N°. 73 1916 Donderdag 22 Juni 103de jaargang.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
BEB1GHT.
BEDRIJFSVORMEN.
5 FEUILLETON
WALfEE.
GOËSGHE
öe Uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Trydagavond
uitgezonderd op feestdagen
"rjz per kwartaal, In Goes f 9,7Ö| belton Goes, franco f S.G»,
Afionderiyke nommert B cent.
inaandlnft van advortenilSn op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uren.
Telefoonnummpr 28 Uitgave van ét Kr anti
Zi), die zich met ingang van
1 Juli a. 8. op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers
gratis.
De moeilijkheden, die de uitgevers
van couranten sinds den in 1914 in
getreden oorlogstoestand ondervinden,
hebben zich ook bij ons geducht doen
gevoelen.
Daardoor zien wij ons genoodzaakt
den maatregel van verhooging van
abonnementsgeld, waartoe bijna alle
couranten zijn overgegaan, ook toe te
passen en brengen wij ter kennis van
onze abonné's, dat het abonnements
geld in de stad vanaf 1 JULI a.s.
met 25 cents per kwartaal zal wor
den verhoogd.
Deze verhooging vindt haar oorzaak
deels in de tijdsomstandigheden, deels
in het tot nu bestaande groote verschil
tusschen den abonnementsprijs binnen
en buiten de stad.
Wij vertrouwen, dat het billijke van
deze verhooging door ieder zal worden
ingezien.
liet abonnementsgeld bedraagt dus
van af 1 Juli 1916
in Goes f 1,per kwartaal,
buiten Goes f 1.25 per kwartaal.
DE DIRECTIE.
De stelling, dat Duitschland eigen
lijk het land is van bet gemeentebe
drijf, behoeft geen toelichting. Van
oudsher heeft men de openbare bedrij
ven in Duitschland gekend en nergens
hebben zich in den nieuweren tijd
allerlei openbare bedrijven zoo gemak
kelijk ontwikkeld als daar. Daarom is
het een belangrijk verschijnsel, dat er
daar te lande een opmerkelijke bewe
ging komt tegen de voortdurende uit
breiding der gemeentebedrijven en an
dere bedrijven van openbare lichamen.
Terwijl in andere lauden de open
bare bedrijven heel wat moeite hebben
gehad om zich te ontwikkelen, is in
Duitschland die zaak als 't ware van
zelf gegaan. Psychologisch schijnen
ons trouwens deze Duitsche goede
resultaten in elk opzicht te verklaren
te zijn. Want Duitschland is een
door en door militaire natie. De ge
weldige discipline in het leger en de
groote vrees voor den meerdere hebben
zich in het burgerlijk leven voorfge-
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden.)
Verder hoorde Julia niets meer.
Half bewusteloos bleef ze, achterover
geleund, een poos onbewegelijk staan,
onmachtig zich te verroeren, toen
Ronald vertrok. Kort daarna hoorde
oen verwijderend geluld van den
zwakker en zwakker wordenden hoef
slag op den harden grond. Geheel
machinaal keerde z(j na ook op haar
schreden terug, met een gevoel, alsof
een steen haar arm hartje bezwaarde
Z(J wist het nu, Walter was voor
haar verloren, voordat zij hem ooit
bezeten had. Immers zy had altQd
geweten, dat Walter wel goedig en
vrlendel(|k jegens haar was, doch
geen Helde voer haar koesterde, zoo
als voor hem. Doch zij troostte
zich tot heden met de bemoedigende
gedachte: Wat niet is, kan worden.
Vóór z(jc vertrek had ze hem zoo
gaarne nog de hand gedrukt en In
de oogen gezien. In deze tilden kon
vooral elke dag de laatste zyn. Nu
plant en hebben daar lange jaren uit
een bedrijfsoogpunt wouderen gedaan.
En toch kwamen van allerlei kanten
klachteu over openbare bedrijven. Van
allerlei kanten zeggen we, want de
questie of men voorstander van open
bare bedrijven is, wordt in Duitschland
niet zoo uitsluitend uitgemaakt door
de politieke geloofsbelijdenis als in
landen, die wij kennen. Dat maakt
het oordeel daarover ginds objectiever
en frisscber. Want heeft de politiek
zich eeumaal van zoo'u zaak meester
gemaakt, dan wordt zij tot dogma ver
heven en wordt de natuurlijke ontwik-
keleng der ideeën gestuit.
Moeten wij nagaan, waarom de
openbare bedrijven zich in den laatsten
tijd ook bij ons te iande zoo ontwik
keld hebben, dan ksn het antwoord
alleen in liet algemeen luiden omdat
men de gebreken van geconcessioneerde
bedrijven in zoo hooge mate aan den
lijve gevoeld heeft. Men heeft ervaren,
hoe gevaarlijk het is, znlke monopolie-
bedrijven als gas en waterleiding in
handen van particulieren te laten en
hoe moeilijk het is, zoodanige overeen
komsten met de concessionarissen te
sluiten, dat dezen geen misbruik ma
ken van hun monopolie, geen exorbi
tante winsten maken op kosten der
gemeentenaren en de noodige waarbor
gen geven voor een goede exploitatie.
Teneinde aan dit euvel te ontkomen,
heeft men dus besloten de bedrijven
eenvoudig aan zich te trekken zonder
zich al te veel te bekommeren over de
vraag of de gemeente dit wel doen kan.
Men heeft buitenlandsche, zeer zeker
ook Duitsche voorbeelden gevolgd om
een zeer wezenlijk euvel te bestrijden,
zonder zich af te vragen of wat in
Duitschland kon ook in Nederland
mogelijk was en zonder bet zich al te
moeilijk le maken met de vraag of er
ook een andere oplossing was voor de
moeilijkheid.
En dat was toch wel heel noodig,
omdat wij juist dat element hier ten
eenenmale misten, dat in Duitschland
zoo vóór gemeentebedrijven gepleit
heefthet gewend zijn aan de disci
pline, de vrees voor den meerdere.
En ziet, daar blijkt nu, dat men zelfs
in Duitschland bezwaren tegen het
openbaar bedrijf begint te krijgen,
Men mist in dat bedrijf het commer-
cieele element. Men ontkent, dat zulke
bedrijven als gemeentebedrijven goed
commercieel geleid kunnen worden.
Men ontkent, dat de oeconomische
motieven, welke in het particuliere
bedrijf tot plichtsbetrachting aansporen,
in bet openbare bedrijf vervangen kun
nen worden door de discipline en de
vrees voor den meerdere, die natuurlijk
ook in Duitschland onder den invloed
van meer democratische stroomingen
aan het afnemen zijn.
Men zit in zijn maag met het zon
derlinge geval, dat de beambten der
dat niet kon, wilde zy Roland een
groet en zegenwenseh voor hem
meegeven.
Maar Roland wai weg en haar vader,
die haar op 't oogenblik omnenscheiyk
wreed voorkwam, benam baar laattte
hoop op overwinning. Troosteloos
wierp zg zich te bed, waar z(| lang
voor zich lag te staren.
Geen traan, die verlichting bracht,
bevochtigde het koortsig brandend
oog der ongelukkige ichoono, wier
droge, bleeke lippen geluidloos prevel
den ,QU beeft me niet lief, hg moet
een ander nemen, zal een ander ge
lakklg maken, en ik, o, kon lk hem
maar vergeten 1*
Een ltng, innig gebed zond zij op.
Spoorslags reed Ronald over het
boschpad, dat door de Manteling
slingerde, een uitgestrekt bosch binnen
de duinenrij. Aanmerkelijk minder
was daar de koude dan op de vlakte,
want door de dnlnen en het dichte
bosch, dat bom atn weerszijden omgaf,
had de gure wind er geen vrB spel.
Er was echter ook een minder mooie
keerzijde aan de medaille. In den tijd,
waarin Roland leefde, was alleen reizen
en dan nog wel bij nacht, zeer ge
vaarlijk. Een krijgsman moest Bteeds
op ïytsbehond, op overvalling, op
verraad bedacht zijn.
In 't open veld kan hQ de omgeving
beter waarnemen. Ook de vijanden
wisten dat evengoed en spanden een
gemeente zoo talrijk zijn, dat zij een
politieken invloed ten eigen bate kun
nen aanwenden, die natuurlijk desorga-
niseerend op het bedrijf moet werken.
En dus is men in Duitschland op
zoek gegaan naar een nieuwen vorm
van exploitatie der gemeente-monopolies,
die de fouten der oude oncessie ver
mijdt, zonder de nieuwe bezwaren der
gemeente-exploitatie op te leveren.
Over dien nieuwen bedrijfsvorm in
een volgend artikel.
buitenland.
De strijd In en bulten Europa.
Generaal Ton Moltke, de plaatsver
vangende chef van den srensralen staf,
ls overledBD. Zooals Engeland over
Kitchener treurt, doet Duitschland dit
thans over Von Moltke.
Toch was deze niet een der schit
terendste figuren uit den tegenwoor-
dlgen oorlog.
Hjj was een neef van den grooten
Von Moltke, den bekwamen strateeg
van 1870
Ia velerlei oplichten was de thans
overleden veldmaaischalk de mindere
van zijn grooten naamgenoot.
Slechts zijn naam en familierelaties
hebben hem de hooge positie ln het
Dnltsche leger verschaft.
la 1914 was bij ehef van den grooten
■taf en leidde den strijd door België.
De krijgsverrichtingen werden dos-
UjdB uitgevoerd volgens de vastge
stelde plannen doch telkens weer
wanneer zich plotsllngo moetlQkheden
voordeden, bleek Ton Moltke niet de
groote strateeg en organisator, die
zonder aarzelen kon lngrjpen, waar
door menigmaal ernstige tegenslagen
werden ondervonden.
Meer en meer bleek, dat deze Ton
Moltke niet tegen z(jc taak was op-
gewasseu en weldra deed zleh een
gelegenheid voor om hem van z$n
gewichtige post te omhellen.
Eea ongesteldheid was aanleiding,
dat aan Ton Moltke eervol ontslag alB
chef van den grooten staf verleend
werd, waarna Von Falkenhayn, den
vroegeren minister van Oorlog, die
fanctta werd opgedragen.
Na het herstel van Ton Moltke bleef
Ton Falkenhayn, de bekende figuur
uit de Zabren geschiedenis, als chef
van den staf gehandhaafd. Ton Moltke
werd toen een plaats aangewezen als
plaatsvervangend chef.
Ne den slag aan de Marnr, waardoor
het Dnltsche leger ln Frankrijk door
de doortastende maatregelen van de
generaals Gallienl en Joffro het halt
toegeroepen was, bleek duidelijk, dat
Ton Moltke een figuur van bijkomen
de beteekenls was geworden.
E?en plotseling, zij het door een
minder gewelddadlgen dood, als Kit
chener is Ton Moltke heengegaan.
Tijdens de rouwpleehtlgheld voor
den overloden generaal veldmaai'
schalk Ton der Goltz sprak hy een
woord van bewondering voor den
gestorven kameraad en huldigde dien»
groote verdiensten.
Na hem trad de Tarkscha gezant
strik bij voorkeur op gedekt terrein.
Heer Roland was ln den regel op zgn
hoede, doch hier, waar hy zeker gaen
Spanjaarden bekoelde te vreezen, ge.
voelde h{ zich op zQn gemak en reed
zorgeloos voort.
In 't dichtste van 't bosch, op een
driesprong, werd zyn anders moedig
paard op eens erg schichtig en ver
snelde snuivend zfin loop. Nog had
Roland Mjn tronwo ros geen paar
woorden toegespreken, om het tot
kalmte te brengen sn te beknerren,
of er knalde een schot eD mét voelde
hj een stekende pijn ln zijn rechterarm.
Wat stond hem na te doen Aan
vervolging was hier niet te denkon.
Een oogenblik meende h(| op eenigen
afstand een geluid van brekende tak
ken ln 't struikgewas ta vernemen.
Doch slechts een oogenblik, waarna
alles stil bleef. Zoo snel mogelijk
verwijderde hy zich nu, sidderend van
vrees. Toch was heer Roland dapper
en onversaagd ln den strQd. Maar
dan trad zyu vijand hem open tego
moet en ulet langs sluipwegen. Zelfs
de held kan beven by 't rldsolen van
een dood boomblad, omdat hy dan
niet weef, of soms hier ot daar een
onedels belager hem naar 't leven
staat.
Nauweiyks tien minnten mocht
Roland dus in vliegende vaart voort*
gejaagd hebben, toen zyn paard weder
om schrikte en steigerde bij een krom-
Hakklm pasja naar voren en sprak als
vertegenwoordiger van hot Turksehe
Rijk een rede nlt, waarin hij den
overledene hnlde bracht als reorgaui-
sator van het Tnrksehe leger.
Plotseling bemerkten de toehoor
ders, dat Ton Moltke onwel werd en
dreigde te vallen. De aanwezigen
konden zich het plotselinge afbreken
van de rede van den Turksehen ge
zant niet verklaren totdat de voorzitter
mededeelde, dat de plechtigheid we
gens een ongeval moest worden
beëindigd
Toor bij weer tot bewuetifin was
geraakt, ls de veldmaarschalk ge
storven.
Het nieuwe kabinet in Italië ls thans
gatormd eu, zooals te verwachten was,
ia Salaodra geen plaats daarin aan
gewezen.
De samenstelling van hst kabinet
wijst er op, dat da nieuwe regeerlng
den oorlog met kracht wecscht voort
te zetten.
Sonnlno is gebleven, Boselli is leider
van het Kabinet geworden. Hij schynt
geen op den voorgrond tredende fi
guur te z(jn en wordt geteekesd als
een man, die door zyn verzoenende
houding als hoofd van een ministerie
van mannen uit alle partyen kan op
treden.
Meer en meer teekent zich de groote
overwinning af, welke de Russen op
de Oostenrijkers beaaaleD.
De hoofdstad van Boekowlna, Cier-
nowitz is thans andermaal door de
Russen bezot. De voornaamste bo-
tsekenis daarvan moet in den indruk
gezoeht worden, welke dit Russisch
iucc-s ln Roemenië heeft.
Wel is Roemenië een nentrale staat,
maar de sympathieën in dit ryk gaan
voornameiyk naar de Entente nlt.
Waar de thans bezette hoofdstad
van de Boekowlna vlak by de Roe-
meensche grens is gelegen, dreigt bet
gevaar, dat de tegenwoordige Roe-
meensehe regeering, door een oorlogs
zuchtig Kabinet zal worden vervan
gen. Maar Roemenië heeft al zoo dik-
wyis de schaal der tydeiyke overwin
ning nu eens near de eene dan weer
naar de andere zyde zien overslaan,
dat het wel te verwachten is, dat ook
nu bet Roemeensche volk wel kalm
zal afwachten of het succes der Rassen
een biyvend zal zUn.
Czeroowitz ls gevallen nadat de
Russen de Froethllnle geforceerd had
den, de tweede verdediglDgBlinle der
Oostenrijkers. De eerste liep van de
qltmondtcg der Stiypa langs den
Drjostr en daarna langs de rijksgrens.
Waarsohijniyk zullen de Oostenry-
kers thans de geheele Boekowlna aan
de Russen laten en op de Karpaihen
terugtrekken.
BU Lusk biyven de Russen vorde
ringen maken. Toornameiyk ten Z.
daarvan rekken zfj voort en bedreigen
thans de belangryke plaats Brody.
Na do veroveilt g van hot bosch
van Roelok zyn thans Rndzlliwot en
Potajajef door de Russen bezet.
Aan de Siyr bfl Kolk! bljjven de
Ooslenrjkers, door DalfseUehnlftroe
ming in den weg, en hy een ouden
man zag opdoemen in de duisternis.
Dn grysaard liep nog kaarsrecht, zyu
lange baavd hing tot verre op de
borst. Om den schouder hing een
zydgeweor van voor dien tyd klein
kaliber, ln den gordel stak eea dolk.
Deze taan van wapenen hield stónd
vóór den raiter, en vatte hot paard
bjj den teugel, waarop het dadelijk
stilstond
,13a, nn herken lk n, mijn waaide
meester Nossa," riep heer Roland ver
heugd een bekende, een vriend te
ontmoeten. „Maar snit ge dan nooit
verstandiger worden, onde, en nnlm
mer wat ruBt gunnen Wie zon bij
zulk weer lust gevoelen, hef jacht
racht te overtreden
.Wie?" lachte de houtvester. ,Ik
ken ze, wacht maar 1 Hoorde ik zoo
pas geon schot lossen Wie anders
durft dat dan een brntale wilddief?
Gy komt van bals, jonker? Dan moet
ge 't gehoord hebben 1'
„Of lk," antwoordde Roland, ,en
meer dan dat, want by Sint Jan, de
sirooper jaagt op edel wild. Byna was
lk 't slachtoffer van een sluipmoorde
paar. Mgn arm ls gewond Ik zal due
de hnlp moeten inroepen van de be
kwame moeder Wanda, al is 't ook
wat laat op den avond 1"
„Och kom," zeldo de hontvester,
Wanda staat voor de ïydendcn klaar
op elk uur van den nacht en den dag,
pen gesteund, hardnekkig stand hou
den.
Ten W. van Luzk is de verbinding
met de Oostsnrykers hersteld en
trachten deze met alle kracht den
Rusalschen opmarschnaar Wladlmlr—
Wolynski te stuiten.
Terwijl wi) dit schrijven bereikt
ons een telegram, waarin gemeld
wordt, dat de Russen het Boekowina-
leger van den Ooitenrljksehen generaal
Pflanzer Baltin doorbroken hebben,
de eene helft naar de Roemeensehe
grens en de andere naar de K&rpathen
drijven. Bijzonderheden hierover ont
breken nog.
Naar Reuter bericht, zijn meer dan
100 000 Serviërs van Korfoe naar het
front by Salonlkl overgebracht. Wel
licht zal de geeBtdriit van deze troepen
het expeditioleger der entente met
nisnwen strydlnst bezielen en het
moment niet ver meer zyn waarop de
Balkan andermaal het tooneel van een
bloedig Blagveld zal zyn.
UltWashlngton komen eigenaardige
berichten.
President Wilson heeft de staati-
militio van alle staten onder de wa
penen geroepen voor den dienst aan
de Mexlcaansche grens.
Medegedeeld wordt, dat het voor
nemen niet bestaat, nieuwe troecen op
Mexleaanseh gebied te zenden, behalve
voor achtervolging van bandieten.
Meerdere oorlogssohepen zyn naar
de b8lde kustgebieden gezonden ter
bescherming van Amerlkaansche bur-
gors-
Naar een Renter bericht meldt, ion
de jongste Amerlkaansche expeditie ln
Mexico op een volslagen fiasco nltloo-
pen Een Mexlcaansche legermacht van
50000 man moet, naar men ait El Paso
seint, bezig zyn de omsingeling te
voltooien van de Amerlkaansche strUd-
macht van generaal Persklng, welke
niet meer dan 15000 man telt.
De volgende telegrammen geven den
stand op verschillende frontlinies in
Enropa weer.
Parijs- Ten Z. van de Somme is
een Duitsche poging tot overrompeling
in de streek van Llhors ten eenenmale
mlslnkt.
Op den rechter Maasoever is een
aanval der Doitschers, tusschen de
Fransche stellingen ten Noorden van
hoogte 321 ondernomen, terug ge
slagen.
Parijs. Tusschen de Alsne en de
Olse hebben twee vjjandeiyke afdee-
lingen tevergeefs getracht onze linies
te benaderen.
Op den rechter Maasoever verwoede
beschieting ten N. van Thlaumont en
ln het vak van Tanx en Souville.
Berlijn. Ey de legergroep van Lln-
stngen zyn Russische aanvallen aan
de Siyr ten W. van Kolkl en aan de
Stoebod in de cabyheld der spooriyn
Kowel—Rovno ten deele door geslaag
de tegenaanvallen teruggeslagen.
Ten N.W. van Luck leveren onze
troepen voor ons gunstige gevechten.
overtuigd als zij ls, dat de mensehen
op de wereld zyn, om elkaar te helpen.
Dat is bekend, zoo goed als haar
artsenijkunde. Tolg my daarom spoe
dig, opdat zy een verband legge na
verzachtenden balsem I*
Stapvoets reed Roland voort, terwyi
de hontvester, otschoon hy acht jaar
ouder was dan heer Jan van Dom-
burgb, hem met vaerkrschtigen pas
ter sQde bleef. Hy beichonwde heer
Roland met bepaald "yandlge blikken.
Z()n vriendeiyke woorden waren daar
mee geheel ln fctrijd. De ondoordring
bare duisternis onder 't zware ge
boomte was de oorzaak, dat de jonker
daarvan niets bemerkte. De zorg van
den ouden man deed hem dus goed.
Wellicht zou 't booze oog hem anders
by dag kwaad vermoeden doen op
vatten.
Telkens moest Roland zyn hengit
met streelende hand tot kalmte manen
of straf beteugelen, want het driftige
dier wilde zyn meester voortdurend
ln galop wegvoeren, als wist het beter
dan bfj, dat de houtvester geen vriend
schappelijke gevoelens koesterde. Doch
„Prins" moest den gang matigen. Zyn
berjjder verkoos dat nn eenmaal, wyi
hjj den hon-vester niet vermoeien
wilde. Evenwel sprak hy zyn meening
niet nlt. De houtvester werd dan in
den regel ruw en toornig.
(Wordt vervolgd).
De prys der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 ot., elke regel meer 10 et
Bj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de pryz slechts tweemaal berekend.
Geboorte huweiyk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel* t,~~ berekend
Enw|spv.am8fs g ?ec*.
Varanotazhkp „Getsaka Courant". Siraetenr G. W, vak Babn*vsi.i>.
