Na twee jaren oorlog.
N°. 92 1916
Zaterdag 5 Augustus,
103de jaargang.
WALTER.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel,
FEUILLETON.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond
nitgexonderd op feestdagen.
Pr|s per kwartaal, In Goes f 1,buiten Goes, franco 1,25.
Afzonderlijk* nommers 5 cent,
ixuseadlng van advortentlën op: Maandag, Woenndag
en VRIJDAG vóó* 13 ursu.
De prfls der gewone advertantlSn Is van 1-6 regels 60 ct., elke regel meer 10 ct
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derielfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen wordea van 1—10 regels k berekend
BswSznunimers 5 rent.
Telrfoannnmnter 88.
Uitgave vak de Kaamt V«*aoots«k*p „Gteeashe Courant". Birestear G2 W. va» Babnivsm.
Het lid dei Tweede Kamer, de heer
W. de Jong, verzoekt ons opname van
het volgende
Twee jareu liggen reeds achter ons
sinds het oogeublik, dat het wereld
conflict losbarstte. Twee jaren, dat
op het Oostelijk en Westelijk front
mitrailleuses en snelvuurkanonnen huil
moordend werk verrichten en honderd
duizenden in den bloei der jeugd, in
de kracht van den inannelijken leeftijd
wegmaaien. Toen het Oosten rij ksche
ultimatum aan Servië de naaste aan
leiding werd tot den wereld-oorlog,
over welks diepere oorzaken wij zullen
zwijgen, werd voorspeld, dat binnen
enkele maanden het pleit zou zijn beslist.
En thans? Na twee jaren van onafge
broken krijg staan de partijen feller
dan ooit tegenover elkander en strijden
den kamp met onverminderde woede.
De welvaart der volkeren, in moeizamen
arbeid gewrocht, gaat onder in de
vloekbare heerschappij van den militairen
Moloch. Wat de eeuwen spaarden aan
kunstgewrochten en wonderen van bouw
kunst, heeft het snelvuur-kanon in
enkele momenten tot puin vernield.
Yperen's lakenhallen,Ro'ins' kathedraal,
zij vielen ten offer aan het wapengeweld.
Welvarende streken zijn in woestenijen
herschapen. Loodzwaar zal tot in het
verre uageslacht de milliardenschuld,
door den oorlog gebracht, drukken op
oorlogvoerende naties. Sociale hervor
mingen zullen uitblijven, omdat de
oorlogs-cijns alle inkomsten vordert,
liet staats-crediet der volkeren wankelt
en niemand weet, hoe de tot duizeling
wekkende hoogte gestegen staatsschuld
ooit zal worden gedelgd. Rouw schrijnt
in de harten van duizenden, door stad
en dorp strompelen de invaliden, meii-
sehelijke wrakken slechts, de droefste,
meest tragische aanklacht tegen den
oorlog, die deze ontzettende rampen
over de menschheid uitstortte.
Zoo is het in de oorlogvoerende
staten.
Daar waar de oorlogsfakkel vetie
bleef van de grenzen en het land niet
in den oorlog werd betrokken, drukt
niettemin de oorlogstoestand zwaar op
de bevolking. In geen neutraal land
ontkwam men aan enorme .stijging der
prijzen van nagenoeg alle levensbehoef
ten. Bloeiende bedrijven werden tot
stilstand gedoemd, ondervoeding en een
karig bestaan werden het deel van
honderdduizenden nijvere werkers, die,
hoe gaarne hun sterke arm den arbeid
wilde, lot werkloosheid werden gedoemd.
Kon het anders of er moest in de
neutrale staten ecu krachtige drang
28
Historischs Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden).
Als een gevangens geroeide ze
helmwee naar 't verloren paradfls,
waaruit het slangachtig, vreemde
bendehoofd haar verdreven had. In
haar droef gepeins werd ze gestoord
door de komst der oude mater.
„Mijn dochter zei ze, „de dienst
maagd van nw oom verlangt u te
spreken t*
Verrast sprong Galelntje op. ,De
dienstmaagd vroeg ze verwonderd.
.Zeker, kind, die znlt u toch wel
kennen
.Waarlijk eerwaarde moeder I* zei
Galelntje en ze wilde vervolgen, dat
het haar onbekend was, of haar oom
nog een dienstbode had, ja en neen,
daar zij er een paar dagen geleden
geen ten zijnen huize gezien of ge
hoord had.
Daarvoor werd haar echter do tjjd
niet gelaten. De mater ging terng,
terwijl ze zei: ,Ik zal ze by u laten,
ofschoon 't een wondorljk vrouws
persoon li. Maar 't Is niet ln ztrjd
ontstaan naar een spoedige» en duur
zame» vrede Is het niet volkomen
natuurlijk, dat meerdere organisatie's
zoeken naar de middelen om er toe
te komen, dat tusscken de natiën
gerezen conflicten langs scheidsrechter
lijken weg worden opgelost en het
zwaard blijft rusten in de scheede
O, wij weten het wel, dat de toekomst,
als het zwaard zal zijn omgesmeed in
het kouter van den ploeg, nog ligt als
een zwak lichtende ster in oneindig ver
verschiet. Wij maken dus geen illusion,
dat wij de wereld op eenmaal zullen
hervormen en den wereldvrede zoo maar
dadelijk zullen verkrijgen. Doch wat
wij weten, is dit, dat organisatie's als
de Anti-Oorlograad bij de krachtige
actie, die zij in de neutrale landen
ontplooien, om tot een duurzamen vrede
te komen, een zegenrijken arbeid ver
richten. Oindat zij de overtuiging ver
levendigen bij duizenden, dat interna
tionale regelingen, internationalescheids-
gerechten beter en menschwaardiger
instituten zijn om over conHicten te
beslissen dan het zwaard, dat eenmaal
getrokken uit de scheede, hardvochtige
heerscher wordt, die op het oorlogs
altaar welvaart en bestaan der volkeren
offert zonder mededoogen.
Onvermoeid is de Anti-Oorlograad
met soortgelijke organisatie's in andere
neutrale staten en met de Neutrale
Conferentie te Stockholm werkzaam,
om een duurzamen vrede voor te be
reiden.
Op den eersten Augustus 1916
hebben, met steun van genoemde Neu
trale Conferentie, tot dit doel vredesbe-
toogingen plaats gehad in alle neutrale
landen. Hoe grootjook de tegenwerking
vaak was, de vredes-organisatie's hebben
den moed niet verloren en in de neutrale
staten getracht elkander te vinden om
de vereende actie steeds sterker te doen
worden.
Dat herdenken wij op 1 Augustus.
Droef, in-droef'is die herdenkingsdag,
als wij terugdenken aan al het leed,
dat het wereldgebeuren over het oude
Europa heeft gebracht.
Met het Excelsior in het vaandel
zetten de voorstanders van den Anti-
Oorlograad nun strijd voort, begrijpend,
dat slechts dan een betere toekomst
gloort, als het leeft in het rechtsbewust
zijn der volkeren, dat nimmermeer aan
den Oorlogsdemon de heerschappij mag
worden gegund. Waarom bieden de
pogingen, om den toekomstige» vrede
te bestendigen, meer resultaat, als zij
komen uit de neutrale staten Omdat
verbittering noodwendig zal heerschen
tusschen de oorlogvoerende partijen,
die elkander thans in ongekende felheid
bekampen. Van hen is veel minder te
wachten, dat vredespogingen zullen
slagen dan wanneer zij komen van
neutrale landen. Zegt niet, dat het toch
SecretariaatTheresiastraat 51,
's Gravenhage.
met onxe regelen, dm Dat iQ een
brood en wat melk meebracht, uit
naam van den meester, doet me goed.
Laat haar daarvoor onzen dank over
brengen I
Zoo was ze verdwenen, of een
Walchersche boerin kwam binnen. Er
was aan 't menich weinig vrouwelijks.
Dan kwam ze aanstappen in zoo'n
onbeholpen houding, dat Galelntje om
die zotte verschoning een lachje niet
terugdringen kon.
De meld nam haar dat niet kwalijk,
ja, schepte blijkbaar mede behagen
ln haar vroolijkheld. Daar da bezoek
ster geen woord sprak, «tonden ze
belden een poosje met lachend gelaat
tegenover elkaar, tot de dienstmaagd
daaraan een eind maakte door te
leggen.Herkent ge m(j dan niet,
Galelntje?" Een paar schreden voor
waarts doende met uitgestrekte armen,
ving zij Galelntje op, die zich aan
haar borst wiorp.
,0, Walter, wat waag je veel voor
mfjl' riep ze uit, „lk beef als ik denk
aan je lot, dat je bij herkenning wacht.
Eerst breng je me hier, dan kom je
me zien, vrees je dan geen ontdek
king, lieveling
,En wat ion ik bevreesd behoeven
te zijn, kind, daar m(jn dierbaar
Galelntje mU niet kende, terwijl ik al
een poosje voor haar stond iel
Walter, want deze was het, dlo zich
ln 't kleod eener dienstbare had ver-
niets geeft. Begrijpt, dal slechts dan
een beweging kans van slagen heeft,
als zij steunl op de overtuiging der
massa.
Sluit L daarom op den droevige»
herdenkingsdag van het uitbreken van
de wereldramp aan bij de vredes
beweging. Steunt in ons land de orga
nisatie, die het krachtigst de actie
voert, sluit 1 aan bij den Anti-Oorlog
raad.
Buitenland
De strijd In en bulten Europa.
Groote verontwaardiging heeracht
op het oogenbllk In Engeland over
het fasileeren van den door de Dult-
echers gevangen genomen Engelschen
scheepskapitein Fryatt.
De Daltschers zeggen daarvoor hun
bijzondere redenen to hebben.
Blijkens een Inscriptie in zijn hor
loge, was tooh Piyattde kapitein van
de .Brussels", welk schip op 28 Maart
1915 een Dullsche duikboot, welke
het voor een onderzoek naderde, op
zettelijk poogde te rammen en in den
grond te boren.
Dit mislukte evenwel. De duikboot
met lijn bemanning ontkwam, maar
kapitein Fryatt keerde zegevierend
met zijn schip naar Londen terug,
waar de Engelsehe regeering hem
hulde bracht en voor zQn moedige
daad een passend geschenk aanbood.
Deze man is nu in Daitsehe handen
gevallen on dat de Dultschers niet
geaarzeld hebben, het doodvonnis over
hem uit te spreken, laat zich begrijpen.
De gronden, waarop dit vonnis be
rust worden natuurlijk in de aan
Dultsehland vjandnlljke staten ten
zeerste afgekeurd.
Minister Arquith heeft in het Lager
huis den moord, zooals hU het noemde,
van kapitein Fryatt oevestigd en te
kennen gegeven, dat de Engelsehe
regeering deze misdaad, zoodra de
tyd daartoe gekomen zal zijn, zal
bestraften.
Reeds houdt de regeering zich bezig
met de vraag, welke stappen zij thans
onmlddeliyk moet doen.
Sir Edward Carson wilde het bnis
een wet doen aannemen, waaruit dui
delijk bl(jkt, dat Engeland weigert,
het Duitsehe volk in de gemeenschap
der naties op te nemen, totdat mis
daden, als het ter dood brengon van
kapitein Fryatt, gebcet zullen zijn.
Van Engelsehe zQde tracht men er
den nadruk op te leggen, dat de
kapitein onschuldig ter dood gobracht
is, daar hU volkomen het recht had,
zich, ter zelfverdediging, op de hem
naderende duikboot te werpen.
De Dultschers beweren evenwel, dat
de kapitein ia het geheel niet getracht
heeft, een zonder waarschuwing on
dernomen duikbootaanval te voor
komen.
De Duitsehe duikboot zou geheel
boven water geweest zijn en het En
gelsehe schip tot stoppan aangemaand
hebben. Er was dus geen enkele
reden voor kapitein Fryatt, zich plot
seling op het Duitsehe oorlogsvaartuig
stoken by deze gelegenheid.
,'t Is waarl" antwoordde zijn be
minde opgewekt, „maar Ik bemerkte
aan al jo bewegingen en ja gehoele
houding, dat de boerin een in 't oog-
loopend zonderling schepsel is. Er was
niets gewoons ln. Vooral een vrouw
ziet dat dadelijk. Maar ach, als je in
handen der Spanjaarden viel, Walter,
lk wist geen raadl" sprak ze droeviger
wordend, doch zij vervolgde Bohalks
„Ook geloof Ik niet, dat je als vrouw
veel veroveringen zondt maken
,Dan ben ik er gerust op mijn
Galelntje, dat de Spanjaarden my met
des te grooter onverschilligheid voor
bij zullen gaan. En tevens kan ik
zonder argwaan te wekken, hier mjn
lieve, schoone bruid aan mijn hart
drukken.
De mater meende, dat het gesprek
reeds lang genoeg geduurd had en
ging waarschuwen. Een zacht gekraak
op de traptreden deed de geliefden
verschrikt niteen stuiven.
Walter had direct zijn tegenwoor
digheid van geest, xjjn rol als dienst
bode voort te epelen.
.Houd je nu goed, liefste 1" fluisterde
hij nog haastig, binnenkort zal alles
anders zjn. Je brave vader laat je
groeten 1"
De deur ging open en de mater
stak 't hoofd naar binnen.
.Volg de eerwaarde moeder, Geer-
trutda!" zei Galelntja nu, .want u
te werpen. De kapitein liet de duik
boot, welke zjjn aehip wilde onder
zoeken, dlchtby komen met het doel,
deze plotseling te rammen en tot
zinken te brengen om een premie te
kannen verdienen.
Dit noemt men ln Dultschland het
werk van een franc-tlrenr en als zoo
danig ls kapitein Fryatt dan ook door
den krijgsraad, welke zyn vonnis
geveld heeft, behandeld.
Van Duitsehe zjde betoogt men, dat
do kapitein niet maar zoo koelbloedig
neergeschoten is, maar na een nauw
gezet onderzoek door den krijgsraad
ter dood is veroordeeld.
Dultschland, zoo wordt gezegd, zal
ook in de toekomst van het oorlogs
recht gebruik maken om zijn duik
bootbemanning niet ten offer te laten
vallen aan franc tireurs op zee.
Dat de Engelsehe pers zich niet
onbetuigd laat, is te begrijpen.
De „Daily Graphie" schuilt alle
schuld op den rug van den keizer,
die voor de geheels reeks misdaden
verantwoordoljk is en daarom den
moordenaaradood moot sterven voor
alle doorhem goedgekeurdo moorden.
De meer praetisihaangelegde .Daily
Mail" dringt er op aan, onmiddellijk
over te gaan tot het in beslag nemen
van alle Duitsohe eigendommen ln het
Britsehe ryk, terwijl de „Times* don
raad geelt, met reine handen tot het
laatste door te vechten en geen Duit
sehe gevangenen by wQze vau re
presaille-maatregel neer te schleteo
of Duitsehe eigendommen te confis-
qieeren.
De geschiedenis van het ter dood
brengen van gevangenen als kapitein
Fryatt bewijst eens te meer hoe ge
vaarlek en nutteloos het ls, martelaren
te maken.
Met een langdurige gevangenis- of
vestingstraf had men ook in dit geval
kannen volstasD, en niemand zou
daarover zijn bijzondere verontwaar
diging geuit hebben.
Slechts door executies worden mar
telaren geschapen.
Het in leven laten van den Engel
schen scheepskapitein had den Dult
schers geen noemenswaardig nadeel
opgeleverd. Z(jn tnsilade zal evenwel
de oorzaak zjjn, dat zij ln alle vjjan-
delQko staten opnieuw als onbezonnen
wreedaards gekenschetst worden.
Uit Baltimore wordt gemeld, dat
het Daitsehe onderzee-handelsschip
„Deutsehland" vertrokken is.
Zooals een telegram meldt,Is sir
Roger Casement, ondanks do pogin
gen om gratie voor him te verkrijgen,
terecht gesteld.
De Daily Neuit, die verwaehtto, da t
aan Casement geen gratie vertoond
zou worden, zegt in een kort artiksl,
ovortulgd te zjn, dat de regeering in
deze aangelegenheid onverstandig
heeft gehandeld.
Van het oorlogsterreln zelf komen
weinig belangrijke berichten.
Ia hot Westen weten do Dultschers
de krachtige aanvallen hunner vijan
den vrijwel te stuiten.
komt zeker waarschuwen, dat de tijd
verstreken is, niet waar
,Ik mag 't niet langer meer toe
staan volgons onze voorschriften, doch
mocht ge nog een en ander te zeggen
of te vragen hebben, zoo zal ik meester
Herman ditmaal ter wille zijn, w{jl hij
een goed werk aan ons deed!'
Met dize woorden sloop ze weer
stil heen, even atll als ze gekomen was.
Nu vatte Walter da hand zijner
bruid on zal teeder: »W(j moeten
schelden. Nog eenlge dagen, en Mou-
dragon zal moeten capltuleeren. Dan
gaan we blijder tyden tegemoet. Met
het voorjaar zullen we voor 't altaar
vereenlgd worden.
En zoodra Middelburg is overgegaan
naar de zQde van den Prins en 't jak
der vreemden heeft afgeschud, dan
zal ik u als mijn brnid overal heen
voeren. Uw vader vindt het zeker
goed, hfl weet het nujeedB, al werd
tot heden over onze verhouding niet
gesproken. O.k van de toestemming
mïner pleegouders houd Ik mij over-
tnlgd. Zeer waarschijnlijk gaan we
tegelijk met hoer Roland van Dom-
burgh ten trouw, want hij verloofde
zich gisteren met jonkvrouw Geraldlce
van SchongonI O, wat zalik biy zjjn,
als het zooverre is, en lk ja niet meer
voor dien vreemden huurling achter
gewyde muren behoef te verstoppen.
Maar tot dien tyd reken lk mij ge
lukkig je hier veilig te weien tegen
By Verdun hebben zjj door een
krachtig tegenoffensief eenlg terrein
gewonnen by Vanx, Chapitre en in
Chenols.
Ten N. van de Somme bezetten de
Franschon tusscben het Hem-bosch en
de hoeve Monaco een sterke v{jande-
ïyka stelling.
In hst Oosten biedon de Dnltschers
krachfigen tegenstand by Lamberg
en Kowel. Alleen ln Galiclê, ten N.
van den Dnjestr, zfln de Rassen de
laatste dagen vooruitgekomen. Ten
W. van Buczaoz trokken zjj over de
Koroplce.
In Wolhynlë doen de eentralen
krachtige tegenaanvallen.
De volgende telegrammen teekenen
den toestand.
Parija. Ten N. van de Somme
hebben de Franschen een door de
Dultschers geweldig versterkt werk
genomen tnscehen het boich van Hem
en de hoeve Monaeu.
Ten Z. van de rivier ia het den
Franschen by een aanval in de streek
van Etré -i gelukt een Duitsehe loop
graaf ten N, van Denieeourt te be
zetten en gevangenen te maken,
Op den rechter Maasoever ls de
strijd aan het tront Vanx—Chapitre
Chenols met woede voortgezet en heeft
zich O.waarts uitgebreid tot vlak by
de streek vau Damloup. De Dultschers
hebben na een reeks vruchtelooze
aanvallen, waarvan er enkele met
ontwikkeling van stikgas gepaard
gingen, een weinig terrein gewonnen
in de bosschen van Vanx, Chapitre
en Chenols. Elders zyn alle aanvallen
door het Fransche vuur tot staan
gebracht.
Londen. Wy z{jn verder opgescho
ten ten O. van Pozlères.
Weenon lu O. Galioië zjn ten Z.W.
van Bnezaez, by VVlsnlowczyk en ten
Z, Z.W. en W. van Brody verschei
dene, tan dooie krachtige, aanvallen
der Rnssen verydeld.
Alle pogingen van den vijand, om
tnssohen de boven-Turya en den
spoorweg Kowel—Rowno het front
der verbonden troepen te doorbreken,
zyn eveneens mislnkt. Datzelfde lot
hebben ton slotte verscheidene krach
tige voorwaartsche bewegingen van
den vyand la de knlebaeht van de
Stochod, bj Koszowka, ondergaan.
Londen- Sir Roger Casement is
Donderdag opgehangen. Publiek werd
niet by de voltrekking van het von
nis toegelaten.
Berlijn. Ten N. van de Somme
kwam het tengevolge van ons afslul-
tlngsvuur slechts door in tyd en rnlmte
beperkte, maar zware gevechten. Aan
weerskanten van den weg Bapaume-
Albert en ten O. van het Trones-bosch
braken krachtige aanvallen van de
Engelschen. Tusschen Maurepas en de
Somme herhaalden de Franschen hun
stormloop tot zeven maal toe. In een
taaie worsteling bleven onze troepen
meester van hun stellingen. Alleen ln
de hoeve Monaeu en in een loopgraaf-
gedeelte ten N. daarvan is de tegen
stander binnengedrongen. Ten Z. van
zyn lage vervolging!"
Met het blozend kopje f.an zjn borst
geleund, luisterde Galelntje naar zyn
taal ais naar liefelyko muziek.
„En jonkvrouw Julia, zal zü niet
diep ongelukkig zyn, Walter Zy be
mint je met alle kracht, ze is schoon
en r$k. Zou ook je eigen belang niet
meebrengen, dat ge haar de voorkeur
gaaft boven het arme, eenvoudige
muldersdochtertje Als 't jo later eens
berouwde,dien stap gedaan te hebben?
Wie weet of gy zelf niet van adel
lijke
Tot zooverre had hy haar laten uit
spreken, nn belette hy haar verder
aldus voort te gaan, door de linker
hand op den moad te leggen, torwyi
hy haar met de rechter omvatte.
Hy keek haar diep In de oogen en
zei op ernstigen toon „Lieveling, wy
beminnen elkaar, en al doet het mij
hartgrondig leed om de gcede Julia,
dat neemt niet weg, dat alt meeiydon
wy allo drie niet ongelukkig gemaakt
mogen worden. Ook passen wjj beter
by elkander. Is niet myn geboorte
dnister Maar laat ons daarover niet
verder uitweiden. Zeg my, Galelntje,
welke boodschappen gy voor uw vader
hebt moe te geven, want hy is bran
dend nieuwsgierig naar uw welstand l"
„Zeg hom, Walter, dat ik het wel
maak, dat wy hier geen gebrek
hebben l"
{Wordt vervolgd).