N°. 70 1916
Donderdag 15 Juni,
103
Walter Kakebeske,
P. Lindenbergh,
A. T. C. Swenne
Jac, Welleman
Vóór den slag,
W ALTER.
de
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
FEUILLETON
GOESCHE
Oejuitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrij dagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prl» per kwartaal, In Doe* f 0(10) buiten Gooi, franco f lctl>
Afzonderlijke noramor» B cent
'.unending van advertentifin op Maandag, Woensdag
en VRUOAO vóör 18 uien.
COURANT.
De prB» der gewone aövertentién li van 1-5 regeli 50 ct., elke regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatiing derzelfde advertentie wordt
de prijs aiechti tweemaal berekend,
Geboorte-, buwelfk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden vaa 1—10 regel» k 1,— berekend
iew8«tiz»aa#?s 5 sent.
releloonnnmneer 33.
Uitgave van de Naaai Vaasootsehap .Geasske Courant". - Bimtaar G, W. van Babnïvsm.
Wij staan aan den vooravond van
belangrijke verkiezingen.
In 1913 telden wij, vrijzinnigen, de
groote meerderheid der Nederlandscke
kiezers onder de blauwe vaan der
concentratie. Met hen hebben wij de
overwinning behaald en het kabinet
Cort van der Linden, dat als gevolg
daarvan is opgetreden, heeft zich de
verwezenlijking van onze voornaamste
wenschen tot taak gesteld Ouderdoms
rente en Grondwetsherziening.
liet kabinet, dat door den oorlog
in hooge mate in zijn arbeid is bemoei
lijkt, heeft zich tot nu toe doen kennen
als een ministerie, dat geen duimbreed
is afgeweken van den weg, dien het
zich bij zijn tot stand koming heeft
afgebakend.
Reeds is het wetsontwerp op de ouder
domsrente de Tweede Kamer gepasseerd,
steeds meer nadert de tijd, dat ook over
de voorstellen tot grondwetsherziening,
waarmede een belangrijke uitbreiding
van het kiesrecht gepaard gaat, een
beslissing genomen moet wordeu.
Dit kabinet te steunen moet ons
een dure plicht zijn.
Wij weten het wel, dat onze tegen
standers beweren, dat zij in vele ge
vallen aan bet ministerie Cort van der
Linden bun steun gegeven hebben,
maar we bedenken tevens, dat in de
zeer moeilijke positie, waarin ons land
zich bevindt, die steun noodzakelijk
was, omdat dit kabinet bewezen beeft,
dat het roer van het schip van staat
in de woelige wateren, die ons omgeven,
aan zijn handen het beste kan toe
vertrouwd worden.
Slechts waar het maatregelen ter
algemeeue beveiliging betreft, slechts
daar, waar het kabinet Cort van der
Linden als ministerie van natiouale
verdediging optreedt, vindt het ook
van rechts de waardeering, welke men
bet van die zijde niet kan onthouden.
Maar waar het huidige kabinet de
taak volbrengt, welke de meerderheid
van het Nederlandsche volk het in
1913 heeft opgedragen, waar het de
programpunten der concentratie in
wetsontwerpen poogt om te zetten, daar
stuit het telkens weer op den onwil
der coalitie, die geen gelegenheid laat
voorbijgaan om dit ministerie te toonen,
dat het slechts bij de gratie van den
volkerenoorlog mag regeeren.
De uitslag der stemming over bet
wetsontwerp tot toekenning eeuer
ouderdomsrente, levert daarvoor het
beste bewijs.
En met dit alles voor oogen, zien
wij de ijdele pogingen, welke een blad
Historische Roman
door
M. C. VAN DEN ENDE.
(Nadruk verboden.)
D&t deed hij evenwel niet, maar h(J
besloot toch op een andere manier
z(jn ergernis te doen eindigen.
.Julia", begon hfl kalm, en toch
schrikte z(j en maakte onwillekeurig
een beweging, om 't doek voor hem
te verbergen, .werkt ge zoo vorig
voor uw
Hij vervolgde niet, wist evenmin,
wat hU verder zou zeggen, maar be
reikte volkomen z(jn doel, want hU
lokte.hiermee een verklaring uit.
„Ik borduur, vader!" zei ze, terwUl
een gloeiend rood haar gelaat over-
toog nu zU den ernstlgen, uitvorschen-
den blik van den ouden heer op zich
gericht zag.
.Jawel, jawel, kind 1* zei hU, .maar
ik »le niet ons wapen, maar alleen
een W. en lk begrijp niet recht de
beteekeni» daarvan 1"
Julia zweeg. Minder bedaard ging
h\j daarom voort:
.Wellicht kan lk een goede ver
als De Standaard in het werk stelt
om hare lezers ervan te overtuigen,
dat juist het door allen gewaardeerde
kabinet Cort van dei Linden door een
linksche overwinning gevaar zou dreigen.
„Een radicale meerderheid", aldus
het voornaamste antirevolutionaire dag-
blad, >zal het ministerie Cort van der
Linden omverwerpen en in 1917 zal
Christelijk Nederland overgeleverd wor
den aan de meest drieste willekeur,
die verre te boven gaat al wat over
moed en willekeur in de vorige eeuw
tegen ons dorst bestaan".
Veel woorden aan dergelijke taal te
besteden is, met het oog op het boven
staande, voor onze lezers niet noodig.
Wij willen den kiezers iets anders
vragen.
Bestaat er bij U eenige reden, thaus
af te wijken van bet pad, dat ge in
1913 zoo scherp voor u zag afgebakend
Heeft het tegenwoordige ministerie
het vertrouwen, dat ge daarin gesteld
hebt ook maar in eenig opzicht be
schaamd en hebt gij dan het recht,
dit kabinet thans den steun van de
meerderheid van ons volk te onthouden f
Wie in 1913 openlijk getoond heeft,
dat hij een wijziging in ons kiesrecht-
stelsel en eeu sociale wetgeving in
vrijzinnigen geest noodzakelijk achtte,
beeft thans niet het recht, een kabi
net, dat op zoo succesvolle wijze den
algemeenen volkswil ten uitvoer brengt,
zijn steun weer te ontnemen.
Wij zijn tevreden met het optreden
van het ministerie Cort van der Linden
en onze overwinning zal de binnen-
landsche en daardoor de internationale
positie van dit kabinet ten krachtigste
versterken.
Wij weten het, dat de verkiezingen
van Vrijdag slechts Provinciale verkie
zingen zijn.
Maar juist omdat de Provinciale
Staten de kiescolleges voor de Eerste
Kamer zijn, een ïloogerhuis, dat zich
thans als een dreigend spookbeeld op
den weg der door ons gewilde sociale
wetgeving stelt, daarom is het onze
dure plicht, van dit hooge college
een lichaam te maken, dat van zijn
taak bij de algemeene wetgeving des
rijks een andere opvatting heeft dan
onze tegenwoordige Eerste Kamer.
Wij wenschen, zooals vóór de ont
binding onder het ministerie Kujper,
een lichaam, dat niet vraagt wie iets
voorstelt, maar uitsluitend wat er wordt
voorgesteld.
tiet is helaas een niet te ontkennen
feit, dat onze tegenwoordige Iierste
Kamer meer en meer een zuiver poli
tiek lichaam is geworden.
De eedswet werd in eerste lezing
verworpen en zoo vast wordt thans
reeds door de rechtsche minderheid in
de Tweede Kamer op den steun van
de partijgenooten in ons Hoogerhuis
gerekend, dat een afgevaardigde als
ile heer Rutgers bij de behandeling van
klaring vinden in onze nabijheid. Be
drieg ik mU niet, dan heeft uw kleur
mij uw geheim verraden en kan lk
als zeker aannemen, dat werk een
•tills hulde inhoudt aan Walter, 't
pleegkind van mijn houtvester NoBBa.
Ook dat zwUgen is niets anders dan
toestemmen, want ik west, dat m\jn
Julia te trotsch en te eerlek ls, cm te
liegen, en daarom niet wil spreken
Julia zou tot antwoorden op het
sterke aandringen baars veder» hebben
moeten besluiten, toon tot haar geluk
het ptjnljk samenzijn onderb.oken
werd door de aankondiging van een
gast. Dubbel aangenaam was dat be
zoek haar nu. En heer Jan had er
eveneens vrede mee. HJ nam zich
voor z{Jn dochter den volgenden
morgen te onderhouden over mis
plaatste neiging, die hem op eens
duidelijk geworden was, en gaf bevel,
don bezoeker voor hem te brengen.
Daarop trad een jongeman binneD,
die aan den ingang stokstijf staan
bleef en eerst naderde na herhaald
verzoek.
Het was een vaandrig, die uit naam
van zQn bevelhebber verschillende
Zeeuwscho edelen bezocht. Buigend
reikte hij een verzegeld pakket over.
Heer Jan van Domburgh beaehouwde
aandachtig 't zegel, verbrak het daarna
met de bedaardheid van den ouder
dom en las. Zeker was 't bericht hem
niet heel aangenaam, afgaande op 't
de ouderdomswet er openlijk op durfde
zinspelen, dat de huidige Eerste Kamer
er wel voor zorg zal dragen, dat de
duidelijk uitgesproken volkswil nimmer,
in wetsontwerpen omgezet, het staats
blad zal kunnen bereiken.
liet groote gevaar van verwerping
dreigt dus in de Eerste Kamer het
wetsontwerp op de ouderdomsvoorzie
ning het groote gevaar dreigt, dat de
actie van duizenden en duizenden voor
het staatspensioen, die thans hun
wenschen bijna bevredigd zien, door
den onwil van enkel rechtsche sena
toren voor lange jaren tevergeefs ge
bleken zal zijn.
En hoe zullen in de Eerste Kamer
de voorstellen tot Grondwetsherziening
ontvangen worden
Het is duidelijk wat ons thans te
doen staat.
Een omzetting van de Eerste Kamer
moet verkregen worden en dit is slechts
mogelijk, wanneer wij beginnen, in de
Provinciale Staten de rechtsche afge
vaardigden door aanhangers van het
concentratie-program te vervangen.
Elke zetel, welke wij thans winnen,
is een bewijs, dat het volk het door
zichtige politieke spel, dat de rechter
zijde thans speelt, verafschuwt, bet is
tevens een steun voor het huidige
ministerie, dat daarin een goedkeuring
van zijn beleid kan zien.
Wij wenschen dit kabinet zoo vrucht
baar en krachtig mogelijk, omdat wij
het willen behouden, ook dan, als het
einde van den oorlog het niet meer
als ministerie van nationale verdedi
ging noodzakelijk maakt.
De eerste plicht, die thans op ons
rust, is de omzetting der Provinciale
staten, zoodat een liberale meerderheid
daarin vrijzinnige leden naar de Eerste
Kamer der Staten Generaal zal kunnen
afvaardigen.
En nu komen wij in hoofdzaak de
aandacht vestigen op onze eigen pro
vincie en voor onze lezers op het dis-
driet, waarvan Goes als de hoofdplaats
is aangewezen.
Wij hebben een viertal candidaten,
waarmede wij den strijd tegen elke
andere partij met gerustheid durven
opnemen.
Op den grondslag der ware vrijzin
nigheid, hebben zij hun leven in dienst
van het algemeen belang gesteld, heb
ben zij door daden getoond mannen te
zijn, die bun organiseerende en peda
gogische talenten steeds weer teu bate
hunner medemenschen hebben aange
wend.
Wij hebben in een viertal artikelen
hun groote persoonlijke verdiensten
uiteengezet en wij wachten thans met
gerustheid af, of de kiezels van Noord
en Zuid-Beveland de mannen, die op
een zoo welbesteed leven ten bate van
het algemeen kunnen terugzien, met
een zetel in onze Provinciale Staten
den tol hunner dankbaarheid zullen
fronsen van z$n voorhoofd.
Julia wilde zich stil verwijderen,
doch heer Jan gaf al» zUn weuech te
kennen, dat zij wijn zon brengen en
dan in zUn tegenwoordigheid zou
blUven.
Spoedig gehoorzaamde zü,en schonk
twee bekers wtjn, die ze den hoeren
aanbood zonder spreken, waarover de
vaandrig zeer verwonderd was. Ter
sluik» keek h(j haar aan, doch 't vol
gend oogenblik luisterde h$ aandachtig
naar wat de heer van Domburgh hem
meedeelde, en gaf zoo duidelijk moge-
l(jk antwoord op de hem gestelde
vragen.
Jnlia zon weldra weten, waaraan
zU do zeldzame eer te danken had,
van tegenwoordig te mogen zjn bU
oen onderhoud van haar vader met
een krjgsmao. Niet alleen hadden
vrouwen uit dien t(Jd geen recht, ooit
over politieke aangelegenheden mee
te spreken, zij werden er zelfs geheel
bolton gehouden, vooral in dio woelige
tijden. Jan van Domburg scheen zijn
pijn vergeten. Hoog hief hU de bokaal
op en zei„Dat Jacob Bootte, uw heer,
geluk mag hebben op ztjn onder
neming, jonkman, breng hem mjn
beste wenschen over!"
Hierop ledigde b{j den beker in één
teug, welk voorbeeld dadelijk gevolgd
werd door dea vaandrig. Deze wilde
zich verder van zUn last kwijten, zijn
plicht getrouw, en vroeg
betalen.
Wij staan aan den vooravond van
den grooten slag.
Zooals in ieder legerkamp op een
dergelijken avond een wapenschouw
over de troepen wordt gehouden, een
woord ter opwekking en bemoediging
klinkt, zoo willen wij vóór onzen storm
loop op de zetels onzer tegenstanders
een aanvang zal nemen, voor de laatste
maal op den plicht wijzen, die ieder
onzer bij den strijd van Vrijdag a.s.
te vervullen heeft.
Gij zult met ons uwe stem uitbrengen
op de vrijzinnige candidaten, omdat gij
daardoor niet alleen uw steun aan het
kabinet en uw gerechtvaardigd protest
tegen het optreden van de rechtsche leden
der Eerste Kamer zult kenbaar maken,
maar ook en vooral, omdat gij daardoor
mannen in onzeProvincialeStaten brengt,
die hun geheele leven getoond hebben,
de kenmerkende eigenschappen van
ware volksvertegenwoordigers te bezitten
Houdt U gereed
Onze wapenschouw mag niet tever-
geefscli zijn.
Waar een woord van opwekking
nog noodig is, dient dit gesproken, waar
voorlichting verlangd, die gegeven te
worden.
Dan zullen wij onder de kleuren der con
centratie, nogmaals onder den strijdkreet
van staatspensioen en algemeen kiesrecht,
den stormloop op de vijandelijke stel
lingen met onweerstaanbare kracht
kunnen aanvangen.
De uitslag van dezen strijd moet over
al onze gelederen een schitterende
overwinning zijn.
Dan zullen wij voor onze candidaten
niet tevergeefs door hel vuur gegaan
zijn, dan zullen wij getoond hebben,
dat de heeren
EN
niet tevergeefs een beroep op de krachts
inspanning hunner geestverwanten heb
ben gedaan.
Vrijzinnigen, de dag der stemming
nadert.
Doet Uw plicht en ons zal de zege
zijn 1
Buitenland.
De strijd in en bulten Europa.
Het Italiaanache volk heeft, onder
„Mag ik m{jn hopman zeggen, dat
heer Roland en zgo luitenant Walter
zich aan 't hoofd van hun afdcellng
stellen zullen?'
„Dat spreekt van zelf. Zoodra moge-
lflk zal ik hun 't bericht geven. Al»
uw tjd niet te beperkt ia, en een paar
uur wachtous geoorloofd is, kunt ge
samen met hen de legerplaats be
reiken
„Hoe gaarne ik de eer van hun ge
zelschap genieten zou, heer, toch mag
ik niet tcegeven. Mijn opdracht leidt
me naar ter Vore, en het zal dus wel
diep in den nacht zOd, vóór ik mjn
uitgangspunt weer bereik Vergeef
mQ dus, wanneer lk het wat kort
maak 1'
„Plicht gaat bovenal, vaandrig van
Vslokenisse, vertrek daarom zonder
u op te laten houden, maar vergeet
niet, dat op don Domburgh vrienden
van u wonen, die van u een lang
duriger bezoek verwachten, zoodra
er, wat God geve, vooi ons arm land
en volk, rustiger tUdeu aanbreken I*
Met een z(jdelingiehen blik op de
zwijgende Julia, zeldo deze hoffelijk
„Heer, van harte neem lk deze
vrlondelüke ultuoodiging aan. Dan
zullen we, naar Ik vertrouw, de
sehoone jonkvrouw aangenamer kun
nen bezighouden dan met oorlogs
zaken, die haar t eed er hart even pUn-
ljjk moeten aandoen als zfi vóórhaar
vervelend zQn, om aan te hooren. In
den Invloed van mannen als d'An-
nunzio, luid om den oorlog geroepen.
En het mlnisterle-Salandra, dat In
Mei van het vorig jaar 's land» zaken
bestuurde, heeft geen pogingen gedaan,
dat volk tot andere gedachten te
brengen.
Het stuurde, door een onverzoenlijke
houding tegenover de OostenrUksche
voorstellen, mede op een oorlog aan
en voornamelijk Salandra zelf ls de
man geweest door wiens invloed het
uitbreken van den strijd zeer zeker ls
verhaart geworden.
Eén oogenblik leek bet of de aan
hangers van den pacifist Glolitti den
vrede voor het land konden bewaren
eu het oorlogsministerie-Salandra
heeft, onder den invloed van Giolitti's
optraden, dan ook het vorig jaar ont
slag aangevraagd- Doch zooals
bekend, was toen reeds de oorlogs-
ross over het volk gekomen. Opge
zweept door fanatieke redevoerin
gen, riep het luid om afstraffllng
van dea vroegeren bondgenoot en
Salandra trad, na enkele crisisdageD,
weer op den voorgrond en vormde een
ministerie, dat, iot heden toe aan het
hoofd van het Italiaaasche rijk gestaan
heeft.
Het volk, en voornamelijk het warm
bloedige Zuideljke volk, gedraagt zioh
ale een groot kind. In een oogenblik
ls het door krijgszuchtige redevoerin
gen tot enthousiasme opgezweept,
maar de minste teleurstelling ln zjn
verwachtingen doet even spoedig weer
een gesBt van verslagenheid ontstaan.
En ItallS, dat zich geheel vrfiwilllg
in den bloedlgsten aller oorlogen heeft
gestort, is daarin al bijzonder onge
lukkig geweeit.
Wat is er geworden van de schit
terende voorspiegelingen bij het uit
breken van den krijg gedaan, van den
voorspelden opmarseh naar Weenen
en van de verdeeling van Oosten-
r(|kseh gebied, waarop het volk van
Itallaanschen bloede „onder het juk
der vreemde overheerscbing zuchtte".
ItaliS, dat uit eerzuchtige en egoïs
tische overwegingen den wereldoorlog
noodeloos uitbreidde, heeft zich tot nn
toe het hoofd te pletter geloopen tegen
de rotsen van bet gebied, dat het niet
door minnelijke schikking, maar met
geweld van wapenen van den Oosten-
rSkaehen buurman te verkrijgen
wenschte.
Het Itallasnsche volk ls na een jaar
vsn strijd ontnuchterd en begint,
zooals te verwachten was, het in de
dagen van fanatieke opwinding ge
nomen oorlogsbeslnlt te betrenren.
En allereerst wreekt zich dit nu op
de mannen, die het een jaar geleden
in den noodlottigen waan brachten,
dat alleen de oorlog Italië roem en
rUkdom zou brengen.
No, Inplaats van een opmarseh der
Itallaansche regimenten naar Weenen,
de eouranten van dag tot dag van
de vorderingen der OostenrUkers op
ItallaaDscb gebied spreken, richt zich
de verontwaardiging van vele ont
nuchterden,ln sn buiten het parlement,
tegen Salandra, wiens houding van
zeer grooten invloed geweest li op
de eertjds door Italië genomen ba-
zonniger dagen hopen wj allen, heer,
u in goeden welstand weer ta be
groeten r
Nu hief Julia 't hoofd op, en reikte
dea jonker da hand, terwU1 ze sprak:
„Vaandrig, ge vergist u, wanneer
ge meent, dat lk geen belang zou
stellen in 't goede verloop vau den
strijd, waaraan onze bloedverwanten
en vrienden deelnemen en han leven
dagelijks wages. Het gaat de uwen
wel 1"
Jonker Van Valekenlsse boog en
kuste haar fijn, poezelig handje met
vuur, doch durfde haar niet aanzien,
bevreesd haar verlegenheid op te
merken. HU begreep nn, waarom
Julia tiet dan 't hoogst noodzakelijke
•prak, als de goede opvoeding haar
dat gebood.
In haar kinderjaren ontstond b(j een
feest brand in den bnreht. Zelfs haar
kleeren vatten vlam. Met vereende
kracht wist men eindelijk den brand
te blusscben, en algeheele vernieling te
voorkomen. Julia was echter zoo sterk
door den schrik aangegrepen, dat zU
ernstig ziek werd en einöoljk hersteld
zijnde, bleek het den ontstelden
ouders, dat zij een lastig spraakgebrek
behouden hadzij stotterde. Noch ge
neeskundige hulp, noeh een kalme
levenswUzs bracht daarin verbetering.
{Wordt vervolgd).