N°. 121 1916
Donderdag 12 October.
103de jaargang.
W ALTER.
Ambulautisme.
5i FEUILLETON.
GOESCHE
D« uitgave deter Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Fris per kwartaal, In Goes f 1,—buiten Goes, franco f 1,25.
Afiondoriyka nommere 5 cent.
lnnendliiK van advertaritlëïi op Maandag, Woensdag
an VRIJDAG vóór IS uren.
COURANT.
De pr{s der gewone advertentldn is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer lOct
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van I-—10 regels i f I,— berekend
ScwgsnEïasts» 5 sint.
Telefoonnummer 88.
Uitga va vaa de Naam! Vaaaootssksv „S-cssehe Conraat". Simten* G. W. vah Barnzvzi.».
ii.
Heeft, zooals we in het vorig artikel
zagen, de Haagsche Commissie het
opdragen van de verantwoordelijkheid
voor eene bepaalde klasse aan de
Hoofden meenen te moeten ontraden,
zij oppert de veronderstelling, dat
wellicht door middel van eene lang
durige doorvoering van een stelsel van
gewijzigd ambnlantisme, aan een vaste
hand toevertrouwd, ware te streven
naar absolute afschaffing van het am
bnlantisme, dat is naar het opdragen
van eene vaste klasse aan het Hoofd.
Door een langdurige doorvoering van
dat stelsel zou dan een corps van
Hoofden opkomen, waarvan allen zich
aan veel zelf les blijven geven zouden
hebben ingeleefd en daarenboven er
aan gewend, om veel steun te zoeken
in hunne klasse-onderwijzers. Tegelijker
tijd zou dan een geslacht van klasse
onderwijzers zijn opgegroeid, dat, door
drongen van de moeilijkheden, die om
eischen van organisatie, eenheid en
leiding aan het Hoofdschap zijn ver
bonden, zichzelven eene bereidwillige
samenwerking tot het geheel en eene
loyale verhouding tot het Hoofd en
het Hoofdschap als eersten plicht stellen.
De Commissie begrijpt echter, dat
onder de thans bestaande onderwijzers
verhoudingen, voor het oogenblik de
tijd daarvoor nog niet is aangebroken.
Dat intusschen de in het vorig
artikel genoemde gevaren van autocratie
en achteruitgang in practischebekwaam
heid belangrijk nadeel aan het onderwijs
zouden berokkend hebben, wordt in de
antwoorden van de Haagsche onder
wijzers niet aangetoond. Wel wordt
de indruk gevestigd, dat enkele school
hoofden door hun optreden een depri-
meerenden invloed uitoefenden, waaldoor
aldus indirectelijk een nadeeligen invloed
op het onderwijs moest worden ver
oorzaakt. Of daarentegen vele Hoofden
tengevolge van het ambnlantisme in
werkelijkheid veel van hun practische
bekwaamheid moesten inboeten, mag
worden betwijfeld.
In sommige antwoorden wordt ver
klaard, dat de bezwareu tegen het
ambulautisme meer gelegen zijn in de
personen dan in het slelsel. Veel
grooter is het aantal antwoorden, waarin
dientegenover geheel of grootendeels
aan het stelsel en aan de wijze, waar
op het wordt toegepast, de schuld
geweten wordt. De Haagsche Commissie
is evenwel van meening, dat beide,
stelsel en personen, hebben bijgedragen
tot den grooten tegenstand tot het
ambulautisme, als thans allengs is
ontstaan, met dien verstande evenwel,
dat het ontbroken heeft aan een oor
deelkundige doorvoering van het
op zich zelf goede althans niet
verkeerde stelsel, aangezien daarbij
verschillende zich openbarende gebre-
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
.Heer 1" antwoordde ze her, .heer
Dumont heeft louter ellende over ons
gebracht. Mijn bruidegom en m(|n
vader ifln ongelukkig door hem. De
een weet mij nergens veilig door den
vreemden aanvoerder, den ander werd
alles ontnomen, want met mQ woonde
bfi tot zQn komst vredig op den molen,
die nu tot een puinhoop is geworden 1'
En ze snikte zoo bedroefd, dat heer
d'Avila er inwendig mee te doen bad.
.Ik kan n aanzien, dat ge me niet
wat op de monw spelt. Daarom wil
ik n niet in 't onzekere laten omtrent
nw lot. Zeg mij evenwel eerst, of
men mij dan zoo geheel verkeerd heeft
ingelicht, aangaande nw betrekking
tot heer Fnentes en noem mfl den
naam van hem, die zoo gelnkkig is,
u de zijne te mogen noemen".
Hoffeljk was zijn toon, en ook de
manier, waarop HU wantrouwen
liet blflken in haar oprechtheidook
de wijze, waarop h(j sprak over haar
ken, zooals die gewoonlijk ieder stelsel
aankleven, niet, of althans niet syste
matisch, werden verzameld, bestudeerd
en verholpen, zoodat deze langzamer
hand in het algemeen als groote zij
het vaak overdreven uitgemeten
bezwaren moesten uitgroeien en in het
bijzonder tot krachtige uiting komen,
daar, waar enkele personen niet geheel
voor hunne taak berekend waren.
Verbetering behoort aldus zeker zoowel
ten opzichte van het stelsel als het
zij het ook niet zoozeer tegenwoordig
dan wel toekomstig personeel aan
gebracht te worden.
Daartoe liggen de middelen voor de
hand, als te vinden in doelmatige uit
voering en doorvoering van eenig vi-
geerend stelsel en in meerder toezicht
over de Hoofden, alsmede in omzich
tiger keuze bij hunne benoeming. Ter
verwezenlijking van het eerste middel
meent de Haagsche commissie heil te
zien in eene centrale organisatie onder
leiding van een gemeentelijken chef
van het openbaar lager onderwijs. Dit
middel is echter alleen door te voeren
in groote gemeenten, weshalve wij het
hier in dit blad verder onbesproken
kunnen laten.
Wat het tweede middel betrefteen
omzichtiger keuze voor de benoemin
gen, dienaangaande ware aan te beve
len, dat, ongeacht een af te nemen
examen, in de eerste plaats behoort
gelet te worden op in te winnen
nauwkeurige inlichtingen omtrent ka
rakter, persoonlijkheid en tact.
Buiteuland.
De atrljd In en bulten Europa.
De geallioerden hebben dezer dagen
aan alle neutrale sta.en een nota ge
zonden, waarin z(J er op wjzen, dat
onderzeeën voortaan worden uitge
sloten van de toepassing der bepalin
gen, welke tot nu toe in het volken
recht in acht genomen werden, wat
betreft het toelaten van oorlogsvaar
tuigen ot vijandsldke koopvaardij
schepen in havens van neutrale staten.
Het doel daarvan is natuurlijk het
bemoeilijken van de actie van Dnltsche
dnlkbooten en het voorkomen, dat
een koopvaardij onderzeeboot, sis de
.Dentsehland", andermaal in een
Ameiikaansche haven de belangen
van den Dnitsehen handel komt be
hartigen.
Thans wordt vol belangstelling
afgewacht, welke houding de regee
ring van do Vereenlgde Blaten tegen
over deze eischen der geallieerden
zal innemen.
Een Duitsehe duikboot, de U 53,
heeft een bezoek aan Newport ge
bracht en is van daar, na een opont
houd van twee uren, weer onderge
doken en heen gegaan, zonder zijn
machinebeheefteu of levensmiddelen
voorraad aan te vullen.
Algemeen werd het gerucht ver
breid, dat deze boot met een speciale
zending belaBt was.
De commandant zou toch belangrQke
verhouding tot Dumont, was zeer
kiesch. Omtrent die verhouding had
hij van zelf zich een geheel verkeerde
gedachte gevormd, wijl h(| Dumont
kende, en ook de vrouwen over 'tal-
gemeen niet boog stelde.
Dit meisje leek hem op 't eerste ge
zicht een uitzondering op den regel.
Daarom behandelde hij haar heel
serieus. Ook boezemde hij haar ver
trouwen in.
.Goede heer I' zei ze, .waarom heeft
men mij, eenvoudig landmeisje, uit
mijn kring weggerukt O, 1 ,at mij
terugkeeren naar mfin vader, die zoo
ongerust zal zijn, gij hebt de macht
er toe, mg te redden
.Daar kunt ge op rekenen, lief kind,
maar geef ma eerst antwoord op de
vragen, die ik u deed, want lk ben
niet van plan, u naar Dumont te laten
terugkeeren, daar lk niet volkomen
zeker ben, of bg dood of bewusteloos
aan mgn voeten lag. In 't laatste ge
val zal hij uw troost niet genieten!"
Minder welwillend sprak hij haar
nu toe.
.Nog eens heer, de aanvoerder der
vreemde bende bracht ons louter on
geluk. Bij ons nam hg zijn kwartier.
Mgn goede vader bracht mg bier in
't klooster der Zwarte Zusters, om me
tegen hem te beveiligen. Toon is mgn
bruidegom Walter, die alt luitenant
iu 't leger van den prins dient, mij
documenten van den keizer aan graaf
BercBtotff, den Duitcchen gezant te
Washington, hebben overgebracht,
welke men veronderstelde, dat vredes
voorstellen inhielden, die dan aan
presid nt Wilson, met verzoek om
bemiddeling bij de geallieerden, zou
den worden overhatid.gd.
Trouwens, de vredes.-ruchten zaten
dezer dagen in de lucht. Iu verband
met het vertrek van Gerard, den
Amerikaanschen gezant uit Berlijn,
werd eveneenB beweerd, dat deze
voorstellen mede brengt tot het oponen
van vredesonderhandelingen.
Inmiddels schijnt aan desa geruch
ten geen groote waarde te moeten
worden toegekend. De tijd is voor
vredesonderhandelingen nog niet rijp.
Het nieuwsagentschap Associated
Press uit New York, publiceert dan
ook een telegram van zijn correspon
dent te Berlijn, waarin het bericht,
dat de gezant Gerard een beroep van
den keizer, om interventie van de
Ver. Staten om vrede te krijgen over
brengt, tot klinkklare onzin wordt
verklaard. Ook graaf Bernstorff haeft
reeds tegengesproken, dat hem op
dracht tot het doen vaa vredesvoor
stellen is gegeven.
Inmiddels is de ,U 53" na zich
slechts eenlge uren ,in een Ameri-
kaansche haven te hebben opgebon
den, weer vertrokken.
De Duitsehe pers, os. de Lokal
Anzciger noemt dit een schitterende
overwinning van Dnltsche techniek en
Duitsehe vermetelheid. Daar do ,U 53"
een oorlogsschip is, mag het op grond
van de bepalingen van hst volken-
niet langer dan 24 uur in buitenland-
sehe territoriale wateren vertoeven.
De commandant van de „U 53' heeft
zich stipt aan de regelen van het
volkenrecht gahoud»o en zich ln de
neutrale haven ook niet voorzien van
voor de vaart bonoodii'de stoffen.
Het blad acht hierinëde het aauge-
haalde ln de jongste nota der gealli
eerden aan de neutrale staten, als
zouden de Duitsehe dnlkbcoten in die
nentrale landen geheime steunpunten
hebben waar zjj zich van het benoo-
digde kunnen voorzien, te niet gedaan.
Het bewijs acht het blad thans gele
verd, dat de Dnltsche dnlkbooten, ook
wanneer zij een langen weg hebben
af te leggen, geen hulp noodlg hebben
van tusschengelegen naties.
De duikboot ,U 53* 1b dus na zijn
zending, van welken aard die dan
ook geweest moge ïjn volbracht
te hebben, weer ondergedoken om
den terugtocht naar Duitschland te
aanvaarden.
't Zg dat dit vaartuig op den terug
weg een bgzondero gelegenheid ge
troffen heeft om vijandelijke schepen
te ontmoeten, 'tzjj dat meerdere dnlk
booten ln de nabijheid geweest z(ju
om bg het vernielingswerk assistentie
te verleenen, in allen gevalle staat
het, volgens een telegram uit Newport
vast, dat een negental schepsn bg de
Amerikaansche kust in den grond
zjjn geboord.
Zoover bekend is zgn de beman
ningen en passagiers van de geterpe.
deerde schapee, waaronder ook het
Nederlandscho stoomschip .Blommers.
komen halen 1"
Blozend deelde ze vorder alles mee,
wat in enkele dagen voorviel.
Zoodra zg 't klooster der Zwarte
Zusters noomde, sprong d'Avila op,
ging naar de deur, waar hg fluisterend
sprak met zgn knaap en kwam toen
weer terug, terwgi hg zei:
.Dus, als Ik 'tgoed begrijp, dan zfjt
ge de bruid van den spion, die hier
wist binnen te komen en een aanslag
pleegde op heer Beau vols 1"
Ontsteld zag ze hem bg die woorden
aan.
Ontkennen zou bier echter niets
baten, Integendeel, kon enkel nood
lottig voor haar worden. Zg boog
bevestigend en keek bleek en ameekend
tot hem op.
,Ge behoeft u daarover niet te ver
ontrusten. Wat gebeurd is, Is gebonrd.
Binnen een half uur kom ik u balen.
Als uw woorden waar bigken, zgtge
nog dezen morgen vrg en bg uw
vader. Vertrouw op mün woord 1"
.Ik dank u, heer!' sprak ze en ze
gaf hem de hand ln allen eenvoud en
welgemeende harteigkheid.
Heer Baneto keek baar vol bewon
dering aan. ,En hoe heet nu mgn
schoone gevangene, die lk zal vrg-
laten?" vroeg hg vriendeigk.
.Baleintje van meester Maarten
den mulder, beer 1* antwoordde ze, en
ze trok nu haar hand terug, die hg
dijk" van do HollandAmerikaan
behoort, op enkele uitzonderingen na
gered.
Van deze verniellngstocht malden
de Amerikaansche telegrammen, dat
de ,U 53", die Zaterdag uit Newport
waB vertrokken Zondagmorgen vroeg
het Ameiikaansche atoomschlp .Kan
sas' ontmoette, dal verlof kreeg, door
ie stoomen. Vervolgens werden de
„Strathdene", de „Westpoint*, de
.Stephano", de .Kingston", de .Blom
mersdgk* en de .Christian Knndsen*
getorpedeerd. Telegrammen melden
dat ook de Engelsche stoomschepen
Jupiter" en .éldonla* en hetNoorsche
stoomschip „Resbau* in den grond
werden geboord.
Natuurigk werd het gerucht van deze
duikbootactie zeer snel verbreid, waar
door na draadlooze waarschuwingen,
tal van sohepen, dia gereed waren,
uit te varen, ln Amerikaansche havens
bleven.
Do Engelsche bladen zgn ovor deze
Dnltsche actie allerminst te spreken.
De Weelmineter Gazette schrgft, dat,
ofschoon het waar schgnt te zgn, dat
de ,U 53" te Newport noch brandstof
noch leeftocht aan boord heaft geno
men, hat toch moeiiyk tc betwisten ls,
dat de duikboot die haven als marine-
basis heeft gebrnlkt. Het blad voegt
er aan tos, dat het eerste werk van
dë duikboot, nadat zg de g&itvrgheld
had Ingeroepen van de Vereenlgde
Staten, is geweest de wetten te over
treden van fairheid, verstand, recht
en humaniteit.
De Pall Mall Gazette dreigt met een
tegenpatrouUledienst ter hoogte van
de Amerikaansche havens cn wg&ter
daarby veelbeteekenesd op, dat dan
bg vergissing een van de eigen dnlk
booten van cte Ver. 8taten, Indien die
ln de gsvcarigke zóne verzeild raakt,
het lot kan ondergaan, dat voor de
Dultsohers was bedoeld.
De Engelsen gezinde Amerikaansche
bladen protesteeren inmiddels tegen
de jongste actie van Duitsehe dnlk
booten voor de Amerikaansche kust
en spreken reeds van een duikboot-
blokkade.
Het iB zooals wg boven reeds op
merkten, nu natuurigk de groote
vraag, welke houding de Amerikaan
sche autoriteiten tegenover een en
ander zullen Innemen, m. a. w. ot zg
op de nieuwe eischen der geallieerden
ten opzichte van het behandelen van
dnlkbooten zullen Ingaan dan wel of
zg zich zullen houden aan de be
staande volkenreehteiyke bepalingen
en dus de Duitsehe dnlkbooten als
oorlogsschepen beschouwen en daar
tegen geen militaire maatregelen
treffen zoolang deze hunnerzgds zich
aan de voorgeschreven bepalingen
Intake bljjftyd en inneming van voor
raden stipt biyven houden.
De Amerikaansche marine-minister
moet, volgens een telegram uit New
York, reeds aan president Wilson ge
rapporteerd hebben, dat alle interna
tionale regelen voor het oorlogvoeren
door de Duitsehe dnlkbooten, dissen
de kust van Nleuw-Engeland operee
ren, in acht zgn genomen.
Van andere zgde wordt gemeld, dat
de autoriteiten, die natuurigk een
wat te lang ln de zgne hield.
,Zoo, schoon Galeintje, houd u ge
reed straks te vertrekken. Ik ga cu 1"
zei hg.
Toon greep hg haar onverhoeds in
ilju armen en kuste haar, waarna hg
onmiddeliyk heenging.
Besshaamd stond het arme meisje
daar, niet wetend, of ze dien man
kon vertrouwen. Zyn afkeurenswaar
dige daad strookte niet met zyn
trouwhartige woorden, Tot zgn terug
komst werd haar hart geslingerd
tussehen bigde hoop en bange vrees.
Heer Sancio floot intusschen een
vrooigk wysje en dacht: ,Op mgn
eer, 't lieve Galeintje ls even schoon
als deugdzaam. Was die laatste eigen
schap haar minder ln den weg, ik
zou me met ééu enkel kusje niet vol
doende beloond achten I"
Galeintje behoefde niet lang geduld
te oefenen.
Eerder dan hg gedacht had, kon
hjj reeds terugkeeren.
Hg kwam nu niet alleen binnen.
Zgn knaap volgde hem met pater
Bernardus, den biechtvader der Zwarte
Zusters, aan Galeintje welbekend. De
eerwaarde heer liep haastig op haar
toe, zoodra hU ze zag.
.Welzoo, mgn dochter, zie iku hier
weer terug? Is het nietwonderiyken
opmerkelyk, dat uw vader u hier kort
geleden in 't klooster bracht, dat ge
sctle bg de Amerikaansche kust liever
niet zien, vreezen, dat de aanwezig
heid van een Dnltsche duikbootflotUje
ln de buurt van de Amerikaansche
territoriale wateren de ernstige kwes
tie aan de orde kan stellen of het
opereeren van dnlkbooten zóó dicht
by de Amerikaansche havens niet
folteiyk een blokkade is.
President Wilson en de te Long-
beacb, waar bg thans verbiyf houdt,
bg hem aanwezige ambtenaren sohy-
nen, naar uit Washington gemeld
wordt, zeer ernstig door bet gebeurde
te zyn getroffen.
Da president heeft de kwestie reeds
bg den Dultseben gezant ter sprake
gebracht.
Met belangstelling mag de houding,
welke de Amerikaansche regeering
thans zallnnemen, worden afgewacht.
De U 53 heeft althans, door haar
onrechtvaardig optreden tegenover een
tweetal neutral» stoomschepen en door
haar voor de Amerikanen hlnderigke
actie in de nabgheid van de Ameri
kaansche havens, er zeer zeker toe
medegewerkt, dat de eischen der
geallieerden, inzake de behandeling
van duikbooten, meer kans dan vroe
ger hebben door de Amerikaansche
regeering onveranderd te warden
aangenomen.
Intusschen wordt uit Washington
gemeld, dat Polk, de raadsman vau
het ministerie van buitenlandsehe
zaken, beeft meegedeeld dat de Ver
eenlgde Staten geweigerd hebben da
opvatting der entente te aanvaarden,
dat de onzydlge staten het gebruik
van hun havens aan alle dnlkbooten,
hetzg handels- of oorlogssohepen, be
hooren te ontzeggen.
Op het Wastelyk oorlogsterrein is
de artillerievoorbereiding van de ge
allieerden opnieuw door een kraoh-
tlgen aanval gevolgd.
De Engelschen bezetten Le Sars en
gingen ten O. daarvan vooruit, aan
den weg Conreelette—Warleneourt en
Westwaarts daarvan bg Gueudecourt.
Zg zgn nu op een gedeelte van het
Albert-plateau gekomen, vanwaar zg
het vrge uitzicht op het gebied vóór
hen hebben.
De Fransehen drongen vooruit bg
Lesboeufs en Morval en bezetten
nieuwe stellingen ten W. van Sailiy-
Salllsel.
De Boriynsehe stafberlchten bepalen
zich nader tot het vermelden van
afgeslagen Engelsche en Fransohe
aanvallen.
In Zevenburgen biyven de Roeme-
nlërs op het geheele front wyken,
zoodat, met nitzonderlng van Orsowa,
geheel Zevenburgen weer in handen
der centralen is.
Na Kronstadt hebben de centralen
Toeriburg ten Z.W. van Kronstadt,
dicht aan de grens, bezet. Roemeensche
versterkingen werden bg Marlenburg
teruggeslagen. In het Hargltagebergto
en ten N. daarvan bieden de Roemenen
nog tegenstand.
In de Dobroedsjabigftde strgdzlch
tot wederzydsche aanvallen bepalen.
Veel verandering ln de positie der
verschillende legermachten hebben
deze tot dusver nog niet gebracht.
na weigering tot het doen van boete,
ontvlucht zyt, om tegen wil en dank
tooh ten slotte weer.1"
.Waariyk, eerwaarde, ik spaar u
de reit!" zei heer d'Avila ongeduldig,
.we hebben weinig tUd, ziet u, en
Galeintje zal u toch reeds volkomen
begrepen hebben. Ik hoor ook van u,
dat ze ln 't klooster binnen deze stad
vertoefde. Wil nu de goedheid hebben,
eerwaarde, mg te zeggen of de man,
die vermomd het klooster binnen
drong ook eenlge geigkenis vertoonde
met heer Dumont de San Fuentes,
dien go kent, evenals ik, niet waar
,0, ja, lk ken hem helaas maar al
te goed. Eenmaal bond bg mg en
Sanclo lulfterde niet naar den pater.
Toen deze echter een verhaal scheen
te willen beginnen van zyn minder
aangename kennismaking met heer
Dumont, viel hjj hem in de rede.
.Was het Dumont, dl» haar uit
het klooster haalde?'
.Neen, heer 1" antwoordde pater
Bemardns eenigszins verstoord, doeh
verstandig genoeg, daarvan weinig te
laten bemerken, ,het was die duivel
ln menschengedaante niet. Volgens
zeggen der mater, wat de persoon,
die kwam ln 't kleed eener dienst
maagd, zeer lang van gestalte en nog
jong van jaren 1
(Wordt vervolgd.)
