N°. 107 1916
Zaterdag 9 September,
I03de jaargang.
Bij dit do. behoort een
Bijvoegsel.
FEUILLETON
WALTER.
Qe uitgave deter Courant gsaehledt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
Uitgezonderd op feestdagen.
Pr|« por kwartaal, In Goes 1,—balten Goes, franco f 1,25.
Afzonderlijke nommeri 5 cent,
mending van advaitentldn op Maandag, Woeaedag
en VRIJOAQ vóó? 13 uren.
De prfia der gewone advertentiën ie van 1-5 regel» 50 ct., elke regel meer 10 et.
B| directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de prQ» slechts tweemaal berekend,
Geboorte-, hnweijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k 1,— bernksnd
^«wfsnpusisrs 6 sant.
Teleloonuunmer 88.
Uitgave vaa i» Nautl Vcenootsskap „Qeesehe Courant". Sireetanr 9. W. va.» Babnkvïlb.
Centralisatie in den
Landbouw.
Op de Woensdag te 's Gravenhage
gehouden buitengewone algemeene ver
gadering van het Nederlandsch Land
bouw-comité is weer eens duidelijk ge
bleken, dat de landbouwvereenigingen
in ons land groote behoefte aan een
organisatie hebben, welke als vertegen
woordigster van den geheelen Neder-
landschen landbouw kan optreden.
Iti deze tijden van aaneeusluiting,
van samenwerking ter verkrijging van
datgene, wat den eenling onbereikbaar
is, heeft men ook iu den landbouw
gevoeld, dat eendracht macht maakt.
En juist de landbouwers hadden in
deze tijden meer dan anderen behoefte
aan samenwerking, juist de landbouwers
voelden in de laatste jaren telkens weer
de noodzakelijkheid, zich aaneen te
sluiten ter behartiging van hun alge
meen belang, nu zij, als voort
brengers der volksvoeding, zich aan
bijzondere regeeringsbepalingen hadden
te onderwerpen.
Wie in zijn bedrijf ten eigen nadeele
ziet ingegrepen,gevoelt de behoefte zich
te verweren en waar dit ingrijpen door
de regeeriug geschiedde, daar drong
tevens de noodzakelijkheid, zich aaneen
te sluiten om door een gezamenlijk
protest de waarschuwende stem van
den geheelen landbouw te kunnen doen
hooren.
Maar, ondanks de nauwere aaneeu
sluiting van verschillende organisaties,
miste men tot nu toe een centraal
punt van leiding.
Men miste een lichaam, waarbij
de klachten van den geheelen Neder-
landschen landbouw, konden worden in
gebracht, een organisatie, die namens
dien landbouw zijn waarschuwende stem
in het kabinet van den minister zou
kunnen doen hooren.
Het Nederlandsche Landbouwcomité
in deze voor den landbouw zoo onge
wone jaren als vanzelf sprekend als
het centrale punt van leiding aange
wezen, heeft, tot stijgende ontevreden
heid zijner leden, zijn taak verwaarloosd.
Het bleek niet de organisatie, die
men zich gedacht had, het miste teu-
eenenmale de voeling met den land
bouw, die in deze crisisjaren toch zoo
dringend noodzakelijk was.
De verwachte vergaderingen van het
Nederlandsche Landbouwcomilé bleven
uitsteeds weer, op iedere landbouw-
bijeenkomst, ook in onze gemeente,
steeg de verontwaardiging tegen een
centraal lichaam, dat men werkeloos
noemde. Het gevolg daarvan was, dat,
op initiatief van een bepaald aantal
leden, Woensdag een buitengewone
vergadering te 's Gravenhage isgehou-
38
Historische Soman
door
M. C. VAN DEN ENDK.
(Nadruk verboden).
Zg voegden xloh nn by den w-igen.
Galeintje was verschrikt ontwaakt t(j
een hevigen schok en had gevraagd,
waar 3ij zich bevonden. Eerst toen
Walter haar toesprak en beloofde, dat
hl) morgenochtend haar vader hier
zon brengen, om haar at te halen,
was z(j tevreden. Zonder verdere
voorvallen bereikten zU spoedig de
hontvesterswoning.
Voerman Bras had geen reden tot
klagen. Een bultoDgewoon loon stemde
hem zeer tevreden.
Wel gaf nachtdienst hem aanspraak
op ruime betaling, doch zoo'n milde
gift kon man hem alleen toekennen
op grond van x()n bereidwilligheid,
die hooge waardeering verdiende.
Aan Frans werd de zorg voor de
paarden overgelaten. Die zonden even
wel niet gestald worden, want Walter
moest na een korte ruit de terngrels
ondernemen.
Daarom zou hU wat verversohlng en
den, waarop de klachten van de Neder
landsche landbouworganisaties ter sprake
gebracht zijn.
Wij zullen hier over deze vergadering
niet uitwijden. Een kort verslag daarvan
nemen we trouwens in dit nummer op.
Slechts willen wij hier constateeren,
dat het bestuur van het Ned. Landb.
comité van verschillende zijden zeer
scherpe critiek gehoord heeft.
De heer Hom bach, die zijn onte
vredenheid reeds in de kort geleden
te Goes gehouden 11. B. vergadering
der Z. E. Mtp. geuit heeft, betoogde
ook nu, dat het N. Landb. comité na
de z.i. draconische regeeringsmaatrege-
len, onmiddellijk de alarmklok had
moeten luiden.
Het Ned. Laudb. comité had z.i.
verzuimd een over het geheele land
verspreide organisatie te scheppen, om
op te komen voor de belangen van
den landbouw.
De heer Dominicus, voorzitter der
Z. Ij. Mtp., drong aan op het uit het
bestunr samenstellen van een cenlraal-
bureau, dat onmiddellijk de stem van
den landbouw, waar noodig, kan doen
hoo en.
Ook de heeren Van Foreest en Van
Westen drongen op reorganisatie aan.
Over het resultaat dezer bijeenkomst
kunnen de landbouw-organisaties thans
tevreden zijn.
Het bestunr zal met snelheid streven
naar een goede democratische, eenvor
mige organisatie van den landbouw.
De voorzitter achtte zelf den tijd ge
komen tot. krachtiger samen werkiug.
Had hij tot na toe niet zijn volle
aandacht aan het Ned. Landb.-comité
gegeven, dan was de oorzaak daarvan
te zoeken bij zijn uitgebreide werk
zaamheden voor het Exportbureau,
waarvoor hij dagen en nachten gewerkt
heeft.
Hij verklaarde zich bereid, eiken
Woensdagmiddag in Den Haag zitting
te houden, waarna de reorganisatie-voor
stellen uit de vergadering werden in
getrokken.
Het doel, dat de Ned. landbouwers
zich voor oogen gesteld hebben, is
dus voor een groot gedeelte bereikt.
Er is een centraal lichaam, dat voor
allen en te allen lijde bereikbaar is,
er is een ceutraal punt van leiding
voor de Nederlandsche landbouworga
nisaties, een groep van kundige en
voortvarende mannen, die namens den
Nederlandschen landbouw kunnen op
treden en hun adviseerende of waar
schuwende stem kunuen doen hooren,
wanneer de belangen der landbouwers,
die inmiddels tot offers in het algemeen
belang bereid zijn, door regeerings-
maatregelen al te veel in het gedrang
dreigen te komen.
Buitenland
Os strijd in sn bulten Europa.
.Klare taal tot NederlandNeder-
veriterklng gebruiken, en dat ook zijn
knaap gunnen (a«n wien bij in die paar
dagen gehecht geraakt was alsof hl]
hem al jaren kende) om daarna zich
b(j den bsvelbebter te gaan melden.
Het oponthoud mocht zslfa niet lang
dnren, daar de nacht reeds ver ge
vorderd was, en hij diende rapport
alt te brengen, zoodra mogelijk. Plicht
gaat vóór alles.
Zijn verslag kon hij dienzelfden
nacht niet doen, waarom h$ gelegen
heid vond aijn geliefde hier te brengen.
Hij nam een hartelijk afscheid van
Galeintje, en bad zijn tante Wanda
zorg voor haar te dragen. Deze be
loofde hem dat en toen zochten
ban slaapplaats op, waar zij weldra
doodmoe een heerlijke rast ongestoord
genoten.
Na zich overtaigd te hebben, dat
niemand hen kon beluisteren, trad
Nossa op hem toe, en sprak fluisterend
„Ge most een verklaring van m(j I
Ik kan, of liever, ik mag ja die nog
slechts ten halve goten. Weet, dat
je van adellïko geboorte zijt. Zoowel
je vader als je moeder ijjn alt asn-
zltnlllke geslachten gesprolen. Voor-
loopfg mag ik verder nleta zeggen.
Eerlang zult ge han namen kennen en
uw rechten doen gelden. Stel je daar
na mee tevreden voor 'toogenbllk,
maar richt er je handelwijzen naar ln.
Mij is 'twal, dat je met het zinnen-
bekorende meisje je wat het leven
land moet meedoen. Zeg aan Neder
land, dat het ophondt met het voeden
van de Daltschers en dat het rondnlt
zegt aan welken kant het staat.'
Aldus het Engelsen:; weekblad „John
Buil' ln een artikel, dat in heel Lon
den door aanplakbil'etten werd aan
gekondigd.
Da correspondent dar „N.R.Ct." te
Londen zegt aan deze uitlatingen niet
de minste waarde ts hechten maar
vindt ze blikbaar toch belangrijk
genoeg om ze aan zijn blad te seinen.
Inderdaad verdienen dergelijke pu
blicaties onze onverdeelde aandacht.
Nog ia, naar met vrj groote zeker-
held geconstatoerd kan worden, het
aantal van hen, dia met dezen oproep
instemming betuigen, gering, maar het
feit ia geconstateerd, dat een deel van
het Engelsche volk de regeering er
toe wil aanzetten, Nederland zoo spoe
dig mogelijk tot klenr bekennen te
dwlagan.
Of dsze volksgroep zal groeien, of
de drang van deze zijde op de En-
gelicbe regeering uitgeoefend krach
tiger zal worden, hangt geheel af ven
het voorloop, dat de Earopnesche strijd
in de naaste toekomst zal nemen.
Blijkt thans met Roemenië's en mis
schien ook Grlekenlands hnlp, dat
Dnltschland en Oostenrijk onmisken
baar de zwaksten z{jn en aan de
elschen d6r Entente zullen moeten
toegeven, dan zal van eenigen overlaat
van Engelsche zijde voor ons land
niet veel meer te duchten zijn.
Blflken daarentegen, ook na de
jongste versterking van de troepen
der geallieerden, de eentralen nog te
krachtig om hen binnen aftienbaren
tfjd tot toagoven to dwingen, dan zal
onwillekeurig de blik van vele Engel
schen over da kaart van Europa
gaan en zoeken naar de weinige,
nog niet met oorlogsVltnr getrekende
rjken, wier legers, zich scharende
am de zijde der entente, aan deze de
uiteindelijke overwinning kunnen
brongen.
Eén voor één zijn de Staten van
Europa, die zich bij het uitbreken van
den w.reldkrtyg nog onzijdig hielden,
tot inmenging overgehaald, en waar,
zooals in Griekenland do volksgroep,
die zich buiten den strijd wilde hou
den neg te sterk was, daar werden
langzaam maar zeker de duimschroe
ven vaster on vastor aangedraaid,
totdat volk en regeering niets andera
meer overbleef, dan zich in da wen-
sehen der Entente te schikken.
Heelt het Grieksche volk, ln zün
geheel genomen, niet steeds de onzjj
dlgheid begesrd en wordt dcor het
optreden der geallieerden, voorat nu de
regeering gedwongen is, weer nieuwe
clichen iu te willigen, niet lang
zamerhand Griekenland willens of
onwiller s tot partijkiezen gedwongen
Is do drang van Engelsche zjjde op
Italië en Roemenië uitgeoefend, niet
de groote factor geweest, die deze
landen bewoog, zich in deu afgrond
van eeu onsekeren oorlog te storten 1
Wavrom zouden de weinige kleine
neutrale staten, welke Europa thans
nog telt, niet op dezelfde wijze deu
Invloed der strgdonden ondervluden,
veraangenaamt, maar wees verstandig
en ga niet ernstig over een huwelijk
met haar denken 1'
Toorn en verwondering streden bij
Walter in zjn blunenste om den voor
rang bfl 't booron dezer woorden.
„Zeg m(| niets of alles. Laat mij
uw zoon heeten of noem mij mijn
ouders. Van u hoor ik do bevestiging
van wat heer Roland mjj zei. Maar
namen hoor Ik niet!'
„Wat?" vroeg de houtvester ver
baasd, „heeft hj ja 't ook meegedeeld?'
„Ja, vader, vóór mijn gang naar
Middelburg 1' antwoordde Walter en
droevig vervolgde h{: „Als lk Galein
tje moet afstaan, om mijn naam to
verwerven, dan zou ik deu sluier over
mijn geboorte liever nimmer opgelicht
zIod. ZB zal mijn vrouw wordeo,
vader, en zal nooit mgn naam, hoe
voornaam ook, bevlekken 1'
Toen stond hij op. Hg zag, dat
Nossa somber vóór zich keek, ais was
bij in tweestrijd.
„Vader', zei hg met schokkende
stem, „vergeef mg, ik kan niet anders 1"
Nossa bezat trots, maar hg hield ook
zielsveel van afin jongen, waarover
hg als een vader steeds gewaakt had.
Hg kon hem niet zijn geluk ontnemen
met ruwe hand en wilde hem toch
zoo gaarne hoog verheffen.
„Ga na, Walter, eu bedenk jo well
Op Galeintje zullen we paBsen, De
als we lange, gelukkige jsren achter
als de omstandigheden hun klenr
bekennen noodzakelijk mochten ma-
kej 1
Wanneer In one land maatregelen
werden genomen, die de geallieerden
niet in hoo belang achtten, heeft En
geland niet geschroomd, het volken
recht te onzen opzichte op de meest
willekeurige wijze te overtreden.
Onze graanschepen vastgehouden,
de meststoffen voor onze landbouwers
niet doorgelaten, onze brievenpost nit
onze eigen sehepen van boord gehaald
onze vlsschersvaartulgen naar Engel
sche havens gesleept, het zgn allemaal
bewgzen, dat wanneer onze neutrali
teit den geallieerden hlndo.-lUk was,
2g nlat schroomden ons volk, door op
het recht vau den sterkste gebouwde
maatregelen, tot concessies te dwingen.
Nog ia een ingrijpen van Nederisnd
ln den wereldkiljg niet noodig ge
bleken.
Maar wanneer de stand van het
krggebedrgt zleh zoo mocht wgzigen,
dat Nederlands legers, ter bereiking
van het beoogde doel, noodzakeigk
su'n, is er dan één reden waarom tegen
ons vaderland anders zou worden
opgetreden dan tegen staten als Italië,
Griekenland en Roemenië?
En waar steeds meer staten aan
dezen rampzaligen oorlog hebben
deelgenomen, waar das aan de andere
zgde het aantal kleine neutrale staten
op do Europeesche kaart hoe langer
zoo kleiner wordt, daar wordt steeds
de kans grooter, dat de volgende
staat, welke tot partg kiezen zal
worden gedwongen, ons eigen land
zal xgn.
Hoe vastberadener en eensgezinder
ons volk ie, hoe meer de gemeenschap-
poigte wil om nit dezon krgg te
bigven naar buiton doordringt, hoe
sterker en geoefender ons lager is,
des te minder gevaar zullen wj lco-
pen, spoedig onder den op ons nltge-
oefenden drang te bazwgken.
Nog is Nederland eon staat, wiens
loyale houding, en onmiskenbaren wil
zijn onzijdigheid te handhaven, in het
bnltenland bekend en gewaardeerd
worden.
Maar inde moeligke omstandigheden
waaronder wg leven en met de voor
beelden van andere staten voor oogen,
kunnen we niet genoeg den plicht
voeleD, ons leger In de beste conditie
te houden en naar buiten ton krach
tigste van onze eensgezindheid en
afkeer van den oorlog te f oen bigken.
Nog is de volksgroep, die thans in
Engeland de regeering tot het doen
kleur bekennen van ons vaderland
wil dwingen, klein en zonder veel
invloed.
Maar de toekomstige itsnd van het
kr(igabedi gf kan de oorzaak zgn, dat
de stemmen, die thans onze legers aan
de zgde der geallieerden wenachen,
luider en van grooter beteekenls
worden.
Daarom verdient de uitlating van
het weekblad „John Buil* onzen aan
dacht en daarom zullen wg cteeds
moeten nagaan of deze uiting van
Engelschen volkswil in de toekomst
sl erker, dan wol zwakker zal worden.
Gereed tot deu strgd, dat zg onze
een op jon deden I"
Frans verkcoi niet bionen te komen.
Hg dronk staande een pasr bekers
wUn, stak wat brood en vleesch bg
zich en verklaarde zich bereid zgn
meester te volgen. Hg besteeg 't paard,
dat Walter geleend had en deze zette
zleh in den zadel, waarvan Nossa
gebruik maakte.
De beesten waren vermoeid, doch
de ruiters afgetobd. Nauweigks konden
zg de oogen openhouden, alle veer
kracht was verdwenen.
Z« troostten zleh met de gedachte,
dat ln hun behoefte aan rust voorzien
kon worden binnen enkele nren.
Daar zg hua paarden de sporen niet
Heten gevoelen, deoh zleh door de
afgereden dieren willoos lieten mee
voeren, bevonden zg zich langer
onderweg dan zg gedacht hadden.
Maar ook hun paarden verlangden
naar rust en namen van zelve den
draf aan.
Nog was het duister, toen zU op 't
alot ter Hooge arriveerden. De klok
van de VUsslngsche poort liet zes
Blagen hooren. Natuurigk was alles
op 't kasteel nog ln diepe rust.
Iu den stal, waar zf, zoo als goade
ruiters betaamt, hua ros verzorgden,
legden sg zich op wat hooi neer. Daar
sliepen zij iu, zoodra zg lsgea, alscf
't heerigkste veerenbed voor hen ge
spreid lag.
Ongeveer acht uur 's morgens werd
leus,niet tot den itrUd ter bevoordeellng
van een der oorlogvoerende combi
naties, maar tot dien ter handhaving
van onze ongerepte zelfstandigheid,
tor handhaving van de vrjheid van
handelen onzer regeering, die wg noch
onder Engelschen, noch onder Duit-
schen invloed gebracht wenichen te
zien.
De Grieksche mlnisler Zaïmi» heeft
de jongste wenscben der geallieerden
noodgedwongen Ingewilligd.
Verdachte Dultschera en Oostenrg-
kers zullen verbannen wordeD, en
troepen der entente is toegestaan
contróle te oefenen op de post. en
telegraatkantoren.
De aankomst van 42 oorlogsschepen
der geallieerden zal ongetwgfoid ten
doel hebben, het nog weifelende volks
deel voor oogen te stellen, welk lot
ben te wachten staat, wanneer zg
naar da verkeerde zgde mochten
ovtrloopen.
De Rassen melden, dat zg aan de
Karpathen vorderingen maken, doch
sehgnen zich nog niet van de naar
de Hongaarsohe vlakte leidende passen
te hebben moester gemaakt.
Het midden van het Dnitseh Oosten-
rgksche front in de richting van Ha-
llcz bg Horozanka is door de Rnssan
teruggedrukt, zoodat Haltcz bedreigd
wordt.
Op het Roemeensche front hebben
de Oostenrijker» hun troepen nit het
Transiylvanlsche randgebergte terng
getrokken, waardoor de Roemeniërs
zich in een gedeelte van het vgandeigk
gebied konden nestelen.
Het schUnt evenwel niet bet plan
der Roomoenieho legerleiding te »gn,
hier een krachtig offensief te begluren.
Maar aandacht wordt op het oogeubllk
geschonken aan da Dobroad«ja waar,
zooals «g meldden, Dultsoha en
Bnlgaancha troepen zjjn binnenge
vallen.
Zeven werken van het bruggehoofd
Tutrakan werden door de troepen
bestormd en de steden Dobrltsj, Knrt-
bunar en Akkadiinlar in bezit ge
nomen.
De Roemeensche havens Balctk en
Kavarua zgn, evenals Kaap Kaliakra,
in handen der eentralen.
Op het Westeigk front Is het offen
sief der geallieerden aan de Sommo
krachtig en met succes voorgezet.
De Fransehen veroverden Omiccourt
en maakten vorderingen bg Le FcreBt
en Cléry.
Hot Pargsche communiqué meldt,
dat Duitsche stellingen ten Z.O. van
Belloy, bg Berry, Vermand en tus-
sohen Chaulnes en Chilly genomen
werdejj.
De Engelschen maakten vorderingen
ten O. en Z. van Gulllemont ln de
richting van Comblee en namen het
Leuzebosch ln bezit.
Veel zwaar geschut schgnt weer ln
handen der geallieerden te zgn ge-
vallen.
Binnenland.
Sluiting v.d. zitting der Staten Oeneraal.
Bg Kon. besluit van 5 dezer is het
volgende bepaald:
Walter op zeer onzachte wgze gewekt
door een rniter, die zgn paard kwam
halen en wat hooi wilde meenemen.
Geen mannen daar vermoedende, strui
kelde hg over hen en viel. Voordat
Walter hem een oorveeg ken toedienen,
was hg al uit do voeten, sloot de deur
ztsvlg eu riep zoo spoedig mogeiyk
eenlge soldeniers bg elkaar. Na ecnlge
mededeelingen volgden ze hem en
namen Walter en Frans gevangen.
Daarvoor was weinig moed noodig.
Gewillig lieten zg zleh binden, zonder
tegenstand te bieden, ja, se bekeken
't geval van den vrooigken kant zelfs.
Zoo werden ze ln de groote zaal
van 't s lot gebracht voor den opper
bevelhebber, die reeds Ingelicht was,
dat twee Spanjaarden gevangen ge
nomen waren.
Met eon enkelen blik herkende hg
hen en hg begon te lachen.
„Dappe.ro mannen, bevrydt uw ge
vangenen van hun banden. Ge hebt
u vergist. Zg zgn onze beste vrienden 1"
En nadat aun dat bevel gevolg ge
geven was, sord hy de krggskrechten
met een wenk weg, stak Walter gul
de band tos en zei
„Ik wensch u geluk, dat ge heel
huids eraf gekomen zUt. Vóór ge
evenwel uw verslag begint, wilde lk
gaarne weten, wat uw doel was met
uw nachteiyken tooht, vóór mg rapport
uit te brengen
(Wordt vervolgd.)
