N°. 136 1916
Donderdag 16 November.
103de jaargang.
DE STËENKOLENNOOD.
WALTER.
FEUILLETON
GOESCH
Ot uitgave deler Courant geschiedt Haandag-, Woenzdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prgi per kwartaal, In Goez 1,—buiten Goer, franco 1,26.
Afsonderiyke noEsmers 5 sent.
intending van advertentlën op Maandag, Woenudag
en VSIJDAO vóó* 18 uren. -
COURAIMT.
De prfls der gewone advertentlên !i van 1-6 regels 60 ot., elke regel meer 10 ct
«8 directe opgaaf van driemaal plaatilng derzelfde advertentie wordt
de prU« slechte tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelfk- en doodiberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regeli k 1,— berekend
3ew|inuameri t (ent.
Telefoonnummer 38.
Uitgave vaa de Naam! Veauootsekap „Gsesefee Courant".
lireeteu 0. W. vah Babnzvklb.
De moeilijkheden, die ons land ge
durende dezen oorlog heeft ondervon
den, waren grootendeels te wijten aan
de eigenaardige ligging tusschen twee
der groote oorlogvoerende mogend
heden. Dank zij de uiterste voorzich
tigheid en het verstandig beleid onzer
regeering heeft zij tot dusverre de
talrijke verwikkelingen, waarin zij is
geraakt, met behoud van hare neutra
liteit en het vertrouwen bij beide
partijen, weten te ontwarren. De voor
dat doel in bet leven geroepen parti
culiere lichamen hebben daarbij groote
diensten bewezen. Zij toch konden
zich laten welgevallen, wat voor geen
souvereine staat mogelijk was. Het is
echter reeds meermalen gezegd en ge
schreven, dat men er zich op moet
voorbereiden, dat hoe langer de oorlog
duurt, boe bezwaarlijker bet zal worden
om een uitweg te viuden, die alle
partijen bevredigt en tevens de belan
gen van den Nederlandschen handel
dient.
Zoo is in de laatste dagen een queslie
op den voorgrond getreden, waarvan
de oplossing zeer zeker niet gemakke
lijk zal zijn te vinden.
Ook hier geldt bet een geschil,
waarin de Nederl. regeering zich waar
schijnlijk niet zal mengen, maar de
oplossing overlaten aan de instellingen,
die daarvoor zijn opgericht.
De questie, die wij bedoelen, is die
van de steenkolenvoorziening.
De steenkolenaanvoer uitDuitscbland
wordt steeds minder. Als redenen
daarvoor kunnen worden aangemerkt,
de sterk verminderde productie daarvan
in het land zelf en de hooge eischen,
die door de groote munitieaanmaak
ook aan de steenkolenproductie worden
gesteld.
Toch zou de invoer van dit onmis
baar product niet zoo'n sterken achter
uitgang hebben aan te wijzen, ware
bet niet, dat er nog een andere reden
voor bestond. Men is bij onzen oos
telijken nabuur nog wel genegen hierin
wat verbetering te brengen, doch ge
dachtig aan 't gezegde „voor wat, boort
wat", verlangt men van onzen kant
een vermeerderde uitvoer van verschil
lende levensmiddelen, die, hoewel vol
doende voorhanden, niet worden geëx
porteerd, omdat wij daardoor in con
flict zouden komen met de door Enge
land uitgevaardigde verbodsbepalingen.
Hierover worden nu door de betrok
ken Commissie van Bijstand onderhan
delingen gevoerd.
Deze zaak is niet gemakkelijk. Er
moet aan de eene zijde worden rekening
gehouden met de Engelsche eischen,
van de inwilliging waarvan afhangt of
wij voldoenden aanvoer van graan,
veevoeder, meststoffen, ja, wat niet al,
zullen krijgen.
62
Historische Boman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
Bovendien deden zijn hoofd- en
beenwond hem hevige pijn enhadhy
een gevoel, alsof iemand met een
knots op z(jn hoofd hamerde.
Het eenlge verwondering keek by
om zich heen. Na zich wat georiën
teerd te hebben en zijn gedachten
wat te laten gaan, begreep by zjn
toestand.
Hy riep niet om hnlp, maar traobtte
op te staan.
Met veel moeite mocht hem dat ge
lukken. Behoedzaam sloop hy naar de
deur, met moeite een pyniyk gekreun
onderdrukkend. De zucht naar ïyfs-
behood was echter zoo groot, dat hfl
kracht vond om te gaan en als een
Spartaan zwygend de meest duldelooze
smart te dragen.
Vóórdat by 't schuurtje verliet, be
kroop hem de hooze lust tot een daad
die hem noodlottig zou worden. Hy
viel ln den kuil, dien hy voor zyn
vjandon ging graven.
De fakkel werd uit den wand go
Van die zijde worden allerlei uit
voerverboden verlangd en de Com
missie van Bijsland moet daarmee
natuurlijk rekening houden bij het
uitbrengen van advies over aanvragen
om consent voor uitvoer naar de andere
zijde.
Werd toegegeven aan de Duitsclie
vraag om uitvoer van verschillende
levensmiddelen, dan zou de uitvoer
van over zee door Engeland worden
stop gezet en hoe onbillijk een der
gelijke inbreuk op den vrijen handel
tusschen twee neutrale staten, bijv.
Amerika en Holland, ook moge zijn,
deze oorlog heeft ons onder meer ge
leerd, dat macht boven recht gaat.
Aan de andere zijde echter zal de
Commissie van Bijstand ondervinden,
dat een klakkeloos zich onderwerpen
aan de voorschriften van Engelsche
zijde, bij onze Oosterburen niet vrien
delijk wordt opgevat en waar zij in
staat is door het geheel of gedeeltelijk
staken van den uitvoer van steenkoleu,
kalk, profielstaalspauten enz., een ge
weldigen druk op onzen handel en indu
strie uit te oefenen, zal dat middel
zeer zeker als tegenwicht moeten dienen.
Beide partijen zullen zoodoende
trachten den evenaar naar hunne zijde
te doen doorslaan.
Deze strijd tusschen de twee groote
belanghebbenden brengt ons land in
een zeer moeilijke positie en wanneer
liet aan bedoelde commissie mocht
gelukken hiervoor een bevredigende
oplossing te vinden, dan zal zij daar
mee aan land en volk een gewiclitigeu
dienst hebben bewezen.
Zoolang hiervan echter nog geen
zekerheid bestaat is de grootst mogelijke
zuinigheid gewensclit.
Dat dit wordt ingezien en noodig
geacht blijkt uit de waarschuwing van
de directies van verschillende groote
ondernemingen aan haar personeel om
geen materiaal, dat in gewone tijden
reeds vernieuwd zou zijn, weg te werpen.
Men moet alles bewaren om het, als
de nood aan den man komt, nog te
kunnen gebruiken.
Ook zal de Minister vandaag of
morgen een circulaire aan de Gemeente
besturen verzenden met het verzoek
om bij het publiek aan te dringen op
en zelf bij het steenkolenverbruik de
grootst mogelijke zuinigheid te betrach
ten. Als middel om die zuinigheid in
de hand te werken, geeft de Minister
zelfs in overweging niet terug te deiu-
zen voor verliooging vau den gasprijs.
In Enschedé hebben B. en W. bekend
gemaakt, dat het, inet het oog op den
geringen kolenaanvoer, gewensclit is, het
gas- en electriciteitsverbruik te beper
ken en noodigen daarom de winkeliers
en particulieren dringend uit, bij het
verbruik daarvan de grootst mogelijke
zuinigheid te betrachtenzij hebben
voorts besloten met ingang van heden
avond te verbieden de verlichting van
trokken en ln 't hooi neergeworpen,
waarna h(j schielijk de deur sloot.
Er was evenwel slechts weinig
noodig om Wanda te wekken.
Wel was 't te laat, om den brand
te blusschen, maar vroeg genoeg, om
niet ln de vlammen om te komen.
Snel sprong ze op en bemerkte, dat
Dumont weg was. Met een kreet deed
ze Faolo verschrikt opspringen.
„Hy is weg!" jankte ze, „gryp heml"
„Er ia brand en de deur Is dicht I*
zei Nossa, „die zal hy wel verzekerd
hebben, kom, die eerst geforceerd,
dat we een uitweg vinden en hier
niet ellendig sterven. Had hem maar
afgemaakt. Nu zie je 't, hé?'
Onderwjl had de houtvester de deur
reeds geopend. Ze waB eenvoudig ge
sloten. Dumont had zich niet dentjjd
gegund tot iets. Hy gevoelde trouwens,
dat hy niet krachtig genoeg zou zyn,
om den uitgang te versperren, ja, hy
mocht zich gelukkig rekenen, als hy
in staat bleek zich een paar honderd
meter van de plaats te verwyderen.
Nog was hy niet ver, toen hy de
deur zag opengaan. In de opening
zag hy te midden van vuurvlammen
Wanda en den grJJ Baard.
Snel wierp hy zich na op den grond,
overtuigd dat hy zyn vervolgers niet
met de vlucht kon ontsnappen en be
grijpende, dat men hem niet spoedig
vinden zou, als hy zich stil hield.
Eén ding was jammer voor hem.
winkels en winkelkasten (ook etalages),
Maandags, Dinsdags, Woensdags, Don
derdags, Vrijdags en Zondags des avonds
na 9 uur en Zaterdags na 10 uur. Zij,
die dit verbod overtreden, zullen van
de leidingen worden afgesneden.
Door den opperbevelhebber is opgave
gevraagd van militairen, die van be
roep mijnwerker zijn, ten einde hen
werkzaam te kunnen stellen in de
staatsmijnen om zoodoende de Neder*
landsche steenkolenproductie zooveel
mogelijk te verlioogen.
Ook wordt reeds de mogelijkheid
onder de oogen gezien van een in
krimping van den spoorwegdienst.
Zoo zal ieder op zijn gebied moeten
meewerken om de dreigeude ramp van
een stilstand of inkrimping van ver
schillende bedrijven lot zoo klein mo
gelijke afmetingen terug te brengen.
Mocht niet vrij spoedig een modus
vivendi worden gevonden, dan zal het
ieder duidelijk zijn, dat nog meer in
grijpende maatregelen moeten worden
genomen, om den thans beschikbaren
voorraad zoo oeconomisch mogelijk te
verbruiken.
Buitenland
Co strijd In en bulten Europa.
Een van de volo nieuwigheden, die
deze oorlog heef! gebracht, ls de
burgerlijke dienstplicht, die nu in
DultEchland zal worden Ingevoerd.
Een desbetreffend wetsontwerp ls
reeds ingediend en cmsat alle Duit-
schers van 16 tot 65 jaar, zoowel
vrouwen als mannen.
De bedoeling hiervan is, om het
tekort aan werkkrachten voor de
werkzaamheden achter het front, de
munitieaanmaak enz. zooveel mogelijk
op te heffen.
Bet zyn niet zoozeer da arbeiders,
voor wie de arboldsdwang most wor
den ingevoerd, maar vooral de tallooze
mannelijks en vrouwelijke leoglooperi,
zooals gepecilonneerde ambtenaren en
officieren, renteniers enz., en cok de
massa „soldatenvrouwen", die van
haro ondersteuningen loven.
Een dergeljjk ontwerp zal niet ge-
makkoiyk zijn uit te voeren zonder
ontevredenheid te wekken by sommige
groepen, die zich verongeiykt voelen
on by vele individuen, die zich in hun
waardigheid te kort voelen gedaan.
Dat men het desondanks heelt aan
gedurfd, Is een bewijs, dat het gebrek
aan geschikte werkkrachten ln Duitsch-
land groote afmetingen heelt aange
nomen.
De nota van Noorwegen als ant
woord op het Duitsche protest tegen
de door dit land genomen maatregelen
voor de behandeling der duikbooten,
schyot ln tegemoetkemenden geest
gesteld, zonder echter ln allen deele
aan de Duitsche eischen toe te geven.
Het geschil loopt over het beval van
Noorwegen, dat geen duikbooten van
eenlge oorlogvoerende mogendheid
zich ln de Nooriche watoren mogen
In 't Oosten begon 't te lichten,
waardoor binnen korten tyd kans op
ontsnapping geheel verkoken zou zyn,
want hy was door de Inspanning
kraohteloozer dan te voren. Opnieuw
bloedden zya wonden.
Wanda en Paolo, zeer goed kun
nende nagaan, dat Dumont niet verre
kon zyn, zochten hem in den naasten
omtrek en vonden hem weldra, weder
buiten kennis.
Samen braohten ze hem naar den
jachtwagen, waarop ze hem neerleg
den. Het paard, dat te voren reeds in
veiligheid waB gebracht, werdaange
spannen door den houtvester en In
middels slaagde Zwarte Wanda er ln,
wat bossen stroo te bemachtigen, die
in de buurt lagen opgestapeld tot een
schelf.
Die zouden voor den ïyder de
schokken breken. Toch reden zy be
hoedzaam voort en zoo kwam het,
dat ze vry laat de Manteling bereikten,
waar heer Dirk van Valokenlsse het
voertuig trachtte te bereiken.
Heer Dumont de San Fuentes werd
in de kleine achterkamer op een rust
bed neergelegd. Hier werd alle zorg
aan hem besteed, wat een zieke noodig
heelt.
In 't halfduister, dat hier steeds
hserschte, wyi tusschen 't dichte
heestergewas en 't hoogopgaand ge
boomte slechts weinig licht door 'f
eenlge kleine raam kon blnneudrln-
ophouden.
Het is natuurlijk niet bekend of
Noorwegen dezen maatregel heeft
genomen onder de pressie van Enge
land, dat door de herhaalde aanvallen
der Duitsche onderzeeërs op de Noor-
sehe schepen de vraohtvaart Enge
land—Noorwegen in gevaar ziet go-
bracht, dan wel, dat de Noorsehe
regeerlng zelf hieraan een einde
wenschte, doch in elk geval zal zy
voor de handelsdulkbooten een uit
zondering dieren te maken. Deze
worden door alle neutralen erkend als
handelsschepen en zou een niet-
erkenning daarvan tot de conclussie
voeren, dat zy wel degeiyk onder
pressie van Engeland dit besluit uit
vaardigde.
Waar de drie Noordelijke rogeerln-
gen zich ln dezen oorlog zoo innig
hebben verbonden, zou een breuk m6t
een van hen verstrekkende gevolgen
kunnen hebben. Dat bU eenlge toe
gevendheid van Noorwegen de zaak
zal worden geschikt, krijgt daardoor
groote waarschyniykheid.
Nu by de verkiezing van een pre
sident der Vereenigde Staten Wilson
de meeste kans schijnt te hebben, is
het niet van belang ontbloot, welke
zyne houding in do toekomst zal zyn
ten opzichte van de oorlogvoerenden
en welke pogingen hy in het werk
zal stellen cm den vrede te bevorderen.
Over dit laatste schrijft de corres
pondent van New York Evening Post,
die als voortreffelijk Ingelicht wordt
beschouwd, dat Wilson binnen enkele
maanden, misschien al gedurende den
winter, ln staat zal zyn, de vredes
beweging aan den gang te brengen.
Wilson is volkomen op de hoogte van
de kansen op een spoedlgan vrede en
zal by do eerste de beste gelegenheid
handelend optreden, hetgeen wellicht
spoediger is dan het groote publiek
verwacht.
Ot de president iets zou kunnen doen
om het eind van den oorlog naderby
te brengen, door eenvoudig ?.yn goede
diensten aan te bieden, is twijfelachtig.
Maar hy zou do oorlogvoerende mo
goedheden kunnen verzoeken om ver
tegenwoordigers te zenden naar een
conferentie, waarvan het doel ware te
onderzoeken, welke de minimum
vredesvoorwaarden syu van elk land,
Zulk een byoenkomst zou uiteraard
niet dadeiyk tot staking van den stryd
of tot een wapenstilstand lelden, maar
als de vertegenwoordigers van de
Europeacho regeeringen eenmaal
samenkomen, mag toch betwüfeld
worden of zy uiteen zullen gaan,
zonder toe te stemmen in een wapen
stilstand en later in voor allen eervolle
voorwaarden.
Voor dit doel zcu de president dag
en nacht willen werken, zegt de
WashlDgtonsche correspondent van
De Poit.
De vertegenwoordiger van Duitsch-
land is, naar men gelooft, bereid
Wilson als bemiddelaar te aanvaarden.
Da correspondent van de Post zegt
verder: „aan tegenwerpingen van da
geallieerden zou tegemoet gekomen
worden als de man, die zyn goede
gen, liep Wanda bearyvig af en aan,
alsof een haar dierbaar wezen al haar
denken en doen golden.
Door die goede verpleging kwam
't yzersterke gestel van den ralter
aanvoerder spoedig aan de winnende
band. Na een paar dagen kon hy,
vry van koorts, reeds wat opzitten,
De houtvester schudde bedenkeiyk
't hoofd, toen hy 't van Wanda hoorde.
Hy had zich aan Dumont niet meer
vertoond sedert zyn aankomst en zyn
zuster de meest mogeiyke vry held
van handelen gelaten in zake haar
strafoefening. Nu kon hy zich toch
niet weerhouden te vragen, wat ze
dan met hem voor had.
„Wel, wat heb ik er aan, als hy
zich niet eens bewust ls, waarom hy
ïyden moet? Heeft hy my niet voor
altyd ongelukkig gemaakt en van
heel myn leven ééa lange marteling
gemaakt? Moet ik hem daarvoor met
een slag afmaken? Neen, laat my
myn gang gaan lk zal hem pynigen,
zooals hy verdient 1"
Toen roerde hij 't onderwerp niet
meer aan. Hy, die nimmer liefde voor
een vrouw gekend had, daar zyn
eenlg jagen steeds was goricht op
rykdom en macht, wist dat Dumont
tienmaal beter in handen van een
barbaar kon vallen dan ln die eener
beloedigde, wraakzuchtige vrouw.
En Dumont hield zich ln stilte
daarvan ook overtuigd, sedert hy de
diensten aanbiedt, biyk geelt van bet
voornemen om de stichting van een
wereldbond voor te bereiden, die
eiken staat, ook Engeland, Dultseh-
land en de Ver. Staten, zal waarbor
gen tegen aanvallende nelgingen van
een oorlogsparty of een gewetenlooze
regeering.
Wilson denkt er niet aan zich te
mengen ln de Europeesche politiek,
doch hy ls vastbesloten de Ver. Staten
een stem te verschaffen in den bond,
dia ln de toekomst den wereldvrede
zal verzekeren en waarvan de blzon-
derheden ln een wereld-conferentie
moeten worden uitgewerkt.
Het belangrykste nieuws van het
gevechtsterrein is, dat de Engelsehen
een voordeel van eenlge heteekenis
hebben behaald aan de Ancre. Zy
hebben daar BeaumondHamel en
Divlon veroverd, waardoor de booht,
die aan het front was ontstaan, is
reeht gemaakt.
Binnenland.
IJ ter en Staal,
Men meldt aan de N. R. Ct., dat in
de fabriek van Werkspoor te Zuilen,
by Utrecht, de geïnterneerde Belgische
werklieden, die werkzaam waren ln
dis afdeeling, waarin het bedryf is
Ingekrompen, zyn ontslagen. De werk-
tyd voor het overige personeel ls met
eenlge uren per dag Ingekrompen.
Indien de yzer- en itaalnood blijft
voortduren, zal de fabriek genood
zaakt zyn het bedryf stop te zetten.
Aangehouden post.
Een vertraagd draadloos Woff tele
gram van 6 deser nlt New York luidt
De Associated Press verneemt uit
Manilla, dat bet Nederlandsche stoom
schip „Rarlmoen" (van de Mpy. Ne
derland), daar van Java binnen geloo-
pen, heeft meegedeeld, dat een Engel
sche kruiser het by Borneo heeft aan
gehouden en 13 postzakken heeft
weggenomen, waarvan 3 met de post
voor Manilla.
Peulvruchten.
De minister van landbouw, nyver-
held en handel heeft het volgende
bepaald
Art. I. De aflevering en het ver
voer van alle soorten groene erwten
en bruine stamboonen is verboden.
Art. II. Het bepaalde ln het voor
gaande artikel ls niet van toepassing:
a. indien de aflevering en het
vervoer plaatB vinden binnen de ge
meente van Inwoning van den eigenaar
der in art. I genoemde peulvruchten
b. op de aflevering en het vervoer
van partyen gedekt door een vervoer-
bewys, afgegeven door de Bykscom-
mlssie van Toelicht op de Peulvruch-
tenvereeniglog
c. op do aflevering en het vervoer
van partyen, die op den dag van
afkondiging dezer besehikklng in de
St.ct. in spoorwagens of schepen waren
geladen
d. op monsters van gewone grootte.
kennismaking met haar vernieuwde.
Alleen was haar optreden nu zeer
raadselachtig. Waarom die liefderyke
zorg met angstvallige nauwlettendheid
aan hem besteed.
Hy had Wanda dat gevraagd.
„Binnenkort zal lk u dat uitleggen,
heer 1* had ze hem geantwoord en
zonder nog tot hem te spreken, had
ze hem hulp verleend en hem haar
kunde gewyd.
Den d6rden dag zou hy by 't ont
waken weten, wat ze met hem van
plan was.
Hy moest zeer lang en vast ge
slapen hebben, want de richting eener
zonnestraal wees een gevorderd uuraan.
Tot zyn verrassing, even onaange
naam als min-geruststellend voelde hy,
dat zjjn handen en armen en ook zyn
voeten, zelfs zyn hoofd met leeren
riemen, waren vastgebonden, links en
rechts vac zyn rustbed en wel zoo
stevig, dat hy geen lid verroeren kon.
Dat hy van 't ondergaan dier be
werking totaal niets gemerkt had,
was niet anders te verklaren, dan
door 't gebruik van een verdoovings-
middel, hem Ingegeven door dat vreese-
ïyke mensch.
Op zyn eerste geroep verscheen ze
direct en trad laohend op hem toe.
„Wanda," klaagde hy deemoedig,
„slaak die banden, ik ben Immers
toch geheel in uw macht.'
(Wordt vervolgd.)