N°. 154 1916
Zaterdag 30 December
103
jaargang.
WALTER.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
DISTRIBUTIE-WET
FEUILLETON
de
BOESCHG
i g*vs dezer Ooarsnt geschiedt Maandag-, Woensdag- an Vrijdagavond
altgasonderd op feestdagen.
Pr|i por kwartaal, ln Gooi f 1,—, bulten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijk* nommari 5 cent,
Snaentilng ran adreitentlSn op Maandag, Woenadan
en VRIJDAG vóória uren.
De prjs der gewone advortontien li van !-5 regel* 50 ct., elke regel meer 10 et
B| directe opgaaf van driemaal plaat»ing derielfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend;
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen wordets van 1—10 regel* i f j,. baroksnd
BewSanuutmer* l «ent.
Telefoonnummer 88.
Uitgave van de Naaml, Veancotaeliap .öesseke Comrait". Birestew GL W. tah Babnivklu.
No. VIII.
Stille week.
De heer Jac. Wellemau, burgemees
ter van Krabbendijke, schrijft ons
Veilingen gesloten, marktplaatsen
weinig bezocht, de handel stil 1 Niet
stil in dien zin, dat heelemaal niet
zou worden gewerkt, want velen zullen
deze „stille week" benutten om boeken
af te sluiten enz., maar toeb stil, om
dat men enkele dagen af is van al
dat drukke gedoe, van aanloop, van
handelsgesprekkenstil, omdat de te-
lephoon niet gaat, geen telegrammen
binnenkomen enz., kortom in die „stille
week" kan men eens rustig werken
Zoo zal het velen gaan, maar niet
de Burgemeester en zij, die hem
terzijde staan, zullen in dat voorrecht
deel en
Een stormloop ter secretarie en dat
alles om hetznaiplun 1
Van nabij konden wij dat waarne
men en omdat ons bleek, dat bij het
„vriendelijk vragen om inlichtingen",
(zoo kondigen de menschen zich aan)
inderdaad zich nieuwe gezichtspunten
openen, meenen wij goed te doen (omdat
wij nu toch eenmaal zijn begonnen)
daarop nog even te wijzen
Moet bij de grootte van het bedrijf
ook het blijvend weiland worden op
gegeven
Is de gebruiker van gronden, in
'14, '15, zelfs '16 daar pas aange
komen, verplicht zich te schikken naar
de cultuur van zijn voorganger?
Moet iemand, die wat grond heeft
van kerk of diaconie en waarvan de
oppervlakte niet grooter is dan, in
plaatselijken maat, 100 roeden, zich
nu aan die bepalingen onderwerpen f
Voor dergelijke vragen staat de Bur
gemeester, omdat in het Regeeringsplan
dat alles niet volledig is omschreven.
Vandaar reeds de noodzakelijkheid
om eene „kleine commissie van be
trouwbare landbouwers" te benoemen,
teneinde door gemeenschappelijk over
leg tot eene goede oplossing te komen.
In onzen gedaclitengang zouden dat
zijn bf de plaatselijke bemiddelings-
bureaux, bf de besturen der dorpsver-
eenigingen. Met genoegen constateeren
wij hierbij, dat èn de Rijkslandbouw-
leeraar èn bet Dag. Best. der Z L. M.
een dergelijken wenk aan de Burge
meesters hebben gegeven Hoe nu de
oplossing zal moeten wezen, kunnen
wij voor elk bijzonder geval niet aan
geven, wèl meenen wij nog enkele
algemeene regelen te kunnen stellen.
Wij laten ons daarbij leiden door
80
Hiatorliche Roman
door
M. C. VAN DEN END!.
(Nadruk verboden).
Van alle kanten itroomden de koop
lieden en marskramer* en venter*
naar binnen en preten hun koopwaar,
wel wetend, dat x(j afnemer* zonden
vinden. Vooral zi), die levenimiddelen
aanboden, vonden rnimichoot* aftrek
ze konden brood en kaa* en melk
niet snel genoeg aanbrengen.
Wagenvrachten vol waren in een
ommezien verkocht en zij, die niet
over de middelen beichlkken konden
om den honger te stillen van zichzelf
en hnn gezin, kregen van overheids
wege voedael in overvloed. Het dnnrde
eenige dagen, vóór de erg*te teekenen
van 't beleg verdwenen waren. Er
ontatond langzamerhand ln het doen
en laten van de burgert weer wat
orde en regel. Met de levensgeesten
ontwaakte ook weer opnieuw de
handelsgeest.
Er werd weer koopman icbap ge
dreven. Smid en timmerman hanteer
den ln hnn werkplaatien weer hnn
gereedschappen.
den geest der wetWat is, wal kan
de bedoeling van deze wet. zijn f Een
Ministrieel „beroep op de Landbouwers"
geeft u daarop het antwoord 1
„Verbouw zooveel mogelijk volks-
voedsel, of die gewassen, welke aan de
volksvoeding ten goede kunnen komen 1"
Deze grondgedachte moet dus voor
staan bij de uitvoering der wet, maar
daarnaast mogeu practische overwegingen
gelden, omdat ook de Minister zelf
blijkbaar dit standpunt heeft inge
nomen. Wanneer bovenstaande in het
oog wordt gehouden, dan lijkt het ons
niet moeilijk aan den geest der wet te
voldoen, zij het dan ook, dat men te
wachten staat op- en aanmerkingen
van de zijde der belanghebbenden I
Dat laatste zal toch niet voorkomen
kunnen worden, en wij geven onzen
collega's de volgende dichtregelen in
overweging
Al is een ieder niet content,
Ik trek gerust mijn tractement;
Geen Burgemeester is zoo goed,
Dat hij aan iedereen voldoet
En nu ons antwoord op de hierbo-
vragen
weiland kan, dunkt ons,
buiten beschouwing blijven wèl achten
wij het gewensebt, dat bij 't opgeven
der grootte van het bedrijf, hiervan
met eene enkele opmerking wordt
kennis gegeven Zeker vallen er niet
buiten de zoogenaamde kunstweiden.
Om eene juiste beoordeeling te kunnen
krijgen over het volledig bedrijf, achlen
wij het hoogst gewenscht, dat deze
mede bij wijze van „noot" of „op
merking" worden genoemd. De „com
missie" kan bij bet goedkeuren van
het zaaiplan daarmede rekening hou
den Wij weten wel, dat alles staat
met zooveel woorden niet in de „Wet",
maar het komt ons voor, dat iemand,
die in den tegenwoordigen tijd, vooral
in onze streek, eene knnstweide be
houdt met het oog op 't houden van
melkveeook langs dien kant de volks
voeding in de hand werkt, wat bij den
verbouw van andere gewassen in reke
ning kan worden gebracht.
De tweede vraag, welke wij stelden,
was of hij, die pas dit of het vorige
jaar zijn grond in gebruik kreeg, zich
had te schikken naar de cultuur van
zijn voorganger. Volgens den letter der
wet zouden wij kunnen antwoorden:
neenImmers de Minister schrijft:
„Waar door oorzaken buiten toedoen
van den tegenwoordigen exploitant geen
gegevens omtrent den verbouw in de
jaren 1918, 1914 en 1915 beschikbaar
zijn, daar zult gij, Burgemeester, voor
lichting behoeven." Met andere woor
den, de commissie zal hierover hebben
te oordeelen en moet zich daarbij laten
leiden door de groote grondgedachte
der beschikking zooveel mogelijk volks-
Alle* lag zóó lang atll, dat ze nn
de handen vol kregen. Maar toch viel
er nog een eigenaardige drnktewaar
te nemen, die met hnn werkkring
niet* uitstaande had.
Op aller lippen zweefde eenzelfde
naam. Aller gedachten concentreerden
zich om een heugelijke gebeurtenis.
De geiprekken In hniikamer en
glldehul*, ja, op itraat en plein, werden
gevoerd over het hooge bezoek, dat
Middelburg te wachten itond.
Het gold een hooge per*oonl(jkheld.
Prin* Willem van Oranje, beroemd
al* veldheer, maar nog meer gewaar
deerd al* bekwaam *taat*man, de
leider der antl-SpaanschgesInden, die
met helderen, verruimden blik overal
doortastend en beleidvol optrad en
Ingreep, de groote vrijheids held, die
langzamerhand als redder en vader
des Vaderland* beiehouwd werd, zou
Middelburg beioeken en komen rege
len, wat bij den nlenwen itand van
zaken noodig bleek.
Den 24tten Febrnari deed h(j i(jn
Intocht. Met ongedekten hoofde kwam
't stedelijk beitnnr hem tegemoet en
beloofde hem trouw. De ilentel* der
■tad bood heer Boy*ot hem aan ten
teeken, dat ie ln zijn hand wa*. Er
heertchte alom groote vreugde en
opgewektheid en met alle eer werd
hQ ontvangen. En toeh had de weer
barstige itad van den Print eigenlijk
bestraffing te wachten. HQ kwam en
ion 't wel of wee over de veite nit-
voedsel verhouwen 1 Het practisch resul
taat zal dus wel wezen, dat in de
meeste gevallen wèl met de cultuur
van den voorganger zal worden rekening
gehouden.
De derde vraag hield in, of zelfs de
meest kleine bedrijven aan deze bepa
ling zijn onderworpen, Juist door deze
gebruikers wordt de secretarie bestormd
en elke Burgemeester, die eenigszins
de practijk van den Landbouw kent,
zal gevoelen, boe juist die klachten
billijk zijn 1 In verband met eene oor
deelkundige vruchtwisseling zijn deze
menschen aan een bepaald zaaiplan
gebonden, en diep zou het worden
gevoeld in hun bestaan, als van hooger
hand zou worden ingegrepen Op het
massa-aantal kan dat weinig invloed
uitoefenen, vandaar onzen wensch
om dergelijke dwergbedrijfjes uit te
schakelen
Kan onze Z. L. M. daarvoor niet
spoedelachend zorgen
Het zou besparen een massa werk
aan de Burgemeesters,
het zou geven een ruggesteun aan
den kleinen boer en
het Land zou er niet door worden
1
Van verschillende zijden ontvingen
wij in verband met „het zaaiplan"
onderscheidene brieven. Zooveel moge
lijk hebben we deze beantwoord, maar
toch zouden wij belanghebbenden wiHen
aanraden Gaat naar uw eigen Burge
meester
(Nadat dit geschreven was, ontving
de heer Welleman uit Den Haag een
telegram, luidende als volgt„Geen
uitzicht op wijziging zaaiverbod voor
kleine bedrijven".)
Buitenland.
De strijd in en bniten Europa.
Dit hebban de Daltiche en Amerl
kaansche not»'* dan toeh uitgewerkt,
dat de vredeigeruchten, de plannen
voor eventneele conferentie* op het
oogenblik niet van de lucht z(jn.
Waarnaait evenwel uit de entente-
landen, zelfs uit het ioo zeer ver
nederde Roemenië, nog steed* de stem
dar onverzoenl(jken klinkt, da item
van hen, die nog altijd gelooven in
de verplettering van de vijandelijke
combinatie en den oorlog niet eerder
beólndigd wenschen te zien.
In de troonrede, dezer dagen in het
Roemeen eehe parlement op Russisch
grondgebied gehonden, wordt met een
bewonderingiwaardig optimisme ge
zegd, dat de leven*- en raibelangen
ran het Roemeeniche volk den oorlog
tegen Oostenrijk-Hongarije noodig
maakten, daar deze monarchie ln zijn
tegenwoordigen toestand niet meer als
factor in het Enropeescbe evenwicht
kan blijven bestaaD.De oorlog heeft veel
spreken.
Volgen* oorlogsgebruik zou plun
dering kunnen volgen b(j de overgave.
Toen de troepen binnentrokken,
eenige dagen geleden, hadden zij er
ook op gerekend, vaBt en zeker, dat
>1 aan den zlag konden. Vooral de
vreemde honrllngen van de bende
van Dumont hunkerden naar dat veel
belovende tgdstlp, waarop zij zich
konden toeeigenen, wat onder hnn
bereik viel, zonder zleh aan ieta te
«toren of om Iemand te bekommeren.
Een plundering van een belegerde
■tad behoorde tot het aangename deel
van hun bedrijf. En zoo'n buiten
kansje lieten ze zich niet ontglippen.
Vaak ging die gewelddadige afitand
van have en goed gepaard met on-
menichelUke wreedheden, met moord
en brandstichting.
Niet dan met de nlterste moeite en
op uitdrukkelijk, streng bevel van
heer Boysot warden de burger* voor
overlast gevrjwaard; eerst zou de
beslissing van den Prin* worden af-
gewaoht. Deze stelde soldeniers en
poorters beiden tevreden. Ds stad
moeit een niet geringe oorlogschatting
opbrengen om plundering te voor
komen.
Toen de Prins echter f 300,000
eiichte, sloegen allen de handen ln
elkaar en smeekten hem vermindering
van straf, niet hij machte zjnde tot
het bijeenbrengen van zooveel geld.
Eindelek liet hQ zich bewegen. Z(j
leed over Roemenie gebracht, doch
koning en volk blijven overtuigd van
de overwinning der geallieerden en
zijn besloten aan hun zijde krachtig
te blijven strgden.
Ook de Russische berichten lulden
niet erg hoopvol voor oen spoedigen
vrede. Hoe verder de Russische legers
lu de Dobroedsja teruggedrongen
worden, des te luider klinkt van die
zflde de verzekering, da Ruslatdden
■trgd niet zal eindigen voor de vijand
machteloos en verpletterd zal zjjn.
In tegenstelling met deze oorlogs
kreten bljjkt uit de telegrammen uit
Frankrijk en Engeland, dat de regee
ringen zich opmaken, de vredesnota's
ernstig eu weloverwogen te beant
woorden.
Dat Dultschland en Ooitenrgk san
desen bloedigsten aller oorlogen een
eind gemaakt wenschen te zien, kan
uit hun vredesoproep voldoende
bijkan.
Zy hebben dan ook niet lang ge
wacht met den president der Ver-
eenlgde Staten een antwoord op zijn
verzoeningspoging te doen toekomen.
Het Dnitsche antwoord publiceerden
wij reeds uitvoerig, het Ooatenrgkiehe
is ln den zelfden geest. Men geeft dan
president te kennen, dat sfjn voorstel
sympathie gevonden heeft en dat na
het beBlndigen van dezen strijd de
centrale mogendheden met de Ver-
eenlgde Staten willen samenwerken
ter voorkoming van toekomstige oor
logen.
In antwoord op Wilson's vraag,
wordt gemeld, dat men een recht-
•treeksche uitwisseling van gedachten
den meest geschikten weg acht om
tot een oplossing te komen en de
afgevaardigden der strijdende mogend
heden daarvoor op een onzedige plaats
te samen behooren te komen.
De geallieerden haasten zich riet.
Noch op de Dnitsche, noch op de
Amerlkaansche nota zjjn tot nu toe de
antwoorden geformuleerd en ver
zonden.
Thans heeft de Engelsehe regoering
de minister presidenten van de Domi
nions ultgenoodlgd In Londen een
conferentie te komen bijwonen.
Daar zal de organisatie van den
oorlog worden besproken en tevens
de voorwaarden, waarop de geallieer
den ln een vrede toestemmen.
De koloniën zullen dus ln Engelands
plaDnen gekend worden, hoewel het
er niet naar uitziet, dat de geallieerden
veel haast achten deze conferentie
zullen zetten.
Den vrede op dit oogenblik wen
schen z(j blijkbaar nog geenszins en
tijd gewonnen Is bij hen op het oogen
blik nog veel gewonnen.
Wanneer de staatshoofden, die de
nota's aanboden, op de beslissing van
deze conferentie moeten wachten, zul
len er nog wel eenige maanden voorbij
gaan eer vat de zijde der geallieerden
een behoorlek antwoord is binnen
gekomen.
Naar de Parijaehe editie van de
New-York Herald nlt Washington
verneemt, zei te de Dnitsche gezant
in de Vereenigde Staten, datDuitsch-
konden voor f 100 000 de stad van
plundering vrflkoopen, hetgeen een
heel bedrag uitmaakte, daar de waarde
ervan wel ruim driemaal zoo hoog
was als tegenwoordig.
De regeering stemde natuurlek tos
en zij, die reeds een berekening ge
maakt hadden hoe groot hnn bult
wel zou kunnen zgn bj eventneele
oorlogsschatting, moesten nn genoegen
nemen met een ponds-pondsgewijze
nitkeerlng van 'n deel der opgebrachte
som geld», welke voor vele poorters
een zwaar offer beteekende.
De rest diende, dank zij het door
zicht van den Prins, die velen, die ten
gevolge van het langdurig beleg, aan
hun bezittlDgen leden.
Men vierde feest in Middelburg.
De hooge gast inspecteerde de
troepen, sprak ze toe, dankte ze voor
hnn tronw en ijver. In 't bijzonder
prees hfl heer Boysot en heer Jacob
Scotte. En Walter maakte hj met een
handdruk overgelukkig. De Prins
teide van den jongen held gehoord
te hebben en keurde hem, evenals
heer Dirk van Valckenisse, die hem
't verblijdend nieuws rapporteerde,
den ridderslag waardig.
Dit blijk van waardeerlug uit den
mond van dien grooten man, had
Walter ten volle verdiend en tot op
dat oogenblik heer Dirk van Valcke
nisse misschien ook, maar de onver
antwoordelijke daad, die deze jonge
edelman eenigen tijd later hegimg,
land en s(Jn bon dgenooten binnenkort
een nieuws nota aan de entente zullen
zenden waarin «8 zteh bereid verklaren,
uitgewerkte vredesvoorstellen te doen
aan eene conferentie van vertegen
woordigers der oorlogvoerende etaten.
Zij zonden zleh dan bereid verkla
ren schadeloosstelling aan Belgie toe
te staan op voorwaarde, dat zij ver
goeding ontvingen voor de in Oost-
Prutsen aangebrachte verwoestingen.
De Zwitsersche nota, waaruit blijkt,
dat tusschen de Amerlkaansche en
Dnitsche nota's geen verband bestaat
omdat de Zwitsersche regeering reeds
voor geruimen tijd overleg met pre
sident Wilson heeft gepleegd, is door
de centrale mogendheden op even
hoffelijke wijze als de Amerlkaansche
beantwoord.
Naar verlnidt is er thans ook van
Zweden een nota aan de strijdvoerende
mogendheden uitgegaan, wel een
bewijs, dat, wanneer er één vrede-
schaap over den dam is, de anderen
van zelf volgen.
De Nederlandeohe regeering heeft
het voorbeeld van Amerika, Zwitser
land en Zweden tot nu toe nog niet
gevolgd
Ziet zg op het oogenblik nog geen
heil ln een aansporing tot vrede?
Van haar allerminst la toch te ver
wachten, dat zy niet van harte gaarne
iedere gunstige gelegenheid zou be
nutten om er toe mede te werken,
dat aan den moorddadlgsten aller
oorlogen zoo spoedig mogelijk een
einde gemaakt wordt.
Binnenland.
Voedingsmiddelen van eigen bodem.
Naar aanleiding van schriftelijke
vragen van de kamerleden Snoeek
Henkemans en Schaper betreffende
door de regeerlDg te nemen maat*
regelen ten einde te bevorderen, dat
in 1917 de opbrengst van voedings
middelen van eigen bodem worde uit
gebreid, heeft de Minister van L. N. en
H. een uitvoerig antwoord gegeven.
De minister wijst er nogmaals op,
dat cm resultaten van eenige betee-
kenis te verkrijgen bij de maatregelen
om de productie van voedingsmiddelen
op eigen bodem te vermeerderen, in
grijpende veranderingen In het land-
bouwbedrQf moelea plaats vinden,
welke eerst in den loop van meerdere
jaren tot stand kunnen worden ge
bracht. Elke wijziging ln het bedrflf
is zeer gevaarlijk, zal eerst na eenigen
tjjd zijn effect doen gevoelen en kan
achteraf blijken verkeerd te z(jn ge
weest.
De minister acht dwang zeer ver
keerd waar het betreft het bevorderen
van den verbouw van voedselleverende
gewassen langs dlrecton weg en mist
daartoe ook do bevoegdheid.
Een directe bevordering van de
teelt van voedsel opleverende gewas
sen ia wel mogelijk door het in uit
zicht stellen van flinke prjsen voor
deze gewaszen in vergelijking met die
welks de landbouwers ontvangen voor
de gewassen, die geen voedsel op
deed hem eigenlijk, zooals ds volgende
bladzijden zullen leeren, alle reeht en
aanspraak op deze, hem te beurt ge
vallen ondersehelding, geheel ver
liezen.
Middelburg was dus eindelgk over
naar de Staatsche zijde, dank zij het
hardnekkig doorzetten van 't beleg.
Hiermee had de Prins den sleutel
van heel Zeeland in handen.
Daarom was hem aan 't bezit dier
sterke stad, in 't midden van 't gewest,
zooveel gelegen.
Maar toch zwierven nog langen tjd
hier en daar verspreid stroopende
Spaansche benden onder hnn eletto
rond, die de omstreken onveilig
maakten.
Er weren ook eenlingen, die nimmer
naar hun geboorteland terugkeerden,
w-Jl ze hier getrouwd waren en zich
voor goed er vestigden.
Tussehen de boeren van Walcheren
en die der andere eilanden valt een
groot vorscbil in houding, lichaams
bouw, karakter en vooral ln gelaats
tint en uitdrukking direct in 't oog.
Dat verschil is glloen toe te schrijven
aan 't langdurig verblijf dor Span
jaarden op dat eiland. De bewoners
verraden nog duideljk waarnesmbazr
het Zuldeljke Spaansche type.
(Wordt vervolgd.)
