N°. 140 1916 Zaterdag 25 November 103de jaargang.
Bij dit do. behoort een
Bijvoegsel.
66 FEUILLETON
WALTER.
9a uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs par kwartaal, In Goes f 1,—bulten Goes, franco f 1,25.
Afionderlljka nommera 5 sent.
HaaentUng vna adverteatisn op Maandag. Woensdag
en VRIJDAG vóór IS uren.
releioonnnmatei' SS. Uitgave Tax da Nsaxal
Oa prgs der gewone advertentlön is van 1-5 regels 50 et., elke, regel tneer lOct.
B| directe opgaaf van driemaal plaatxicg darielfde advertentie wordt
de prijs ilechti tweemaal berekend,
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbend*
dankbetuigingen worden van 1—10 regels J. l, - berekend,
3»wf ff ommen 5 cent.
YwBOotsrtap ör.sseks Courant". Biractsar G W. tam Babnbvzlb.
Buitenland
DE DOOD VAN KEIZER
FRANS JOZEF.
Ofiehoon het bekend wat, dat de
gezondheidstoestand van den monarch
den laatsten tijd te wenscben overliet,
werd toch zijn ongesteldheid niet van
dien aard geacht, dat een zoo plotse
linge afloop werd verwacht.
Reeds bij het uitbreken van den
oorlog werd met ongerustheid afge
wacht, hoe de oude Keizer, over wiens
hoofd reads zoovele stormen waren
gegaan, zich onder deze schokkende
gebeurtenis zou honden. Zijn IJzersterk
gestel hield hem echter, tegen veler
verwachting, staande. Meermalen zijn
berichten over ziekte of ongesteldheid
gedurende dezen oorlog verspreid,
doch altjjd bleek het overdreven of
ODwaar.
En jnist ditmaal waren de berichten
niet zoo zorgwekkend.
Ook thans bleef de monarch tot het
laatste toe werkzaam. Tot den laatsten
ochtend ontving hij nog bezoeken.
De katarrhaie longaandoening, waarnit
zich longontsteking ontwikkelde,maak
te een eind aan zijn werkzaam leven.
Het is moeilijk zich een Don an-
monarchie te denkan zonder Keizer
Frans Jozef. In zijn bijna 70-jarige
regeering waren beiden samenge
groeid tot dén geheel.
Het was vóór dezen oorlog dan ook
altijd de angstige vraag, of bij een
eventueel verschelden van den onden
Keizer het uit zooveel heterogene
bestanddeelen samengestelde rijk zich
weer zon ontbinden, wat voor Europa
een t(jd van oorlog zon beteokenen.
Deze laatste vrees kan nu gerost
vervallen. Wat or al Is, kan niet meer
komen, doch hst uiteenvallen van de
Donan monarchie wordt juist verhin
derd door den strjjd om het bestaan,
die thans door haar wordt gevoerd en
die de verschillende elementen,waaralt
zij bestaat, vaiter dan ooit aan elkaar
heeft geklonken-
Uit de regeering en het leven van
den gestorven Keizer volgen hier
eenige b(jzonderheden
Frans Jozef I, Keizer van Oosten
rijk, Koning van Boheman an apos
tolisch Koning van Hongarije, wae
de ondste zoon van aartshertog Frans
Karei, tweeden zoon van den regee
renden Keizer Frans I. HU werd
geboren den 18en Augustus 1830 Zijn
moeder, de Aartshertogin Sophia, was
een dochter van Mazimillaan I, Koning
van Beleren. ZjJ w»b een vrouw van
groots bekwaamheid en energiek
karakter en gedurende de jaren, welke
volgden op deD dood 7an Keizer
Frans, werd zij de meest invloedrijke
persoon van hot OoatenrljkBchs b"t,
want Keizer Ferdinand, die in 1835
opvolgde, was zoowel pbyslek als
geestelijk opgeschikt om de plichten,
aan zijn ambt verbonden, te vervnllen.
Historische Boman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadrnk verboden).
Weer wilde hij voor 't vreemde van
deze zaak een aannemeljke verklaring
zoeken, 't Vaderhart gaf zooveel in.
Doch nu werd bij in zijn overden
kingen gestoord door een minder
aangenaam bezoek. Zijn houtvester
liet zich aandienen.
Het kwam hem dus gelegen, eens
bjj zijn heer aan te loopen. Deze had
geen reden, hem niet tot zich tos te
laten, doch Indien dat wel 't geval
geweest ware, hij zon den moed missen
tot het geven van belet. Daaraan
dacht h(j echter heden allerminst.
Nossa, die zooveel menschen ont
moette van dag tot dag, zou wellicht
Iets naders omtrent Roland's verbljjf
vernomen kannen hebben.
Hij gaf dns bevel den houtvester
binnen te laten en zoodra deze zich
ongevraagd ongewetgerd tegenover
zijn hoer had neergezet op zjn gemak,
begon een onderhond dat van groot
gewicht was voor Walter.
Nossa scheen te wachten tot het
heer Jan behagen zou hem naar de
Daar hy geen kinderen had, was Frans
Jozef in do rechte l{jn van opvolging.
Deu 2an December 1848 deed hij
afstand la het aartsbisschoppelijk
paleis, waarheen het hof nit Weenen
gevlucht was. Z(jn broeder droeg zjn
rechten op successie over aan zjn zoon
en Frans Jozef werd als Keizer uit
geroepen. Ferdinand ging naar Praag,
waar hij in 1875 overleed.
Zjjn eerste taak was, Hongarije tot
gehoorzaamheid te brengen, want de
Magyaren weigerden de abdicatie te
erkennen, voor zoover deze Hongarije
betrof. Op grond dat znlk een daad
alleen geldig was met de toestemming
van hot Hongaarsch8 Parlement.
Aan den oorlog, welke volgde, nam
de Keizer zelf deel. De atrjd werd
echter niet tot ean goed einde gebracht,
dan nadat de hnlp der Ratsen Inge
roepen was. Hongar{e, van zjjn onde
constitutie verstoken, word een inte
greerend deel van het Oostenrjksehe
Keizerrijk.
De nieuwe regeering begon aldns
onder ongunstige voorteekenen. Met
de onderdrukking van de vrijheid in
Italló, Hongarije en Dultschland.
In 1853 deed de Hongaar Lebenyi
een aanslag op het leven van den
Keizer en brscht hem met een mes
een ernstige wond toe.
Met dsn dood van Schwarzenberg
In 1852 begon de persoonlijke regee
ring van den Keizer inderdaad, en
daarmede de langs reeks van proet-
nemlngon, waaraan Oostenrijk onder
worpen werd.
Door zijn politiek zijn aan de Donau-
monarchle grooto en volkrijke pro
vinciën toegevoegd, maar de geest die
de deolen onderling verbond was
zwak en de oppervlakkige eenheid
kon meermalen alleen door geweld
worden gehandhaafd.
Ix zijn particuliere leven had de
Keizer vreesalijke catastrofen door
staan. Z(jn vronw, rjn broeder en zjn
eenige zoon kwamen op plotselinge en
gewelddadige wjzo om het leven. Hij
was ln 1854 gchnwd met Elizabeth,
dochter van Maxlmlllaau Jozef, hertog
van Beleren, die behoorde tot den
jongeren en nlot-KonlnklIjken tak van
het Huis Wtitelabaeh. De Keizerin, die
de merkwaardige schoonheid bezat,
aan haar geheels familie eigen, nam
weinig deel aan het openbare leven
in Oostenrijk. Na de eerste huwelijks
jaren werd zij zelden In Weenen ge
zien en bracht veel van haar tijd door
met reizen. In 1867 vergezelde zi) den
Keizer naar Boedapest en Btelde veel
belang in de verzoening met de
Magyaren. In 1897 werd zij te Genèvo
door een Itallaanschon anarchist ver
moord, terwijl reeds vroeger op haai
en haar echtgenoot aanslagen waren
gedaan gedurende een verblijf in
Triest.
Er was een zoon nlt het huwelijk
geboren, Kroonprins Rudolf (1857
1889) een man van grooto gaven en
beloften. In 1881 huwde deze met
Stéphanie, dochter van den Belgischen
Koning. Op 30 Januari 1889 ploegde
hij zelfmoord te Mayerling, in een
landhuis bij Weenen. In 1900 hnwde
zijn xeduwa met graaf Ion gay, waar
door zj haar rang en positie ln de
Oostecrjkcche monarchie opofferde.
Behalve den Kroonprins, schonk de
Keizerin het leven aan drie dochters,
van wie twee in leven zijn Gisola
(1857), die met een zoon van den
Prins-Regent van Beieren hnwde ca
Marie Valerie (1868), gehnwd met
Aartshertog Frans balvator van
Toskane.
ZooalB Ieder zich nog herinnert,
is Aartshertog Frans Ferdinand met
zijn gemalin te Serajewo vermoord.
Als troonopvolger komt daardoor
Karei Frans Joseph, loon van don
Aartshertog Otto FranB Joseph, broe
der van den vermoorden Frans Fer
dinand.
In hoe moeilijke omstandigheden
overigens de jonge keizer Karei Frans
Jozef aan de regeering komt, toch
wordt het hem daardoor geraakkel jker
gemaakt, zich de sympathie van ziju
volk te verwerven. Gedurende dezen
oorlog Is hö voortdurend aan het front
geveest, en als persoon Is hij bi) zijn
volk zeer bemind. HJ is geboren
17 Aug. 1887 en gehuwd met Zita,
prinses van Bourbon, terwijl uit Zijn
huwelijk drie kinderen zijn ontsproten.
Eenige dagen geledon was hjj door
den Keizer als mederegent aangesteld.
Waarschijnlijk voelde de 86 jarige
toen reeds, dat het einde naderde.
Terwijl, behalve in Roemenië, op
het oorlogsterrein niets er op wijst,
dat een beslissing met de wapenen
binnenkort zal worden bereikt en
beide parijen zich ook ln hna bin-
nenlandtche maatregelen voorbereiden
op een doorzetticg van den strijd tot
bet bittere einde, gaan bij de nentrale
volken nog steeds stemmen op voor
den vrede.
Zoo bepleit de New York Timet do
theorie, dat de t(jd oijna r(jp voor
vrede is. Zij bevat het eerste van
een reeks VAD artikelen van een zijde,
„wier bevoegdheid en gezag op beide
halfronden erkend zou worden." De
sehi'Uver, die zichzelf Cosmos teekent,
betoogt, dat de tjd daar is om te
overwogen, of de oorlog niet binnen
kort geëindigd kan worden door een
Internationale overeenkomst, waaraan
de Vereenlgde Staten deel zullen
nemen.
Iq het artikel wordt eerst uiteen
gezet, dat Dultschland moet weten,
dat het niet kan winnen en de geal
lieerden dat zij alleen kannen winnen
ten koste van een prjs, die nauwa
IJks minder noodlottig zon zijn dan
een nederlaag. Ten tweede, dat de
geljkenis tussehen de jongste uitla
tingen van Grey en Bethcssnn Holl-
weg bewjst, „dut het niet onmogelijk
zal zju om aan formule voor de vrije
ontwikkeling van alle staten, groote
en kleine, als een enkel gezin van
natiën te vinden, welke, zoowel den
Engelschen minister van bnltenland-
schn zaken als den Duitcehen rijks
kanselier zotl bevredigen."
Op de Vereenlgde Blaten ruit, zoo
zegt Cosmos, da taak om bovenge-
noemde en dergelijke uitlatingen,
waarmee de leidende staatslieden de
lucht vervullen, te grijpen on met
elkaar In verband te brengen.
Er kan geen twijfel zón, dat de
theorie, volgens welke de oorlog
onbeslist zal eindigen, hier veld wint.
Jammer genoeg, vinden de door
neutralen en ook door Dultschland
geuitte verlangens naar onderhande-
delingen over dsn vrede bj de gealli
eerden geen weerklank.
Ofschoon toch ook in Frankrijk de
toekomst er niet rooskleurig nitzlet
en het groote verlies aan jonge man
nen, voor een land met achteruitgaande
bevolking, een wezenlijk gevaar dreigt
te worden, is toch do stemming, ln
elk geval de officieole, daar nog verre
van vredelievend.
Als wj lezen, wat nlt Parijs daar
over wordt gemeld, zien we aan de
ellende geen einde Zoo seint Havas
Sedert eepigen tjjd wijdt da pers
hier aandacht aan de Dultsche kunst
grepen ten bate van den vrede.
Het g'-ruoht over een afzonderijken
vrede met Roeland, de aanmaningen
van Schtidemann, de artikelen in do
bladen van alle part Jen van de vrij
zinnige Votsitche Zeitung en Morgen-
post af tot da katholieke Germania
toe, de interviews met politieke man
nen in Dultschland en in de landen
van z'jn bondganooten als Apponyl
en Radoslawof behooren daartoe.
De laatste kunstgreep Is een artikel
in do National Zeitung, ten betooge
dat Wilson bereid ls, om als middelaar
op te treden.
De Partjsche bladen uiten hnn vol
doening, dat de officieuze Washington
Post de zaak recht zet door een stel-
linge logenstraffing openbaar te maken,
volgens welke er voor die geruchten
geen grond bestaat. Alle bladen zien
in de kunstgrepen het bewijs, dat het
Duitichland onmogeljk is den vrede
door de overwinning voor te schrijven
en een onmiskenbaar gemis aan ver
trouwen in de toekomstige krijgsver
richtingen.
Ook de tweedo poging van don haar
Ford nlt Amerika vindt een slecht
onthaal.
De Tempt, dia dit ook vermeldt,
verwacht er al heel weiDig heil van
„De vrede kan niet anders worden
tot stand gebracht dan door hen, die
den oorlog voeren, en enkel door hen
omdat zij na er vrJeRjk in te hebben
toegestemd bloed en goed te offeren
nauwkeurig weten, wat hun overwin
ning moet wezen Da regeerders van
de nentrale landen sjn daarvan niet
onkundig, en sij geven 1» dien ge-
dachtengang- blijk vnu een voorzich
tigheid en een terughouding, waaruit
hun politieke zin blijkt. De overtuigde
pacifisten zouden goed doen zich naar
dat voorbeeld te richten".
En vorder:
„De geallieerden zullen „geamu
seerd de pogingen van Ford en zijn
clienlèle gadeslaan"."
Het oehjat, dat da onbevredigende
uitslag van het groote offensief rn de
samenwerking, die dit jaar hebben
gekenmerkt en waarom de tcege-
heer Dnmont eigenlijk heeft toege
dragen I" zal hij.
De houtvester keek heer Jan zwij
gend aaneerst na ean lange poos
begon hj
„Kent ge Dumont?"
„Is dat niet dat bondehoofd in
dienst van den Prins
„Jawel, maar kent ge hem?"
„Neen I"
„En hoe weet ge dan, heer, dathj
ten mijnent was? Ik noemde u zijn
naam niet!"
„Well" gaf heer Jan wat geraakt
ten antwoord, daar dat vragen richten
tot hem en de onbeleefde toon hem
ontstemden, „wel, over zoo iets, als bU
n voorviol^wordt bsgrjpeljkerwjzs
door velen gesproken 1"
„Ei, en hoe zouden zo 'i weten
„Ja, dat lekt altijd uit. GJ weet het
best, wie er tegenwoordig waren I"
„Walter was er bij. Anders niemand.
Ja, toeh, ook nog een bozehwachter.
Die moet das gesproken hebben. Dat
zal ik hem sfleerenl*
„Ik zou eer san Walter denken.
Hij zal waarsch Jnlijk de meeste rucht
baarheid aan de historie gegevon
hebben I"
„HJ?"
„Ja, waarom niet? Hebt ge hem of
den boichwachter dan geheimhouding
opgelegd
„Neen, dat niet!"
„Welnu, het betreft hier twee be
langwekkende personen, de eene wijd
stoken hand van Von Bethmann Holl-
weg ln 't voorjaar niet is aangenomen,
den geallieerden nog niet het vertrou
wen heeft benomen ln een nlteinde-
lijken g .eden uitslag der krijgsver
richtingen.
Sport.
Voetbal.
Wedstrjdprogramms voor Zondag a.s.
Zuidelijke Afdeellng.
tste Klasse
Tilburg: Willem II—V.V.V.
MaastrichtM.V.V.—M.8.V.
Breda: Velocltas—N.A.C.
Middelb.MiddelbucgWllhelmina.
2de Klasse
B.o.Z.üosko—Vllsiingen.
Breda: N.AC. II-Velocltas II.
Alle aeht eerste klassers zijn Zondag
in actie. Da oerstgenoemdec, de kam
pioenen, zullen wel winnen. Van de
Maastrlchtsche en Bredascha derby
valt weinig te voorspellen. M.V.V.
durven wj wel een kans geven, beter
dan N.A.C., dat het nadeel van terrein
heeft. De ontmoeting te Middelburg
zal beslissen voor de derde plaats.
Öpelen de Zeeuwen met hetzelfde
enthousiasme als jl. Zondag te Maas
tricht, dan zal het wel lukken.
Voor Vlisslngen verwachten wj de
eerste moetijk old om ongeslagen te
olijven. Dosko kan soms raar doen
op don Raalberg. De Bredascha reser
ves zullen wel met onvolledigheid te
kampen hebben, zoodat hiervan weinig
valt te zeggen.
De derde klasse ls vrj.
Binnenland.
De uitvoer van graan uil Argentines.
Reuter seint uit Londen:
De Timet verneemt uit Bnenos-
AiresHet is zoo goed als zsker, dat
er oen uitvoerrecht op tarwe geheven
en een gedeeltaljk verbod van nitvoer
van half December af Ingesteld zal
worden.
Bet gedeeltelijke verbod van nitvoer
van mafs zal vermoedelijk half Januari
volgen.
De regeoring ziet zich voor de
noodz&keljkheid geplaatst om zaal-
koren te koopen, wegens den noodlot-
tigen toestand, die door de droogte
en de verwoesting door sprinkhanen
ontstaan is.
Op een mijn geloopen.
Het Nederlandsche stoomschip „He
lena", van de naaml. vennootschap
A C. liBBsen's StoomvaartmaatschappJ
te Ter Neuzen, dat 18 dezer van
Rotterdam naar New York is vertrok
ken, ls op een mijn geloopen en ge
zonken.
Blijkens esu telegram van den
kapitein, den heer R. Visser, ls do
bemanning te Great Yarmouth geland
ze vertrekt vandaag naar Londen.
Do „Helena", in 1907 te Stockton
gebouwd, was groot 1798 ton bruto
en 1119 ton netto.
en zijd ter goeder naam bekend, de
ander een vreemd hoofdman over een
alom gevreesde bende, waarover aller
lei booze praatjes en zonderlinge ge
ruchten de ronde doen. Ligt het nu
niet voor do hand, dat da boschwach
ter zijn kennissen meedeelt, dat moeder
Wanda onze zieken niet meer zal gc-
neseo, wijl zj het offer werd van
haar hulpvaardigheid, wijl zj door
een gewonden aanvoerder, die door al
ta veel lijden tot krankzinnigheid
verviel, bj de verpleging werd ge
dood? Spreekt het niet van zeil, dat
Walter tnj vertalt, hoe hij zjn ge
waardeerde pleegmoeder verloordat
hj heer Boyaot en heer Scotto rap
porteert, hoe 't met heer Dnmont de
San Fuentes aftiep? En welke reden
kan er bestaan om die treurige aan
gelegenheid geheim te willen honden,
iets, dat toch volstrekt oumogeljk ls
Want Wanda en de aanvoerder worden
in breeden kring gemist. Ook bij 't
begraven hadt go Immers hnlp noodlg
Bovendien mag ieder toch weten, wat
ln 't huls van mijn houtvester voor
valt
Dit laatste voegde heer Jan er op
zettelijk bi), omdat heer Eirk van
Valckenisso van het vervoer van
Dnmont naar de Manteling volstrekt
nietB weten mocht.
(Wordt vervolgd.)
aanleiding tot zijn bezoek te vragen.
Echter moet de oorzaak daarvan
niet genoemd wordoueerbied voor
zijn meester, daarvan wae bij hem
geen Bprake.
De hontvester wachtte zjn tjd af.
Hij begreep, wat heer Jan hem vragen
zonwaar 't hart vol van Ie, daar
loopt de mond van over. En bovenal,
niet erg mededeelzaam en praatziek
van aard, verkeerde hij onder den
invloed der gebeurtenissen van de
laatste dagen en naB hj dientenge
volge stiller en ternggetrokkener,
stroever en onaangenamer ln de
samenleving nog dan hj gewoonljk
placht te z(1n.
„Ge kemt me zeker verslag brengen
over de laatst gehouden hontveiling,
waarde vriend?" vroeg do heer van
den Domburg met vriendelijke stem.
„Ja, en daarna nog letB anders I"
zei de houtvester.
„WaB de opbrengst bevredigend?"
„Meer dan bedroevend. Alles ligt
stil en er wordt geen geld besteed.
Alleen hakhout wil aftrek vinden.
Maar de partij iepen en wilgen bj
Oost-Kapelle is slechts voor een klein
deel onder den hamer geweest. Ik liet
ze voor zoo'n lagen prijs niet, al had
ik dat terrein voor andere doeleinden
ook nog zoo gaarne opengemaakt!"
,'t Is jammer, want ik kan wat
contant geld juist nu goed gebruiken.
Doch ge deodt wel, we geven 't niet
weg 1*
„Dan heb lk boer Stam van 't hof
„De Kouter* aangeboden, om dat
booge weiland, waarvoor hj aardig
wat over heeft, over te nemen Voor
hem heeft elke roede tienmaal zooveel
waarde als voor ul"
„En 1"
„HJ zal gaarne nader in overleg
treaen om tot overeenkomst te ge
raken
„Goed. Ik zal hem morgen by mj
wachten. Door hnlseljke omstandig
heden ondervond uw verslag zeker
vertraging, hé Ik betnlg u mjn
medegevoel met nw groot verlies.
Ook voor onze omgeving is met haar
treurig uiteinde een ltegte ontstaan,
die govoeld zal worden eo bezwaarljk
kan worden aangevuld. Uw zuster
Wanda was een zegen voor deze streek,
daar men haar steeds zag, waar ljden
te verzachten was. En gij, Nossa, zult
ze vooral missen I"
„Dat zal waar zjnl"
„Nu zult ge een hulp in uw hals
houding behoeven, natuurlijk
Heer Jan kreeg daarop geen ant
woord. Bü zag, hoe de houtvester de
wenkbrauwen somher samentrok en
hij kende diens afkeer van vrouwen.
Daarom redeneerde hj er over heen.
De vraag, die hj nu deed, bracht
NoBia nader aan zijn doel en onbewust
bracht hy zichzelf in een zeer onaan
gename positie.
„Vertel me toch eens, goede vriend,
hoe xich de zaak tnsschen Wanda en
