N°. 32 1917
Donderdag 15 Maart
104de jaargang.
DE GELE AFGOD
Doorloopen.
FEUILLETON
OESCHË
Uitgave dezer Courant geschiedt Haandag-, Woenadag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfs per kwartaal, in Goes f I,—bulten Goe», Iraneo f 1,25.
Afzonderlijk» nommorj 5 cent.
•wending van advertentie^ op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG róów 13 aren.
COURANT
t
Oe pr|)s der gewone advertentiSn ia van 1-5 regeli 50 et., elke regel meer to «t
BJ direct- opgaaf van driemaal plaatalng derzelfde advertentie wordt
de prjjz slechte tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljk- en doodaberlehten en de daarop betrekking hebban -
dankbetuigingen worden van I10 regelt 1 1, berekend
Bew|snuamert k «eet.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Conrant*. Dlreetenr G. W. van Baknkvkld.
Men schrijft ons
Van een hooggeacht redenaar woon
den wij eens een voordracht bij over
beschavingstoestandeu in Amerika. Met
levendige kleuren schilderde de spreker
het optreden van een straatprediker
te New York. Op een niet al te
drukken straathoek bleef de man staan,
haalde een bijbeltje uit den zak en
begon daaruit, in het bijzijn van enkele
voorbijgangers, te lezen. De groep, die
zich bij hem voegde, werd spoedig
grooter, zijn lezing zette zich om in
een rede, die met merkwaardige stilte
werd aangehoord. De belangstellenden
van het oogenblik kwamen en gingen,
maar niets en niemand verstoorde de
orde, tot hij gedaan had en zich rus
tig verwijderde, om op een ander punt
zijn werk te hervatten, waarna de
luisteraars uiteengingen.
Wat zou er gebeuren, vroeg spreker,
als bij ons iemand zoo optrad Wel,
er verscheen een politieagent, die zeg
gen zou: „Doorloopen, menschen".
Wil dat beteekenen, dat er hier te
lande minder begrip van betamelijkheid,
minder ordelievendheid, minder eerbied
voor het vrije woord gevonden wordt
dan in de Nieuwe wereld
Vergelijkingen zijn hier moeilijk. De
volksgeest is anders. Wij houden niet
van straatbetoogingen, willen liever
daar geen dingen behandeld zien, die
boven de gewone alledaagsche politiek
uitsteken, hebben hoogstens een wei-
nigje belangstelling wanneer op een
weekmarkt een Demosthenes zijn rede
weet te kruiden met een aardigheid.
Ons openbaar leven vraagt een dak
boven het hoofd.
De aansporing van den politieman
heeft iets kenmerkends, zijn Fransche
collega zegt in soortgelijk gevalvCir-
culez, messieurs."
Dat doet denken aan de onbestemde
bewegingen van wie doelloos rond
zwerft, eenvoudig om zich te vertreden.
Het andere duidt de voortzetting aan
van hetgeen men bezig is te doen, het
is een aanmaning om zich niet te laten
afleiden en geen tijdverlies te hebben.
Natuurlijk is het de dienaar der open
bare orde alleen te doen om verkeers-
belemmeringen te voorkomen en de
mogelijkheid die in vele gevallen
met waarschijnlijkheid gelijk staat
om een relletje te ontgaan.
Er zijn tijden, waarin hetheelemaal
niet hindert, zelfs nuttig kan zijn, eens
stil te blijven staan, die gewone drukte
langs ons heen te laten gaan en rustig
op te nemen hetgeen rond ons voor
valt, te luisteren naar hetgeen wordt
gezegd en gevolgtrekkingen te maken
uit het gebeurde. Wij hebben daar
onze vaste tijden voor, de zon- en
feestdagen. Dat is het gewone, welks
eenvoud gemakken aanbiedt.
naar het Engelsch
VAN
H. RIDER HAGGARD.
„En wat dan vroeg Alan, want
hU was nieuwsgierig de gedachten
van dien man, die hij aitfld zoo ge-
helm en achterdochtig gevonden had,
te leeren kennen.
„En dan, majoor, zal het de hoeren
Aylward en Champer Haswell niet
erg benadeelen, dto zfln gewend aan
dat soort van zaken en znllen waar-
schUnlJk het compagnonschap ont
binden, en zich een tUd rnstig honden,
en monschen zooals ik, we zjjn slechts
bedienden, daar doet het niets aan
toe. Maar wanneer a nog hier was,
zon het voor n een ramp zijn, het zon
een smet werpen op uw naam en uw
hart zon breken en wat ls bovendien
het goede van geld Ik zeg n, ma-
jaar," ging de man geestdriftig voort,
„dat hoewel ik niets en niemand ben,
ik uw voorbeeld volgen zou Indien
het m{ mogelijk was. Maar dat gaat
niet, ik heb een zieke vronw en
zwakke kinderen, die de helft van het
jaar aan de zuidkust moeten wonen,
bovendien nog een oude moeder te
Maar nu ziet het er andera uit Als
over een of meer eeuwen de nakome
lingen uit de dan tot grootere helder-
heid gebrachte voorstellingen der histo- j
rie een beeld zich voor den geest
brengen van hetgeen thans wordt door-
leefd, dau zal het zijn een tafereel van
een algemeene worsteling met chaoti
sche verwarring, de onberekenbare woe
lingen van een aardbevinghet zal
zijn het schrikbeeld van een over allen
verspreide besmetting van razernij,
waarin de mensehen in het wilde om
zich heen leven als in hondsdolheid
hetzelfde gevoel, dat wij hadden bij
eerste kennismaking met de gruwelen
der Fransche revolutie. Moeilijk zal
men zich kunnen verbeelden, dat
temidden van dat alles het gewone
leven toch zijn loop behield. De weinige
overgebleven mannen benevens de
vrouwen, die de afwezigen vervingen,
verrichtten hun arbeid, en op weinige
kilometers afstand van de plaatsen der
wanhoopigste worstelingen en der
gruwelijkste slachtingen verpoosden de
menschen zich bij operetten en kinema
als ware het leven een spelletje. Hoe
dat mogelijk was zal men zich in late
ral tijd, als er beter inzicht zal zijn
van den huidigen oorlog, niet kunnen
voorstellen.
Wij, die wel niet de pijn voelen
van kogel en granaatsplinter, maar
bij toeneming onder den invloed komen
van de geweldige luchtverplaatsing, die
in het maatschappelijk leven de adem
haling belemmert, wij kunnen dat ook
haast niet. Jarenlang hebben de ge
beurtenissen hun schaduw vooruitge
worpen, die de vrees voor een uitbar-
stiug steeds deden klimmen, maar men
heeft toch niet kunnen denken, dat het
zoo erg zou worden, en zelfs nu, bij
de onverminderde spanning, weet nie
mand, hoe erg het over eenigen tijd,
morgen, of over weken en maanden
zal zijn.
Schier niets kondigt nog aan, dat
de volkeren tot bezinning zullen komen,
en dat de leiders 'der volkeren, ver
schrikt door de gevolgen van de ont
ketening der oorlogsdemonen, de too-
verformule trachten terug te vinden,
waardoor de losgelaten geesten der
vernieling tot de rust zullen weder-
keeren. Eu, terwijl wij neiging hebben
om in verbijstering te gaan staan luis
teren naar stemmen, die ons het hope-
looze vau den toestand onder de aan
dacht willen brengen, klinkt daar rus
tig en met kalme vastberadenheid de
aansporing Doorloopen, menschen
Ja, doorloopen, elk zijn eigen weg, met
het oog rechts en links gericht op
hen, die met ons zich bewegen.
Al krijgt de kracht van ons geloof
aan redelijkheid en aan zedelijkheid de
ruwste schokken, zoodat wij, op zulke
aanvallen niet verdacht, van de been
dreigen te raken niet aarzelen, niet
struikelen, doch doorloopen. Liegt de
onderhonden, en lk wei nog zoo dom
er in te vliegen bij Sir Robert's laatste
kleine onderneming, dat beeft me al
m{jn spaarduitjes gekost. U begrijpt,
dat ik wet overgespaard moet hebben
voor dat de machine aan kant gedaan
wordt, majoor. Maar lk wil n wol dit
vertellen, dat als lk 5,000 bij elkaar
heb (en dat hoop ik te winnen met
de Sahara aandeelen, die ze me wel
moesten afstaan, omdat lk te veel
van alles aiwlst), dan ga lk naar het
dorp waar lk geboren ben, ec koop
me daar een boerderij. Voor Thomas
Jeffreys bestaan er dan geen heeren
Aylward Haswell meer. Daar wordt
ik gescheld. Vaarwel majoor, lk zal
zoo vrj z-(jn a af en toe een regeltje
te zenden, want ik weet dat n mij
niet znlt vergeten. Vaarwel, en t od
zegene u, wat Hij zeker in den loop
der tijden doen zal," en zfln hand
uitstekend, greep hij die van den
verbaasden Alan, en drakte haar
harteljk.
Nadat hij vertrokken was, ging Alan
ook weg. H(j merkte op, dat de
klerken, die waarschijnlijk iets van de
voorgevallen gebeurtenissen vernomen
hadden, hem door de glazen denren
nakeken, en naar het hem voorkwam
niet zonder spQt en met een soort van
bewondering. Zelfs de prachtvol ge-
docoreerde portier aan de deur kwam
uit z{n eikenhouten loket, en vroeg
hem, of hij een rijtuig zon roepen.
halve wereld, zij, die de waarheid ge
trouw blijven, zulleu het veld behou
den, drijveu de machtigen der aarde
deu spot met woord eu bond, treden
zij overeenkomsten met voeten, laten
wij niet afdwalen met hen, maar recht
uit gaan op het pad der eerlijkheid.
Ieder onzer zij de Noaeh, die reddiug
zoekt en redding zal vindtn in de ark
der goede trouw, wel wegdrijvende op
de woeste zondvloedgolven, maar ten
slotte toch weer op vasten bodem
rakende. Al worden alle wegen, die
leiden naar het ideaal der menschverhef-
fing, onder vuur genomeu toch door
loopen, met gestadige passen en rustige
volharding. Want de gevaren en moei
lijkheden van den weg doen niets tekort
aan de schoonheid van het landschap
waarheen hij voert en de bezwaren,
die de vervulling van den plicht be
lemmeren, verminderen in geen enkel
opzicht hun noodzakelijkheid.
Hoe de wereld er uit zal zien na
een misschien klein aantal jaren, weten
we nieter worden, na het oogenblik,
waarin met het oude zal zijn afgerekend,
veel nieuwe dingeu verwacht. Laten
wij dan maken, dat wij bij een moge
lijken staat van zaken, die veel goeds
kan te zien geven, niet al te ongun
stig afsteken, laten wij zorgen, dat wij
goederen van geestelijken aard, die wij
de onze mogen noemen, vasthouden,
wat er ook gebeure, want zij zijn de
bouwstoffen van de komende wereld.
Geen verschrikkingen, geen aanvech
tingen van ontmoediging mogen ons
doen stilstaan wij nemen de aanma
ning ter harte Doorloopen, menschen
Duiten land.
De stryd in en bul'jn Europa.
Zooals w(j in ons vorig nummer
reeds meldden, ia Bagdad ln Engel-
scbe handen gevallen.
Waar het gevechtsterrein in Meso
potamlë in laDgen tjjd niet ter sprake
kwam, is het wel noodlg eens even
den stand van zaken daar opnieuw in
herinnering te brengen.
In het eind van 1915 landde te
Basra aan de Perzische Golf een
Engelsche expeditiemacht onder gene
raal Townshend.
Deze troepen trokken langs de
Tigris naar hot Noorden tot bU Ctesi
phon waar zij op ernstigen tegenstand
van de Tarken stieten.
Deze, door den Dultschen generaal-
veldmaariohalk Von der Goltz goed
afgericht, stnltten den opmarsoh der
Engelschen en wisten bet expeditie-
leger ln Koet-el-Amara geheel te
omsingelen.
Lang hielden de belegerde troepen,
die groote ontberingen leden, het nit
en de Engelsche regeering gaf Inmid
dels last, alt bet Britsch Indische leger
een nieuwe expedltlemacht te vormen
om de troepen in Koet el Amara zoo
spoedig' mogeljjk te ontzetten.
De expeditie had op haar tocht
■obier onoverkomelijke moelflkheden
„Neen, dank je wel, sergeant", ant
woordde Alan, „lk zal een tram nemen,
en o, ja sergeant, lk geloof, dat lk
vergat je gepasseerde kerstmis een
cadeautje te geven. Wil je dit wel
aannemen ik wilde wel, dat lk
meer geven kon", en bij gaf hem
tien shillings.
De sergeant ging ln de houding
staan en salneerde.
„Dank u vriendelijk majoor", zeide
hj. Ik krijg Uever dit van u, dan
10 van de andere heeren. Maar
majoor, ik wilde dat we maar weer
■amen aan de Westkuit waren. Het
ls er wel een smerig, barbaartch nest,
mair toch niet zoo erg als hier".
Belden hadden eens te zamen als
makkers gediend, en Alan had aan
zQn vroegeren ondergeschikte dit
voordeelige ofschoon voor een oud
gediende niet al te aangename
baantje bezorgd.
Eindelijk was Alan bulten. Het
massieve granieten gebouw verdween
achter hem in de avondnevels, evenals
een nachtmerrie voor den dageraad
wijkt. HU, Alon Vernon, die meer
dan een jaar lang zich als ln boelen
gekluisterd gevoeld had, was nu weer
een geheel vrU man. Al zijn droomen
over rUkdom waren verdwenen j en
werkelQk was hi) nu, behalve ln onder
vinding, armer dan toen hj) voor het
eerst de deur van dat groote gebouw
Inging. Maar hj was tenminste vei
ls overwinnen. Slechts langzaam
konden de troepen onder generaal
Stanley Mande voortrukkeD, totdat
kort geleden, evenwel te laat om
generaal TowDshend en d» zijnen te
redden, Koet el Amara opnieuw ln
Engelsche handen viel.
Een nieuwe slag b(J Cteslphon volg
de en ditmaal werden de Tnrken, dis
hnn troepenmacht In Mesopotamia op
bevel der Dultschers ten bate vau
het gevechtsterrein In Europa ver
zwakt hadden, teruggeslagen.
Nog boden de Tnrken wanhoplgen
tegenstand aan de Diala rivier, maar
ten slotte moesten zfl wijken en rnkten
de Engelschen Bagdad binnen.
Dit succes der Engelschen ls hoofd
zakelUk te danken aan de reeds ge
melde verzwakking van het Tnrksche
leger in Mesopotamlë.
Door vermindering van krachten
moet thans reeds de Tnrksche vleugel
ln Persië voor den drnk der Russan
wijken, die, zooals bekend, naar
Kermansjah in de richting van Meso
potamië oprukken.
Het verlies van Bagdad is niet alleen
voor de Turken maar ook voor de
Dnltschers van zeer groote beteekenis,
daar de weg naar het Oosten naar de
Perzische golf thans voor de Dnltschers
atgesneden is.
Slechts het eerste deel van den
grooteu spoorweg naar het Oosten,
de lUn BerlijnConstantlnopel, is
taanB nog geheel ln Dnitsche handen.
Aan het einde van den Bagdadspoor,
die een Dnitsche onderneming is, sUn
thans de Engelschen ln de hoofdstad
van Mesopotamlë gelegerd.
Den Tarken moet het verlies van
Bagdad büzooder zwaar vallen.
Bagdad was een heilige stad, waar
over de meeat fantastische verhalen
steeds de rondte hebben gedaan. Wie
de bekende sprookjesverhalen van
de „Dnlzend en één nacht" heeft
gelezen, weet dat Bagdad de ztad der
oude Kaliefen was.
Sinds 1638 was Bagdad vast in
Turksuhe handen.
Het werd ln 751 gesticht en spoe
dig de residentie der Kaliefen, van
wie voornamelijk de nit de llteratunr
bekende Kalle! Haroen-al Raijld de
stad tot een centrum van weten
schap en kunst maakte.
In de 13e eeuw werd Bagdad door
de Mongolen verwoest en ln de 15e
eeuw opnieuw ln brand gestoken.
In 1534 veroverden de Tarken de
stad opnieuw, maar verloren haar in
1623 weer aan de Perzen. Eerst ln
1638 kwam zU voor goed aan Turkje.
Eenige bijzonderheden van daze
merkwaardige stad mogen hieronder
nog volgen.
Het nlenwe en grootste deel van
Bagdad ligt op den Oosteljken Tlgris-
oever en ls met schipbruggen aan het
onde, Westelijke deel verbonden.
De citadel getuigt nog van de oude
sterkte en de moskeeën en poorten
van vergane schoonheid.
Driekwart van de ongeveer 200.000
inwoners «flo Mohammedanen, verder
zjjn er 8000 Christenen en 40 000 Joden
De bevolking vervaardigt kostbare
Hg veilig. De acte van oompag
nonschap die hem als een zwaren last
gedrnkt had, was nu in witte asch
vergaanzijn naam wae uitgewischt
van dat gevaarlgke prospectus over
de SaharamaatachappU, die sprak
over mlllloeuen die gegeven zonden
worden zooals vroeger het zilver in
den tUd van Salomo, als lets van geen
belang. De strengste kritiek kon niet
aanmerken, dat hU ook maar een hei
ven cent voordeel van de zaak gemaakt
had, inderdaad wanneer de krach
zon komen, zou x$n vrijwillig afstand
doen van de voordeelen zUn orediet
slechts knnnen verhoogen. HU had
met vuur gespeeld, doch was er zon-
der brandwonden afgekomen. HQ
herinnerde zich niet, dat hU sedert
zUn jengd znlk een gevoel van lucht
hartigheid en opgeruimdheid gehad
had. Niet voor mlllioenen ponden
sterling zon hU weer terug gaan om
goad te vergaren in dat mansoleum
van reputaties. Gelukkig had hU
niemand, die afhankelijk van hem
was, bU zou op de een of andere
manier wel zjjn stokje brood, een
eerlijk stukje brood, verdienen.
HU liep vlag de straat door en
danste van vrengde als een kind, ja,
gaf zelts een straatveger tegen wlen
hU aanliep een kwartje tot vergoediog.
Zoo bereikte hU Mansion House, de
politie verdacht hem van een weinig
aangeschoten te sUn. Daar klom hU
weefsels en tapUten.
Do Bagdadspoor, waarover wU hier
boven reeds spraken, ls van joegen
datum. In 1899 werd door de Tarken
de ooncessis daarvoor gegeven. Thana
loopt de spoorweg van Konia naar
Bagdad en Basra. HU zon eindigen
aan de Perzische Golf, doch daar
Engeland zich destUds hiertegen ern
stig verzette, was Turkflo genood
zaakt, de concessie voor de l(|n van
Bagdad tot aan de Perzische Golf
terng te koopen.
Een Renter-telegram nit Peking
meldt, dat het Chlneesche Huls van
vertegenwoordigers ln geheime zitting,
met een meerderheid van 300 stem
men, de diplomatieke staatkunde der
regeering goedkearde en besloot, de
betrekkingen met Daltschlasd af te
breken.
De Senaat heeft met 158 tegon 37
stemmen de politiek van de regeering
goedgekeurd, met inbegrip van het
afbreken van de betrekkingen met
Dnitscbland.
WS bespiaken vroeger reeds, welke
gevolgen dit voor Dnitschiand kan
hebben.
In hoofdzaak is de oorlogsverklaring
van Cnina een overwinning van de
diplomatie der geallieerden te noemen.
De Dnitsche schepen ln China znllen
thans wel allereerst ln beslag worden
genomen en het ls tevens ts ver
wachten, dat de groote ffaancieele
belangen van Dnitschiand in Cnina
ernstig geschaad zullen worden.
Een der Reliefschepen, dat zjn de
Amertkaansohe schepen met voedings
middelen bestemd voor de noodlUden-
de Belgische bevolking, is door een
Dnitschen onderzeeër getorpedeerd.
Dnitschiand had van de Engelsche
regeering een opgave verlangd van
do havons waaruit do Reliefschepen
vanuit Engeland zouden vert-ebkeu,
waaraan van Engelsche zUde, waar
men bljkbaar van oordeel was, dat
wanneer Dnitschiand ook deze schepen
wenschte te torpedeeren, het slechts
zich zelve te kort deed, niet wenschte
te voldoen.
Het getorpedeerde schip de „Stor-
stad', had een gezegelde verklariDg
van het Dnitsche consulaat te Buenos
Ayres, dat aan het schip een vrüge-
leide zon gegeven worden door alle
wateren en dat het niet door Dnitsche
dulkbooten zou lastig gevallen worden
omdat het aan alle elschen van een
Belgieoh Reliefschip voldeed.
Dit vrijgeleide ls niet in staat ge
bleken, de „3torstad* te beschermen.
Het schip, dat alle kenteokenen als
Reliefschip droeg, is op klaarlichten
dag, zonder eenlg onderzoek, door
een Dnitschen onderzeeër getorpe
deerd.
Men ziet hierin algemeen een nlenwe
dnlkbootdaad, die door de Dnitsche
regeeribg onmogelijk kan worden
goedgekeurd en waarvan de verant-
woordelUkheid dns weer den betrok
ken marineofficier treft.
Maar van tweeën een óf de ln tru-
ties aan deze commandanten zQ n zeer
boven op een tram, die reeds vol was
met vermoeide, xorgerljjk uitziende
klerken, die na naar hnts gingen na
een langen dag van hard werken
voor hongerlooneH In dit gezelschap,
in de kille atmosfeer verdween iets
van zQn enthuslasme. HU dacht er
over, dat binnen een jaar, of op xQn
hoogst twee jaar, het landgoed ïar.
leys, waar zUn familie reeds eenwen
gewoond had, onder den hamer zon
komen. Waarom had hU Aylwards
aanbod toch niet geaccepteerd, en
hom die oude fetisoh niet voor 17 000
verkocht. Dit zon met de aandeelen
van de Sahara-maatichapp(j niets lë'
maken hebben gehad, en als een rUk
man een reuzenaom wenschte te geven
voor een curiositeit, dan kon h(j dat
zonder aarzeling of schaamtegevoel
aannemen.
Het sou tenminste voldoende ge
weest z$n om Tarleys te redden,
waar op stnk van zaken toch slechts
een 20.000 hypotheek opstond fl{j
had volgens een ingeving gehandeld,
een zeer eigenaardige ingeving, ec er
was niets aan te veranderenmisschien
kwam het doordat zijn oom altjjd
zeide, dat het ding unique was, of
misschien omdat onde Jeekie, z(jn
negerkneoht het zoo vereerde, en
beweerde, dat het „geluk" bracht.
Hoe het wezen mocht, UU bad beslist,
en er was nu niets san te veranderen,
Wordt vervolgd).
