N°. 119 1916.
Zaterdag 7 October,
103de jaargang.
"WALTER.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
DlSTBISUTItWET.
ni.
49 FEUILLETON
Buitenland.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- an Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr|i per kwartaal, In Goes t,bui tor Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
iamenülng van advertontien op Maandag-, Woenndag
an VRIJDAG vóór ia mes.
0
De prfls der gewone advertentiën 1» van 1-5 regel» 50 ot., elke regel meer 10 et
B| directe opgaaf van driemaal plaataing dermlfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte -, huweljic- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel» 1,— berek»nd.
3ew3»ncuameri f, «ent.
Telefoonnummer 88.
Uitgave van de NauRl Vennootsefcap „Geeaeka Donrast", Gj W. vak Babnïvm.».
De korte inhoud dezer wet laat zich
herleiden tot de volgende afdeelingen
I. Voorraad levensmiddelen.
De regeeriug draagt zooveel mogelijk
zorg, dat van de levensmiddelen, grond
stoffen van levensmiddelen, brandstoffen
en huishoudelijke artikelen, (door den
minister aan te wijzen) een voldoende
hoeveelheid verkrijgbaar is voor alle
gemeentebesturen.
De gemeentebesturen dragen zorg,
dat van genoemde goederen steeds vol
doende hoeveelheden in de gemeente
aanwezig en verkrijgbaar zijn.
Eene wisselwerking dus, waarbij de
regeering optreedt als groot koopman,
de gemeenten als grossiers
De regeering stelt de prijzen vast
en brengt ten laste van het Kijk 9/10
van het nadeelig verschil tusschen de
inkoopsprijzen en de verkoopprijzen,
het overige 10e gedeelte wordt ten
laste gebracht der gemeente.
Deze uitgaven, welke krachtens deze
wet ten laste eener gemeente blijven,
worden als verplichte uitgaven op de
begrooting der uitgaven van de gemeente
gebracht.
De burgemeesters zijn verplicht bij
deze maatregelen hunne medewerking
te verleenen.
II. Inventarisatie.
De winkeliers en anderen zijn ver
plicht opgave te doen van hunne
voorraden.
III. Beperking van verwerking van
levensmiddelen tot andere doeleinden
dan menschelijk voedsel.
IV. Beperking der cultuur van
gewassen, die niet speciaal in 't belang
zijn voor de voeding van mensch en
dier.
V. Strafbepalingen.
Laat ons nu een en ander van nabij
bezien le. afd. voorraad levensmid
delen Het Rijk zorgt voor levens
middelen en de gemeentebesturen
dragen zorg, dat deze in voldoende
hoeveelheid in de gemeenten zijn. Door
dezen laatsten maatregel wordt de
burgemeester op den tweeden rang
geplaatst en treden de gemeenteraden
naar voren.
Zeer zeker ligt hierin iets aantrek
kelijks voor iedereen, die wat gevoelt
voor medespreken door het volk.
Immers een burgemeester kan door de
burgerij niet ter verantwoording worden
geroepen, een gemeentebestuur wel, ja
het volk heeft de gelegenheid zich
daarom rechtstreeks uit te spreken door
middel van het stembiljet.
Dit is een voordeel en zeker ook
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
Doch dat belette niet den voortgang
van 'tvernleling»werk. Opdat Gsleintje
niet verpletterd zou zijn, indien ze
neergeworpen werd, stonden verschei
dene mannen met zeilen gereed om
haar op te vangen. Aan de vier
hoeken word de kerk toen in brand
gestoken.
Toch gingen nog een menigte sol
deniers naar binnen, ten einde den
kloeken Walter in zQn onderneming
hulp te verleenen en misschien was
er bovendien wel een en ander van
hun gading te vinden, dat anders
toch maar een prooi der vlammen zou
worden.
Eenmaal binnen lijnde, had die
bijbedoeling de voornaamste plaats
ingenomen. Zij vonden zich echter
bitter teleurgesteld. De Spanjaarden
hadden de voorzorg genomen in al
lerijl den toegang te versperren. Niet
alleen was de eerBte denr, dia z(j dicht
vonden, gegrendeld, maar bovendien
moesten er zware voorwerpen tegen
geschoven zijn.
een vrijzinnige gedachte, al valt niet
te ontkennen, dat daardoor verlichte,
despotische burgemeesters door hunne
gemeenteraden in de wielen kunnen
worden gereden ten nadeele der bur
gerij. Maarwij' geven het toe,
dan moet die burgerij maar oordeelenl
Het beginsel achten wij logisch.
Het spreekt vanzelf, dat op deze
grondbeginselen verschillende ministeri-
eele verklaringen en besluiten moesten
volgen.
Welke levensmiddelen b.v. moeten
voorradig zijn.
De Min. van L. N. en H. zegt het
in zijn circulaire van 9 Sept. j.l. en
noemt aldaar
1. Ongebuild tarwemeel, voor zoo
ver dit dient voor het bakken van
Regeeringsbrood.
2. Rogge, voor zoover deze dient
voor het bakken van Regeeringsbvood.
3. Aardappelen, t. w. Eigenhei
mers, Groninger Kroonen, Roode Stars
en daarmede dooi den Minister gelijk
te stellen soorten.
4. Groenten, t. w. de volgende
stapelgroenten roode kool, gele kool,
uien, Eriesche peen, Elakeesche of
Hillegomsche peen, knolrapen en de
volgende vatgroenten Pronksnijboouen,
enkele en dubbele sperzieboonen, zuur
kool en andijvie.
5. Peulvrachten, t. w.bruine
boouen en groene erwten.
6. Rundvet.
7. Spek, t. w.fnlandsch en Ame-
rikaansch.
8. Varkensvleesch.
9. Rijst.
10. Gort [gewone soort].
11. Havermout [Inlandsche of Ame-
rikaansche].
12. Margarine [t. w. Normaal-Mar
garine].
18. Boter.
14. Kaas, t. w. de soorten genoemd
in de lijst van maximumprijzen voor
de maand September 1916.
15. Eieren.
16. Melk.
17. Suiker.
18. Zeevisch.
B. Brandstoffen.
19. Turf.
C. Huishoudelijke artikelen.
20. Zachte zeep [groene of gele].
Een buitenstaander kan zich moei
lijk voorstellen, welk werk ter secreta
rie daaruit oogenblikkelijk voortvloeit
en hoe diep deze ingrijpt in 't bedrijf
der belanghebbenden, d. z. in dit geval
de winkeliers.
Om eenigszins bij juiste benadering
cijfers te kennen, te weten, wat ter
plaatse noodig is, diende onderzocht,
hoeveel in gewone tijden wordt omge
zet. De winkelier had dus opgave te
doen van zijn klandisie. In groote
steden, waar de menschen elkander niet
kennen, geeft dat wellicht weinig, op
Wat ovenwei verwacht w««, zagen
ze niet. Geen soldaat stond er. Nie
mand toonde zich ter verdediging.
Wel hoorden ze druk loopen, en de
stappen klonken zwakker en voort
durend meer verwijderd, tot dat ge
heel ophield,
Toen 't Waiter eindelijk gelukt was,
de hindernissen uit den weg te ruimen,
werd h(j gewaar, dat de vijand een
uitweg gevonden moest hebben, want
de kerk was leeg. Groote angst over
meesterde hem.
Zouden de wreedaard» zjjn beminde
hier gelaten hebben of meegenomen
Reeds zag h(j kronkelende vlammen
aan 't gebouw met vurige tongen
lekken, sprongen de glasruiten van
de verzengende hitte, drong een ver
stikkende rook naar binnen, werd
het inwendige van 't gebouw aange
tast.
Snel al» de wind zocht h{j bij 't
altaar, boven op de galerij, overal en
in alle hoeken.
H(j vond ze niet. Eerst zuchtte hij,
verlicht van hart, nu ze dat gevaar
ontkomen was.
Doch dadelijk daarop zag hij in,
dat hst voor 't meisje beter geweest
zou zijn, indien hij haar hier gevon
den bad.
Wat »tond haar te wachten in
vflands hand Waarom hadden ze
haar niet achtergelaten Zij bezorgde
den mannen ic hun bewegingen im
mers toch niets dan last? En welk
kleinere plaatsen wordt dit een bezwaar
geacht.
Zoo zoetjesaan komt men daarbij aan
de berekening van het zuivere inkomen.
En wie wil dit gaarne blootleggen f
Toch moet het, in 't belang der ver-
koopers zelf en vooral in 't belaug
der gemeenschap. Ter geruststelling
dezer winkeliers zouden wij misschien
kunnen zeggen, dat tegenwoordig op
een secretarie zooveel cijfers onder de
oogen komen en de te treffen maat
regelen zoo snel op elkander volgen,
dat er weinig tijd en ambitie over
schiet om persoonlijke balansen op te
maken.
Bij kennisgeving van deD gewonen
omzet, kan de Regeering worden be
richt, welke hoeveelheden worden ver
langd. De gemeente-besturen, wij zeiden
het reeds, zijn daartoe verplicht.
De burgemeester in de eerste plaats
is daartoe geroepen, want ook hij gaat
thans niet meer vrij uitDoor de wet
is hem de verplichting opgelegd be
hulpzaam te zijn bij de uitvoering en
zou hij dus tot de orde kunnen worden
geroepen, als hij deze verzaakte.
Met die verplichting is echter elke
burgemeester nog niet meer sociaal ge
worden, vandaar dunkt ons, dat eene
uniforme regeling daardoor nog niet
getroffen is. Alleen „het ter verant
woording roepen" is gemakkelijker ge
worden en waar voor sommigen de
vrees voor straf even groote uitwerking
heeft als het doen van het goede ter-
wille van het goede zelf, bestaat de
mogelijkheid, dat de practijk in deze
meevalt.
De atrl|d In en bullen Europa.
Het ie een eigenaardige toestand in
Griekenland. Niemand weet, dank
zfl ook de eenzijdige telegrammen,
welke ons in hoofdzaak bereiken, wat
zich op het oogenbllk precies ln het
r?k van den koning der Heliconen
afspeelt.
Ais vaststaande mag worden aan
genomen, dat het Grlekschs volk in
twee groote groepen verdeeld is, de
aanhangers van Wenizelos, die onmid
dellijke hulpverleening aan de entente
bepleiten, en de volgelingen van den
koning, die in alien gevalle het tijdstip
van deelneming aan den strijd zoo
lang mogelijk wen schen te verschuiven
Dit Athene wordt gemeld, dat We
nizelos de onder zIJd bestuur gekozen
kamer, die echter, zooals bekend, sinds
gemlmen tijd ontbonden is, weer in
Saloniki of op Kreta bjeen wil roepen.
Volgens Reuter telegrammen heeft
het Kabinet voor de zooveelste maal
weer eens z{jn ontslag ingediend.
Elke minister zou op verlangen van
den koning verklaard hebben of hij
voor dan wal tegen deelneming aan
den oorlog was. Da meerderheid ver
klaarde zich er voor, waarop de koning
hun ontBlag zou hebben aangenomen.
profijt konden ze toch trekken van
zoo'n gevangene, die van geen belang
of beteekenis was voor de tegenpartij
Deze overdenkingen hielden hem
nog bezig, toen Frans hem er aan
durfde te herinneren, d .t de veiligheid
hier ter plaatse meer en meer te
wensehen overliet, dat de bruid van
zijn heer wel naar Middelburg zou
meegevoerd z(jn, en het hard noodig
werd heer Bootte te waarschuwen.
Walter, tot de werkelijkheid terug
geroepen uit zijn gepeins en plicht
gevoelende, spoedde zich nu voort en
meldde, dat geen enkele Spanjaard
meer daar binnen was.
Dat bericht verwekte verwondering
en groote teleurstelling, ja woede, daar
zij na nog hun wraak ontsnapten.
Wel beschouwd konden de Geuzen
meer dan tevreden z{n, want zij had
den slechts enkele dooden en ge
kwetsten, die de 8panjaarden bij
groote massa hadden moeten achter
laten.
Mondragon trad met de zijnen, langs
de achterzijde, door een kleine poort
waar zij door weilanden weldra de stad
bereikten.
Toen heer Bootte met Walter, die
niet te houden was en rust noch duur
had, aan 't hoofd de vluchtende benden
nazette en ln hen 't voornemen rfipte
zich van de Noordpoort te verzekeren,
waardoor zfi den sleutel van Middel
burg in handen zouden krflgen, be
vond Mondragon zich reeds daar, gaf
Het is da vraag wie thans met de
vorming van een kabinet zal worden
belast.
Daarvoor worden toeh een drietal
personen genoemd, de tegenwoordige
minister-president, die den onnitspre-
kelijken naam van Kalogeroponlos
draagt, die van zekeren Demitrakopot-
l03 en die van Wenizelos zelf.
Volgens een particulier telegram is
de laatste door iemand, die al» ver
tegenwoordiger van denkoniDg optrad,
gepolst of h(j, indien er esn kabinet
werd gevormd, dat Bulgarije den
oorlog zou verklarsn, voorzitter van
dit kabinet zou willen zjjn, of hij er
genoegen moe zou nemen in het
kabinet vertegenwoordigd te zijn door
esn of twee geestverwanten en of hg
een dergelijk kabinet zou steunen
zonder dat hij daarin zelf ot zjjn aan
hangers zitting hadden.
Wenizelos zou hierop geantwoord
hebben, dat een kabinet, dat den
oorlog san Bulgarije verklaarde, zeker
kon zgu van zjjn steun en dien der
liberale partij, ook wanneer h(j of
zgo geestverwanten in een zoodanig
kabinet geen zitting zouden hobbeu.
Inmiddels schgnt de positie van een
regeering, welks niet geheel met de
wensehen der entente aceoord gaat,
in Griekenland bijzonder lastig te zijn.
Nu vele steden eu de eilanden zich
bij de revolutionaire beweging hebben
aangesloten, zenden zg hun inkomsten
naar de door de revolutionairen voor-
looplg ingestelde regeering, waardoor
de schatkist te Athene in bijzosder
moeilijke omstandigheden verkeert.
In plaats van over do 20 millioen,
welke benoodigd zgn voor uitbetaling
van staatsuitgaven en de salarissen
van officieren en ambtenaren, beschikt
men voor de maand September slechts
over 860000 francs.
Van alle sg den wordt daardoor druk
op den koning en zijn omgeving uit
geoefend om aan de voorstellen der
entente een williger oor te leenen.
Te Mytileno werd de mededeeiing
verspreid, dat de Turken uit Hivall
in Klein-Azië den Griekschen aarts
bisschop, den aartsdeken, tien pries
ters en een groot aantal aanzienlgke
persoonlijkheden naar het binnenland
hadden weggevoerd.
Tegelijkertijd toont de entente zich
hoogelgk verontwaardigd, dat van
andere zijde aandrang op de omgeving
van den koning wordt uitgeoefend
om aan de wensehen der geallieerden
geen gehoor te geven.
Het Fransche blad Patrie vraagt
ln heilige verontwaardiging mat welk
recht een zekere Streit, een diplomaat
uit de Duitsche school, zijn kuiperijen
bij koning Konstactgn blgtt voort
zetten en zich aldus ln de Grlekschs
zaken mengt. Hg ls toch niet de
vleugeladjudant van den koning en
behoort niet tot het civiele huis van
den vorst. Hoe, zegt het blad, valt dan
van grondwettelijk standpunt zjjn
bemoeienis met de belangrijkste open
bare zaken te verdedigen
Het blad heeft volkomen gelijk,
maar heeft dit ook niet de tegenpartij
in nog sterkere mate, wanneer zij
Juliaan de Romero in allerijl bevel de
brug op te halen en de poort te sluiten
en begroette de mannen 7&n Dnmont,
die 'teerst aankwamen, met hoonge
lach en hevig geschutvuur.
De slag kon hiermee als beëindigd
beschouwd worden.
Wel was 't verlies aan Spaaneche
zjjde groot, en hun opzet totaal mis
lukt, doch de stad was nog in bun
handen, en even veilig als vóór den
uitval waren ze achter de bescher
mende muren en wallen.
Vermoeid van 'thees en langdurig
gevecht, heerschte weldra doodsche
stilte iu en om Middelburg.
Alleen hoorde men van uur tot uur
de schildwachten van afstand tot af
stand elkaar toeroepen. Niets onder
brak overigens de eentonige stilte van
den verloopen winternacht.
Doch de lucht was nog lang bloedig
rood gekleurd, 't Vernielingswerk was
nog niet voltooid.
Den volgendon morgen werden even
bulten Brigdamme, zoo genaamd naar
do kerk, die aan de heilige Brlgitta
was gewijd, de dooden begraven.
Vriend en vijand werden in één put
begraven. Daar lagen ze samen, ge
dekt door de koele aarde, vrij van
twist en haat.
Versohll in godsdienst en nationali
teit heorscht daar niet. De dood maakt
aan al deze dingen esn einde.
Do plaats, waar de gesneuvelden
begraven werden, i» nog bekend als
zich afvraagt hoe van grondwettelijk
standpunt de bemoeienis van de
entente in heel de Grieksehe staats
huishouding te verdedigen valt?
Inmiddels blijft de toestand in
Griekenland voor oningewgden een
raadsel.
Van de eene zijde wordt verklaard,
dat van deelneming aan den oorlog
voor goed is afgezien, van de andere
zijde, dat zelfs prins Alexander verteld
heeft, dat Griekenland binnen vjjf of
zes dagen in oorlog zal zijn.
Do houding van ds entente verdient
zeer zeker de aandacht. Dat zij
Griekenland tot deelneming ln den
corlog drijft is duidelijk, wanneer men
nagaat, dat door haar weigeren om
mot een regeerlng, welke haar alet
aanstaat, in verkeer te treden, het
tegenwoordige kabinet zich weer tot
aftreden gedwongen zag.
De vraag doet zich voor, waarom
de vertegenwoordigers der entente,
die toch werkelijk wel getoond hebben
ln Griekenland voor geen onrecht
matige handeling terug te deinzen,
den lastlgen koning niet eenvoudig
terzjda schuiven en Wenizelos als
oppersten heerscher erkennen. En bij
de beantwoording van die vraag
schijnt hierop de aandacht gevestigd
te moeten worden, dat, ondanks de
taliooza berichten over den steeds
wassenden invloed van Wenizelos, de
koning toeh nog over zooveel aan
hangers beschikt, dat het de entente
niet raadzaam voorkomt hem nu reedB
als een quantité negligeable te behan
delen, maar men het verstandiger
acht een zoo grooten druk op den
vorst uit te oefenen, dat deze met
Wenizelos inzake een optreden naar
buiten tot overeenstemming komt.
De gezanten der entente zien ln, dat
het niet gemakkelijk zal zijn, den
koning eenvoudig ter zijde te schuiven,
nu do royalistische strooming nog zoo
sterk is, dat een burgeroorlog in
Griekenland zou kunnen ontstaan,
waarvan de gevolgen ook voor de
geallieerden zeer ernstig zouden kan
nen zjjn.
Vandaar de pogingen om een mi
nisterie te vormen, waarin geestver
wanten van Wenizelos zitting hebben,
die in staat zgn den koning met diens
denkbeelden te verzoenen.
Mot belangstelling mag inmiddels
het verloop van de intriges in Grie
kenland worden afgewacht.
Wordt de parti) van Wenizelos on
miskenbaar de sterkste, dan zullen
kraohtiger maatregelen tegen den
koning dan tot nu toe gatroffen zijn,
zeker niet achterwege blijven.
Iu het Wasten is het bij krijgsverrich
tingen van minder beteekenis geble
ven. Da Franschen besetten het nog
restende deel der linie Morval St.
Pierre Vaast.
Bg Eaueourt l'Abbsye, dat nog
steeds in Britsche handen ls, werken
de Engelschen aan de bevestiging
hunner linie, die ten N. van Thlepval
eu Courof,lette langs Gueudecourt en
Morval Oostwaarts loopt.
Da Dniïsch-Oostenrgksehe linie biedt
,'t Spanjaardsputje* en een oud stuk
muur ls nog overgebleven, om van die
gebeurtenis uit het grg» verleden ta
getuigen.
Men behoefde beer Juliaan de Romero
maar aan te zien, en alle twijfel was
weggenomen, indien men nog onzeker
was, of hg bij de bewaking der Noord
poort gemakkelijk werk had, of last
bezorgd was.
Hem was één oog uitgeschoten.
Ook daar was 'twarm toegegaan.
Toen hij op last van hopman Mon
dragon ging zien, wat bij de poort te
doen was, vond h{j tot zijn schrik de
uitgezette sterke wacht binnen en
buiten overrompeld, en voor een groot
deel gevangen of afgemaakt, terwjjl
met de grootste moeite de rest zich
nog staande hield, 't Was hoog tijd,
dat hij kwam.
De poortera hadden stipt woord ge
houden. Zoodra de groote massa sol
deniers uitgetrokken was en zg niet
met Argusoogen bespied werden in
al hnn gangen, traden ze met stout
moedigheid te voorschijn, verzamelden
zich bjj de Noordpoort, geen acht
gevend op de sommatie tot heen gaan.
Zelfs overtrof hun aantal de stoutste
verwachtingen en bleken vele stille
burgers, die gelaten gebogen gingen
ouder 't Spaaasche juk, den Prins van
harte genegen.
(Wordt vtrmUjd
