N°. 33 1917
Zaterdag 17 Maart
104de jaargang.
DE GELE AFGOD
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
10 FEUILLETON
Telefoonnummer 22. Uitgave van do Naaml. Vennootschap .Gooscho Courant*. Directeur G. W. van Barnevbld.
Uitgave deier Courant geschiedt Maandag-, Woenidag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, In Goes ff 1,B huiten Goes, franco ff 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
insendlnff van advertentie op Maandag» Woensdag
en VRIJDAG vdtir 12 uren.
De prQs der gewone advertentiön is van Vó regels &0 ct., elke regel meer 10 et
B| directe opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend»
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels ft l,~ berekend,
iëawlinuiamer» ewat.
uitgebreid wordt. En ten slotte het
belangrijkstezij ontvangen daar vak-
ouderwijs van alleszins bekwame leerares-
sen, die baar het hoe en het waarom
van bet te maken werk mededeelen,
die haar smaak ontwikkelen en die
op baar verdere vorming acht geven.
Zoo heeft de schoolopleiding alles
voorvandaar overal de toevloed van
leerlingen. En deze wordt niet gestopt
door opmerkingen als ,/zij komen van
de kookschool en kunnen zelfs nog
geen aardappel koken". Ook de Am
bachtsscholen hebben zulke soort van
bestrijding ondervonden. Ecbter spreekt
het telkens groeiend leerlingen-getal op
beide soort vakscholen voor zichzelf.
Daar waar nu Zuid- en Noord-
Beveland een dusdanige opleiding voor
meisjes nog niet bezitdaar waar
men hiermede reeds een halve eeuw
ten achter is, daar is het tijd, dat de
krachten van beide eilanden zich ver
eenigen, om te zorgen, dat ook voor
de meisjes goed, degelijk vakonderwijs
in onze omgeving te verkrijgen is.
Adr. D. E. van der Wart.
Buitenland.
De strijd in en bniten Europa.
Wat gebeurt er op het oogenblik in
het groote ondoorgrondelijke Czaron-
rQk?
Is in deze achterlijke Enropsesche
staat, waar de beschaving zich slechts
langiaam baan breekt, waar het
despotisme nog hoogtij viert en het
volk door omkoopbare autoriteiten
geregeerd, met den knoet tot gehoor
zaamheid wordt gedwongen, thans de
tijd voor een revolutie aangebroken
Zooals eertQds Frankrijk de groote
revolutie doorstond al«en ernstige
ziekte, die het nu eenmaal moest
doormaken om de rechten en den wil
van het volk als hoogste goederen in
de komende staatkunde erkend te
zien, zoo moet ook Rusland een ern
stige revolutie doormaken, wil het
bevrijd worden van een despotisme,
dat het in den rQ der Europeesche
naties ais een land met verouderde
staatsinstellingen kenmerkt.
Zoo ooit deze revolutie zou uitbre
ken, dan was de tQd daarvoor in dezen
volkerenoorlog aangebroken.
Rusland voert den strijd met op
offering van millioenen menschenle-
vens. Het zag een groot deel van
zijn grondgebied door vijandelijke
troepen bezet, het gaf mllllarden uit
voor leger en vloot, gelden, welke
door drukkende belastingen een steeds
meer verarmde bevolking hoeft moeten
opbrengen.
De volksvertegenwoordiging, de
Doema, wordt in zijn rechten beknot,
slechts de gunstelingen van den Czaar
regeeren met ijzeren valst de Russische
millioenen, nit wier midden steeds
meer stemmen van ernstig verzet z{jn
opgegaan.
Rusland strQdt om het bezit van
Constantlnopel en de Dardanelles],
heelt de regeering geproclameerd,
maar tienduizenden in den lande, wiea
offers aan goed en bloed gevraagd
worden, kan het vooruitzicht Constan
tlnopel of de Dardanelles te bezitten,
niet met den steeds zorgelijker wor
denden toestand verzoenen.
De regeering mag met die der
geallieerde rfiken nog zoo vele
afspraken van volharding en samen
werking maken, het Russische volk,
reeds te lang miskend, eischt z'jn
rechten.
Het wil allereerst, dat er voldoende
voedsel zal zQn en juist door de
gebrekkige organisatie in Rutland
blQkt het onmogelQk, de voedselvoor
raden zoo te verdeelen, dat nergens
meer gebrek wordt geleden.
Hen revolutie in Rusland treft niet
als iets onverwachts. Juist daar, in
het machtige CzarenrQk, moest de
honger allereerst tot een volksopstand
lelden, die voor het land zelf de
verststrekkende gevolgen kan hebben.
Wij gaven in ons vorig overzicht
reeds te kennen, dat de revolutionaire
beweging, welke thans is uitgebroken,
van ernstigen aard moet zQn, daar
zelfs de censuur ditmaal de berichten
daarover niet langer verborgen meende
te kunnen houden.
Inmiddels »Qn er van Engelsche
zQde, waar men naar aanleiding van
de jongste, te St. Petersburg gehouden
conferentie, juist den ernstigen wil
van Rusland om vol te houden had
geprezen, over deze revolutie zonder
linge mededeellngen gedaan.
Da onrust in Rusland, zoo schreef
de Daily Chronicle, komt aan den dag
in den vorm van straatbetooglngen
van een buitengewoon goedaardig
karakter. Volksmenigten zwerven door
de straten, meerendeels vrouwen en
jongens met enkele werklieden er
tuischen. De menigte is merkwaardig
goed geluimd en juicht de patrouil
leerende troepen toe. Bi) het ffoskou-
sche station heeft het volk de kozakken
op wittebrood en clgarotten onthaald
en de vrouwen malden met de soldaten.
Deze berichten van Engelsohe zQde
klopten al heel weinig met het tele
gram, dat politie en militairen met
de blanke sabel chargeerden en er
talrijke doodan en gewonden waren.
Ook aan de mededeeiing, dat bij de
hoDgeropstootjes de bevolking op
vriendschappelijke wQie wittebrood
ieder do soldaten uitdeelde zat een te
onwaarsehQnlQk reukje dan dat wij
deze zonder meer als juist mochten
aannemen.
Eveneens werd bij de Dultache
berichten over de gebeurtenissen in
Rusland de uiterste voorslchtigheid
vereischt, daar hier onwillekeurig het
streven zal voorzitten, de toestanden
ernstiger voor te stellen dan zij wellicht
in werkelijkheid waren.
Volgons de Vos. Zeitung legden
Donderdagmorgen duizenden arbei
ders het werk neer. Toen Vrijdag
bekend werd, dat ook dien dag do
verkoop van brood niet zon worden
hervat, begonnen nieuwe ongeregeld
heden.
Bij een treffen met de politie en de
HET VAK'ONDERWIJS
VOOR JONGENS EN MEISJES
op
ZUID- EN NOORD-BEVELAND.
II.
//Onbekend inaaAt onbemind", zoo
zal het ook wel zijn met het vak
onderwijs voor meisjes. In onze ge-
heele provincie is deze tak van onder
wijs bijna onbekend. Middelburg heeft
een huishoudschool, naar wij meenen
niet uitgaande van een vereeniging of
vau de gemeente. Sluis heeft een school
tot opleiding van kantwerksters. Voorts
geeft de Maatschappij voor Landbouw
op enkele plaatsen kookcursussen. Hier
mede is echter alles genoemd en tevens
de enorme achterstand op dit terrein
aangegeven. Want behoorde Goes tot
de eerste, die voor de jongens zoo
wel voor die uit haar eigen veste, als
voor die van de beide eilanden
zorgde (al zorgden deze eilanden niet
voor hunne eigene telgen), voor de
meisjes werd tot heden niets gedaan.
En toch, ook dezen hebben steun
uoodig in den strijd om het bestaan,
die haar wacht. Of deze er zijn zal in
een huwelijksleven, of in een zelf
standig bestaan, het blijft strijd, die
verlicht kaa worden door een voldoende
voorbereiding.
Ls dit te veel gezegd?
Als men in het huwelijk met slechts
weinig loon rond moet komen, rust er
dan juist op de huisvrouw niet de
drukkende taak te zorgen om op de
meest geschikte, d. i. goedkoopste wijze
het huiselijk leven in te richten.
Is dit geen strijd?
En nu is het duidelijk, dat goede
degelijke kennis om op de beste wijze
het krachtigste voedsel te bereiden,
om de stukgegane goederen te ver
stellen, om eenvoudige blouses en
rokken zelf te knippen en te1 maken,
waarbij de smaak moet ontwikkeld zijn,
de oeconomische kracht zal,versterken
en het leven schooner zal maken.
Trouwens dit geldt ook ten deele
voor hen, die ruimer in de beurs kunnen
tasten. Want van de vrouw hangt in
het huwelijksleven zoo ontzaglijk veel
af. Ook voor de gegoede is het noodig
de voorkomende zaken in het huiselijk
leven te kennen, liefst practisch te
kennen ook voor hen is het noodig
den smaak te ontwikkelen.
Dat de strijd om het bestaan voor
een meisje buiten het gezin zwaar is
en nog zwaarder wordt, behoeft voor
hen, die de maatschappelijke toestanden
kennen, geen betoog. Een goede,
degelijke opleiding maakt haar echter
krachtiger, haar weerstandsvermogen
naar het Engelsch
van
H. RIDER HAGGARD.
Maar er was nog een andere en
ernstiger reden waarom h(! geld noodig
had. HQ wilde trachten Yarlsya voor
de familie te behouden, maar behalve
dathij beminde Barbara. Boven alles
ter wereld had hQ haar lief, zijn
nichtje in den levenden graad, en de
nicht van Mr. Champers-Haswell, die
nog geen nar geleden zijn compagnon
was. ZO was een rQke erfgename en
zonder fortnln zon hij haar niet kannen
troawen, zelfs al wilde zij dat, wat
nog te betwijfelen stond. Bovendien
had haar oom en voogd Mr. Haswell,
krachtens een clansnle nit het testa-
m ent van haar vader, hierover te
beschikken tot dat zQ v(jf en twintig
jaar zon zijn. Het scheen hem daar
door, dat, door deze zaak den rng
toegekeerd te hebbenhQ ook zijn
kansen op Barbara verloren had, wat
hemeen onverdraaglQko gedachtewa s.
Het was een gelnk dat hij haar zon
zien bij zijn bezoek aan The Conrt,
hoewel het een ontmoeting meebracht
met zijn geweien deelgenooten, die
sterker, zoodat zij de concurrentie in
het maatschappelijk leven kan aan-
vaaiden.
Elders heeft men dit reeds lang
ingezien. Vijftig jaar geleden werd te
Amsterdam de Industrieschool voor
meisjes opgericht. Men oordeelde, dat
ook de meisjes recht hadden op betere
opleiding dan haar op de bekende
naai- en breischooltjes gegeven kon
worden. Rotterdam en Arnhem volgden.
En nu zijn er 38 vakscholen voor
meisjes in Nederland met ongeveer
7000 leerlingen, terwijl er nog ver
scheidene plaatsen zijn, die alle maat
regelen tot opening van zulk een school
reeds getroffen hebben.
Men denke echter niet, dat zij alleen
in de groote steden voorkomen ook
in kleinere plaatsen heeft men de
noodzakelijkheid ingezien om zulk een
onderwijsinrichting te hebben. Culem-
borg, Leerdam, Enkhuizen, Harderwijk,
Winschoten, ze zijn hiervan reeds jaren
in het bezit. En het leerlingen-aantal
neemt daar nog regelmatig toe. Culem-
borg met circa 8000 inwoners heeft
106; Winschoten met 11000 inwoners
had in twee jaar tijds 72 leerlingen.
Zoo nu is het overal, terwijl in groote
steden het getal 8- u 400 per school
bedraagt, waardoor meerdere scholen
noodzakelijk werden.
Op de meeste dezer scholen worden
de huishoudelijke vakken (koken, wasch-
behandeling, strijken, huishoudelijk
werk) naast die van het naaivak (linnen-
naaien, costuumnaaien met knippen)
gegeven, zoodat een driedubbele op
leiding kan verkregen worden, n m,
tot hulp in de huishouding, linnemiaaister
en costuumnaaister. Vaak wordt hieraan
toegevoegd een opleiding tot huis-
dioudster, welke opleiding alleen toe
gankelijk is vóórhaar, die een diploma
hebben van een H. B. School met
driejarigen cursus of een daarmede
gelijkstaand bewijs van voorstudie.
Dat nu een schoolopleiding vele
voordeelen biedt, is duidelijk. Allereerst
zitten de meisjes in goede, frissche
lokalen en niet meer in een huiskamer
of kamertje waar misschien ruimte is
voor 4 en waar vaak 8 of 10 meisjes
eiken dag samen zijn.
Dan wordt de beroepskeuze later
gesteld. Immers het eerste leerjaar
op sommige scholen is dit zelfs 1 '/a
jaar is voor alle vakken hetzelfde.
In dit tijdperk wordt gelet op den
aanleg van het meisje. Is deze aan
wezig, dan wordt dit aan de ouders
medegedeeld, met de opmerking, dat
hun dochter het in die richting het
't verst zal sturen, dus dat aangeraden
wordt hun kind in de waargenomen
richting te doen opleiden. (De ouders
blijven echter volkomen vrij hiervan af
te wijken.) Voorts onderhouden zij het
geleerde van de lagere school, dat
natuurlijk over de 3 of 4 leerjaren
zeker wel de laatsten waren, die hQ
zoo spoedig weer wenschte te ont
moeten. Hij was van plan vóör dat
hQ van Barbara afscheid nam, haar
de geheolo toedracht der zaken ta
vertellen, opdat ze hem niet verkeerd
zon beoordeelen. Daarna zon hQ heen
geen misichien wol naar Afrika.
Hij gevoelde zich lntnstchen, nn de
eerste opwinding van het vrQ zjn
voorbij was, geheel nitgepnt en zoo
moe, alsof hQ een week lang harde
koortsen gehad had. Hij moest wat
eten en dan naar bed. Over het geheel
zegende hij den naam Jackson, den
altgever van de Judge, en zijn vaders
onden vriend.
Toen Alan het kantoor verlaten
had, keerde Sir Robert zich tot Mr.
Champers-Haswell en vroeg hem
brnnsk
Wat zon dat te beteakenen hebben?'
Mr. Haswell keek eens naar hot
plafond, Hoot op zjjn eigenaardige
wijze en antwoordde toen
,Ik weet het niet zeker, maar lk
denk zoo dat onze jonge vriend lont
is gaan rniken, misschien heeft die
Jackson, dat oude mormel, hem wel
een lont getoond van een vreemd
Tnrkseh model.'
Sir Robert knikte.
Vernon is Iemand, die niet van
bralt schijnt te honden, de Ineht er
van kriebelt zijp. nens zeker te veel,*
zeide bij, .maar geloof je, dat nn h(j
eenmaal iets vermoedt, hQ zal awQgen?"
,0 ja zeker, zeker,' antwoordde
Mr. Haswell opgeruimd, ,de man is
de eerlQkheid zelve; hij Zal ons nim
mer verraden. Denk maar eens hoe
h(j handelde met die aandeelen. Doch
lk geloof, dat het per slot van rekening
nog maar het beste ls, dat we hem
met goed fatsoen kwijt zijn. Te veel
eerlQkheid, evenals te veel Qver, is
een gevaarlijk iets in zaken.'
,Ik weet niet, oi ik dit wel met je
eens ben," antwoordde Sir Robert, ik
weet niet of hst niet beter zon zQn
om op den dnnr wat meer op te doen
van dat artikel. Wat mQ betreft,
ofschoon het ons niet in het openbaar
zal benadeelen, want het voorgevallene
zal niet opgemerkt worden, spijt het
mQ, dat wl) Vernon verloren hebben,
het spijt me werkelijk zeer. Ik geloot
dat hQ nog zoo kwaad niet was en
lk respecteer z jn goede hoedanig
heden, hoewel lk toegeef, dat ze wel
eens lastig zijn.'
.Zeker, zeker,' antwoordde Mr.
Haswell, ,we hebben geheel tegen
zijn raad ln gewerkt en dat verveelde
hem. Het schema zooals hQ het ge
maakt bad was een aardig voorstel,
dat misschien met klein kapitaal tien
percent gegeven had, maar wat is
tien percent voor ons? W(j hebben
millioenen noodig en we znllen ze
bekomen. Morgen kemt hij op The
Conrt en misschien kannen we nog
wel de zaken in het reine brengen.
Ik zal Barbara een wenk geven zQ
heelt een grooten invloed op hem en
jg knot hetzelfde doen, Aylward."
.Mejuffrouw Ch&mpers heeft op
iedereen, die het gelnk had haar te
leeren kennen, arooten Invloed,* zeide
Sir Robert hoffelijk. .Maar toch, al
is zjj geneigd er gebrnik van te maken,
dan betwijfel lk, ot het in dit geval
zal baten. Vernon ls reeds lang tot
klaarheid gekomen. Ik heb hem gade
geslagen en lk ben er zeker van. Hjj
besloot vanavond den beslissende»
stap te nemen, en lk geloof niet, dat
we hem ln dit kantoor nog weer
sullen zien. Haswell," ging hij met
plotselinge geestdrllt voort, ,lk zei
je verleden al eens, dat we te veel
gelnk hebban, dat kan niet zoo
voortgaan. De fortuin, de werkelijk
gnnstige fortnln kwam er met Vernon
ln, en ik geloof vast, dat zij er met
hem weer uitgaat.'
,In ieder geval zal tg ditmaal iets
aangenaam tastbaars achterlaten, bsBte
vriend. Wat er ook gebeuren moge,
binnen een week tQds znllen we rijk
zijn, rQk voor ons leven."
Voor ons leven, Haswell, ja voor
ons leven. Maar wat Is leven Een
blaasje, dat met een speld doorprikt
kan worden. O ja I Ik weet dat je Diet
graag over dit onderwerp spreekt,
maar, het is toch wel good als men
het zieh ai en toe eens helder voor
den geest stelt. Ik ben geen kerkloo-
per, maar als ik me goed herinner
gendarmes vielen 20 dooden en 100
gewonden.
In de Doema deelde de voorzitter
mede, dat dien dag nog onder voor
zitterschap van den minieter-president
een afzonderlQke conferentie zon ge
houden worden waartoe de voorzitters
van de Rijksdoema cn Rijksraad nit-
genoodigd waren benevens vertegen
woordigers van do verschillende parle
mentaire commissies.
In die conferentie werd de regeering
verwoed aangevallen. De aangekon
digde geruststellende verklaring voor
het volk bleef nit en Zaterdag staak
ten ook alle drukkersgezellen het
werk, zoodat de bladen niet meer
uitkwamen.
Het blad meldt verder, dat in de
Russische provincies een hongercrisis
onvermijdelijk is en doet nader ver
schillende mededeellngen over de op
tal van plaatsen nltgebroken onlnsten.
Volgens de Lokdt Anzeiger zQn te
Stockholm relxlgers aangekomen, die
de oDlneten in St. Petersbnrg hebben
bijgewoond, en mededeelden, dat de
revolntle het karakter van betoogin
gen tegen den oorlog droeg.
Voorzichtigheid met Eogelsche en
Duitsuhe telegrammen over de revo
lntle ls zeker geboden, voornamelQk
waar de berichten nit het verre, streng
gecensureerde Rnsland zeer moellQk
te oontroleeren zijn.
Dat de toestand evenwel ernstig is,
dat de volksbeweging in Rnsland wel
eens de oorzaak van een geheel andere
politiek van dit ondoorgrondelijke rijk
zon kannen worden, blQkt steeds meer
nit de nader door ons ontvangen
mededeellngen.
Er is een revolntle nltgebroken zegt
een gisteren ontvangen Petersbnrgsch
telegram. Twaalf Doemaleden hebben
een comité gevormd, dat door bet
volk erkend wordt en waarbij zieh
de 30.000 soldaten nit het garnizoen
van de hoofdstad hebben aangesloten.
Alle mlnlstert zonden ln de gevange
nis geworpen zQn en eerzt na drie
dagen zon de orde eenigszins hersteld
zQu.
Het telegram bevat verder de me
dedeeiing. dat Engelhart tot comman
dant van St. Petersbnrg benoemd is.
De hedenmorgen ontvangen tele
grammen brachten meerdere verras
singen.
Bonar Law heeft in het Eogelsche
Lagerhuis medegedeeld, dat de tsaar
afstand van den troon heeft gedaan en
grootvorst Michael Alexandrowitsj tot
regent is btsoemd,
Aan de telegrammen van het Peter-
bnrgsche Telegraaf Agentschap ont-
leenen wij nog, dat de Doema den
llen Maart besloot, niet te gehoor
zamen aan een keizerlijke oekase,
waarbij zij ontbonden werd. ZQ be
noemde een uitvoerend comité van
twaalf leden, onder voorzitterschap
van Rodzlanko, den voorzitter der
Doema, welk comité zichzelf tot voor-
loopige regeering uitriep en een pro
clamatie afkondigde, waarin het de
voorziening met levensmiddelen en
het handhaven der orde op zich nam.
De proclamatie riep den stenn van
werd ons geloerd om Onze Lieve Heer
te bidden om ons te bevrijden, speciaal
,ten allen tQde van onze rijkdommen,*
dat dan gevolgd wordt door iets over
zware beproeving en plotselingen dood,
want in de dagen, dat het gebed
gemaakt werd, rolde het rad van de
fortulu volkomen op dezelfde wijze,
als het thanB nog doet. Kom, laat ons
dit gesprek eindigen, ik zon nog
bQgeloovig worden, zooals wel eens
meer gebenrt met menschen dieniets
geloovcn, want per slot van rekening,
moeten ze toch ergens ln gelooven,
deck lk. Ga je je jas en hoedkrjjgen?
Ik bes klaar, laten we gaan,* en hij
deed het licht nit, zoodat de kamer
in duisternis gehuld was, en alleen
do brandende haard, nog een zacht
licht in de kamer verspreidde.
ZQn metgezel mopperde hoorbaar,
want bij het zieh omkeeren had hQ
zQn hand aan den lessenaar gestooten.
.Laat mij deze eenigen zuinigheids
maatregel Haswol'," ging hij meteen
kond lachje voort. „Electrlcitelt is
kracht, en ik haat het idee om kracht
te zien verbranden en in niets te zien
vergaan. Wat kan het je schelen?'
ging hQ voort, terwijl h(j naar de deur
liep. ,Wat komt het er op aan Op
alle momenten van onzen rQkdom, in
alle tijden van onze beproevingen,
van ziekte en van plotselingen dood.,..*
(Wordt vervolgd).