N°, 153 1916
Donderdag 28 December
103
jaargang.
de
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel,
NIEUWJAARSWENS»
EEN KAPITALIST.
FKUILLETON
WAbïER.
Buitenland.
GOME
COURANT.
ais (tn dezer Cour&at geschiedt Baandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr|, por kwartaal, in doet f 1,—, buiten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijk* nommer* 6 cent,
ïuneadlsg vu advertenHSn op Maandag, Wcenndag
en VFU-ïDAG vóór IS uren.
Telefonnnummev 93.
Uitgave Til de Naeaal.
in het Nieuwjaars-nummer wor
den, zooals gebruikelijk is, bij
vooruitbetaling geplaatst tegen
35 cent, voor hoogstens 8 regels.
Deze advertentiön zullen Vrij
dag 29 December aan ons bu
reau moeten bezorgd zijn.
DE ADMINISTRATIE
Men schrijft ons
Waarom zou ik het u verzwijgen,
ik ben een kapitalist, schreef mr. Jan
in het „Nieuws van den Dag" en hjj
vervolgt
Hoe groot mijn vermogen is weet
ik zelf niet, maar ik geloof wel veel
en veel rijker te zijn dan Carnegie.
Ik woon in een groote stad. Daar
bezit ik een uitgestrekt, prachtig park,
nog eenige andere vrij groote en mooie
tuinen, verschillende musea met kost
baar werk van oude en nieuwe meesters,
een eigen kerk en nog veel meerook
om maar een paar dingen te noemen
een waterleiding en gasfabriek.
Natuurlijk moet dat alles onder
houden en geadministreerd worden.
Daarvoor zorg ik dan ook. Maar ik
zorg er zóó voor, dat ik er geen zorg
van heb. We hebben in onze stad
een gemeenteraad en aan dezen heb ik
de hoofdzorg van mijn bezittingen
opgedragen.
Nadrukkelijk heb ik er echter bij
bedongen, dat ik er geen last van
wilde hebben en dat het ganscbe beheer
me maar een luttel bedrag zou kosten.
Er ziju in een groote stad altijd genoeg
mensehen te vinden, die zulk een zorg
op zich willen nemen En zoo ben ik
dus zelf van alle lasten en bekommer
nissen ontheven.
Hoe die gemeenteraad bet inricht,
kan me niet schelen, maar ik moet
erkennen, dat de zaken in orde zijn.
Als ik in mijn park wandel, zijn er
geregeld mannen bezig om het geboomte
en de paden te onderhouden, en als
ik mijn verzamelingen van kunstvoor
werpen bezoek, ziet alles er steeds
keurig netjes uit.
Voor het verzorgen van mijn kerk
ik vind, dat een mensch ook gods
dienstig behoort te ziju heb ik weer
een ander stel heeren bereid bevonden,
en ook al weer volkomen belangeloos,
Tk heb waarom u ook dit te ver.
zwijgen een goed hart. Gaarne laat
79
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
De burgemeester Corelis Jan Ben
ËversdQck en Adriaan Jacobsen de
Jonge, die een open oog hadden voor
de belangen der poorters, schetsten
ln schrille kleuren het lflden der
burgers.
Eindelijk mosst Mondrsgon zwichten,
daar hj nog geen zicht had op hulp.
De onderhandelingen over de overgave
werden geopend.
Mocdragon deed dat niet,als iemand,
die machteloos stond, maar als man
van gezag. H$ wilde zich overgeven
op behoud van soldaten, pakkage en
wapenen.
Kon Boyaot daarop zjn toestemming
niet geven, dan stak hij da Btad ln
brand en zon zich, ca Middel hurg
verwoest te hebben, door den vijand
heenslaan.
Boyaot beloofde den Prins een
koerier te zendon, en antwoord op dit
voorstel, waarop hij niet op eigen
gez»g durfde Ingaan, at te wachten.
Het waren dns niet de belegeraars,
ik mijn medcmensch genieten van mijn
weelde en daarom staan mijn kerk,
mijn musea, mijn tuinen en ook mijn
park voor allen open. Wanneer ik
nu zoo in mijn eentje rondwandel, is
het een lust om te zien, hoe dankbaar
duizenden en duizenden dagelijks van
miin vrijgevigheid profiteeren. Daar
spelen iederen namiddag moeders met
kleine kindereu in mijn tuinen. De
moeders rusten op banken onder het
dichte loover, praten en snuiven in
middels de geuren in van het schitte
rende rozenperk, de kinderen scharrelen
in 't grint, zoeken schelpjes, rollen
behaaglijk rond.
Door het groote park, ik mag het
wei een landgoed noemen, dwalen
ochtend en middag in alle tijden van
't jaar de natuurminnaars, snellen de
fietsers, galoppeeren de ruiters, glijden
de landauers, snorren de auto's. Iedereen
geniet er van, rijk en arm, oud en
jong, stadgenoot en vreemdeling, En
ik dan, ongemerkt niemand
kent me dal zoo in stilte aanschouw,
zwelt mijn hart van blijde dankbaar
heid, dat ik zoo vele menschen géluk
kig kan maken.
Mijn musea heb ik ook gratis toe
gankelijk gesteld, evenals miju kerken,
waarvan ik er meerdere bezit. Volg
ik zelf op Zondagmorgen een gods
dienstoefening, vrij in de keuze der
richting, dan is het verkwikkend te
ervaren, hoe honderden met mij opge
wekt, getroost en gesterkt worden door
het bezielende woord van den prediker,
in wiens onderhoud zij niets behoeven
bij te dragen. Als zij tweemaal een
cent in een zakje laten vallen maar
ook dat is niet verplichtend kunnen
ze daardoor bovendien het zalige ge
voel hebben, dat zij de armen en den
eeredienst steunen. En dit gevoel
kunnen ze zich ook al verzekeren met
het offer van tweemaal een halven
cent. Het bewonderen mijner kunst
schatten kost absoluut niets.
In de musea wordt niet eens gecol
lecteerd, en ik moet erkennen, dat mijn
Rembrand-is rijkelijk hun rente opbren
gen aan kunstgenot. Heerlijk is het,
bij te wonen, hoe tal van burgerluidjes
en arbeiders evenveel en soms nog meer
van die doeken genieten dan ik, de
schatrijke eigenaar.
Een groot ellende, aan rijkdom ver
bonden, heb ik mij weten te besparen.
In de bladen las ik herhaaldelijk, hoe
de multimillionnairs in Amerika ge
kweld worden door onrnst, angst en
zorg. Altijd door hebben ze zaken aan
hun hoofd, dragen ze de verantwoor
delijkheid van het wel en wee van
honderd duizenden, voelen ze zich
onveilig. Er wordt geloerd op hun
geld, op hun leven, ze zijn omringd
door nijd, haat, onbetrouwbaarheid,
krijgen brand- en dreigbrieven, moeten
zich door wachten doen beschermen,
maar de bnlegerdan, die voorwaarden
stelden. Acht dagen later kwam heer
Dirk van Velckenlsse, wlea do eer te
beurt viel, den Prins de verblijdende
tfiding te brengen, dat de Spanjaarden
neiging toonden te eapitnloeren, met
een missive terug, er by voegende,
dat Prins Willem binnen enkele dagen
te Vllssingen verwacht kon worden,
daar hg voornemens was in eigen
persoon orde op de zaken te komen
stellen. De missive hield in, dat de
Prins van Mondragon verwachtende,
dat h(j zfin bedreiging waar zou maken,
van oordeel was, dat toogeven het
verstandigste en raadzaamste was,
w{jl Middelbnrg's behoud van groot
belang was.
Op dan 18en Februari hoerschte ia
en om Middelburg buitengewone
drukte.
De stad ging over in handen van
den Prins. Do poorten werden ge
opend en in lange file reden de aan
voerders dar Staatsolie benden met
hun manschappen, gevolgd door 't
voetvolk onder luid gejuich eu met
muziek eu trommelslag de poorten
binnen.
Tegelijk voer Boyaot de haven In
en wierpen de tslryto bodems zijner
vloot hst anker ln de stad en stapte
hj aan wal. Vrooljjk wapperden in
de blauwe lucht ontelbare oranje
wimpels van zoovele mastentoppen.
Ook verschenen de vlaggen op toren
en traus, en durfden zij, die zoo lang
zijn nergens volkomen vrij en veilig en
onbezorgd. Met al hun millioenen
kunnen ze zich geen rustig geluk
koopen, zelfs geen ongestoorde nachtrust
in een vredigen slaap.
Daartegen heb ik weten te waken,
en- daarom kan ik mij rijker dan
Carnegie noemen.
Reeds zei ik, dat niemand me kent.
Ik woon in een eenvoudig benedenhuis,
ruim genoeg voor ons gezin, daar ik
mijn schatten toch in andere gebouwen
heb verzameld.
Een klein tuintje is groot genoeg
om er op ieder oogenblik van den dag
even rustig van de lucht en het groen
te genieten, daar ik wil ik wande
len toch mijn park in de nabijheid'
heb. Geen mijner buren vermoedt nu
mijn rijkdom, en opdat mijn ledigloopen
geen argwaan bij hen zou opwekken,
beb ik een beseheiden werkkring ge
zocht. Ik ben op een kantoor dat
is Carnegie toch óók en verdien
ongeveer f 1200 per jaar. Van dit
geld kan ik de mijnen wel onderhon
den. Zoo leef ik heel gewoon, niemand
beloert of benijdt me. Na kantoortijd
laat ik de zorgen over aan den patroon,
die ook geen flauw idee er van heeft,
welk een schatrijk kapitalist daar ach
ter een van zijn lessenaars zit, en ga
ik mijn bezittingen eens rond, evenals
op Zon- en feestdagen. De menschen
letten niet op me, mijn naam komt
nooit in de kranten, ik word door
niemand vervloekt. En toch ben ik
eigenaar van al de schatten, die ik
daareven heb opgenoemd, zeer stellig
eigenaar. Een eigenaar zonder zorg.
Gij gelooft dat niet. Ge meent, dat
ik dan geen uren op een kantoor zou
zitten eu me niet zou binden in dienst
baarheid. Maar weet Jan niet, dat
Carnegie en zijns gelijken misschien
nog meer uren per dag arbeiden en
heel ondergeschikt zijn aan hun eigen
zaken, veel meer dienstbaar leven
dan ik
Ze zijn niet vrij, zelfs niet als ze in
hun auto's door de heerlijkste natuur
snellen. Hun hoofd zit vol zaken, altijd
maar zaken. De vraag is, of ze wel ooit
echt genieten.
En ik? Kan iemand van ziju bezit
meer genieten dan ik f En onbezorgder
genieten f Al die natuur, al die kunst,
al die geestelijke opbouwing en
hoeveel meer nog I Mijn oogen, mijn
ooren, mijn hoofd, mijn hart, ze kunnen
het indrinken terwijl ik er niet de minste
zorg voor heb en 's avonds mijn hoofd
onbekommerd te slapen kan leggen.
In een zijuer fabels „E'avare qui a
perdu son trésor" (de vrek die zijn schat
heeft verloren) spreekt La Fontaine de
treffende waarheid uit„I/usage scule-
ment fait la possession" (alleen het
gebruik maakt het bezit).
Het gebruik alleen maakt het bezit,
zoo is het. Niet het hebben, maar het
ond6r 't Spaanache juk gebukt gingsn,
nu ten spijt van hun wrevelige dwin
gelanden dat voorbeeld volgen en
staken 't da-doek uit hun baleen.
In de verte stagen de dorpers aan
den vlaggentool, ,dat Middelburg ge
wonnen was. En dln 't niet zagen
hoorden 't, want lalde verkondigden
swaar-brommende klokketonen het
verbiydende nieuws. Jong en oud
kwam In do stad op de been, om ge-
tnige te z{n van de ontmoeting tus-
sohnn de legerhoofden.
Toen Bcyiot aan wal stapte klonk
bazuingeschal en kwam Mondragon
in schitterenden dos en met een talrijk
gevolg aanrennen, hield vóór Bcysot
stand en stapte ai.
Onmiddellijk volgden zijn geleiders
dat voorbeeld, hielden ban wapens
omlaag en ontblootten hnn hoofden
ten teeken van de nederlaag. Alleen
de troticha Mondragon hield den
helm op en wachtte ln kaarsrechte
houding met somber, bleek gelaat en
neergeslagen blik sgn tegenstander af.
Doch Boyaot begreep, wat er ln de
ziel van dien held omging, trad hem
snel tegemoet, drukte hem gul de
hand, maakte hem op jovlalen toon
een compliment, voor esn krijgsman
zeer vleiend en stapte samen met hem
op naar 't stadbuis, waar do vroedschap
me! den burgemeester aan 't hoofd
hen opwaehtte.
Hier werden Boyiot da sleutels der
stad aangeboden. Terwijl deze plech-
gebruiken beslist omtrent het bezitten.
Wat baat het, of we millioenen „be
zitten" en ze toch niet kunnen ge-
bruikeu I
Maar omgekeerd, hoe schatrijk zijn
we, ais we genieten van het aanwezige.
Menig landschap, menig boek, menig
museum, menig stadsgezicht, menig
geestelijk verkeer is een goudmijn van
levensgenot.
De vraag is alleenlaten we het
goud renteloos liggen, of besteden we
het in dienst van onze levensvreugde
Ik ben een kapitalist. Maar ook gij
zijt het, lieve vriend
Denk aan La Fontaine's woord
„Het gebruik alleen". Gebruikt ge,
geniet ge van de zon, de lucht, het
groen, de wandeling, het bock, van
alle schatten, die u omringen, dan
bezit ge ze. En alleen maar dan. In
ieder ander geval, ook al zoudt ge
notarieel uw eigendomsrecht kunnen
bewijzen, hadt ge van dat alles alleen
de zorg en de ellende.
De strijd in en bniten Europa.
Nu de volledige tekst van president
Wilson's nota aan de oorlogvoerenden
is bekend geworden, blQkt duidelijk,
dat de stap door do Amerlkaansc.he
regeering gedaan geen verband houdt
met de Dultsohe vredesvoorstellen
Da nota, welke de Dultsche regee
ring door dan AmerikaanBcben zaak
gelastigde overhandigd is, meldt dan
ook, dat de president het voorstel, dat
h(j reeds gernimen tQd met zich rond
droeg, op het oogenblik niet zonder
een zekeren schroom doet, omdat het
nu den schijn zou knnnen wekken
alsof het ontstaan was cit den wensch,
ln verband met het jongste voorstel
der centrale mogendheden, een rol te
spelen. Feitelijk staat h6t oorspron-
keiyke denkbeeld van den president
op geenerlel wQzo met die stappen in
verband en de president zou met z$n
voorstel gewacht hebban tot dia vre
desvoorstollen onafhankelijk daarvan
beantwoord zouden lijn, als zgn denk
beeld niet betrekking had op het
vraagstuk van den vrede, dat het best
ln verband met de daartoe strekkende
voorstellen ter sprake gebracht kan
worden.
De nota doet nader den wensch
van president Wilson kennen, het
daarhoen te lelden, dat er zoo spoedig
mogol(jk een gelegenheid zal worden
geschapen, van alle oorlogvoerende
staten bun meening te vernemen over
de voorwaarden, waaronder da oor
log tot ean einde zou kunnen worden
gebracht en over de maatregelen, die
tegen een herhaling in de toekomst
kunnen getroffen worden.
Eet is dan president onverschillig
welke middelen men tot bereiking
van dit doel kiest en h(j ls gaarne
bereid, zelf mede te werken of het
initiatief te nemen. Elke weg zal hem
aangenaam z(ju, als maar het groote
tigheld plaats vond, groeide op de
markt de measehantaasaa enorm aan
Van alle kanten kwamen soldeniers
aanrukken, die zloh daar opstelden en
afwachtten den afloop der conferentie
ten stadhuize.
Uit naam van den Prins beloofde
Boyaot de Spaanache troepen vrijen
aftocht met krijgsmanseer en onder
behoud van bun eigendommen. Daaren
tegen sou hopman Mondragor hierin
gevacgensehrp blijven. Op één voor-
waards echter zou hem vergund xQn
met zijn troepen mee op te trekken.
,En die is?" vroeg Mondragon.
Indien gij op uw eerewoord belooft,
dat gij terugkeert, wanneer het u niet
gelukt heer Msrnix van St. Aldegonde
en heer Cltadella, onzen Itallaanschen
ingenieur, benevens drie kapiteins,
die ln gevangenschap verkeerou, tegen
u te lossen.
Daarover dacht Mondragon niet
lang na. Het deed hem goed, te be
merken, hoe groot het vertrouwen op
zijn woord van eer was en niet minder
streelde het zijn IJdelheid, dat z{j ln
hem een man zagen, dia opwoog
tegen den hooggeleerden Marn'x en
den bekwamen ingenieur, ja, zelfs
een vijftal heeren achtten ze hem bi)
uitlevering waard. Met beide handen
nam hij 't voorstel asn en plechtig
beloofde bü z{jn woord gestand te
doen.
Nimmer kwam hij ln Middelburg
terug. Eu dat niet wegens woord-
doel, dat hij voor oogen heeft, be
reikt wordt.
De president wjjst er vervolgens
op, dat het doel, dat de staatslieden
van belde oorlogvoerende partijen
voor oogen bobben nsar het wezen
hetzelfde is. Beide partijen toch wen-
ccben, dat in de toekomst de rechten
en vrijheden van zwakke volken en
kleine staton evenzeer als die van de
groote en machtige staten, die oorlog
voeren, tegen ouderdrnkklng en nega
tie zullen zyn gewaarborgd.
Iedere party ls ten slotte bereid, de
vorming van een verbond van naties
ln overweging te nemen, die den
vrede en do gerechtigheid op de ge-
heele wereld zou waarborgen.
Voor die lsatste stap kan worden
gedaan, acht iedere party het nood-
zakeiyk, hut tegenwoordige geschil
te beslissen op voorwaarden, die de
zelfstandigheid, algeheel vryheld en
territoriale Integriteit van de naties,
die by den oorlog zjjn betrokken, op
een zekere wyse waarborgen.
By de te nomen maatregelen, die
in da toekomst de wereldvrede moe
ten waarborgen, hebben deVoreenlgde
Staten een even dringend en direct
belang als de thans aan den oorlog
deelnemende mogendheden.
Wanneer de oorlog ls afgeloopen,
wil Amerika gaarne medewerken by
het treffen van maatregelen om de
kleine en zwakke volken der wereld
te beschermen voor de gevaren van
onrecht en geweldpleging.
De Vereenlgde Staten onthouden er
zich van, de vredesvoorwaarden voor
te stelten, maar de pres'dent acht het
zyn plicht, het belang der Vereeoigde
Staten by de beëindiging van den
ocrlog nit te spreken, opdat het niet
te laat zy te bereiken,wat men wensebt,
opdat de toestand van de neutrale
staten niet totaal ondrageiyk ls ge
worden en de beschaving niet een
onherstelbaar nadeel lijdt.
Do president voelt zich derhalve
volkomen gerechtvaardigd, een spoe
dige gelegenheid tot een gedachten-
wisseling over de vrede svoct waarden
aan te bevelen, die vooraf moet gaan
aan de eindovereenkomit, betreffende
den wereldvrede, dien iedereen
wenscht en waartoe onzijdige staten,
evenzeer als de oorlogvoerende, bereid
zijn, op ten volle verantwoordeiyke
wjzc mede te werken.
Da president wyst er vervolgens op,
dat, wanneer de stryd door langzame
ni'puttlng tot een eindeloos slot moet
voortduren tot de een of andere groep
oorlogvoerenden niet meer kan, als
millioenen menschsn verder gemar
teld worden cn er een onherstelbare
wanhoop is aangekweekt, de hoop op
vrede en vreedzaam samenwerken
tnsschen de volken nihil zal zyn.
Eik deel van het groote gezin der
menschbeld hoeft den last en de ver
schrikking van den ontketenden stryd
gevoeld, maar het concrete doel, waar
voor do stryd wordt gevoerd, is nooit
beslist vastgesteld.
De leiders der verschillende ooriog-
vperendo mogenheden hebben deze
doeleinden ln algemeoce trekken ken-
brenk, want Mondragon was waariyk
een edelman, maar men schatte hem
zoo hoog, dat hy de uitlevering ge-
dasr kon krfigen.
Later stond Lonls Boytot nogmaals
tegenover hem in den stryd.
Nadat aan alle formaliteiten voldaan
was, souden de Spanjaarden de veste
verlaten. Zy scheepten zloh in en de
ankers werden gelicht en do zeilen
g8heichen, zoodra 't ty gunstig waB.
Tot Ter Neuzen werd Mondragon
met zyn volk en bagage geconvoyeerd,
vanwaar zy in zuideiyke richting
verder trokken.
Nog tydens bet beleg was de
waardige, alom bekende en door
vriend en vijand der kerk geprezen
bisschop Nicolaas overleden, diep be-
treurd vooral door de kloosterlingen,
die ln hem oprecht een vader verloren.
De droefenis hierover kon echter
bij do poorters de vreugde niet ver
stikken. Na soo lang geloden te hebben
verbiydden zy zich zeer. Zy kenden
den toestand van heden haast niet
meer, dat zy niet door argwanende
8panjaarden op do vingers gezien
werden en de stad door de geopende
poorten vry uit en in konden loopen,
dat zy weer opgewekte, vrooiyke ge
zichten zagen en leven en beweging
en bedryvlgheld ln de straten.
(Wordt vervolgd.)
Da prgs der gewone advertentlSn li van 1-5 regels 50 ct., eike regel meer 10 et
B| directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de pr(js slechts tweemaal berekend;
Geboorte-, huweiyk- en doodsberichten en da daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van I—10 regal* A 1,— berekend
Bewgtnnauneri 5 seat.
Vsmcotschap „Gvsaeho Courant". Biracteir G. W. va» Basnzvzlb.
