N°. 146 1916
Zaterdag 9 December
103d" jaargang.
Bij dit oo. behoort een
Bijvoegsel.
Onmisbaarheid.
ant.
Do prQs dorgowono advartentiSn i« van 1*5 regels 50 ct., oik© rogel moor 10 ct
Bf dirocte opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt
de prtyB slechts tweemaal berekend,
Geboorte*, huwoljk* en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—IQ regels 1,— berekend
Bswflnmmawrt «est.
TelefoonnansKier 88. Uitgave vaa de Naami Yeaiootsekap *<H»s*ke Comr&at". Uireetear GK W. yah Barnivili?.
van een groot denkbeeld, de volvoering
van een groot plan voor oogen stelt,
vooral wanneer de ontwerper alleen
staat.
Wie weet, hoe vaak hij, in wiens
brein een schepping werd geboren, is
weggenomen vóór de arbeid zóóver
was gekomen, dat anderen dien kon
den voortze'ten in de gedachte richting,
die echter nog niet werd aangegeven
Het geniale bouwplan, dat de archi
tect in zijn gedachte ontworpen heeft,
het geestdrift wekkend tafereel, dat het
scheppend genie van den schilder ich
heeft gevormd, het bezielend gedicht,
dat in den geest van den poëet tot
vorming komt, behoeven voor hun
bestaan nog den werktuigelijken arbeid
van de hand des ontwerpers om tot
het leven te ontwaken, en ongeboren
blijven de vruchten dezer grootsche
gedachten, wanneer de hand, die haar
onder het bereik van anderen moest
brengen, vóór het verrichten van dat
werk dóór den dood wordt verstijfd.
Zoo ook is vaak de levensduur van
één persoon, beslissend voor het al of
niet tot stand komen van groote din
gen, die invloed oefenen op den gang
der zaken in beperkten of ruimen
kring.
Wanneer de legeraanvoerder reeds in
het begin van den oorlog sneuvelt, zal
naar alle waarschijnlijkheid de kans op
de overwinuing verminderd zijn.
Hij toch heeft het plan gemaakt,
hij heeft voorbereid hetgeen moet ge
daan worden en welke maatregelen
moeten genomen worden om het plan
uit te voeren hij heeft ook overwogen,
wat hem en de zijnen te doen staat,
wanneer zijn berekening blijkt gefaald
te hebben, of wel de uitkomst niet
beantwoordt aan de verwachting.
In den modernen oorlog is het ge
vaar evenwel op de vermindering van
de overwiuningskans door de plotse
linge buitengevechtstelling van den
opperbevelhebber niet meer zóó groot.
Het vaststellen van het plan de cam
pagne geschiedt niet meer door één
persoon, zonder raadpleging van ande
ren, althans zeker niet zonder be
kendmaking aan anderen reeds bij
voorbaat wordt iemand aangewezen,
die eventueel den bevelhebber zal ver
vangen. De plaatsvervanger moet dus
evenzeer op de hoogte zijn van alle
bijzonderheden en alle bescheiden enz.
die noodig zijn om de aanvoering naar
behooren te doen plaats hebben, worden
te zijner beschikking gesteld. De
goede gang is dus vooraf zoo goed
mogelijk gewaarborgd.
Ook op ander gebied ziet men het
zelfde, omdat overal de behoefte
wordt gevoeld, dat er maatregelen
moeten genomen worden om het goede,
het nuttige, dat reeds verkregen werd,
te behouden en de gelegenheid te
verzekeren om voor de voortzetting en
uitbreiding er van te kunnen zorg
dragen.
Naarmate er meer samenwerking
ontstaat in de uitwerkiug der denk
beelden, in de toepassing van weten
schappelijke en economische gedachten,
in de volvoering van groote plannen,
naarmate het aantal toeneemt van
hen, die belangstellen en ook metter
daad toonen in de bevordering van
aigemeene ontwikkeling, geestesbescha
ving en sociale belangen, naar die
zelfde mate zal de schade verminderen,
teweeggebracht door het heeDgaau van
den leider, en zal ook zijn onmisbaar
heid geringer worden.
Het is dan ook een maatschappelijk
belang, en daarom ook een maatschap
pelijke plicht, om de onmisbaarheid te
verminderen en men bewijst zijn mede-
menschen een dienst door eigen onmis
baarheid op te heffen.
Dit sociale belang is tevens een
particulier belang.
Buitenland.
Da .trl|d In en bulten Europa.
Boeeharest is gevallen.
Hoe moet het den Roemeniërs te
moede zijn, die in den roes der over
winning ten strijde trokken, zeker van
de nederlaag der centralen, In de
meotiing, dat thans het jalsta oogen-
biik was aangebroken om sleh open-
Ijk aan de zijde van den overwinnaar
te scharen I
Maar de kansberekening door het
Boemeensehe kabinet opgemaakt, leed,
zooals trouwen s iedere kansberekening,
aan de tout, dat z$ voorbarig was.
Duitsehland en Oostenrijk waren
nog niet verslagen en lu allen gevalle
hadden zij nog voldoende kracht om
den nieuwen vijand, als straf voor
zijn kortzichtigheid, la het zand te
doen bijten.
Naast de zekerheid, docr de ver
plettering van Roemenië, het Oostelijk
front belangrijk te verkorten, naast
het vooruitzicht de vruchtbare Koe
moensche gronden iu bezit te kunnen
nemen, vrnchtbaar niet alleen voor
den verbouw van volksvoedsel, maar
tevens door den rijkdom aart delfstoffen
voor de hlnnenlandache industrie, moet
ongetwijfeld bij de legeraanvoerders
der centralen de wensch voorgezeten
hebben, Roemenië voor zQn ongemo
tiveerd Ingrijpen in don wereldoorlog,
zoo diep mogelijk te vernederen.
Dit doel is thans bereikt, want met
dsn val van de Roemesnsohe hoofd-
s:ad, nu bijna het goheeie rijk in
handen van de legermachten der
centralen is,kan geconstateerd worden,
dat Roemenië hat lot van Servië vol
komen heelt gedeeld.
Het zal steeds een ongunstige factor
blijven voor de kleinere staten, welke
aan een oorlog van combinaties van
mogendheden deelnemen, dat zij op
zich zelf staande te zwak zijn om zich
tegen de vijandelijke groep te verdedi
gen en hun succes ln den strQd dus
afhangt van den steun, welke zj van
sterkere bondgenootoo ondervinden.
Blijft deze steun nlt of komt z(J te
laat, dan zgn de kleinere staten in
een oorlog ais deze onherroepeljk
verloren.
België, Servië, Montenegro en nu
weer Roemenië hebben hot onder
vonden.
Zfj allen kozen, al dan niet vrij
willig, de s(jde der entente en de
groote mogendheden van deze combi
natie hebben hot onder den voet
loopen van hun zwakkere bondge-
nooton niet kunnen verhinderen.
Zoosls te verwachten was, is Boe-
charest zonder «lag of stoot aan den
vijand prijsgegeven, hoewel het Boe
meensehe leger waarschijnlijk den
tijd heeft gevonden, naar da troepen
van den Russlsehen bondgenoot uit
te wflken.
Evenwel, dit Rosmeensche leger is
slechts een treurig overblijfsel van dat,
wat zich nog kort geleden, vol hoop op
de overwinnlDg in don strfld wierp.
Duizenden zijn gesneuveld en meer dan
100.000 Roemeniërs zijn als gevange
nen ln handen der centralen gevallen.
Het deelnemen van Roemenië aan
den wereldoorlog is ln dit stadium
van den krflg een voordeel voor de
contralon gebleken.
Tot slot van ons overzicht, dat wij,
door plaatsgebrek gedwongen, voor
ditmaal niet langer zullen maken en
waeriu wij ons dus tot den val van
Ëoechareit bepalen, geven wij nog
eenlge bijzonderheden over de Roe-
meeLBche hoofdstad als vesting.
Boecharest, dat als een van de
sterkste stellingen ter wereld werd
beschouwd, ligt ln een vestinggordel
van 72 K M. leDgte, met 18 hoofd- en
18 tusscbenforten, die onderling door
een ringspoorweg zijn verbonden.
In tegenstelling met de Belgische
forten, die nitsluitend beatonden nlt
pantserkoepels of fur.doerlngen van
gewapend beton, had men bg Bce-
chaert ook aardwerken aangelegd.
Do hoofdforten met pantserkoepeling
boden door hun mindere diepte nog
kleiner trefkans voor de zware gra
naten dan de Belgische.
De sterkste «tellingen van Boechaert
bevinden zich in het N. en O blijk-
baar ter verdediging tegen RnBland.
Niemand zal b(j bet ontwerpeD en
bouwen van do sterkste vesting van
Europa verwacht hebben, dat de
moderne krijgsvoering de Roemeniërs
zou noodzaken, haar onverdedigd ln
handen van den vfland over te geven.
De tijd schijnt rijp voor een alge-
heele herziening van het tegenwoor
dige stelsel van verdediging.
Binnenland.
Vergoeding wegens kostwinnerschap.
Het lid van de Tweede Kamer, de
heer van Wijnbergen heeft 15 Nov.
de volgende vragen tot den minister
van oorlog gericht betreffende het
leggen van risico op den burgemeester
of op de gemeentekas bij te veel uit
betaalde vergoeding wegens kostwin
nerschap.
Moet de minister niet erkennen, dat
het onbillijk ls hst risico te leggen
Men schrijft ods
„Niemand is onmisbaar".
Wie heeft dit hardklinkend woord
niet hooren uitspreken, wie het niet
zelf gebezigd, wanneer een man van
groote verdiensten, van ongewone we
tenschappelijke ontwikkeling uit de
maatschappij werd weggeuomen^wanueer
de stichter en bedrijfsleider in volle
kracht plotseling werd ontrukt aan de
zaak, die nog zoozeer zijn machtig
initiatief, zijn voortvarende stuwkracht
behoefde, wanneer de kostwiuuer on
verwacht werd weggerukt van het gezin,
dat geheel onverzorgd achterbleef
Wij hielden ons wellicht overtuigd,
daarmee een volstrekte, onbetwistbare
waarheid uit te spreken, die in den loop
der eeuwen is bevestigd. En deson
danks komt deze meening ons niet
onaanvechtbaar voor, wauneer wij een
blik werpen op de werkelijkheid van
het gewone leven.
Het valt niet te ontkennen, dat,
gezien van het liooge standpunt, waar
van het ons gegund is te zien op de
wereldgeschiedenis, aan het individu,
hoe zeer het door macht, eer, aanzien
en werkkracht boven de massa uitsteekt,
het gewicht der onmisbaarheid moet
worden onthouden.
Zelfs de dood van een Alexander
den Groote, den werelddwinger, mid
den in de volvoering van zijn ver
overingsplannen, heeft den loop der
wereldgebeurtenissen niet vermogen te
stuiten.
Wel werd aan dien loop een wen
ding gegeven, wel is voor een korte
spanne tijds een toestand van lichte
verwarring onstaan door zijn verdwij
nen van het wereldtooneel, dat zijn
heerschzuchtige plannen onverwacht in
duigen wierp, maar deze ongeordende
toestand heeft zich hersteld op dezelfde
wijz? als, na een stoornis in het na
tuurlijke leven, door de werking der
levenskracht de geregelde gang in de
ontwikkeling terugkeert.
Moge de leiding van den voorgan
ger een oogenblik wenschelijk, ja meer
nog dan dat, noodzakelijk, zelfs onmis
baar toeschijnen aan ons kortzichtig
oog, op het ingewikkeld samenstel der
dingen, die wij gewend zijn de histo
rie te noemen, heeft zijn aauwezigheid
slechts invloed geoefend. Moeilijk is
het in het algemeen, de waarde te
beoordeelen en de beteekeuis voor het
maatschappelijk verkeer, voor de ont
wikkeling der beschaving, voor de be
vordering van kunsten en wetenschap
pen, enz. vast te stellen van den arbeid
van dengeue, die zich de verwezenlijking
72 FKUIL.LETON
WALTER.
Historischs Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
,Wat? Ge hebt hsm dat ook gezegd?
Ea eveneens zonder eenlge verklaring,
hoe u dat bekend ls geworden
Op het toestemmend antwoord
deinsde Walter verschrikt terug. Nu
werd het hem eerst rscht duidelijk,
waarom het>r Jan vo! verbittering zleh
tegen Nossa had gekeerd.
.Ge behoeft voor mij geen vrees te
koesteren, Walter, want al wat voor
gevallen is, geschiedde tot jou wel
zjn 1 Doch laat mt) nu voortgaan. Ik
heb je nog wat te seggeu, en mi«sehien
zou 't ons te lang ophouden, al» wo
zóó 't onnut verspillen van den kost
baren t(jd met woorden, die toch niet
tot een goed einde leiden, voortzotten.
Ik heb je beloofd je mee te deelen
den naam uwer ouders, hé. Ik kan
me voorstellen, dat deze onthullingen
op hoogen prijs door je wordon ge
steld!'
„Jal' zei Walter in spanning, doch
't woord .vader" wilde hem niet over
de tong ditmaal.
.Weina, die tijd is gekomen, maar
ik stel één voorwaarde 1
,En die is
.Ge zolt eerst zweren, dat ge se
trouw zult nakomen!"
.Noem ze mij eerst. Is het, dat ge
me met Julia wilt getrouwd zien
.Als ge dat belooft, zal lk je dade
lijk 't geheim van je geboorte op
helderen I"
.Dan is het overbodig, dat lk hier
langer bljfl'
Dit zeggende, wilde hU zich ver
wijderen.
Wacht I" risp Nossa, ,ik had daar
op gerekend en verlang iets heel
anders van jol"
Toen Walter weer staan bleef, boog
bij zich tot hem over en zei met in
gehouden stem, terwijl bil hsm een
klein doosje overhandigde:
.Hierin bevinden zich de stukken,
die je alle aanwijzingen en inlichtingen
gevan, wat betreft het geheim van je
geboorte. Zweer mij, dat ja 't niet
zult openen, vóór je mijn laatsten wil
uitgevoerd hebtl"
,En die is?" vroeg Walter voor-
zlehtig.
.Zweer 1 Ik weet, dat ge uw eed
houden zult 1 Zweer En ik zal je een
gemakkaljk uitvoerbare taak op
leggen
.Maar als ge mj iets opdraagt, dat
het daglicht verdragen kan, waarom
dan een eed gevergd, vóór dat ik recht
weet wat?"
.Wel, omdat ik wil zien, hoever ja
vertrouwen in mij gaat!" antwoordde
Nossa met een sweem van ongeduld.
.Doch ik bemerk!" vervolgde hij,
.dat go wantrouwen lo mijn hande
lingen hebt. Daarom zal ik de zaak
omkeeren en ge zweert, nadat ik je
mijn wensch te kennen gegeven heb.
Ben je nu voldasn?"
Met een handgebaar verzocht hj
Walter te luisteren en sprak hij verder:
.Neem dit zakje aan, het bevat
eenlg stofpoeder, dat ge heer Jan
ongemerkt ln zijn wijn moet strooien
Zoo krachtig werkt dit middel, dat
h(j van jicht en andere pijnon verder
verlost is. Vraagt hjj daarna, wien hi)
dat te danken heoft, nosm hem dan
mijn naam en hj zal weten, hoe Nossa
't hem aangedane kwaad vergeldt 1*
.Anders niet vroeg Walter en hj
zag zeer bleek, terwijl zfjn hand
beefde, die 't kleine pakje omsloot.
.Anders niet I* zei de houtvester
bedaard ,en daarna kunt ge het
doosje openen en weten wie uw ouders
zgn, zoodat ge een naam zult hebben 1*
,Ik zweer het 1" zei Walter na eenlg
beraad en hj verborg doosje en zakje
zorgvuldig in zijn wambuis.
Toen keerde hij zich om en wilde
zich weer verwijderen. Doch Nossa
hield hem nogmaals staande en zei:
.Gaat ge uw pleegvader zonder
groet, zonder vaarwel verlaten?"
.Vaarwel, vader 1* zei Walter en
zijn toon klonk somber,
.Wees gelukkig, m{|n jongen 1" zei
Nossa, meer bewogen dan h{j wilde
laten bemerken, .wees gelukkig en
denk, als ge eenmaal de houtvesters-
wonlDg bewoont, nog eens aan m{|
en moeder Wanda terug, die er oen
sehat van goud en zilver voor hun
pleegkind verzamelden. Neem er bezit
van, het is voor jou. Ik heb 't niet
noodig. Hier heb lk niets meer te doen
als ge uw eed nakomt 1"
,En dan Waar gaat ge heen
Een verzoek van mij maakt wellicht
alles goed! B!(jf bfi onsl'
.Ik verkies niet, dat ge een goed
woord voor mij doet en lk ben gewoon
mfin eigen weg te gaan, jongen
Vraag mij dus niet naar mgn plannen,
maar ga nu, want bet ls niet vroeg
meer!"
Met een handdruk namen ze af
scheid, nadat Walter door Nossa uit
geleide gedaan was. Ook de houtvester
verliet den kelder en Walter zag, hoe
hij 't luik tusschen het kreupelhout
weer neerliet en zorgvuldig met mos
bedekte Toen de jonge man z|jn paard
op een kleinen afstand weer had op
gezocht, zette h|j zioh ia den zadel,
maakte nog een groetende handbe
weging, dis door den houtvester be
antwoord werd en vervolgde zijn weg
naar 't slot. Een kromming ln den
weg onttrok hem weldra aan het oog
op den burgemeester of op de ge
meentekas
Is toch de minister niet van oordeel,
dat alleen ln geval van gebleken
schuld of nalatigheid aan de z$de van
den burgemeester, te veel uitbetaalde
vergoedingen ten laste van dezen
mogen worden gelaten
Het antwoord van den heer Bosboom,
minister van oorlog, luidt als volgt:
De minister constateert in de eerste
plaats, dat geen risico op burgemees
ter of gemeentekas gelegd wordt, doch
dat het hier bedoelde risico op hen
rust krachtens de wet. Het geeft zijns
inziens daarom weinig nut thans be-
schouwineen te houden over het al of
niet bllljke van de wetleljke regeling.
Hij toekent hier alleen aan, dat hg
het standpunt niet on billijk kan vinden,
dat er toe leidt, dat in gevallen als
hierbedoeld de te veel uitbetaalde
vergoedingen steeds terug worden
gegeven, tenzij de militaire autoriteit
aantoont geen schuld te hebben. Uit
een oogpunt van billijkheid verdient
dit standpunt zijns inziens de voorkeur
boven een regeling, volgens welke
alleen ln geval van gebleken schnld
of nalatigheid aan de zijde van den
burgemeester te veel nitbetaalde ver-
goealngen ten laste van dezen mogen
worden gelaten, aangezien het risico
van den staat dan ln hoofdzaak af-
hankelgk zou zijn van do goode wer
king der gemeentesecretarieën, waar
over de staat geen zeggenschap heeft.
Protestvergaderingen tegen de houding
van de Eerste Kamer.
Dinsdagavond heeft te Amsterdam
een openbare vergadering plaats ge
had, uitgeschreven door de Vrjjninnig-
democratiache Tereeniglng, om te
protesteereu tegen de verwerping van
de Successiewet door de Eerste Kamer.
Als sprekers traden op mr. H. P.
Marchant en de heer Hendrik Wert-
helm.
V
Ook vanwoge de S. D. A. P. werd
te Amsterdam onder leiding van den
heer W. Vliegen een groote aigemeene
vergadering gehouden om te protes
teeren tegen de verwerping van de
Successiewet door de Eerste Kamer.
De vergadering was zeer druk bezocht.
De Kediri.
Da Magdeb. Ztg. meldt, dat het
stoomschip .Kedlri", dat op weg naar
Marseille iu den grond ie geboord,
een lading suiker voor Frankrijk aan
boord had.
Landstorm Jaar kloeten 1907 en 1906.
De minister van oorlog brengt ter
kennis, dat nog niet kan worden
bepaald, wanneer de in 1887 en 1886
geboren personen, die tot den land
storm bobooren of daartoe op of na
0 December 1916 komen te behocreD,
ln werkelfjkeu dienst zullen worden
gesteld. Behoudens onvoorziene om
standigheden zal hunne opkomst niet
ln de eerstkomende maanden moeten
plaats hebben.
Zoodra de tijd van indienststelllng
zal zijn bepaald, zal nadere bekend
making volgen.
van zijn pleegvader.
Stapvoets reed bjj voort. Duizend
gedachten bielden hem bezig. Zooveel
was er, dat hfl niet begreep.
Het leven van heer Jan en z{jn
houtvester had voor hem vele duistere
punten. Maar b(j voelde, dat heer Jan
z(jn pleegvader niet om niet vreesde
en dat de houtvester zijn heer niet
om niet haatte. Doch dan kou hg er
weer geen verklaring voor vinden,
dat Nossa hem zoo'c krachtig werkend
middel aan de hand deed, om zijn
vgand van alle pgn te bevrijden.
.Hec-r Jan zou uit zijn Igden zijn,"
prevelde hij en bjj bekeek 't pakje
asn alle zgden, aU rees een verschrik,
kelijk vermoeden ln hem op.
Eindelijk zette hij zgn paard tot
meer spoed asn. Hij scheen een plan
gevormd te hebben. Binnen enkele
minuten reed hij reeds de slotpoort
binnen en bracht zgn paard zelf naar
da ruif. Een stalknecht was toege
schoten en voederde het edele dier.
Walter had er dus eigenlijk niets
meer te verrichten en toch bleef hij
dralen.
Troolgk sprong hem een jachthond
tegen en likte zijn hand, want het
beest herkende hem onmiddellijk.
Wordt vervolgd.)
4e uitgave dezer Oourant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prfs per kwartaal, In Goes 1,buiten Goes, franco f 1,26.
Afzonderlijke nommers S cent,
tnaandlng van advertentie» op Masndeg, Woensdag
en VRIJDAG vóór 12 uren.