GOESGHE COURANT BIJVOEGSEL VAN DB ZATERDAG 25 NOVEMBER 1916 Staten-Generaal. Tweede Kamer. Grondwetsherziening-Artikel 192. Aan de orde is de behandeling van een voorstel van verandering van artikel 192 der Grondwet. Het regeeringsvoorstel luidt om arti kel .192 te lezen als volgt 1. Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der re geering. 2. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht der Overheid, en bovendien, voor zoover bet algemeen vormend zoowel lager als middelbaar onderwijs betreft, be houdens het onderzoek naar de be kwaamheid en de zedelijkheid van den onderwijzerhet een en ander door de wet te regelen. 3. Het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders gods dienstige begrippen, door de wet geregeld. 4. Overal in het rijk wordt van overheidswege de gelegenheid gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar algemeen vormend lager onderwijs. 5. De eischen van deugdelijkheid, aau het geheel of ten deele uit de openbare kas te bekostigen ouderwijs te stellen, worden bij de wet ge regeld, met inachtneming, voor zoover het bijzonder onderwijs betreft, van de vrijheid van richting. 6. Het bijzonder algemeen vor mend lager onderwijs, dat aan de bij de wet te stellen voorwaarden voldoet, wordt naar denzelfden maatstaf als het openbaar onderwijs uit de open bare kas bekostigd. De wet stelt de voorwaaiden vast, waarop voor het bijzonder algemeen vormend middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs bijdragen uit de openbare kas worden verleend. 7. De Koning doet jaarlijks van den staat van het onderwijs aan de Staten-Generaal verslag geven. Ingediend zijn de volgende amende menten lo. Door den heer Van Kaalte, om het 4de lid van het voorgestelde artikel 192 te splitsen in twee leden, zoodat het artikel iu dit opzicht luidt „4. Overal in het rijk wordt van overheidswege voldoend openbaar alge meen vormend lager onderwijs gegeven. „5. Bij de wet kan op het bepaalde bij het vorig lid uitzondering worden toegelaten in dier voege dat volgens door haar te stellen regelen van over heidswege de gelegenheid wordt ge geven tot het ontvangen van voldoend openbaar algemeen vormend lager on derwijs». Doel van dit ameudement is niet materieele verandering in het vierde lid voor te stellen, het beoogt slechts de bedoeling duidelijk uit te drukken. 2o. Door de heeren Eerdmans en J)e Muralt, om alinea 5 te laten ver vallen en alinea 6 te lezen: „Het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs wordt naar denzelfden maatstaf als het openbaar algemeen vormend lager onderwijs uit de open bare kas bekostigd, indien het aau de eischen van deugdelijkheid en inrichting voldoet, voor het openbaar lager ouder wijs bij de wet gesteld. De vrijheid van richting van het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs wordt hierbij in acht genomen. „De wet stelt de voorwaarden vast, waarop voor het bijzonder algemeen vormend middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs bijdragen uit de open bare kas worden verleend». De schriftelijke toelichting tot dit amendement luidt De vijfde alinea is ten deele een herhaling van hetgeen in de derde alinea wordt gezegd, daar een regeling van het openbaar onderwijs ook eischen van deugdelijkheid moet bevatten. Teneinde deze herhaling te vermijden, verdient het aanbeveling de gedachte van alinea vijf, die geen herhaling is, in de vol gende alinea op te nemen. De bedoeling van het hier voorge stelde is vast te stellen, dat bij het aangeven van de deugdelijkheid voor het geheele lager onderwijs het open bare lager onderwijs als norm zal dienen, zonder dat daarbij de opvoed kundige zelfstandigheid van hel bijzon der lager onderwijs mag worden geknot. 3e. Door den heer Otto a. om het 8e lid van artikel 192 aldus te lezen „Het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige gevoelens en leerstellige begrippen, door de wet. geregeld." De bedoeling is, de volkomen objec tiviteit van het openbaar ouderwijs, niet alleen in godsdienstig, maar ook in elk ander opzicht, vast te stellen, en de betreffende zinsnede van het grondwetsartikel los te maken van de toelichting der Regeering, alsof deze objectiviteit alleen noodig zoude zijn tegenover de ouders der schoolgaande kinderen. b. om tusschen het 4de en 5de lid een nieuw lid in te lasschen, dat aldus luidt „De bijzondere scholen, waarin alge meen vormend lager onderwijs wordt gegeven, worden door den Koning naar regelen bij de wet te stellen erkend, indien hare besturen het verlangen daar toe te kennen geven en ze aan de bij de wet te stelleu voorwaarden voldoen". c. om het vijfde lid aldus te lezen „De openbare en de door den Koning erkende bijzondere lagere scholen vol doen, wat de deugdelijkheid van het maatschappelijk onderwijs betreft aan even hooge eischen, bij de wet te regelen met inachtneming, voorzoover het bij zonder onderwijs betreft, van de vrij heid van richting." Doel van deze wijziging is, waar borgen te verkrijgen, dat beide soorten van onderwijs van gelijke deugdelijk heid zullen zijn, zonder één van beide meer of minder als norm op den voor grond te plaatsen d. om den eersten zin van het zesde lid aldus te lezen „De door den Koning erkende bij zondere scholen worden naar denzelfden maatstaf als de openbare scholen uit de openbare kas bekostigd". 4e. Door den heer Visser van Uzemloorn (amendementen van ongeveer gelijke strekking waren ingediend door wijlen den heer Tydeman) a. om alinea 4 aldus te lezen „In elke gemeente des Rijks wordt van overheidswege voldoend openbaar algemeen vormend lager onderwijs ge geven in een genoegzaam aantal scho len. De Koning kan, met inachtne ming van regels door de wet te stellen, van deze bepaling voor eene gemeente ontheffing verleenen, indien voor de kinderen nit die gemeente, voor welke algemeen vormend lager onderwijs wordt verlangd, de gelegenheid wordt gegeven dit te ontvangen." b. om alinea 6 te lezen als volgt „Het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs, dat voldoet aan bij de wet te stellen voorwaarden eu aan daarbij te stellen eischen, welke gelijke deugdelijkheid als die van het algemeen vormend lager openbaar onderwijs waar borgen, worden naar regels bij de wet te stellen naar denzelfden maatstaf als het openbaar onderwijs uit de openbare kas bekostigd. De wet stelt de voor waarden vast, waarop voor het bijzonder algemeen vormend middelbaar en voorbe reidendend hooger onderwijs bijdragen uit de openbare kas worden verleend". De verdediging van deze amende menten en daaraan vastgeknoopte be schouwingen hebben heel wat tijd gekost. Het scheen, dat men er niet genoeg van kon krijgen en de voor zitter, die zeer lankmoedig was, werd het ten laats:e toch te erg en herin nerde de leden aan het gezegde van Schaapman „men mag in de Kamer gerust zeggen, wat goed reeds gezegd is, maar men moet niet herhalen, wat reeds goed werd herhaald." De heer Van Idsinga is het langst van stof. Hij zette dan ook niet al leen zijn standpunt uiteen, niet alleen tegenover de onderwijsquestie, maar ook tegenover de combinatie van arlt. 80 en 192. Zijn opmerking, dat groote offers door de rechterzijde wor den gebracht, omdat het beginsel „alle onderwijs christelijk"wordt prijsgegeven, is wat te ver gezocht. Al verklaarde hij veel te voelen voor het standpunt der oude antirevolutionnairen, die alle subsidie versmaadden om vrij te blij ven, in de praktijk aauvaardt hij de fiuancieele gelijkstelling. De heer Gerhard bestreed de amen dementen betreffende de waarborgen rn, prees dat van Van Raalte. De heer De Muralt verlangde waar borgen. Zijn stelling wasHet geld wordt iu de grondwet aan de scholen toegevoegd, de waarborgen worden eerst later vastgesteld. Hij verlangt goedkeuring van leer plan en lesrooster. Wij hopen, dat een der Kamerleden zoo gelukkig zal zijn, al deze wenschen en verlangens onder bewoordingen te brengen, die ieder bevredigen. Binnenland. Voer voor trekhonden. Het hoofdbestuur van de Nederl. Vereeniging tot bescherming van dieren heeft naar aanleiding van zfn adres aan den minister van landbouw over het gebrek aan voedsel voor honden, in 'tbjzonder van trekhonden, nu daaraan geen regeerlngsbrood mag worden verstrekt, van het Rflksbnreau voor de distributie van graan, enz., in welks handen het adres ter afdoe ning was gesteld, bericht ontvangen, dat van de bestaande regeling, volgens welke bruin brood niet aan dieren mag worden gevoerd, niet kan worden afgeweken, maar dat, Indien positieve klachten uit een bepaalde gemeente Inkomen, het bureau zich voorstelt, maatregelen te nemen, ten einde in de voederbehoefte der trekhonden in die gemeente te voorzien. Uitvoer van vitch. Het St.bi. no. 512 bevat een Kon. besluit van 22 dezer houdende wjzl- glng van het verbod van uitvoer van alle vlsch, met uitzondering van zalm, aai of paling, gecontroleerde ansjovis, spiering grooter dan 9 c.M., alle week en schaaldieren en alle zoetwatervlsoh.' Daarbij is bepaald: Het eenig artikel van het Kon. besluit van 22 Juni 1916 (Stbld no. 287), wordt gelezen als volgt: De uitvoer van alle vlsch, met uit zondering, zalm, aal, of paling, ge controleerde ansjovis, alle week- en schaaldieren en alle zoetwatervisch, voor zoover deze vischsoorten niet z0n gebakken, Is verboden van den dag der afkondiging van dit beslnit. Wfl behouden Ons voor dit verbod t{del(jk op te heffen of in bijzondere gevallen daarvan ontheffing te doen verleenen. Kechtzaken. Arrondissements-Kechtbank te Middelb urg. In de zitting van 24 November 1916 werden veroordeeld wegens: Diefstal. K. F. H. 8., 44 jaar, zonder beroep, verpleegde te Veenhulsen, 4 maanden gevangenisstraf. Postiiefetal. J v. d. M., 34 jaar, Bpoorwegpost- conducteur te Vlissingen, gedetineerd te Middelburg, tot 2 jaar gevangenis straf met aftrek der preventieve hech tenis. Verduistering. J. A., 38 jaar, vrachtr£dersknecht, tot f 5 of 5 dagen hecht. Nog werden de volgende zaken behandeld Diefstal. J. J. L., 19 j., werkman, wonende te Goes, werd met nog een minder jarigen jongen, ten latte gelegd dat s{| op 28 September 1916, te Goes, in het pakhuis van J. F. Jansen, te za- men en in vereeniging eene hoeveel heid appelen, ongeveer 25 K.G., toe- behoorende aan genoemden Jansen, hebben weggenomen om zich die appelen toe te eigenen, na zich den toegang tot dat pakhuis te hebben verschaft door langs een raam in te kllmmec. Eisch een week gevangenisstraf. V J. D werkman, Terneuzen, gedeti neerd, stond terecht ter zake dat hij op 30 September 1916, te Blezelinge, ongeveer 10 K.G. zachte peren, een droogdoek en een zakje, toebehooren- de aan C. D. Vereske, een paar klom pen, toebnhoorende aan Janna van Strlen, eenlg radijszaad, toebehoorende aan H. van Beeke, een paar klompen en een dweil, toebehoorende aan Pr. Platteau, een paar klompen, toebehoo rende aan Wtthelmlna Slabbekoorn, en een dweil, toebehoorende aan Maatje op 't Hof, huisvr. Slabbekoorn, hoeft weggenomen, terwijl hij om streeks dien dag ook nog te Kapelle heeft ontvreemd een paar pantoffels, toebehoorende aan L. C. Loppens en een hakmes, toebehoorende aan A. Zandee. De officier eischte voor al die dief stallen 2 maanden met aftrek en onderzoek der geestvermogens van beklaagde. V erspreid Oorlogs-Meuws. In hot Engelsche parlement- Het Engolsche Parlementslid John had aan de regeertng deze vraag gedaan Aangezien bij de overdracht van Elzas Lotharingen aar Frankrijk de opbrengst van flzererts in Duitech- land sou dalen van 35.900,000 ton tot 14,800 000 ton in het jaar en die van Fraokrllk stijgen van 21,000.000 tot 42,000,000 ton en In geljke mate de militaire macht van den een zou af- en den ander zou toenemen, zal Dnltschland zich waarschijnlijk tot het uiterste tegsn die overmacht verzetten. Zou de entente daarom niet willen overwegen, Elzae Lotharingen en België politiek ekonomlsch neutraal te verklaren en die twee landen met Nederland, Zwitserland en Luxemburg een vriJhandelsnnie te laten vormen onder waarborg van da groote(entente) mogendheden, met verbod om in hun gebied oorlogsbehoeften te vervaar digen en uit te voeren? Minister Law antwoordde, dat de regeering geen enkele vredesvoor waarde bnlten de bondgenooten om kon overwegen. Wroeging. Volgens den oorlogscorrespondent der Kölnische Ztg. aan bet Roemeen •che front vertellen de Roemeensche gevangenen, dat Filipescu, de onlangs overleden staatsman, niet xjjn natnnr. Hjken dood is gestorven, doch door het innamen van vergif een eind aan zijn leven heeft gemaakt. In Boekarest en in het geheele land is dat ren publiek geheim. De oorzaak van den zelfmoord ion zijn, dat Filipescu, die op oorlog had aangestuurd, in het hoofdkwartier van den tsaar de onder handelingen had geleld en in den Kroonraad aan de beslissing had mee gewerkt, de ramp, die h$ zag aan komen, toen voldoende hulp van RuBland uitbleef, niet heeft willen beleven. Schending der onzijdigheid. Den 3en Juli praaide een Engelsche duikboot in de Noorsche wateren bij Lindesnes het stoomschip Prnaelle, waarbij het met haar kanon schoot. Ook had ze gedoken en voerde ze geen vlag. Om al deze schendingen van de Noorsche onzijdigheid heeft de Noorsche regeertng te Londen laten protesteeren. Het antwoord was in Augustus, dat er geen schending van het Noorsche gebied had plaats gehad. Da Noorsche regeering liet de zaak opnienw onderzoeken, en nn heeft de Noorsche regeertng te Londen laten verklaren, dat er gean twijfel is aan de schending van Noorwegens territorial wateren. Een gelegenheid om woorden In daden om te zetten. In de Spectator wordt het plan op geworpen om, in navolging van het Fransche, een Ecgelsch vreemdenle gioen te vormen. Men zou daarin Portngeezen, Cyprioten en Levantfjoen kunnen opnemen, en vooral ook Hol landers en Skandinaviërs. Stads-nieu ws. Soikëb Volharding. Ter herdenking van haar v(jf en twintig jarig bestaan gaf de gymna stiekvereniging .Volharding* gister avond in de daarvoor met vlaggen versierde schouwburgzaal der sociëteit V. O. V. een soiree, die zeer drnk bezocht was. Alvorens de altvoering van het programma aan te vangen, sprak de voorzitter, de heer J. J. P. C. B&rtelse een openingswoord, «s. htj bf) deze gelegenheid met graagte deed. Hjj wees op de afwissing in ledontal, die de vereeniging soms ondervonden heeft op hot feit dat zij gedurende de 25 jaren van haar bestaan daardoor heeft moeten lijden en strijden, maar toch aan alle moeilijkheden heeft weten te ontkomen, zoodat de vereeniging thans in bloeinden toestand verkeert; zij telt na ongeveer 50 leden, waar onder vele aspiranten en dames leden. Vervolgens herdacht hij de vier dlrectenren (de heeren v. d. Menlen, Dentz, Veen en Ruben), die allen het hnnne hebben bijgedragen tot den bloei der veroentglng, en bracht dank aan allen, die haar van dienst z(jn geweest. Nog wees hü op het nut van lichaamsoefening in eiken vorm en spoorde een leder aan daaraan deel te nemen. Het lid Krlekaard nam daarna hst woord om den voorzitter hnlds en dank te brengen, voor wat hij voor de vereeniging heeft gedaan van af de oprichting ala lid en vele jaren als voorzitter. Als blflk van sympathie bood hem, namens al.e leden, een tafeltje met karaf en glasen aan en sprak de hoop uit, dat b{j nog vole jaren op dezelfde wijze als voorzitter moge fnogeeren. Door de dames leden werd hjj met bloemen gehnldigd. De he6r H. Hannlnk, secretaris der voetbalverceniglng .Zselandla', sprak den voorzitter toe alB sportbroeder en overhandigde hem een krans. De heer Bzrtelae daDk'e voor al deze bewijzen van sympathie, onder belofte zjn boste krachten aan de vereentgii g te willen blijven wijden. Hierna werd een programma uitge voerd, dat zich door vele afwisseling onderscheidde. Door de leden, dames en adspiranten werden oefeningen gegeven, waarin ieder naar zjjn krach ten zich voordeed. Vrije, stok- en toesteloefeningoo, groepen, marmer- groepen, benevens een tooneelstukje, gaven elk wat wils te zien en waar over de aacweiigen zich zeer tevreden toonden. Met zelfvoldoening mag .Volhar ding* aan dezen welgeslaagden feest avond terng denken. Een bal, dat zeer geanimeerd was, vormde het laatste nnmmsr van het programma. ZoNDAGSSLÜITING APOTHBKSN. Zondag 26 Nov. zal da apotheek van den heer Van Kalmthout voor het pnbliek zijn opengesteld. Benoemd. Tot 2e kok aan de oeeonomische spijsuitdeeling is benoemd de heer C. Meyler, concierge van het Onde Mannenhuis. Provincie-nieuws Borseelen. Aan den vinder van een onlangs alhier aangospoelden torpedo is door do Marine eene be looning toegekend van f25, Ovezand. In da gehouden najaars veemarkt was de aanvoer 80 stnks hoornvee, 8 biggen on 1 veulen. De handel was tameijk. Nleuwdorp. Het vierjarig zoontje van de wed. W. L. bad het ongeluk te dicht b(j een wagen te staan, die geimeerd werd,waardoor het wiel er af viel en op een zijner beenen ter.' ebt kwam. BU onderzoek door den ge neesheer bloek, dat het gebroken was. ieraeke. Deze week is hier een kalt geboren zonder staart. Ook de staartwortel ontbrak. lerseke is op 't oogenblik geheel zonder steenkolen, d.w.z. de kolen handelaars en de kolen bond z(jn geheel nltgepnt en wachten sedert lang op nieuwen voorraad. Het groote kolen- vsrbrnlk b{j de mosselkokerij zal daarop wel invloed hebben. Men tracht zich te voorzion in de naburige gemeenten. Tengevolge van het stijgend getal handelaars in gekookte mossels is de prijs dezer waar hier geBtegen van 30 tot 45 cent per K G. Dit heeft ten gevolge, dat de kweekers hun product ook opslaan en de prjs der levende mossals reeds van 11,60 tot f 4,50 per baal gestegen z(jn. Krulningen- Aan den naar Ouden bosch vertro&ken predikant der Herv. gemeente, ls door z(Jn gemeenteleden een eigenaardige verrassing bereid. BQ ifln aankomst in z(jn nieuwe standplaats vond h(j daar een slaap kamer-ameublement, hem als blijk van waardeering en erkentelijkheid aan geboden. Baarland- Openbare raadszitting op Donderdag; alle leden aanwezig. Medegedeeld, werd. dat de begrooting voor 1917 door Ged. Staten is goed gekeurd. Aan do orde is de beëediglng van den gemeente secretaris. De voorzitter leest de eeden voor, waarna de eed werd afgelegd. Tot een bedrag van f 171,30 wordt af- en overgeschreven in do begrooting 1916. Do heffing van laad-, lig-, los- en havengelden, benevens de verkoop van het straatvntl voor 1917, xnllen op de onde voorwaarden plaatshebben. Besloten wordt verder te zijner tijd wjzig'ngen in de Bouwverorde ning te overwegen, met betrekking tot de aansluiting van nienw te bonwen woningen aan de drinkwa terleiding. E-jq verordening op het beheer van het levensmiddelenbedrijf wordt vastgesteld. De bnrgemeester- eecretaris zal de administratie gratis verrichten. Do secretaris en de ambtenaar v.d. Burgerlijken Stand sullen salaris ge nieten vanaf hunne eerste benoeming (13 April 1916). De voorzitter deelt meo, dat op den verkoop van regeerlngsvlseh f50 is gewonnen, welk bedrag hfj aan de gemeentekas schenktdat de verbouw der openbare lagere school door B. en W. is opgenomen en goedgekeurd en dat nog eenige afbraak, afkomstig van dezen verbonw, zal worden ver kocht. ColIJnaplaat. Tot ouderling b(j de Ned. Herv. Gem. alhier werden herko zen de heer J. Kramer Fx. en tot diaken do heeren M. Provoost an A. Schuit. In de bestaande vacature werd tot onderling gekozen de beer L. van Gilst Fz. en in de plaats van den heer A de Free, die als diaken bedankt had, werd gekozen de heer W. Flipse. Rilland. Tot gezworen van den Reigerbergschen polder is benoemd de hoer P. Bruynzoel. Tot lid in het bestnnr van het waterschap da Hogerwaardpolder is benoemd de heer F M. Boot. Kattendljke- Tot lid van het bestnnr der waterkeering van den calamlteu- zen Oost-Bevelandpolder is benoemd de heer G. Verbnrg. Kapelle. Donderdagavond hield de heer Bloemsma, rijkstninbonwleeraar te Middelburg, daartoe nitgenoodigd door de Veilingsveraeniging „Kapelle- Blezelinge en omgeving', in het Café Vorvaat, een redo over „het veilen". Een aandachtig talrflk publick volgde de leerzame voordracht. Na afloop der vergadering gaven velen zich op als lid en werd op de lijst der aandeelhoadera getoekend voor 77 aandeelen A i 25, Wel een bewijs, dat de noodzake lijkheid vau een veiling alhier wordt ingezien. Donderdagavond trad, op nit- noodiging van de Chr. J. V. „Obadja*, in het lokaal dier ver. op ds. J. A. van Selms, om te spreken over „geheol- ontoonding*. Op zeer onderhoudende wflzc word dit onderwerp behandeld. Spreker zette niteen, dat de strijd niet gaat tegen de dronkaards of tegen de alcohol of tegen de herbergiers, maar tegen de drinkgewoonte. Getoekend werden de ellendige gevolgen van alcoholgebrnlk en misbruik. Met tal van voorboelden werd toegelicht, hoe er op ons volk een vloek rust, de vloek van den alcohol. A.s. Zondag zal hst 50 jaar ge leden z(jn, dat bet orgel ln de Ned. Herv. kork voor het eerst met zQn prach'ig geluid den zang der gemeente naren begeleidde. Achtereenvolgens hebben als organic' dlenBt gedaan de onderwijzers Van Zetten, Johs. van de Linde, Swart, Fopma en Van der Brugge. De laatste beeft hierin het leeuwenaandeel, daarbij bflna35ja»r, zeer ten genosge vsn allen, die hem hoorden en hooren, dit instrument bespeelt. Gemengd JNieuws. Spionnagedienst. De politie te Vlissingen is op het spoor gekomen van een nitgebreiden spionnagedienst en in verband daarmede zijn reeds

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1916 | | pagina bijlage 1