N°. 152 1916 Zaterdag 23 December, 103de jaargang. Bij dit no. behoort een Bijvoegsel. N1EUWJAARSWENSCHEN Vrede op aarde. 78 FEUILLETON. WALTER. 3 gave dozer Ooarant geschiedt Maandag-, Woenidag- en Vrgdagavond uitgezonderd op feestdagen. Pr|i per kwartaal, In Goes f 1,—bulten Goes, franco f 1,26. AfzonderUjke nommers S cent, inaandlns van advertentldn op Maandag, Woensdag en VRIJDAG vóór 13 uren. Telefoonnummer S3. Uitgave van dc Naaml. De prfle der gewone advertentlSn is van 1-Srogals50 at., elke regel moer lOet Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de pryi sleolits tweemaal berekend. Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en da daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regels a 1,— berekend BawJinumme'j f «est. Veniootsskap „Grssske Conrant". Biresteir G. W. vak Babnïvïh. SMT Wegens het Kerstfeest zal ons eerstvolgend nummer a.s. Woensdag verschijnen. Zij, die zich met ingang van I Januari a s. op ons blad abon- neeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. in het Nieuwjaars-nummer wor den, zooals gebruikelijk is, bij vooruitbetaling geplaatst tegen 35 cent, voor hoogstens 8 regels. Deze advertentiSn zullen Vrij dag 29 December aan ons bu reau moeten bezorgd zijn. DE ADMINISTRATIE „Vrede op aarde." Het dringt zich in deze dagen van alle zijden aan ons op, het ligt besloten in de stemming van het oude kerstfeest, het klinkt ons tegen uit de bengelende kerkklokken, die de geloovigen tot een geestelijk samenzijn nooden. „Vrede op aarde, in de menschen een welbehagen." Het heeft nog steeds den ontróerenden klank, het doet ons nog altijd terug denken aan de avonden, dat wij als kleine kinderen bij een dennenboom vol flikkerende kaarsjes zaten en iemand vertelde van het gezang der engelen, dat eeuwen geleden de herders naar den stal van Bethlehem leidde. Het leven is over ons heengegaan. Wij zijn geen kleine kinderen meer en wan neer wij nu bij den kerstboom zitten dan is er een gevoel van ontgoocheling en teleurstelling in ons omdat zoo heel veel van het mooie waarin wij geloofden door de ruwe vuist der werkelijkheid van zijn voetstuk werd geslagen. Wij hadden vertrouwen in de edel moedigheid, de ridderlijkheid en de on baatzuchtigheid van den mensch. Nu weten we wel beter. Het leven zelf heeft ons geleerd, dat hel alles slechts schijn is, dat zich achter den doorzichtigen sluier van het altruïsme het koude gelaat van den verstokten egoïst vertoont. Is er een duidelijker kenteeken van egoïsme te vinden dan de oorlog, de slachting van menschen door menschen Het egoïsme heeft zich in ieder indi- Historische Boman door M. C. VAN DEN ENDS. (Nadruk verboden). XI. De capitulatie. Na den mislukten uitval scheen voor de lngeslotenen ontzet hopeloos. Veertien dagen waren reeds ver- loopen en lang zouden ze 't utet meer kunnen uithouden. De honger werd zoo nijpend, dat het voor de aan voerders onbegonnen werk was een volksoproer op den duur met succes te onderdrukken, omdat de soldeniers zelve ook blaken van ontevredenheid gaven en mopperden. Liever vochten se met het «waard o 1 musket ln de valst tegen han vijanden, al gingen die alt duivelt te keer, dan tegen dat reus achtige monster: den honger, dat stelselmatig hun krachten onder mijnde. De uitval had er aanvankelijk den moei wat Ingebracht en hoop op verandering doen herleven. Maar nu zaten allen dubbel in den put. 't Gemor dreigde oproer te worden. Wel kwam de vreesachtige burgerij nog niet open- vidu geopenbaard door diens worsteling naar macht, waar macht het zich ver zekeren van de beste levensvoorwaarden beteekent. De volkeren, de groepen individuen, die zich door taal en afkomst verwant voelen, de groepen, die zich in den loop dei eeuwen door eigen gewoonten en gebruiken kenmerkten, traden in de plaats van den alleenstaanden mensch en vochten voor de erkennning van hun rechten met het doel om zich van de voortbrengselen der aarde het beste en het meeste te verzekeren. In die groepen schuilt het egoïsme, zooals het eertijds schuilde in het alleen staande individu. De vreeselijke volkerenstrijd, die Europa nu reeds meer dan twee jaren teistert, is niets anders dan een worste ling om de beste levensvoorwaarden. Ook hier weer heeft iedere groep door doeltreffende toepassing van de resultaten van wetenschappelijke onder zoekingen, getracht zich zoo weerbaar mogelijk te maken. Duizenden jonge mannen, eenheden uit de strijdende combinaties, zijn reeds het slachtoffer van deze machtsworsteling geworden en nog is de tijd niet te zien, dat aan de uitmoording der volkeren voor goed een einde kan worden ge maakt. „Vrede op aarde, in de menschen een welbehagen," Waar is nu ons mooie kinderlijke geloof in de trouw, de liefde van den mensch gebleven Wij aanvaardden het bij den kerst boom als iets heel moois, dat wij nog niet geheel konden omvatten, maar dat wij toch voelden als iets hoogs en heer lijks, dat ons leven een onafzienbare reeks v&n zonnige dagen deed zijn. Nu weten wij wel beter. Wij kunnen niet meer gelooven in de ridderlijkheid van den mensch als wij bedenken, dat daar buiten in slijk en bloed millioenen jonge mannen, de kracht en de hoop van vele volks groepen, zich in koelen bloede op hun evenmensch storten met de gedachte, dal uitmoording van den tegenstander aan eigen partij de overwinning zal brengen. Wij kunnen niet meer gelooven aan de liefde van den mensch als wij denken aan de duizenden grafheuvels, die in de vertrapte en verwoeste landstreken zijn opgeworpen om de plek aan te duiden waar de vermoorde bewoners, mannen, vrouwen en kinderen, een laatste rustplaats hebben gevonden. Wat in eeuwen van zoeken en denken te samen gebracht is, wat met opoffering van zoo menig arbeidzaam leven tot stand kwam, de scheppingen van weten schap en kunst, zijn in de vlammen van den wereldbrand opgegaan. Onbearbeid en onvruchtbaar liggen de velden waarop eertijds het goudgele koren een rijken oogst beloofde. l(]k tot verzet, doen voortdurend dringender en talrijker werden de klachten, iteedi luider 't geroep om voedsel. De bevelhebbers ztgen 't die men schen aan, dat het geen vertoonmaken was, z$ voeldsn 't trouwens zelf aan hun eigen maag, dat het zóó niet langer kon en dan verkeerden si] alijjd nog ln betere condities dan de groote massa, die gebrek leed aan 't direct noodlge. De weinige berichten, die nog bin nenkwamen, konden slechts ontmoe digende tijdingen brengen. Hun aandringen by Kequasens op onmlddeligke, afdoende hulp op kracht dadige wjjze hielp niets. Btquesens' wil was goed, doch hQ kon geen IJzer met handen breken. HQ was Ijverig ln de weer tot bet nitrnsten van een reusachtige vloot, die ditmaal met bet oog op de on diepe vaargenlen voor een groot deel zon bestaan uit koggeu van weinig diepgangdoch daarvoor en voor bemanning en proviandeering, bene vens geschut, was geld, veel geld noodlg en de kas was bijna leeg. Bovendien, al werkte op de wsrven ln Tbolen en Bergen-op Zoom en Antwerpen alles, wat een hamer hanteeren kon van den morgen tot den avond, om spoedig gereed te zl)n voor den slag, waarmee men de Zeeuwen zou vernietigen en de wapen broeders uit de benauwde veste ont- Slechts de brokstukken der vernielde woningen komen daaruit te voorschijn, zwart geblakerde ruïnes waaraan de vlammen geen voedsel meer gevonden hebben. Hoe lang nog zal de verblinde mensch door zijn egoïsme gedreven worden tot uitroeiing van zijn eigen geslacht Wij, neutralen, wier grondgebied nog niet door de alles verwoestende vlammen van den wereldbrand is aangetast, wij staan als toeschouwer bij het tooneel van dood en verschrikking. Wij hebben geen belang bij een over winning, noch te l:nker, noch te rechterzijde. Mag dan van een onzer iets anders verwacht worden dan dat wij met af schuw zullen gewagen van het waan zinnig bedrijf, dat wij aanschouwen, dat wij de wenseh uitspreken, telkens weer, luider en luider, dat aan dit misdadig bedrijf een einde gemaakt wordt vóór Europa een oord van hongersnood en ellende zal zijn. Wij herdenken weer het kerstfeest, het feest van Jezus' geboorte, toen de engelen het „vrede op aarde, in de menschen een welbehagen" zongen. Wij herdenken het in stilte. Omdat een misdadige oorlog het bloed van millioenen jonge levens doet weg vloeien over de verwaarloosde velden, die het inzuigen als bet beste en rdelste waarmede zij ooit gedrenkt werden. Omdat wij de mooiste spreuk over treden zien, die ooit de menschheid heeft meegekregen: heb God lief boven alles en Uw naaste gelijk U zelf. Buitenland. De strijd in en bniten Europa. Wie verwacht hebben, dat de Duit- ■che vredesvoorstellen onmiddellijk den zoo zeer begeerden vrede zouden brengen, zien zich deerlijk teleurge steld. Maar laten ijj bedenken, dst er een oud Hollandich spreekwoord is, dat zegt: als er één schaap over den dam ia, volgen er meer. Met esn kleine variatie daarop kan nen we verkondigen, dat als er één vredesvoorstel gedaan is, de andere geleidelijk zullen volgen. Het eerste vredesvoorstel is als van zelt sprekend veroordeeld, door de tegenpartij met verachting van de hand gewezen te worden. Wie een oogenbllk bedenkt, datgeen der belde oorlogvoerende combinaties nog in een zoodanige positie verkeert, dat zij een gedicteerden vrede be hoeft te aanvaarden, wie daarbfj nagaat hoe nu uog de beschouwingen der centralen rechtstreeks tegenover die der geallieerden staan, za begrij pen, dat hot eerste vredesvooritel van dien aard moet zUn, dat bet b$ de tegenpartij slechts hoongelach lal vinden en de opwekking tot nog grootere krachtsinspanning ten go volge zal hebben. zetten kon, er was niettemin heel wat t(d noodlg, wilde men zóó slagvaardig z{n, dat in den strgd tegen de gedachte watergeuzen met eenig reebt eer goed vertrouwen gevoed kon r .'den op den gunatigen uitslag van den kamp. Voorlooplg moesten de belegerden zich nog maar tevreden stellen met schoone beloften en wat geduld oefenen en den moed er ln bonder. Des te eervoller zouden de Ingesloten krUgers later vermeld worden. Doch bnlp kon niet dadelijk verleend worden en die hadden ze dringend noodlg, al gerulmen tijd. De beeren aanvoerders waren 't onder elkander lang niet eene, wat hen te doen atond. Jullaan de Bomero was wat kras ln zjjn uitdrukkingen, toen ie overleg pleegden. Hg zei: ,Ale koning Flllps of don Louis do Brquesene een blik konden slaan in Middelburg en een beeld kregen van den waren toestand hier, z(j zouden besluiten tot overgave, want zg zouden niet willen, dat hnn dappere krggers er den hongerdood prgsgegeven werden, omdat zl) van dien dulzendvoudlgen moord geen verantwoording zouden kunnen geven en omdat wg meer waard zgn voor den koning dan Middelburg. Maarzij zien niet achter de schermen, anders wareE wg dit nest al lang uit, om elders den koning met kracht van wapenen nuttiger te dienen 1* Zgn woorden brachten Mondragon Maar het eerste voorstel wordt ge volgd door een tweede, van welke zijde dit ook komen moge, het tweede weer door een derde en telken weer zal bigken, dat men tot elkaar nadert, dat iedere party een kleine concessie doet en dat men op den rechten weg ls, tot een formnle te komsn, die belde groepen kan bevredigen. Dat is de beteekenis van het eerste vredesvoorstel ntt dezen bloedlgsten aller oorlogen. En waar do voorwaarden derDnlt- schers op bet oogenbllk nog in het geheel geen kans hebben te worden aangenomen, daar is het nu slechts de groote vraag: wijzen de geallieerden Iedere poging tot toenadering van de hand of wenscben zg niet in te gaan op de voorwaarden welke tham ge iteld zijn Dat is het punt waar het op 't oogenbllk voornamelijk op aankomt. Is het eerste het geval, dan zijn w(j door de thans gedane voorstellen geen stap nader tot een oplossing gekomen, wordt het laatste evenwel bewaarheid, dan ls de eerste steen gelegd voor hat monument van don toekomstlgen vrede. En nn wg de rede van den Brit- schen minister-president voor ons hebben, de langste wellicht, welke ooit door een Engelsch premier ls gehou den, nn constateeren wg met dank baarheid, dat, al moge Eogeland de woordvoerder der geallieerden mat hautain gebaar iedere gedachte aan een oneervollen vrede van zich afwijzen, er in het Kabinet toch een neiging bestaat om aan te booren, wat Dultschland zgn vijanden in dit stadium van den oorlog eigenlijk denkt aan te bieden. Er m»g geen misverstand zijn, ver klaarde Lloyd George en daarom zou de Britsche regeering voordat zg in eonlge onderhandeling kon treden moeten weten, dat Dultsehland bereid is, de voorwaarde ln te willigen waarop bet mogelijk zou zijn een vrede ln Enropa te verkrggen en te behou den. Die voorwaarde is volkomen teruggave, algebeele vergoeding en doeltreffende waarborgen. Men ziet, dat de eischen der geal lieerden in deze voorwaarde omsloten, zeer vasg zgn en rekbaar tot ln bat oneindige. Wij zullen wachten, zeide Lloyd George, tot wjj hooren welke voor waarden en waarborgen de Duitsche regeering aanbiedt, andere en betere dan die, welke zg thana zoo lucht hartig heeft verbroken. Daarin ligt niet een directe wei gering besloten om Daitschlandi voor waarden aan te hooren en dat is het kardinale pnnt waar bet op 't oogen bllk op aankomt. Ook Aiquith heeft zich wel voor een drachtig voortzetten van den kr(jg, voor een niet treden in voor de geallieerden oneervolle voorwaar den verklaard, maar daarbg een onderlinge besprekiDg niet uitgesloten door zijn bcteekenlsvolle woorden Indien Dultsehland bereid is om ver goeding en waarborgen te geven, tot nadenken. Sanelo d'Avila was echter een geheel andere meenlng toegedaan. In tegenstelling met Jullaan de Bomero beweerde hl], dst een hoofd man voor den koning en voor de eer steeds bereid gevonden moest worden zijn leven te laten, dat een krijgsman nimmer vrees mag kennen, nimmer aan overgave mag denkeu, ook sl was de vijand overmachtig, zelfs al moest hg honger en dorst ïgden. „Wtj zgn bierbeen gezonden om Middelburg te bewaren voor den koning 1" vervolgde hl), „en wg zijn gehouden, ons naar zijn hoogen wil te gedragen en te schikken ln onze benarde omstandigheden met mannen moed en volharding tot hulp komt opdagen. Komt die niet, dan zij onze lenze: volhouden tot het einde, maar overgeven nooit I En daar komt bU, dat Middelburg voor den koning van meer belang Is, dan heer de Bomero schijnt te meenen. Met deze stad kan hl) dit gansche gewest in bedwang honden, terwijl da Geuzen niet weinig zouden lachen, als w'y de stad verlieten, want een maal er uit, kunnen we er nimmer meer in geraken, zelfs ln heel Zeeland geen vasten voet meer krggen. Ik acht het dm van 't hoogste belang onze stelling te handhaven, desge vorderd ten koste van ons leven 1* Dit betoog, niet minder krachtig, bracht een diepen Indruk teweeg. laat het dat dan zeggen. Met andore woordenkom over de brng met nw voorstellen. Zjjn ze ln onzen geest gesteld, wat wij evenwel niet verwachteD, dan knnnon wg er nsder over opreken, maar zg zUn, wat uw hooding doet gelooven, het dlcté van een overwinnaar, dan *yn wg vast besloten den strgd opnieuw aan te binden tot de tgd voor het •tellen van aannemeigker voorwaar den zal zgn aangebroken. Waar Lloyd George verkondigt, dat men wachten zal tot men weet welke voorwaarden Dultsebland kan aanbie den, waar ook Briand ln zgn rede voering nog niet definitief heeft ver klaard, dat de geallieerden een onvoorwaardeigk afwgzond antwoord zullen geven zonder den Inhoud der Duitsche voorstellen te kennen, daar komt een klein lichtstraaltje van hoop door het duister van deze verschrik- kaïgke tgdou, dat de Dultsehe vredes voorstellen toch niet zonder eenige uitwerking zullen big ven. Waarscbgnigk zullen dan ook de geallieerden het er op aansturen, dat Dultsehland zich nader verklaart. Formuleeren zg een tegenvoorstel dat voor Dnitschland onarnnemeigk ls, dau nemen zg daardoor de verant woording voor het voortzetten van den krgg van zich af en leggen die op handige wijze op de schonden van de tegenpartg. Om aan te geven, dat hg gesnszlns verwacht, dat Daitschlandi vredes voorstellen binnen afzienbaren tgd tot een gunstig resultaat zullen voeren, heeft Lloyd George tegeigkertgd een overzicht gegeven van alles veel in navolging van reeds ln Dnitschland getroffen maatregelon wat de ge allieerden in de eerstvolgende maan den op huu programma hebben. Daarvan noemen wU ln de eerste plaats het asnwenden der Industrie voor oorlogsdoeleinden, de invoering van een wet op den burgerlijken hulp dienst, bet oprichten van een levens middelen-ministerie, het scheppen van één militair oppergezag voor den strgd op alle fronten en het bewapenen van koopvaardgscbepen tegen dulkbooten. Daar Nederland de eenige neutrale staat is, die bewapende koopvaardg- schepen niet in zgn havens toelaat, zal de laatste maatregel voor ons land in de eerstvolgende maanden wellicht nog heel wat moeilijkheden met zich brengen. Trouwens, dat wg bg het hervatten van den strgd, die nu nog op veel afschrikwekkender wyze zal gevoerd worden, meer dan vroeger ln de knel znllen komen, is aan geen twyfel onderhevig. Indu strie. Qcneeimiddelen. Wg wgzon onze lezers op de in dit nummer voorkomende annonce over de als deugdeigk bekend staande ge neesmiddelen der Pharmaceutlsehe Fabriek A. Myohardt, Zeist. Ten slotte zou Mondragon te be slissen hebben, daar hü met het opperbevel belast was. Op hem zou de verantwoording rusten, sla bg tot capitulatie overging. Bg zou hebben te bewgzen, dat hg Diet anders kón handelen en moeht hg dat doen Wel wist hg, dat niemand bem ten laste zon leggen, dat bet hem aan moed en doorzicht had ontbroken, want wgd en zgd was hg om zgn dapper heid bekend, evenals Jullaan de Bo mero en Sanelo d'Avila. Zelfs hun vganden erkenden dat volmondig en eenparig, maar zgn eer als hopman wss er mee gemoeid. Tot een definitieve beslissing kwam het nog niet; maar telkens kwamen dn hoplieden bgeen en vroegen elkaar „Wat te doen?" Vroeger plachten zg zich tot den bisschop te wanden en zich naar dien* raad te gedragen. Maar daaraan waa nu geen denken. Bisschop Nlcolaas a Castro's toestand was bepaald zorg wekkend. Hg trok zich den loop der zaken sterk aan en dat deed hem geen goed. Hg kon zich met geen wereldigke zaken meer inlaten, zelfs met kerkeigke niet. Van de zgde der magistratuur kwamen voortdurend ernstiger be richten ln, aangaande den onhoud- baren toestand. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1916 | | pagina 1