N°. 117 1916 Dinsdag 3 October. 103de jaargang. WALTER. DISTRIBUTIENET. GOESCHK COURANT. De Uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Pr|s per kwartaal, In Goes f 1,—bulten Goes, franoo f 1,25. Afzonderlijke nommers 5 cent. Inzending van ®dverten«6n op Maan das ■Woensdag an VRIJDAQ yóóf 12 uren. TeleioonsnniKor 32. Uitgave van da Naansl. Veaaootsaknp jGszsoh# Qoarait". De prga dor gewone advertentlin Is van 1-6 regels 50 ct„ elke regel meer 10et Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwalgk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbands dankbetuigingen worden van 1—10 regels k 1,— berekend. Bewgsnunmeri sent. Sirestear G. W. van Barnïvïlb. Bij dit no. behoort een bijvoegsel. I. De heer Jac. Welleman, burgemeester van Krabbendijke, schrijft ons Een droog onderwerpAccoord, maar een wet, waarmede de meesten onzer lezers eiken dag in aanraking moeten komen. Op dezen grond achten wij een nadere kennismaking gewenscht. Wij bedoelen niet deze wet geheel te gaan ontleden, artikelsgewijze le behandelen, neen, alleen in groote lijnen zullen we doel en strekking aangeven en zullen wij trachten aan te toonen, hoe deze wet uit de omstandigheden is geboren en noodzakelijk was Een kort woord voorafWij denken terug aan den len Augustus 1914, den dag, waarop ons leger werd gemobili seerd. Een wereldbrand, dicht in onze nabijheid uitgebroken, maakte noodza kelijk, dat ook wij onze jongens naar de grens riepen, om desnoods met geweld onze zelfstandigheid te bewaren. Ang stige oogenblikken voor hen, die daartoe werden geroepen in de eerste plaats, angstige oogenblikken voor hen ook, die achterbleven, angstige oogenblikken vooral mede voor hen, die geroepen waren den teugel van 's lands bestuur te voeren. Gelukkig bleef 't hoofd der laatsten koel en wij denken zeker met dankbaarheid en voldoening terug aan hen, die in dezen benarden tijd het schip van staat met vaste hand stuurden en wisten te leiden tusschen alle klippen heen Cort van der Linden, Treub omnog geen anderen te noemen, het zijn namen van mannen, die zullen blijven voort leven in de geschiedenis, maar die vooral in onzen lezerskring nooit ver geten zullen worden Wat traden zij oogenblikkelijk kracht dadig op Wat zagen ze oogenblikkelijk in, dat //buiten den oorlog blijven" het beste was, wat zij aan ons volk konden geven, zij het dan ook met het brengen van offers, van groote offers zelfs! Wat voorzagen zij spoedig den toestand, waardoor zij terstond de maat regelen konden nemen, welke vrede eenigszins konden waarborgen. Hebben wij deze alle gewaardeerd P Neen, en we konden het ook slecht, omdat ons gezicht meer beperkt was, omdat wij niet zagen, wat zij, beschikkende over meer gegevens, reeds hadden gevoeld en waargenomen! Maar achterafl Ja, dan is critiek mogelijk! We zouden geen Hollanders zijn, als we dat niet deden Dat doet een heer in zijn salon, een dame in haar boudoir, een koopman in het café, een makelaar op de beurs, een reiziger in den trein, een schipper aan boord, een officier op de sociteit, 47 FEUILLETON Hfitorlsahe Roman door M. C. VAN DEN ENDE. (Nadruk verboden). Hadden ze van deze gunstige om standigheid een verstandig gebruik gemaakt, zeker was hun veel leeds bespaard gebleven. Doch te midden van alle verschrikking gevoelden zij zich gekluisterd aan deze onzalige plaats. Een tweegevecht had iets buiten gewoon aantrekkelijks. Met woede stortten de twee kampioenen op elk ander in, krachtige slagen toebrengend, behendig pareerend, beurtolings aan vallend of verdedigend. 't Geluk diende nu den een dan den ander. Lang bleef onbeslist, wie als overwinnaar zou overblijven. Beiden begonnen teekenen van ver moeidheid te geven. Minder snel, doch even heftig vielen ze aan .Laat die dieren elkaar verscheu ren 1* bromde Noasa in zijn baard! ,Wg kunnen ze missen I* Eindelijk keerde de kans ten gonste van d'Avila, doordat zju tegenpartj oven naar don molen omkook, dio be- een soldaat in de kautiue, een boer overal 1 En toch, wanneer we eerlijk willen wezen tegenover deze mannen, hunne werken beoordeelende in het tijdstip van doen, dan kunnen wij niet anders dan erkennen, dat zij deden niet alleen wat zij konden, maar dat zij deden meer dan dat wij ooit zouden hebben gedacht, dat zij konden doen 1 Enkele voorbeelden wenschen we in dit verband in herinnering te brengen. Wij moeten daarbij ietwat uitwijden, ofschoon we weten, dat al onze lezers betzelfde hebben opgemerkt. Alleen dus: wij willen op sommige zaken den klem toon leggen op getroffen maatregelen wijzen, die naar onze innige overtuiging hebben bijgedragen tot behoud van onzen vrede. VredeVelen denken daarbij alleen aanoorlog naar buiten, maar vergeten veelal, dat dit laatste juist in de hand wordt gewerkt, omdat er bin nen in ons eigen land geen vrede is Een beetje kennis van staathuishoud kunde, een beetje kennis van diplomatie, een beetje kennis van regeeringskunde en ge zult met mij overtuigd zijn, dat veelal de vrede verbroken wordt, oorlog komt, omden vrede in eigen land te bewaren Dat hebben, dunkt mij, onze aan het roer zittende staatslieden ingezien en met deze gedachten voor oogeu, troffen zij hun eerste maatregelen. Wij denken aan de beurs, zoo men zegt de hartader, waarin het volksleven klopt en waarna dit wordt gepeild. Onze cireulatie van zilver, het meest gang bare ruilmiddel geschorst, gestuit, op gehouden. Ongerusten, twijfelaars aan het woord Toen de regeeringHet zilver wordt omgezet in papier en dat met gerustheid, zoodat zelfs de twijfe laars daarin grond gevoelden onder den voet. Dat was een positieve maatregel, eene negatieve ging daarmede gepaard. Iedereen herinnert zich den aandrang in de pers om over te gaan tot bet instellen van een moratorium, d. w. z. het in de wel nederleggen van uitstel tot betaling en iedereen herinnert zich tevens, met welke hardnekkigheid de Regeering zich daartegen verzette. Gelukkig, want ook ons crediet zou daardoor uitermate zijn geschokt en dat daartoe allerminst aanleiding was, bleek bij de eerste oorlogsleening, die veel en veel overteekend werd. De regeering had dus gelijk gehad. Tevens had zij door deze maatregelen bewerkt, dat een beurscrish was afgewend. Wij spraken van de beurs als van hartader van ons volksleven. Welnu, toen deze tot geregeld kloppen kon teruggaan, was daardoor gezet een stap op den weg naar den inwendigen en daarmede een troef uitgespeeld naar den buiten- landschen vrede. Ons dunkt, dat historici de waarde hiervan steeds meer zullen erkennen I gon te draaien, vuurvonken in 't rond spattend. Dumont liet een helschen lach hoo- ren, terwijl b.y riep.Ziedaar Maarten, wat je nooit dacht te beleven. Je molen maalt en bakt te gelgk. Jammer, dat mijn zoet Galeintje er mij niet meer haar liefde schenken kan, als weleer d'Avila maakte van dit moment ge bruik, om hem voor zijn nonchalanche gevoelig te straffen. Eensklaps kreeg hij op den helm zoo'n slag, dat hg duizelde. En nogmaals rende d'Avila verwoed op hem ln, eer hg zich herstellen kon. Toen word hg nit den zadel gelicht, en viel en lag onder de hoeven van zgn ros, onmachtig op te staan. En tegelgk stortte onder oorver- doovend gekraak de molen in, terwgl een wolk van stof en rook opvloog en de gansche omgeving plotseling ln diepe duisternis hulde, om kort daarna het terrein in donker rossen gloed te zetten. Dumont was dus gevallen, lag ver slagen ter aarde, Sanclo zegevierde. Het schouwspel, dat men nu flauw tjes te zien kreeg, was vreeselgk. Overmoedig geworden door de over winning van hun bevelhebber, vielen zg de veel sterkere vijanden aan. Onno sleepte zgn heer ter zgde van den weg, wierp zich te paard en schreeuwde -. Buitenland De strijd in en buiten Europa. De Duitsche Rgksdag ls geopend en opnieuw heeft do Ligkskanseltor Von Bstnmann Heilweg een zgner groots redevoeringen gehouden, een overzicht van den toestand van het krggsbedrgf, van de .•.eOourienissen aan en achter het front gegeven. Dergeljke redevoeringen wg wezen er vroeger reeds op zgn leerzaam. Niet alleen geven zg een overzicht van alles, wat ln een zeker tgdaverloop de aandacht van geheel Europa heeft getrokken, doch zg ge ven tagelgkertgd een beeld van het gemoedsleven van het volk in zgn geheel, zg kensohotsiea de stemming ln den lande en versohaffen ons daardoor de gegevens, om te beoordeelen of de strgd van die zgde nog mot hetzelfde enthousiasme, met het zelfde vertrou wen op een uitelndelgko overwinning gevoerd wordt. En juist ln dezen tgd, nu de lei dende staatslieden van da grootste elkaar bekampeude mogendheden hnn gevoelens en verwachtingen ln meer of minder offlcieele redevoeringen geuit hebben, nu Ëriand, Lloyd Goorga en Von Bethmacn Heilweg zich te vreden toonden met den loop van het krggsbedrgf, het vaste beslnlt tot vol houden geopperd hebben, de zeker heid van een ulteindelgke overwinning hebben geuit, nu zien wg, neutralen, onze hoop, dat aan het gruwelgk bloedbad spoedig een einde gemaakt zal worden, wederom in rook ver vliegen. .Volhouden, wg zullen overwinnen!' ziedaar de moraal uit elke redevoe ring der toonaangevende staatslieden te trekken. Wgden wg thans onze aandacht aan den Rijkskanselier, den woordvoerder van het nog altgd machtige Dul-scue Rgk eu gaan wg in hst kort na, welk standpnnt door hem bg de opening van den Rgksdag ten opzichte van den wereldoorlog is ingenomen. Allereerst wgdde de rgkskanseller eenlge woorden aan Italië's oorlogsver klaring, waarbg hg er den nadrnk op legde, dat Italië na de oorlogsverkla ring aan Oostenrgk blgkbaar nog lan gen tgd voor een oorlogsverklaring aan Duitschland terugschrikte, doch daartoe wel gedwongen was door den herhaalden aandrang zgner bondge- nooten, voornamelgk van Engeland, waarvan het voor zgn grondstoffen afhankelgk was,oc de noodzakelgkheid op den Balkan aan den strgd deel te nemen, wilde het niet de meest be geerde landstreken door andore leger machten dan de zgne bedreigd zien. Uitvoerig ging de Rgkskanseller vervolgens de gebeurtenissen met Roemenië na. Roemenië, aldus Von Bethmann Hollweg, had vóór den oorlog een bondsverdrag met Oosten rgk, Dnltschland on Italië, waarin heide partgen zich tot wederzgdsche gewapende hulp Ingeval van aanval len van dorden verplichtten. Bg het uitbreken van den oorlog had de thans overleden koning Karei .Wraak, op voor Fnentes, valt aan I* En zgn roep wekte de zwggende soldeniers, die verslagen waren nu ze hnn aanvoerder, onoverwinneigk ge waand, uit den zadel geworpen zagen, tot de werkelijkheid teing. De knaap bezielde nen weer met het onde vunr, door zgn voorbeeld. Ook zg stormden met de kreet: .Dood aan de Spanjolen, op voor Dumont!' woest op hem ln. Ontzet tend was de schok. Het was alsof de edele dieren der bergders alles begrepen, alsof zg mede door haat bezield waren en vol vunr snoven zg en hinnikten bg den harden kamp. Minstens even moedig als hun opzittenden,wisten ze van geen wgken, renden met ontembare kracht den vgand tegen. Ja, het paard, de trouwe vriend van den hoer, vooral van den soldaat, kent zgn plicht, bezit eergevoel, weet vriend van vijand te onderscheiden, hecht zich daikbaar aan zgn verzorgor. Hoe Bchoon wordt het geteekend in 'tboek Job met de woorden: „Znlt gg het beroeren als een sprinkhaan? De pracht van zgn ge snuif is een verschrikking. Het graaft in deD grond, en het ls vroolgk in zgn kracht, en trekt uit, den geharnaste tegemoet. Het belaoht de vreeze en wordt niet ontsteld, en keert niet wederom van wege het zwaard. dan ook krachtig de opvatting ver dedigd, dat Roemenië verplicht was, zich aan de zgde der cectralen te scharen, doch in dan besllsBenden Kroonraad gelakte bet den bejaarden koning niet zgn meening door te zetten tegenover een regeering, wier minister-president, ten Bpgt van alle beslaande verdragen, van den beginne af met de entente sympathi seerde. Volgent den Rgkskanseller stierf kort daarop de koDing aan de gevol gen van de gemoedsbeweging, die het besef, dat Roemenië zgn bondgenooten had verraden, hem had berokkend en was de politiek, geleld door Bratlann, er sindsdien op gericht om zich te bevoordeelen ton toste van de part'J, die het in den wereldoorlog zou af leggen, zonder van eigen kant groote offers te moeten brengen. Reeds ln het eerste oorlogsjaar sloot Bratlanu, achter den rug van den koning om, een neutraliteitsverdrag matRuBland. Na den val van Przomysl wilden de onderhandelingen niet vlot ten, daar Roemenië voor zichzelf niet alleen de Boekowlna, maar ook het gehesle Hocgaarsche gebied tot aan deïhelss verlangde. Om de Engelsche hangerblokkade te steunen, trachtte Roemenië bet door de centralen ge kochte graan achter te houden en er was een zeer krachtige pressie noodlg om de vrijlating van dit graan af te dwingen. Na de doorbraak bg Gorlice kwamen de onderhandelingen met de entente blgkbaar op het doode punt, doch toen dit voorjaar het Russische offensief begon en daarna het Somme-offoniief loskwam, geloofde Bratlanu, dat hg da nederlaag der centrale mogend heden zag aankomen en was hg, aldus de Rijkskanselier, besloten mee te doen aan den driesten lijkenroof, voorname lijk nu de entente vrggevlger tegen over Roemenië kon zyn dan vroeger. Tot het laatste oogenblik toe hadden de koning en Bratlanu verklaard, dat zg onder alle omstandigheden onzijdig zonden big ven. De centralen lieten zich evenwel niet om den tuin lelden, daar zg voortdurend op de hoogte waren gehouden van Bratlanu's onder handelingen. Nog zes dagen voor de oorlogsverklaring liet de koning zich tegenover den Dnltschsn gezant uit, dat, naar zgn weten, de groote meer derheid van het Roemeenseha volk geen oorlog wenschte. Hg bevostigda dit, evenals Bratlanu, zelfs nog den dag vóór de oorlogsverklaring. Vervolgens stelde Rusland een ulti matum en dreigde de onbeschermde Roemeensehe grom; over te trekken, waarna Roemenië tot deelname aan den strgd besloot. Briand aldus de Rijkskanselier heeft in een van zgn jongate rede voeringen met lof de schoonheid ge prezen van Roemenië's optreden. Roe menië heeft echter zgn roofpolitiok uitsluitend afhankelgk gemaakt van zgn oordeel over den algemeenen militairen toestand, maar zal zich militair evenveel misrekenen als het zich in zgn samengaan met de entente thans reeds politiek heelt misrekend. Tegen hem klettert de pglkoker, he* vlammend gzer der spies en der lans- Met schudding en beroering slokt het de aarde op en gelooft niet, dat het ia het gelald der bazuin. In bet volle geklank der bazuin zegt het: Heah, en rutkt den krgg van verre, den donder aer Vorsten en het gejuich!' Is het wonder, dat de Arabier zgn geliefd paard voor geen schatten wil afstaan Is het nog vreemd, dat de boer 's nachts waakt bg zgn ziek beest, dat te allen tgde, zonder ge mor of verzet klaar staat, om met gver en volharding het zware kouter door de stugge klei te trekken, of 't goudgeel graan in de korenschunr bg hoogopgeladen vrachten binnen te brengen, niet rekenend op andere belooning dan vrlendelgke behande ling? Is het niet te begrgpen, dat de rniter eerst zorg draagt voor zgn ros, na vermoeienden rit, en het vriende- igk toespreekt, alB verstond het, wat hg zegt ja, het verstaat hem wgl het hem de overwinning tegen rgdt, en mede lier is op de behaalde zege, wgl het treurt, wanneer hg een maal valt? Bg den molen van meester Maarten, of liever, nabg de plaats, waar hg eenmaal met vreedzaam en loffelgk doel was opgebouwd, duurde de strgd niet lang meer voort. Tegen de verwachtingen der entente in, bleven Tnrkge en Bnlgarge toch de mlddsnrgken tronw. De Rgkskanseller wierp vervolgens een blik op de slagvelden. Weliswaar, xeide hg, hebben de Franschen en Er.galachon voordooien behaald en zgn onze linies eerige K.M. terug gedrongen, we! hebben ook wg zware verliezen aan mensehenmateriaal te betreuren, maar een doorbraak in groote stgl, waardoor onze stellingen ln het W. zouden opgerold worden, is onze vganden niet gelakt. Al moge de een of andere loopgraaf, het een of andere dorp verloren gaan, zg ko men er niet door. De Rgkskanseller besprak vervol gens de Russische aanvallen ln het Oosten, welke hg voor nn en in de toekomst vruchteloos noemde. Evenmin achtte Von Bethmann Hollweg de poging om de verbinding tusschen Duitschland en het Oosten te verbreken geslaagd. Hg besprak vervolgens den toeBtand, waarin da centralen thans verkeeren. Duitschland, Oostenrgk, Tnrkge en Bnlgarge zgn eensgezinder dan ooit en brengen den vgand op verschil lende gevechtsterreinen harde slagen toe. Alles tezamen genomen dns, hebben de tegenstanders aan het Somme-front enkele successen ->;ehad, dio den algemeenen toeatanu niet wgzigenvoor het overige echter zgn alle vgandelgke aanvallen met succes afgeslagen. Het doel van den strgd noemde de RgkBkanselier landhonger en vernieti ging. De Russen willen Konstanti- nopel, de Fransehen Elzas Lotharingen, de Italianen Trente en Trlëst, de Roemenië» Zevenburgen. Dnltschland, dat slechts zgn leven en vrgheid verdedigt, heeft menig maal zgn bereidvaardigheid tot vredes onderhandelingen uitgesproken, doch de entente zet den oorlog voort, omdat zjj haar hersenschimmige oorlogsoog merken hoopt te bereiken. Haar ver- overlGgslust draagt de schnld, dat zich dagelgks bergen van lijken hoog opstapelen. De Rgkskanseller wees er op, dat de oorlogsmiddelen in dezen strgd door de entente toegepast nimmer tot een vasten, dunrzamen vrede znllen leiden. H(| bestreed ten krachtigste de bewe ring, dat do keizer indertijd door zijn invloed bij den Tsaar de ontwikkeling van Rnsland in vrgzinnige richting zou hebben belemmerd. Engeland heeft meer dan landhon ger. Het wil Duitschland als natie vernietigen, militair weerloos maken, veroordeelen tot altoos durende on macht opdat over het machtelooze Dnltschland been, de droom der En gelsche wereldheerschappij werkelijk heid worde. Ten slotte zeide de Rijkskanselier Engeland, dat met inbreuk tegen het volkenrecht strgdt, is onze meest egoïs tische, verbitterendste en hardnekkig ste vgand. Een Dnitsch staatsman, die er voor zou terugschrikken, tegen dezen vijand elk bruikbaar, den oorlog werkelijk verkortend strgdmiddel te bezigen, verdiende te worden opge- De dnlsternis was weer even on doordringbaar als te voren, de ver warring nog veel grooter geworden. Saneio d'Avila ging wijken, om zieh weer aan te sluiten bij Mondragon. Maar dat deed hl) met tact, niet over haast. Voor dien echter maakte hij nog een gevangene. Galeintje werd gegrepen, door middel van een prop in den mond het schreeuwen belet, en met ruw geweld op een paard meegevoerd. Bewusteloos door schrik en pijn, wist ze van niets meer af, ook niet, hoe hevig 't gevecht vernieuwd werd om harentwille. Walter was met eenlge ruiters aan gekomen. Heer Jacob Scotte had ge zien, dat de molen in brand stond. Hij wilde, dat Dnmont terngkeerde, teneinde hem bg te staan, want de strijd op Brigdamme was niet minder heet. Daarom zond hij hem Walter ter hulpe. Dat zon den strgd daar misschien spoedig beslissen. Nu wlBt hij niet, hoe 't daar stond. Gelukte 't Sanclo d'Avila zich een weg te hanen, zoo zou hem dat weinig nut afwerpen, indien Mondragon moest terugtrekken. Onstuimig had Walter zich aange boden, ja hem dien last als een gunst afgesmeekt. En nu kon hij niet snel genoeg daar zgn. Een angstig voor gevoel benauwde hem, kneep hem de keel dicht. {Wordt vervUgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1916 | | pagina 1