N°. 14 1917
Donderdag 1 Februari
104de jaargang.
Steenkolennood.
94 FEUILLETON,
WAL IER.
Uitgave dexer Courant geschiedt Maandag', Woensdag- en Vrydaga«fond
uitgezonderd op (eestdagen.
Prf» par kwartaal, in Goes f 1,—buiten Goes, franco f 1,25.
AfzonderUjke nommert 5 cent.
unending van advertantldn op Maandag:, Woenadas
en VRIJDAG vóór 19 uien.
DeprgsdergewoneadvertentiSnisvan 1-5 rogais 50 ct„ elks rage) m eer HOet
BJ directe opgaaf van driemaal plaatsing derxelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwoigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbent t
dankbetuigingen worden vso 1—10 regels h f S,— berekend
Bewijsnummers sent.
Teleloonnumnser t'i
Ustgava vu do Nataal. Vuiaootsckap Gjcsshe Coaraat". BiiMtrar G W. tah Babnivbib.
Juist op het oogeublik, dat de
uiterste bezuiniging op steenkolen ge
boden is, heeft de felle vorst de be
hoefte aan het onontbeerlijke zwarte
goud dubbel groot gemaakt.
Waar eenigzins mogelijk werd door
rijk en gemeente het voorbeeld tot
bezuiniging gegeven.
De spoorwegmaatschappijen voerden
een beperkten treinenloop in, de scheep
vaartmaatschappijen een minder snelle
vaart voor de Atlantische stoomers en
de gemeentelijke gasfabrieken stelden
ten eigen nadeele een premie op het
spaarzaam gebruik van licht- en kook-
gas vast.
Zoo werd van alle zijden er toe
medegewerkt, het tekort aan steenkolen
in het dagelijksch leven zoo weinig
mogelijk hinderlijk te doen zijn.
Want een tekort aan brandstof be-
teekent voor eeu zeer groot deel der
bevolking gemis van warmte.
De kolennood deed de prijzen stij
gen en het is te begrijpen, dat daar
door juist het minst kapitaalkrachtige
volksdeel van brandstoffen verstoken
dreigde te worden.
En dit is juist iets, dat veel drin
gender een ingrijpen van hooger hand
behoefde dan een geregelde voorziening
van levensmiddelen.
Wie op een oogeublik geen aard
appelen of slechts een beperkten voor
raad brood kan krijgen, zal er allicht
in slagen, zijn hongerige maag met
andere voedingsstoffen te vullen.
Maar wie geen steenkolen krijgt is
noodwendig aangewezen op audere en
in den regel duurdere brandstof als
hout en turf, die sneller door de kachel
gaan en in den regel vrij wat minder
warmte geven.
En hoevele on- en minvermogenden
zijn er niet, die dit duurder stook-
materiaal niet kunnen betalen, wanneer
het zelfs in voldoenden voorraad te
verkrijgen zou zijn.
Door de hevige vorst der laatste
dagen zien wij de steenkolennood de
dezer stede als het ware door-een ver
grootglas.
De particulieren, die niet zoo voor
zichtig geweest zijn, bij het begin van
den winter een voldoenden voorraad
brandstoffen op te doen, zijn thans in
de noodzakelijkheid, van den eenen
steenkolenhandelaar naar den anderen
te loopen om overal te hooren ver
kondigen, dat de voorraad uitgeput is
en dat niemand weet wanneer er weer
brandstof verkrijgbaar zal zijn.
Er is hier en daar nog wat anthra-
ciet, doch dat is bestemd voor de rijks
gebouwen.
De Coöperatieve kolen vereeniging
heeft reeds geruimen tijd haar leden
in den steek gelaten.
Nog enkele weken daarna hebben
Historische Bomen
door
M. C. VAN DEN ENDS.
(Nadruk verboden).
Gij zult echter boete doen. Gij gaat
voor minstens twee jaar op reis. Ge
durende dien tjd hebt ge gelegenheid
n te beteren, en tevens zult ge haar
leeren vergeten, die u minder dan
ooit aai wenschen toe te behooren.
Belooft ge te doen, wat ik begeer V*
Ja, heer, ik aal gaan I' antwoordde
'Dirk geheel verpletterd. Hü zag nu
paa klaar het ichandeiyke van zgn
handelwjze in.
.Goed, lk houd u aan die belofte I*
xei Adriaen en daarna wendde hij
zich tot Julia.Laat ons nu vertrek
ken, kind. Niets behoeft ons hier
langer op te houden 1"
Nu bleek het, dat de oude edelman
een vrouwenhart nog niet goed be
greep.
HO stond versteld, toen hy haar
met betraand galaat en uitgestrekte
hand tot Dirk zag gaan.
Dese was z(n aandoening niet
langer meester. Snikkend smeekte hy
de steenkolenhandelaren een gruismeng-
sel van het merk „Limburg mijn
vaderland" verkocht, dat wel veel geld
kostte doch geen warmte gaf en zijn
daarna met de levering van turf en den
zgn. gepersten veengrond begonnen, die
hij liooge uitzondering tegen oorlogs-
prijzen verkrijgbaar gesteld werden.
Dat is dien steenkolenhandelaren
niet kwalijk te nemen, want waar niet
is, verliest zelfs de keizer zijn recht.
Maar de man, die zijn eenigen en laat-
sten grniszak in het kolenhok op ons
administratiekantoor ledigde waar
nu administratie en redactie noodge
dwongen bij een klein „salamardertje"
vereenigd zijn vertelde van de
vele armen en behoeftigen, die met
tranen in de oogen om kolen smeek
ten, welke de handelaren hun niet
meer kunnen geven.
En dat is bij de vorst van de laat
ste dagen een onhoudbaren toestand.
Nu kou te lijden is erger dan weken
lang beperkt te worden in de keuze
van zijn voedsel.
De Rijkskolendistributie heeft Dins
dag de volgende zeer practisehe wenken
gegeven
Hoewel op het oogeublik in
verband met de felle koude heel
veel huisbrandstof gebruikt wordt
en dus de behoefte aan huis-
brandstof groot is, mag dit niet
ten gevolge hebben, dat door de
kolenhandelaren voor authraciet,
eierkolen en kachelkolen hoogere
prijzen worden gevraagd, dan aan
gegeven zijn in de circulaire van
den minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel, dd. 15 No
vember 1916aan de burgemeesters,
te welen f 2,20 voor Limburgsche
en Üuitsche anihraeiet, f2,50
voor Belgische anthraciet, f 1,60
voor eierkolen en f 1,75 voor
kaehelkolen, alles per H.L., franco
buis.
Op deze prijzen kan alleen voor
sommige, ten opzichte van de
vracht ongunstig gelegen plaatsen,
met goedkeuring van de Rijks
kolendistributie, eeu uitzondering
worden gemaakt.-
Mochten derhalve toch hoogere
prijzen gevraagd worden, dan wordt
het publiek in zijn eigen belang
verzocht zich te wenden tot den
burgemeester der betrokken ge
meente.
Het ligt in het voornemen van
de Rijkskolendistributie om, moch
ten dergelijke gevallen haar be
kend worden gemaakt, den be-
treffenden handelaar van het verder
betrekken van kolen uit te sluiten.
Maar we vragen ons in gemoede af,
wat we aan een dergelijke fraaie rege
ling en prijsbepaling hebben wanneer
er absoluut geen kolen te verkrijgen
zijn.
In Middelburg was dit dezer dagen
nog wel het geval.
Julia vergiffenis voor zijn laakbaar
gedrag, en hartstochtelijk koste b(j
haar hand.
,M{n vriend, wat ge miadeedt, ge
schiedde nit liefde voor mj. Ik ver
geef u volkomen. Ik gevoel me zelfs
gestreeld, dat znlk een veelbelovend,
dapper, doortastend edelman mij met
zoo'n kracht begeert, geen hinderpaal
tellend. Ik verzeker n, dat het mj
leed doet, dat ik n met m(jn weder
liefde Diet gelukkig maken kan. Ook
dank ik n, dat ge Walter gered hebt.
Tracht in den vreemde de ongelok-
kige Julia te vergeten!"
Dit zeggende, zag ze hem vol mede
leden aan.
Daarna verwijderde ze zich snel.
Weinige oogenblikken later heerich-
te in heer Dlrk'a woning doodsche
stilte.
Voor 't raam oogde bfl de vertrek
kende na, wier koet» omstnwd werd
door gewapend gelelde. Af en toe
looide hg een diepe zucht en wreef
met den rng van zijn haad zijn door
tranenvocht benevelde oogen.
Zelfs toon de groep heel ln de verte
zleh aan hem slechts vertoonde all
een kleine stip en de aich snel voort
bewegende personen niet eens meer
ffaow te onderscheiden waren, stond
hfl daar nog. Dirk wist, dat xfjn aan.
■lag waa mislukt, en dat al) na dit
incident nimmer de zgne aon worden.
Wie hier van het gebrek de schuld is,
willen wij op het oogenbük buiten be
schouwing laten.
Wij mogen vertrouwen, dat er van
gemeentewege gedaan wordt, wat er
gedaan kan worden en herinneren ons
nog heel goed hoe in de jongste raads
vergadering de burgemeester de vele
moeilijkheden geschetst heeft, die een
gemeente om steenkolen te krijgen
heeft te overwinnen.
We hebben thans onze kachel volge
stopt met alles wat maar branden wil
zonder eenige warmte te krijgen.
We hebben op zolder een petroleum
kachel ontdekt en als een kostbaar
kleinnood naar beneden gebracht.
Zoolang er nog petroleum is, zullen
we althans eenige warmte hebben.
Maar als ook de petroleum niet
meer te krijgen zal zijn
Eu zoovelen zijn er, die zich
niet in het bezit van eeu dergelijke
minder aangenaam ruikende warmte-
bion verheugen, die kou moeten
lijden omdat er nu eenmaal geen
brandstof voor hun kachel meer te
kou pen is.
Maar laten we niet meer klagen,
want er is uitkomst gekomen.
Het gemeentebestuur heeft gepubli
ceerd, dat voor de ingezetenen een
beperkte hoeveelheid eierkolen ver
krijgbaar zou worden gesteld tot een
hoeveelheid van niet meer dan één half
mud per gezin.
Het distributiebureau zou daarbij zijn
medewerking verleenen.
Wanneer zouden die kolen verkrijg
baar zijn f
De omroeper zou het tijdstip wel
bekend maken.
Inderdaad heeft deze gemeente-
dienaar, de groote concurrent van de
stedelijke nieuwsbladen, op alle hoeken
der straten zijn krachtig geluid doen
hooren.
En die in de huizen zaten, staakten
een oogenblik hun conversatie
en vroegen elkaar wat er omgeroepen
was, waarbij ieder iets van „de burge
meester maakt bekend" en van „brood
kaarten" gehoord bad, zonder strekking
en beteekenis van de mededeeling ver
der te kunnen omvatten.
Over „eierkolen" wist niemand iets
te vertellen.
Gepubliceerd daarover was verder
niets, ook niet door het gemeentelijk
distributiebureau, waarvan een alge-
meene verwarring het gevolg is geweest.
Gisteren was aan dit bureau een
kennisgeving aangeplakt, dat de bons
voor de lang begeerde eierkolen daar,
en de kolen zelf bij de handelaren ver
krijgbaar waren.
Het gevolg was, dat het gistermiddag
al storm liep om bons, waarna echter
medegedeeld werd, dat deze eerst heden
te 9 unr zouden verkrijgbaar zijn.
En andermaal stond heden na negen
uur een dringende, de straat versperrende,
volksmassa voor de deur van het ge-
Het was, alsof een groote leegte in
z^n ziel ontstond; ja, alsof een stak
van zf]n ziel tras afgescheurd.
Veel liover ware 't hem geweest,
dat ze hem, diep gekrenkt over z(|n
laag bedrijf, den rog toegekeerd had,
want haar vriendelflke woorden klon
ken hem voortdurend in de ooren als
muiiek. Dy had er haar te meer om
lief, waardoor hjj haar sterker miste.
De oude bediende, die reeds een
dertigtal jaren z(|n vader als lfjfknecht
ter zyde stond en hem nu dezelfde
diensten bewees, alleen met dit onder
scheld, dat hy vaak een toon aansloeg,
alsof by voogd over den „jongen heer*
was, wekte hem uit zgn droef gepeins.
Geheel de belangen van zyn meester
toegedaan en met hart en ziel voor
hem y verend, had hfl groot medeJflden
met hem. Al was hem niets ln ver
trouwen meegedeold, toch was hy
goed op de hoogte van 't gebeurde.
Hier ving hfl wat op, daar zag hg
Iets en 't een by 't ander gevoegd,
vormden zfln waarnemingen een goed
verbandhoudend geheel. Met niemand
sprak hy er over. Met zgn muts in
de hand en in gebogen houding, ver
toonde hy zich ln de deuropening en
vroeg orderdanig, of de koetsier nog
moest Inspannen.
Ëfl deze vraag zag hfl heer Dirk
met zyn helder blauwe oogen vrfl aan
en wachtte eerbiedig zyn bevelen af.
meentelijk distributie-bureau.
Waarna werd medegedeeld, dat de
bons eerst om half elf zouden verkrijg
baar zijn.
Wat beteekent nu die gekheid
Waarom moest aan dit bureau reeds
gisteren een kennisgeving aangeplakt
worden, dat bons verkrijgbaar waren,
die toch niet konden afgegeven worden
Hoevele mannen en vrouwen worden
daardoor in de hoop op een kleine
hoeveelheid van de zoozeer begeerde
kolen, niet noodeloos uit hun werk
gehaald.
Wij prijzen het, dat het gemeente
bestuur bons, al is het dan ook weinig,
voor de ingezetenen beschikbaar stelt,
maar wij zouden er ernstig op willen
aandringen, te bevoegder plaatse en
zoo nauwkeurig mogelijk te publiceeren
waar, wanneer en hoe laat deze ver
krijgbaar gesteld worden.
Wie thans den omroeper niet ver
staat krijgt geen kolen.
En wie op de mededeelingen voor
de ramen van het distributie-bureau
afgaat, krijgt slechts een half mud nadat
hij van het kastje naar den muur ge
stuurd is.
Het tijdstip waarop de bons kunnen
worden afgehaald zal nader worden
omgeroepen, zegt een publicatie in
ons vorig nummer.
Dat velen, mannen en vrouwen, telkens
weer vergeefs naar het gemeentelijk
distributie-bureau zijn geloopen, is het
beste bewijs, dat deze wijze van publi
ceeren allerminst de voorkeur verdient.
Ilier moet terdege worden ingegrepen,
Ter voorkoming van verkeersstrem
ming moeten de bons voortaan op ver
schillende plaatsen verkrijgbaar worden
gesteld, tenzij aan een regeling als bij
de verstrekking van gemeentelijke
distributieboekjes, naar alphabetisc'ne
volgorde der namen, de voorkeur wordt
gegeven.
Wordt dan op behoorlijke w(jze be
kend gemaakt waar en wanneer de bons
te verkrijgen zijn, dan zal veel teleur
stelling en verontwaardiging voorkomen
kunnen worden
En dan zal het niet meer voorkomen,
dat willekeurig de een reeds Dinsdags
morgens wordt geholpen terwijl den
ander wordt medegeeld, dat eerst
Woensdagsmorgens de gemeentelijke
bons verkrijgbaar gesteld zijn.
Een bediende van onze administratie,
die wij hedenmorgen om half elf, nadat
hij zich reeds om negen uur vergeefs
aangemeld had, opnieuw naar het dis
tributiebureau zonden, kwam kwart over
twaalf moe van het dringen en stijf
van de kou weer op ons kantoor terug.
Hij was toen, dank zij zijn volhar
ding en zijn stevige beenen, in het
bezit van een bon voor een half mud
eierkolen.
Maar er was bijna evenveel brand
stof noodig om hem weer warm en op
zijn verhaal te krijgen.
Terwijl wij dit schrijven, duurt de
Zyn rug was gekromd onder den
last der jaren en onder 't juk der
dienstbaarheid, dat or evenwel nooit
drukkender wat goweesf voor hem
dan hy dat zelf wilde, want zyn hoer
kon niet beter voor hem zyn Die
man was een geboren bediende, die
voor zyn meester zen willen sterven
als een hond. Als men hem nlt zfln
sfeer rnkte, ging hy dood. Zóó waren
er vroeger meer.
Langzaam wendde Dirk 't hoofd om
en zeide:
„Stoffel, lk zal nu niet nltryden,
maar stel dit nit tot morgenochtend.
Ga de koffers Inpakken voor een
langdnrlge reis en hond u gereed voor
de afreis, want ge znlt me verge
zellen 1"
„Goed heer, niets liever, maar ver
oorloof me één vraag!"
„Welnu?"
„Waarheen gaat de reis?"
„Ja, dat weet ik zelf nog niet,
Stoffel. Je znlt dns je nieuwsgierigheid
niet bevredigd zien 1"
Mynheer gelooft toch niet, dat ik
nieuwsgierig ben Ik vraag 't maar,
om te weten, wat ik moet inpakken.
Gaan we naar 't Noorden of naar 't
Zuiden Voor koude en warme landen
maakt dit ln de kleeding zoo'n ver
schil I"
„Ja, ja, je weet het wel goed te
praten. Waarheen aon je denken dat
bestorming van het distributieburea
voort.
Men vertelt ous van vrouwen, die
om één uur sluitingstijd hun
plaatsje in de voorste rij niet wilden
verlaten, uit vrees anders om twee uur,
bij de wederopenstelling van het bureau,
haar kans op een kolenbonnetje te
verliezen.
Die menschel) staan uren lang in de
kou voor een bon voor een half mud
eierkolen.
Dat is een toestand, die dringend
verbetering eischt.
Inmiddels is er gegronde hoop, dat
hij het invallen van de dooi, de kolen-
voorziening niet meer zulke moeilijk
heden zal veroorzaken dan thans.
Trouwens het werd tijd.
De vriesdagen van Januari 1917
zullen in menig Goesch huisgezin in
minder aangename herinnering blijven.
.Buitenland.
De strijd in en buiten Europa.
Dutischland's gevaarlijkste wapen is
ongetwijfeld de duikboot.
Want waar zijn voornaamste vyand
de grootste maritieme mogendheid ter
wereld is, een eilanden rflk, dat voor
zjjn verdediging op een sterke oorlogs
vloot en voor zyn voedselvoorziening
en voor handel en nyvorhold uitslui
tend op de zeevaart ls aangewezen,
daar spreekt het vanzelf, dat dednlk -
boot als ichsepsvernleler den vijand
op zyn zwakste plek moet aantasten.
Waar esn dnikboot botrekkelflfc
spoedig gefabriceerd kan worden en
vele onderzeeërs tegen de kosten van
sen moderne kruiser opwegen, ls het
begrflpeiyk, dat de Dmtsche marine,
autoriteiten voor den strgd ter zee op
een zoo krachtig mogelyk voeren van
een duikbooioorlog aandringen.
Trouwens, waar de vloot der goal
lieerden bednidend sterker dan de
Dnitsche is, zon een gevecht van
kruisers Duttschland niets dan nadesl
knnnen brengen.
Slechts de dnikboot, het modern
zeewapen, slaagt er ln de blokkade te
verbreken en ongezien en ongehinderd
op leder gedeelte van den oceaan een
vy'andel(jken stoomer in de golven te
doen verdwijnen.
Engeland ls te treffen ln zyn koop
vaardij vloot.
Wanneer zfln koopvaarders totzinken
worden gebracht, gaan niet alleen
de voorraden munitie en voedings
stoffen voor regeering en volk ver
loren, doch wordt tevens de tonnen-
maat der Engelsche handelsvloot
geleideiyk verkleind.
Is een dnlkbootactie van langen
dnnr, dan kan de aanbouw van nieuwe
schepen geen gelflken tred honden
met de vernieling onder de reeds
bestaande en moet er noodzakeiyker-
wflza een tekort aan scheepsralmte
komen, dat den dagelykschen gang
van zaken in het eilandenrflk ernstig
dreigt te verstoren.
Zooals reeds meermalen geconsta
teerd werd, was de Engelsche handels-
ik 't beste eens koers kon zetten
„Mynheer Dirk, nw vader amuseerde
zich vroeger bijzonder in Frankrijk
en Boigié."
-Goed. My is 't om 't even. Morgen
ga je mee naar Vllsslngen. Vandaar
xellen we naar Antwerpen I"
Zoo liet heer Dirk zich leiden door
zyn tronwe bediende. „Waarhoen?*
't Was hem om 't even.
Den volgenden morgen was zyn
huls gesloten. HjJ ging volgens be
lofte een reis ondernemen. En die
dnnrde jaren. Hy stierf als vrygezel,
weltedaagd. Julia zag hem nooit meer.
Had de nlttocht van heer Adriaen
met zyn volgelingen veel opzien ge
baard en Btof tot allerlei gissingen
gegeven, de aankomst van Walter in
zgn zonderling kostnnm en diens af
gemat en slordig voorkomen gaf veel
te denken. Dat er iets gebeurd was,
stond vast.
Toen heer Adriaen eindelgk terug
keerde en de manschappen zich gingen
verspreiden, omdat ze niet meor noo
dig waren, bleek de belangstelling
levendiger dan ooit.
„Een klopparty gehouden?" vroeg
een bnrger aan een der ruiters.
„Niet mjt al, vriend. Een uitstapje,
anders niets I" gaf deze ten antwoord,
getronw aan zfln consignes.
(Wordt vervolgd).