een verovering vsgi
Konstantinopel en de Dardanellen
thans van geen annexaties meer wil
weten
Mlljoekof zou Diet zoo spreken
wanneer hij niet voelde, dat sQn
positie, tengevolge van het sterker
worden dor vredespartij in den lande,
Na een lange aarzeling voelde ik, dat
ik hem wel doopen kon, hoewei lk
vrees, dat hem nog wel een overblijfsel
van het heldendom omgeeft. Onder
andere, zes maanden geleden snapte
ik hem, terwijl hQ bezig was om een
witten haan te offeren aan het beeldje,
Kleine Bonsa, uit dankbaarheid, zoo-
als hij tot mijn grooten schrik, uit
legde, omdat ik du hoogepriester van
de kerk ben geworden. Ik heb hem
gezegd, dat h(j dat leelQke masker,
dat zoo dikwJlJ in bloed gedrenkt is,
in den oven moet smelten en de edel
steenen uit de oogen moet halen, om
de opbrengst daarvan aan de armen
te geven.
N.B. Het Is toch maar beter, dat
ik dat van Kleine Bonsa zslf bezorg,
op dat punt is Jeekle niet te vertrou
wen. HQ zegt, dat het betooverd is
en dat als hQ het wil smelten, h(j zelf
iok zal smelten en ik er bj. Wat
zQn die bijgelovigheden van die
heidenen toch duister en belachelijk I
Maar miiBchlen zou ik dat beeldje, in
plaats van het te vernietigen, aan een
museum kunnen verkoopon en zoo
doende de teedoro gevoelens «paren
van Jeekle, die hot anders hoogst
waarschijnlijk in zijn hoofd zou krQgen
om weg te kwijnen en te sterven,
zooals het dikwQls gaat met die Afri
kanen, als hun zenuwen worden be
roerd door angst voor hun Afgoden".
steeds zwakker wordt.
Het volk wensohs den vrede en de
macht van den Russischen volkswil
kunnen Engeland noch Frankrijk
tegenhouden.
Daar kondigt zich vanuit het Weiten
de dageraad van den komenden vrede
aan.
Een telegram nit Petrograd toch
meldt thans, dat detachementen sol
daten zich verzamelden voor het paleis
waar de voorloopige regeering zetelt.
Zij droegen roode vaandels en
slechten het ontslag van Mlljoekof.
Gaat Mlljoekof been dan verdwijnt
met hem de man die tot nu toe nog
trouw aan de algemeen» afspraak
bepleitte, dan treden de vredesvrienden
in Rusland op den voorgrond en zal
de tijd niet ver meer zQn, dat
excuseer de minder mooie uitdruk
king het Russische schaap ais eerste
over den vredesdam zal trekken.
Een telegram nit Sint Petersburg
meldt, dat de voorloopige regeering
het alsnog noodlg gevonden heeft,
mode te deelen, dat de nota van den
minister van buitenlandschs zaken na
nauwkeurige overweging door de
voorloopige regeerlDg is goedgekeurd.
Waar de nota van een beBllsser.de
overwinning spreekt, bedoelt zQ, dat
de voorloopige regeering het haar
recht en plicht acht om reeds nu te
verklaren, dat het vrije Rutland niet
ten doel heelt, andere volken te
overheerschen, hun net nationaal
erfdeel te ontnemen of met geweld
vreemd gebied te bezetten, maar wel
om een hechten vrede te vestigen op
den grondslag van het volkenrecht
teneinde zelf over bun lot te beschik
ken. Het Russische volk stelt zloh niet
ten doel, wie ook te onderwerpen of
te vernederen, waarom het ook de
ketenen wegnam, die het Pooliche
volk knelden.
Het Russische volk zal echter niet
toelaten, dat aQa vaderland uit Je
groote worsteling vernederd en ln
zijn voorn&amBte kracht geschokt, zal
te voorschijn komen.
De voorloopige regeering verstaat
onder sanctiën en waarborgen van
een duurzamen vrede, beperking van
bewapening en instelling van Inter
nationale gerechtshoven.
De minister van bnitenlandsehe
zaken zal deze uiteenzetting aan de
gezanten van de geallieerde landen
mededeelen.
In den Dultschen Rijksdag hebben
alle partQon den eisch gesteld, dat de
Rijkskanselier zich over de vredes
voorwaarden zal uitspreken.
Dat de politieke evolntie in Duitsch
land reeds merkbaar wordt, blijkt o.a.
uit het voorstel in de Rfjksdagcom-
missie om de grondwet zoo te wijzi
gen, dat de Rijkskanselier, die tot nu
toe slechts aan den keizer verant
woording ichnldlg was, voortaan voor
zijn politiek verantwoordelijk zal
worden gesteld tegenover den Rijks
dag.
Het jongste offensief der Engeischen
had plaats tnsschen Achevlile en Qué>
ant, dus over esn afstand van onge-
VII.
Het Dagboek.
Alan begreep wel, dat de tQd wei
nig verandering had gebracht in Jes-
kie en zorgvuldig begon hQ den weg,
die op de kaart was aangegeven, te
bestudeeren en hQ zag, dat die tot
uitgangspunt had Oud Calabar, in de
Bocht van Biafia, aan ds Westkust
van Afrika, vanwaar hQ doorging naar
de Groote Qua rivier, die hQ lang
bleef volgen. Dan ging hQ door
dichte wouden, noordwaarts, en kwam
bQ een rivier Katsaca genaamd, langs
wier oever de weg weer oostwaarts
ging. Dan keerde hQ weer naar 't
noorden, door moerassen en eindigde
In bergen, Shaku genoemd. Midden
tnsschen die bergen stond geschreven,
.Hier woont de stam van Asiki
aan de Raaba rivier".
Da kaart was ln het ruwe geschetst,
maar op schaal geteekend, zoodat
Alan, die als ingenieur aau zulke
dingen gewend was, zonder veel
moeite kon uitrekenen, dst da afstand
tnsschen date Raaba rivier en Oud
Calabar zoowat 350 mQlen zou zQn
ln een rechte lQn, maar waarichQnltjk
500 mQlen in da elgenlQke reis-route.
Wordt vervolgd)