N° 98 1916
Zaterdag 19 Augustus
103
jaargang.
W ALTER.
de
Ja
Bij dit uo. behoort een
Bijvoegsel
öorlogsueurose in een
neutraal land.
29 FEUILLETON
Oe uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
i?rj« per kwartaal, in Goa- 1,bulten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijk# nommera 5 cent.
van advertentie^. op" Maaadxgr, Woensdag
en VTUJDA.G vddl 12 usen.
Doprjs der gewone advertentiSni» van 1-5 regalz&O ct., elke regel meer 10 et
iljj direots opgaaf vaa driemaal plaatsing datzelfde advertentie wordt
de pr\ji sleahts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljk- en doodzberichion en. de daarop beirekking hebbende
dankbetuigingen wordaa van 1—ÏC regelt h 1,— bzrekfnd
tiswfsaaamers «ent.
'XelsfooEnnmmav S3
Uitgave trx 4e Haaml, Veascotsekap BG»es«lM Coxrzxt". ©iieetexr G. W, va.» Babnxvsu.
Er ia hier te lande een kleine be
weging gaande gemaakt, onder leiding
van mevrouw prof. Nieuweuhuis en
den heer Gerard Voorhoeve te Rotter
dam, om te trachten aan eenige hon
derdtallen Duitsehe kinderen een pret
tige vacantie in Holland te bezorgen.
Voornamelijk zouden hiervoor worden
uitgezocht die kinderen, welke tenge
volge van gebrekkige voeding hunne
gezondheid bedreigd zagen.
Dit sympathieke plau vond van
verschillende zijden bijval, en ook zij,
die overigens niet pro-Duitsch zijn,
wilden hieraan hun steun niet onthou
den. Toen men zich dan ook wendde
tot het „Genootschap voor kinder
herstellingsoorden en vacautiekolonies",
had dit genootschap te minder bezwaar,
omdat het op verzoek van een Belgisch-
Nederl. comité ook reeds een 600-tal
Belgische kinderen had ondergebracht,
welke na een 4-tal weken worden
vervangen door een nieuw contingent
van dezelfde sterkte.
De .Nederl. Staats- en Ceutraalspoor
staan aan deze kinderen en hunne ge
leiders vrij reizen toe.
Zoo worden dan nu een 70-tal kin
dereu uit Duitschland geherbergd bij
De Steeg.
Ook de directie van Oud-Bussem
verklaarde zich bereid mee te werken
en op dit groote bedrijf kon op de
ruime hooizolders plaats worden ge
vonden voor een 500 tal.
Woensdag 9 Aug. zijn de eerste
230 kinderen, jongens en meisjes, uit
Duisburg, Ilamborn eu Wezel aange
komen. Het zal voor ieder kinder
vriend een deerniswekkend tooneeltje
zijn geweest, dat aankomen van liet
groepje ondermijnde kinders, uit het
land van honger, en hoe zij zielig eu
stumperig aandeden, terwijl zij voort
trokken naar hun verblijf, waar hun
veische boter, goed brood en de on
gekende weelde van worst of vleesch
wachtten. Hier zou de beklemming
van den oorlog gedurende eenige weken
van hun arme kinderzieltjes worden
afgenomen, en zullen zij zich zeker
altijd blijven herinneren hoe heerlijk
het hier in Holland voor hun was.
Wie nu mocht denken, dat tegen
dezen vorm van philantropie door nie
mand wat zou worden ingebracht, en
dat bij allen, door het zien van de
gevolgen van dit onmeedoogende uit-
hougerir.gssysteem, slechts voor een
gevoel van medelijden plaats was, hij
kent nog niet de verwarring, die er
in hoofd en hart van vele Nederlanders
heeft plaats gegrepen.
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDK.
(Nadrnk verboden).
Walter had daarin weioig vertrou
wen. Roeda ééas was't mlsinfet, door
dat ieta uitgelekt was, en toen het op
uitvoering van 't stoute plan aankwam,
wartn de poorten sterk hewaakt,
mossten de burgers hun bedrijf met
den dood bekoopen.
Hg beloofde ln ieder geval dio be
reidwilligheid heer Boysot ta melden.
Da waard vervolgde da voorlezing.
Da ges-t ouder's vreemie krjigs.
volk en 't gebrek, dat er heerschte,
boezemden Boysot veel belang in.
Daaromtrent wist Walter al heel
wat te vertellen, doch zoo erg als die
mannen 't ham schilderden, bad hg
't zich toch niet voorgesteld.
Honden en katten on allerlei onge
dierte, als muizen en ratten, werden
gegeten en ten slotte vond men die
zelfs niet meer. En wat een zweem
van vrengde, verhaalden ds honge-
rlgen, dat ds Spaauscbs bezetting
luider en luider murmureerde, dat de
Dat de „Telegraaf" en enkele van
zijn acolyten in de provincie ten hoogste
verbolgen zijn over een naastenliefde,
die zich ook uitstrekt tot de kinderen,
der door lien verfoeide Duitschers, het
is begrijpelijk, wanneer wij het stand
punt nagaan, dat zij steeds in dezen
oorlog hebben ingenomen. Het ver
wondert ons dan ook niet in een dier
couranten ontboezemingen te vinden
als de volgende
«Niet minder dan driehonderddui
zend (kleine overdrijving) Duitsehe
«en naar het heet Belgische
«kinderen, die allen in hun vaderlnud
„razenden honger lijden, komen van
«onze gastvrijheid gebruik maken om
«op krachten te komen. Wie de be-
«werkers zijn van dezen Duitschen uit-
«tocht, al worden niet allen bij name
«genoemd, is vrij duidelijkde voor-
«naamsten zullen wel zijn de Duitsehe
«gezant in Nederland en de groote
«vriend der Duitschers Vriend, omdat
«zijn lioogheidswaanzin door hen ge-
«streeld wordt, Kuyper.
en een eind verder
«Nemen we aan, dat de helft van
«die kinderen jongens zijn. Dan gaan
«we dus een leger van honderdvijftig
«duizend jongens opkweeken, die ons
«later met geweer, bajonet, kanon en
«andere moordtuigen hun prachtige
«beschaving" zullen opleggen...... uit
«dankbaarheid.
De schrijver van het hierboven aan
gehaalde is ons niet bekend, wel de
naam van den uitgever der courant.
Wij kunnen dus niet beoordeelen in
hoeverre bij dezen man de oorlogs
neurose have verwoestingen in zijn
zieleleven heeft aangericht, en of hier
een onergdeukend en zachtaardig menseh
is verworden tot naargeestig hypochon
der, dan wel of er nooit voor zachtere
gevoelens bij hem plaats is geweest.
Laat ons het laatste hopen.
Wien wij echter wel kennen en die
zich ook een felle tegenstander toont
van elke zachtaardige uiting in Duitsehe
richting, is prof. dr. D. van Embden.
In een ingezonden stuk in het „Alg.
Handelsblad" komt ook deze meer
wetenschappelijk onderlegde rnau er
tegen op, om de door het comité be
gonnen arbeid voort te zetten. Hij voert
hiervoor drie stellingen aan, die wij
in 't kort zullen weergeven.
1. De huisvesting strijdt met de neu
traliteit. Aan de vestiug-Duitschland,
zooals zij feitelijk ontstaan is en be
legerd wordt, wordt nu het verweer
door ons vergemakkelijkt. Een der
belegeriugsmiddelen, de uood, wordt
door ons ingrijpen verzwakt.
2. De huisvesting strijdt met de mo
raliteit. Omdat de annexatie-eischen
van Duitschland den vrede tegen houden
en de liefdadige huisvesting probeert
het weerstandsvermogen van dat volk,
en indirect dus de regeering, te ver-
bevelhebberz ten einde raad werden
en over capitulatie dachten, wyi de
toestand, zonder uitzicht op hnlp voor-
looplg, onhoudbaar werd.
Walter glimlachte, hij zelde tot hen,
dat Boyiot daarvan onderricht was
door Moüdraïon zelf. ,Alle berichten,
die hj voor Bergen op Zoom of Ant
werpen verzond, kwamen Boysot in
handen, ofschoon die ook alle ln ge
heimschrift opgesteld waren, dat gaf
hem geen bezwaar me9r, sedert Charles
Beaulleu uit dan Riethoorn bij de
Veersche poort den sleutel vond en
't zonder moeilijkheid kon oplossen.
Alle seereto berichten zjjn ons daar
door bekend en wj kunnen er naar
handelen. Nog Is er een andore voor
name lichtzode aan 't geval. Mondra-
gon's hnlpgercep bereikt niet het oor
dor bezetting van Bergen op Zoom en
Antwerpen. Spoedigs bnlp komt daar
om niet opdagen. Ea niet lang kan
h{ 't meer nlthonden.
Houdt das goeden mond, mannen 1
Als de nood, zooals na hier, het hoogst
la, is de redding nabij. Hoopt op God,
Hij zal u niet verlaten I"
Nn volgden een reeks vragen naar
vrienden en bekenden, mededeellngen
van allerlei aard, een geanimeerd ge-
aprek, waarin de Prins van Oranje
hemelhoog verheven werd, Boysot's
heldendaden werden uitgemeten in
Ieogts en breedte, de Spaansche ty
rannic kolossaal overdreven werd
lengen.
3. De huisvesting strijdt, met ome na
tionaliteit. Indien de veroveciugslusten
bevredigd mochten worden en met name
België zijn schitterende plichtsbetrach
ting met politieken ondergang moet
boeten, is ook aan Nederland's zelf
standigheid weldra het einde bereid.
Het is waar, dat geschiedt misschien
eerst ten tijde, dat onze gastjes van
nu tot Pruisische onderofficieren zijn
opgegroeid.
Daarnaast is er in elk geval ook dit,
dat Duitschland met zijn Tubautia-,
Berkelstroom en zooveel andere aan
slagen, met zijn hoonend onbeantwoord
laten van protesten onzer Regeering,
met zijn voortdurende Zeppelin-schen
dingen, met zijn willekeurige gevangen
zetting van Nederlanders, e.d.m. in
minachtende onverschilligheid ons volk
blijft grieven en beleedigen. Men moet
toch maar den Nederlandschen Joris
Goedbloed hebben, om in zulke om-
staudigheden nog den onnoozelen kos
mopoliet uit te hangen, de arme kin
deren onzer eigen achterbuurten voor
zooveel voorbij te gaan, en den Tuban-
tia-nabnur lievigheid te gaan offreeren.
Dat is toch een gebrek aan zelfrespect,
dat ons volk ook in vreemder oogeu
niet tot roem zal strekken.
Kortom, al dit soezig voorbijzien van
de militaire en politieke werkelijkheid
van de moreele en van de nationale
positie, dit terugvallen tot barmhartig
heid zonder nadenken, acht ik verre
van eerbiedwaardig en in zijn waar
schijnlijke gevolgen ten zeerste ver
werpelijk.
De bewijsvoering van prof. van Bin
den draagt meer het karakter van door
haat te zijn ingegeven, dan van een
kalm en helder betoog.
Zijn opvatting van Duitschland als
'belegerde vesting, gaat voor ons zeker
niet op. De toegang van Nederland
naar Duitschland en omgekeerd is niet
door een vijandelijk leger afgesloten
en kunnen dus van weerskanten de
inwoners zich naar het naburige land
begeven, zonder daarin door den vijand
te kunnen worden verhinderd. Ieder
Duitsch ouderpaar heeft dus volkomen
het recht zijn kinderen in Nederland
te doen vertoeven.
Ieder Nederlander heeft eveneens
zelf te beslissen in welke richting hij
zijn liefdadigheid wil uitoefenen. Wil
hij de hongerige kinderen vau ziju
buurman spijzigen, wij zullen hem
daarom niet minder achten
Dat prof. v. Emden dien buurman
een misdadiger vindt en er geen cent
aan wil besteden om het hongerige
kroost daarvan te oeden, dat hij zelfs
liever (en hier slaat hij niet liooger
clan de eerstgenoemde anonymus) dit
nageslacht niet sterk en krachtig ziet
opgroeien u't angst, dat hij la'er zelf
het slachtoffer van hun misdadige nei-
voorgesteld.
Zy vroegen Walter vooral aan te
dringen op krachtig optreden en be-
loofden op 't eerste sein, tot samen
werking gereed te znllen staan.
.Maar wij znllen eveneens klaar
zön I' riep een barsche stem, achter
't beschot. Op 't hooren van dez s
woorden schrikten allen hevig. Zo
dachten aan een overval, aan verraad.
Zoo ving waren de eersten niet, of
de lnlstorvink, er op bedacht zijnde,
had gelegenheid gevonden bijtijds zich
nlt de voeten te maken.
Langer toeven op doze plaats zon
de ergste gevolgen kunnen hebben.
Na een handdruk ging men uiteen.
Stil slopen, als Bohimmen ia den nacht,
allen weg ln verschillende richtingen.
Ook de vluchteling was ln de duis
ternis verdwenen. In korten tqd be
reikte hy 't huis, waar Mondrngon zyn
intrek genomen had, vrcag den hop
man te spreken en werd toegelaten.
Hy bracht bericht, dat een bende ln
de .drie tonnekens" had vorgaderd
en naar do oprniende taal v„n een
Spaanich officier geluisterd had, ten
minste hy was zoo gekleed, maar de
man was niemand anders dan een
afgezant van Boysot.
„En waarom niet eerder gewaar
schuwd, opdat we zj arresteeren
konden vroeg Mondragon.
„Omdat ik mjjn plaats nletvorlaten
kon, voordat zB niteenglngen 1' loog
gingen zou worden, dat alles en de
heele toon van zijn 3e bewijzen niets
voor wat hij wil aantooiien als strijdig
te zijn met onze neutra-, mora-, en nati
onaliteit.
Het eenige wat zij bewijzen is, dat ook
hooggeleerdheid niet immuun maakt
tegen het gif der lastercampagnes en
dat de werkelijke beschaving, zich ken
merkende door menschlievendheid en
een ruimen, breeden kijk op de gebeur
tenissen dezer wereld, niet zijn te
verkrijgen door aangeleerde kennis.
Wij vertrouwen dan ook, dat aan
het verzoek van prof. v. Embden om
bewijzen van instemming met de door
hem ontwikkelde theorieën door slechts
weinigen zal worden gevolg gegeven.
B u i t e n 1 a o d.
Oe strijd In en buiten Europa.
Wanneer wy lezen, hoe !n verschil
lende der oorlogvoerende rijken zich
teakGnon van onwil bfl de bevolking
beginnen te tooïien, waaruit valt op
te maken, dat het msnscheiyk uit
houdingsvermogen om leed en onge
rief te dragen, zjn uiterste grenzen
begint te naderen, dan geeft dat ons,
neutralen, weer hoop, dat de regee
ringen hierdoor znllen worden ge
dwongen, hnnne elBchon eens te her
zien, waardoor de kans op toenadering
groeit.
Een der rjken, waar zich deze
ontevredenheid op geheimzinnige
wijze openbaart, Is Duitschland.
Ui; berichten daaromtrent maken wy
op, dat er een wijdvertakte vereenigicg
bectaat, die zich ten doel stelt door
broehnres en pamfietteu de bevolking
tot opstand togen het gezag en onte
vredenheid over de voortzetting van
den oorlog aan te zotten.
Over de verspreiding van die pam
fletten in Dnltsehland brengt het Ber
liner Tageblait een onthulling. Een
vrijzinnig lid van den Pruiuschen
Landdag kreeg biykbaar by vergissing
een brief, waarin te lezen stond
„Streng vertrouwelijke medadeeling
uit het Sakaenwcud, die na kennis
neming verbrand moet worden.
Geachte strijdgenoot 1 Als postpakket
ontvangt n van eon u onbekenden
afzonder een party nationale geschrif
ten. W5 verzoeken u die op den dag
van de ontvangst uit het ingesloten
bedrag elk met pf. te frankoeren en
de exemplaren op verschillende uren
ln verschillende postkantoren en brie
venbussen van nw stad ln kleine par-
tjen te bezorgen. Aannemende, dat
gij met vrengde dit work, dat tot heil
van het vaderland gerchiedt, op u zult
nemen, verblijven wjj met Duitschen
groet én handslag, drte Dsttschers".
„Elke fatsoeniyke Dnltscher', zegt
het B T„ „zal over deze perfide,
achterbaksche stadwijze tegen de
leidlrg der rijkspolitiek op een oogen-
blik, dat Dnltsehland om z{jn bestaan
vecht, anders donken*.
Of deze beweging nu ontstaan is
uit den boezem van het volk, dan
de verrader, want in werkeigkheid
had hy eerst alles willen afluisteren...
„Goedl* zei de hopman, „ga den
heer Be. uvois verzoeken tot mij te
komen, daarna zal ik u voor nw dienst
beloonen 1'
Mot ijver voldeed h8 aan dien last,
verheugd in 't vooruitzicht van eenlgo
Karolusguldens. Do omstandigheden
wilden 't echter anders. Zyn loon werd
hem anders uitbetaald. Nimmer keerdo
hfl wesr. De straffende hand der ge
rechtigheid greep hem, eer nur verliep.
e. Ia 't Zwarte Paard.
Een geheel ander tooneel dan „de
drietoruaekena", vertoonde „het Zwarte
Paard" in do Noordpoortstraat, Daar
zat op de bovenverdieping, vervuld
mat bange voorgevoelens ea treurige
gedachten, het schoone Galelntje. Zy
telde de minuten, die traag verliepen.
De sandlooper kende geen haast. Zo
berekende, hoe lang 't nog duren kon,
eer haar Walter van zfin zending zon
terugkeeren.
By elk gerucht sprong zy angstig
op. Elndaljk zat ze moedeloos by ds
pakken neer met gebogen hoofd en
de handen ln den schoot.
Toen de klopper mot zwrar-doffen
slag de stilte verbrak, meende ze eerst,
dat het Walter kon zijn. Daarom liep
ze naar de deur hem tegemoet. Ook
hoorde zjj de trap kraken en ds stem
van Frans. Deze schoen echter een
wel dat zy uitgaat van een party-
groepeering, die zich ten doel stelt
den rijkskanselier Bethmaun Bollweg
weg ts dringon, zal mlBsehlen later
bigken.
Het eerste gevolg zal wel zqn, dat
do censuur wat wordt verlicht en over
de vredesvoorwaarden meer openiyk
mag worden gesproken.
Wat Engeland betreft, heeft Carsoa
al san pleidooi gehouden voor parle-
mentsontbindlng en nieuwe verkiezin
gen met de dnldeiyk uitgesproken
bedoeling, de natie te bevryden van
do oppermacht van Atqulth eu Grey.
De conservatieven begrijpen, dat
huana kansen gunstig staan. Geeft
Aiqulth aan hnnne politieke eisehen
niet toe, dan zal dit het einde voor
ham betoekenen. Het aftreden van Sa-
sonof, waarover wij in een vorig
overzicht ook reeds hebben gespro
ken, heeft do positie van het huidig
ministerie in Er geland niet versterkt.
Volgens de Nation Is deze goede
vriend van Engeland het slachtoffer
van pro-Dnitsche stemmingen ln Rus
sische hofkringen.
Ds nieuwe minister Makaroff Is een
aartsreactlonnair, hy zou een der
onderteekenaars zjn var een verzoek
schrift aan den Tsaar om een afzon
derijken vrede te sluiten met Dnltseh
land.
Do Times verzekert, dat SaSotfoff
zich steeds met alle kracht heeft
moeten verzetten tegen de pro-Duit-
sche partj in Rutland.
Dientengevolge is hot heengaan van
Sasonoff een ernstig verlies voor de
entente.
Volgens de New Statesman is ook
de positie van Grey er niet sterker
op geworden. De aanvallen der con
servatieven hebben hem veel schade
gedaan. Ook zyn oogziekte maakt
hem minder geschikt voor zjn moei-
ïyke positie
Een gunstig verloop van de ope
raties op het oerlogsterreln kan nog
veel terecht brengon.
Mocht dit echter een verkeerde wen
ding nemen voor een der bslltgerenten,
dan zou dat ook tevens de bicnen-
landsshs onrust doen toenemen, en
zal een van binnen en bulten in hot
nauw gebrachte regeering tot groote
concessies geneigd zjn.
Voorloopig heeft deze wending nog
niet plaats gehad en op het oorlogs-
terrein zyn geen vermeldenswaardige
gebeurtenissen voorgevallen.
Binnenland.
Veevoederbureau'e.
De minister van landbouw, Dyver-
heid en handel heeft vcor verschillende
provinciën veevoaderbureau's Inge
steld. Het bureau voor de provincies
Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zee
land is govestgd ts Rotterdam. Tot
leden van dit bureau zyn benoemd
te RotterdamP. Spierenburg, te
Rotterdam; J. J. Poortman, te Sche-
veningenJ. 0. Ciabbers, te Rotter
dam A. P. H. Dsrksen, te Botterdam
Tj. B. Kielstra, te Goes; J. van
der Eoogh, te Middelt amisJ. H.van
vreemde don weg te wyzen.
Neen, Walter kon nog niet terug
zfjn. Daar trad in de kamer een pater.
Haar schrik was nauweiyks ta be-
cchryvon. „Men kemt mfl halen I"
dacht ze, en ze was een onmacht nabj.
„Stel u gerust, hoer Walter zendt
ham tot ul* sei Frans, die haar zag
verbleeken.
„Schrik niet, Galelntje!" zei nu do
gewaande monnik, terwjl hy zjn kap
terugsloeg, „zie my aan, dit kleed is
slechts een middel, om mq aan ver
volging te onttrekken. Ik ben Wanda,
do pleegmoeder van Walter 1*
Meer volkomen kon de geruststelling
niet zyn. En toch gevoelde Galeintjo
zich heelemaal niet op baar gemak ln
't bijzijn dier vrouw met haar donkere,
vnrlge oogen, dia haar onafgewend
aanstaarden.
Wsnda zette zich, vatte do hand
van Galelntje ea zei: „Zoo, zoo, zyt
gy na dat meisje, dat Walter trouwen
wil? Weet ge wel, dat g3 sehoon zjjt
Ik kan me nn begrepen, dat hy geheel
onder betoovcring is, dst zjo vorstand
niet geraadpleegd kon worden 1*
Het meisje begreep dis vronw niet
recht. Instinctmatig gevoelde zy, dat
de gezindheid niet vriendschappeljk
jcgenB haar was.
(Wordt vervolgd).