N°. 97 1916 Donderdag 17 Augustus 103de jaargang. Het Onderwijsvraagstuk, FEUILLETON WALTER. 9* Uitgave deler Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- au Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prjs per kwartaal, In Goes f 1,—hulton Goes, franco jf 1,25. Afzonderlijke nommers 5 cent. ■>eandlii(r van advertantjai, op; Maandag', Woensdag en VRIJDAG vódï 12 twen. De prjs der gewone adverteatiën is van 1-5 regels 50 ct... elke regel meer 10 ot B| directe opgaaf van driemaal plaatsing derxelfde advertentie wordt de prlja slechts tweemaal berekend. Geboorte-, htswolfk- en doodsberichten ea de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 1—10 regale 1,— bsrokend Baw|lfiSEUMt£ 5 cast. lekloonntunMOK 23. Uitgave vak de Naam'. Vennootschap «Gwathe Conrazt". Mmtwae G. W. na Baenïvïlp. Behalve de in ons vorig artikel over het onderwijsvraagstuk genoemde drie vragen, die het Hoofdbestuur van //Volksonderwijs" tot de afdeeliugen heeft gericht, heeft het verzocht aan die afdeelingen, welke geuoemde vragen bevestigend mochten beantwoorden, ook een antwoord al dau niet toege licht te willen geven op de volgende IV. //Acht u het bij de alree be staande subsidieering van het bizonder onderwijs en in verband met de be doelingen der Bevredigingscommissie onjuist uit de eerste alinea het woord „openbaar" te lateü vervallen Zooals men weet, duchten sommigen, dat het weglaten van dit woord „open baar" en de finaucieele gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs, zonder gelijkstelling van verplichtingen beteekent het doodvonnis van eerstge noemd onderwijs. Meu vreest dat men nu, krachtens het gewijzigd grondwets artikel, niet principieel, maar wel feitelijk, de bijzondere school als regel en de openbare als aanvulling zal krijgen. IJit de wijze, waarop het Hoofdbe stuur de vraag heeft ingekleed, meenen wij gerust te mogen opmaken, dat dit bestuur die vrees niet deelt. V. „Meent uwe afdeeling in de wijziging in de derde alinea nog iels anders te zien dan een eenvoudige red action eel e wijziging Zoo luidt de vijfde vraag. Ter verduidelijkiug volgen hier de oude alinea en de voorgestelde wijziging. De oude luidde „De inrichting van het openbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen, door de wet geregeld", en de wijziging „Het openbaar ouderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen, door de wet geregeld." De gecursiveerde woorden zijn dus vervalleD. Dit heeft bij enkelen arg waan gewekt, niettegenstaande de commissie in haar toelichting duidelijk heeft gezegd, dat de wijziging in de redactie geen wijziging in de bedoeling medebrengt. De term is in ruimen zin op te vatten. Het onderwijs moet niet voor alle tijden en plaatsen on veranderlijk worden eu versteenen, maar zich met plaats en tijd en verschilleude opvoedkundige inzichten kunnen mee bewegen, mits slechts steeds ieder ouder, die zijne kindereu op de openbare school wenscht te brengen, er van verze kerd kan zijn, dat de godsdienstige begrippen, in zijn gezin levende, wor- j den geëerbiedigd. Van meer belang dan de vorige vraag is o.i. de zesde „Ziet uw afdeeling het oog niet 28 Historische Roman door M. C. VAN DEN EN DM. (Nadruk verboden). In de drie tennekers.' Dicht b!J 't klooster der Boogaarden stond destijds de herborg: „de drie tonnekens", door relsigers druk be zocht ook door dronken poorters, die zich er niet te aanzienlijk toe reken den, er gaarne een kroes bier of esn beker wijn te gaan drinken. la die treurige dagen voor 't zwaar beproefde Middelburg gebeurde het daarentegen menigmaal, dat de waard van den morgen tot den avond gein „groote* verdiende, want niemand dacht aan versnapering, noch aan genoegen. Opdat de groote toeloop tegen vier uur dan ook geen opzien, wellicht argwaan verwekken zou, kwamen z(J, die ultgenoodlgd waren, voor het meerendeel tersluiks door de achter deur binnen. De vroeg ingevallen, stikdonkere nacht tn het gure weder hielpen mede, om de enkele, onken bare gestalten zonder opmerkzaamheid in de duisternis te zien dwalen. Op zettelijk hadden xfl zich niet van sluitende voorden bestaandeu toestand, waarbij in enkele gemeenten geen openbare school bestaat en dus de gelegenheid tot liet ontvangen van openbaar onderwijs ontbreekt een verschil ten nadeele ran het openhaar onderwijs in de wijziging (alinea 1) van „Van overheidswege wordt overal voldoend openbaar onderwijs gegeven" in„van overheidswege wordt overal de gelegenheid gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar onderwijs. Alvorens deze vraag te beantwoorden berinnere men zich wat dezer dagen in de Friesche gemeente Wonseradeel is geschied. Daar is besloten met 12 tegen 3 stemmen, dat met 1 Januari 1917 de openbare school teldsegabuizen zal worden opgeheven. Het gebouw der school eu de woning van het hoofd za! worden verkocht ten bate van een op te richten christelijke school. De ouders te Idsegakuizen, die neutraal openbaar onderwijs voor hmiue kinde ren wenschen, kunnen hiertegen niets inbrengen onder de tegenwoordige wet. Was het voorstel der Bevredigings commissie wet, dan zou de gemeente hebben te zorgen voor openbaar onder wijs voor deze kinderen. Dat dient men bij het beantwoorden der zesde vraag voor oogeu te houden en dan kan het antwoord erop onzes inziens niet twijfelachtig zijn. Waar in de nieuwe alinea 5 aan den gewonen wetgever wordt overgelaten, regelen te stellen betreffende de eischen van deugdelijkheid van het bizonder onderwijs en in de nieuwe alinea 6 bepaald wordtdat het bizonder ouder wijs uit de openbare kas wordt bekos tigd, rijst de vraag, of niet bij aan vaarding van alinea 6, in alinea 5 dient te worden voorgeschreven dat de eisc/ien van deugdelijkheid aan het bizon- der onderwijs te stellen, dezelfde heb ben te zijn als voor het openbaar. „Wat is hieromtrent de meening van uw afdeeling f" vraagt het Hoofdbestuur. Zooals men weet heeft mr. Tydeman zich zeer stellig tegen deze alinea 5 gekant. „Een Grondwetsartikel", zegt luj, „waariu de eisch van gelijkheid van deugdelijkheid wordt afgewezen, kan door ondergeteékende niet aanvaard worden, niet alleen voor het heden, maar ook niet voor de toekomst." Van andere zijde hecht men echter geen bijzondere waarde aan d e waar borgen van deugdelijkheid, die men van het bijzonder onderwijs eischt, en wel om de eenvoudige reden, dat ge noemd ouderwijs er het allergrootste belang bij heeft en voortdurend meer zal hebben om goed te zijn en dat daarin de beste waarborg ligt. Ten slotte zullen de afdeelingen hunne meening kunnen uitspreken over de vraag of bet hun overtuiging is, dat met aanneming van art. 192 vol- lantaarne voorzien. Don Lopei en zijn knaap Frsnso, die hem den weg wees, begaven zich eveneens daarheen. Veel moeite had 'them gekost, zich uit de armen van zijn geliefde los te scheuren. Al l(Jn overredingskracht ha-i hij moeten aanwenden om haar tot kalmte te brengen. Waarom niet gevlucht? Waarom moest hij zich weer in gevaar begeven? Galeintje mosst wachten tot hij zjn plicht ver vuld had, hi) mocht zich daarvan door niets en niemand laten afhouden. Eindeljk liet ze hem gaan, bang voor hem en voor haar eigen veilig heid, want zoodra bij van haar zijde week, had zit rust noch duur. Nog dezen avond wilde hij naar „Het Anker". Hij was er gerust op, dat hj er voerman Sterck wachtende zou vinden. Hij verlangde zeer naar hetoogen- blik, dat hij zijn beminde bulten Middelburg had gebracht. Voor haar gevoelde hij vrees, dat de vlucht verhinderd zou kunnen worden. Zijn moed, anders zoo groot, was gering, nu duizend gedachten zijn ziel bestormden, hos 't zon kunnen loopen. Had hij de terugreis aüeen te ondernemen gehad, nergens was hj beduehs voor geweest. Met een vrouw, met zijn Galeintje, somde hjj meer bezwaren op dan er beitonden. Daarom wensehts hij van harte, dat de besprekingen vlot van doende zekerheid verkregen zal worden, dat deze zal leiden tot het beëindigen van den politieken schoolstrijd en tot \erheffing van het volksonderwijs in zijn gcheelen omvang. Buitenland. De strijd in on bulten Europa. Wat in dbzen (oorlog ieder wel most z{n opgevallen, ls hst groote optimisme, dat bj alle parijen wordt gevonden. Soms gaat dut ons buiten staanders boven hst begrip. WJ denken aan grootdoenerij, of aan moedwillig zichzelf bj den neus nemen. Werden er door terugtrekkende be wegingen bochten uit de linie geno men, dau had de vijand daarop hoegenaamd geen invloed uitgeoefend, het was geheel vrijwillig en naar etgen inzicht, dat gehandeld werd. Ging er een vesting verloren, waaraan te voren groote waarde was toege kend, nu was het een sta in deo wag en een opluchting dat men daarvan was verlost, Men lachte in zijn vuistje, dat de tegonstander daarmee zoo netjes was opgeknapt. Was er iemand, ontzet over de zware schuldenlasten, dis zich opstapelden en waaronder b(j meende het volk te zullen zien bezwijken, zoo niet in dan toch na dezen oorlog, dan werd zoo'n zwaar moedige domkop eventjes uitgelachen en door deskundige berekenlr gen werd het hem zoo helder als glas, hoe on gegrond elke twijfel was aan de weerstandskracht op financieel gebied. Deze zucht om de zake i zoo vroolijk mogaljjk te bekijken en het goede uit alles te zosken, ontmoeten wj nu weer bp de benoeming van von Hin denburg tot opperbevelhebber over de Dnltscho en Oostenrijkscha leger machten in het Oosten. W9 herinneren onB hoe daze veld heer de Invallen der Russen in Oost- Prutsen heeft gekeerd niet alleen, maar tot een grooten terugtocht in eigen land heeft gedwongen en hoe de naam van dit oorlogsgenie bj zijn volk een betooverenden klank hzeit gekregen, ja, hp door velen zijner landgenooten wordt vereerd als de redder des vader lands. Het Ijkt dan ook zeer aanne melijk, dat deze benoeming niet alleen om zijn groote bekwaamheid heeft plaats gehad, maar ook om indrukte maken op eigen legers en die van den vjjand. Om het hoofd van dezen veldheer zweeft nog hst aureool der onverwinnelijkheid, dat nog door geen tegenslag of nederlaag is weggevaagd. Al zijn de veldslagen van tegenwoor dig niet te vergelijken hij die uit Napoleontische tijden, waarin de be- sllssiog soms afhing van het élan en het vaste vertronwen der troepen in hun onverwinnelijkheid, toch is ook nu de stemming der soldaten niet onbeteekenend. Hoe ook hier bj een voor Rusland onaangename benoeming, de goede z{jde van de zaak wordt opgezocht, blijkt uit een artikel in de Nation van den Peterbnrgschen correspondent stapel mochten loopen. De waard in „De drie tonnekens', te voren door Fraaio en anderen gewaarschuwd, dat hfl als Spanjaard verschijnen zon, kwam hem dus gul als vriend begroeten en Walter gaf hem den brief over van Boysot. Deze werd aangenomen en onge opend in den zak gestoken. „Aanstonds zal ik hem lszen, heer', zei h(j, eerst moet ik u verzoeken my naar boven te volgen, waar een vreemd hoer u verlangt te spreken 1* En hem voorgaande, bracht hg hem in een rnim vertrek, waar een monnik aan tafel zat, het hoofd gesteund door beide handen. De kastelein sloot de deur en ver wijderde zich, „U wou mj spreken vroeg Walter. i'osn sprong de monnik als ge- electriseerd op, Bloeg de kap terug en viel hem snikkend om den hals. „Hé", riep hy verrast, „moeder Wanda, u hier Eo in zoo'n gewaad „O, Walter, wat heb ik al geleden om n. Tegeljk met n kwam ik hier in da stad, nlt bezorgdheid, om ta waken voor uw laven. Zyt ge niet myn pleegkind Heb ik n niet groot gebracht In den stryd weet ik n met meer gerustheid dan hier in den leen wen kuil „Die zorg en liefde doen my goed, moeder, maar brengen my in grooter mosiljkhoden. Tan avond zullen we zien te ontBcappen, en zonder n gaan we niet I" van de Morning Post, Deze schrijft: In hoeverre raakt het opperbevel van Hindenburg over de Duitsche en Ooster-ryksche strijdkrachten aan het Oosteiykn front Oostenrijk's soevereine onafhankelgküeid Geen twyfel ol men is er in Oostenrijk, hoezeer militaire redenen er toe drongen, allerminst mee ingenomen. Da Hon garen en het oudere geslacht der Oostenrgksehe bureaucraten moeten niets van „Middel Europa* hebben. Zon Oostenrijk cn, aan den «enen kant voor ecu militaire tneenzlnkicg ca aan den anderen voor opBlorplng in het Duitscha oeeonomisuhe stelsel vreszende, niet een s-fzouderijjken vreds willen sluiten? De voordeelen zijn (voor de entente) duidelijk. Dultschlsnd zou nu militair sfgezon- derd komen te staan en na den vrede politiek. Maar zou Oostenryk kunnen, als het wilde Kan het zonder Ber[(jn iets doen? Misschien wel, met den moed der wanhoop. Daarentegen, als Ruslaads program de ontleding van OoBtenryk Hongirije Inhoudt, zal dit aan Duitcohlar,d blijven hangen. Het is hetzelfde geval als met Turkije zoolang Rusland Eonstantinopel wil hebben, is voor de Turken een afzon- deriykan vrede, niets gedaan. Maar, zegt de man van de Morning Post, geen van de entente-bondgenooten verlangt Oostenrykech gebied te hebben. (Servië en Italië niet, en ook Rnsland niet? vraagt do Nation en twjjfelt.) De monarchie behonde hare grenzen, maar worde goaoopt het vraagstuk der nationaliteiten op te lossen door een federale grondwet in te voeren. Op die voorwaarde zon zy een aizonderiykon vrede moge sluiten. Dit is esn vruchtbaar donkbeeld, meent de Nation, dat den oorlog met maanden cf zelts jaren zun kannen verkorten. Neigde Oostenryk tot de oplossing, dan zon natuurlijk hst onmiddellijk gevolg kannen zijn, dat Duitschland een vredesvoorstel deed. Hier treffen wy dUB weder dat kosteiyke optimisme aan, dat ons vertelt hoe do benoeming van von Hindenburg de ondergang van het bondgenootschap Hababurg—Hohen- zollern, zou bateekenau. Overigens behoeven de Rassen zich werkeiyk niet met fantasieën tevreden te stellen. De vorderingen, die zy den laatsten tyd hebben gemarkt, zjjn nuchtere werkelijkheid en deze zullen deOostsn- ryksehe-monarehie eerder brengen tot onderwerping of vredesvoorstellen dan alle denkbeeldige scheuringen uit nationalen trots. De strijd aan de Dnjestr gaat nog altijd voordeelig voor hen. Zy hebben nu Mariampol bezet. Bet Russische bericht zegt dan ook, dat bet niet denkbaar is, dat do Oostenrijkers achter de Zlota Llpa zullen kunnen standhouden, ondanks do daar san- gelegde varstorkingen en verdedi gingslinies, en dat dan op den weg naar Lemberg nog slechts de Gnita- Lipa esn krachtige hinderpaal vormt. „Dus wilt ge my toch niet achter laten om die deerne, waardoor ge u tot onzinnige dingen verleiden Het?" „Zeg zoo Iets niet, moeder. Ge kent haar niet 1* „Ik weet, dat Galeintje een eenvou dig landmeisje is, en gy zyt van edel bloed „Galeintje denkt edel, is rein en schoon. Wat wilt ge meer? En Ik, vrouw,; noem m{j myn vader, anders geloof ik u niet!" „Geduld, mijn jongen. Maar ook je moeder is van adelljke atkomst 1 Daar om mag er geen ernst gemaakt wor den met je verhouding totdat meisje. Binnenkort zult ge uw geschiedenis kennen. Geloof me!" „Hoe 't ook zai, moeder, wec-t, dat ik van Galeintje geen afstand kan doen, al was Ik een koningskind. Dc liefde laat zich niet dwingen. Ik moet nu ter vergadering. Ondortusschan kunt ge kennis met haar maken. Frans, mja knaap, zal n by haar brengen!' ,'t Zy dan zoo! We zullen zien! gat Wanda ten antwoord. Toen zette ze de kap terecht an na een niet heel hartelyken groet, ging Walter naar benaden. Wanda volgde hem, doch bleef ln de gang wachten, zich niot onnoodlg blootstellend aan onbescheiden nienws- gierige blikken. Fran so, in haar niemand andors ziende dan een pater, groette eerbie dig en verzocht zyn geleide te willen Op het Itsliaansehe front wordt hevig gestreden tegen de hoogten van het Karstplaiean, dia den weg naar Triest afsluit en ook tegen Doberdo en het Valonaravyn richten zich de i an vallen. Het Westerfront geeft geen ver andering van beteekenis te vermelden. Wel echter de operatieterreinen ln Klein Azië. De Tnrken hebben Hamadsn ver overd en de Rnsssn 300 kilometer teruggedreven. De opmarsch naar Bagdad ie voor de Russen vooreerst weer verkoken. Ook aan de Turkseh-Perziscka gren* zijn de Rnsssn ruim 100 kilometer achter de grens geweken. In Mesopa- tbamië is das vooreerst van dien kant gesn gevaar ta dachten voor de Tnrken. Of de Tnrken daardoor nog meer troepen knnoen vrijmaken om de contreien te hulp to komen of dat zy in Noordelijke richting meer aanval lend zullen optreden tegenover de legers van den grootvorst Washington- Ds spoorwegbesturon en het spoorwegpersoneel hebben hun geschil aan het oordeel van Wilson onderworpen. In regeerlngskrlngen vertrouwt men, dat Wilson's tus3chenkomst een staking zal voorkomen. Binnenland. Ons telegrafisch verkeer met Engeland. Wy lezan in het Industrieel Week blad een bespreking over de destyds Ingetreden storing in het telegrafisch verkeer met Engeland, welke, naar het aanvankelijk heette, 't gevolg was van het bezwyken van den laatsten kabel en waarby achteraf bleek, dat de onderbreking en daarna de vertra ging ln dit verkeer haar oorzaak vond ln een defect van deEngelsche landiynen. Aan dit artikel ontleenen wy Van den aanvang af kwam het ons voor, dat er iets raadselachtigs was ln dit geval van plotselinge verbre king van een der allerbelangrykste internationale verbindingen, waarover wy beschikken. Reeds hierom, omdat zeer spoedig na de totale verbreking dezer verbin ding een enkele draad en daarna twee weer tsr beschikking bleken te staan. Is een kabelverbinding werkelijk gestoord, dan openbaart zich de break gewoonljk b|j allo draden, waarnit de kabel bestaatal ls het natnnriyk „mogeiyk*, dat slechts een enkele daarvan defect raakt. Dit laatste komt echter zéé hoogst zelden voor, dat men zulk een geval practiBch vrywal kan elimineeren. Dezer dagen vernamen w9, dat plotseling ook de andere kabels „her steld' waren. Aangezien wel geen Engelsch kabelschip of daarvoor in gericht vaartnig zich in de Noordzee met de „herstelling" zal hebben bezig gehouden en zooals destyds gemeld, ds Nederlandsche telegraaf administratie niet bi) machte en niet verplicht is aannemen. Vol ongeduld verbeidden de poorters de komst van den afgevaardigde. Met levendige blijken van vreugde werd hy ln hun midden begroet. In hem zagen ze oen voorbode van hot geluk. Kommer en ontbering stonden op hnn vermagerde, bleske ge zichten te lezen. Walter groette dlepbulgend eu sprak toen onder doodsche stilte: „Mannenbroeders 1 De edele opperbevelhebber Boysot heeft my tot u gezonden, cm u te bemoedigen, om n inlichtingen te vragen, omtrent den waren toestand binnen de hongerlijdende veste, om u trouwe hulp en moedigen bijstand ta verzoeken, in naam van den Prins. En opdat ge meer vertrouwen In my zoudt kunnon stollen, gaf hj me een ring mede, ziehier, en esn brief van zfjn hand, dien ik den waard moest overhandigen I" Hierop las de herbergier den brief voor, waarin hear Walter ten zeerste aanbevolen werd. Hem moest men medcdeelen, hoe sterk het aantal weerbare mannen was, dat den Prins was toegedaan. Telkens wanneer een wen ach ta kennen gegeven was, hield de waard op, en word korte beraad slaging gehouden. Walter wist dus al spoedig, dat er wel vierhonderd man nen te vinden zouden zya, die bij een algemeenen stormaanval de poort zouden durven opentn,trots het Spaan- sche geweld. Worrtf vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1916 | | pagina 1