N°. 58 1916
Dinsdag 16 Mei
103de jaargang.
De.ultgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrydsgavond
uitgezonderd op feestdagen.
Pr|s per kwartaal, In Gooi f O,IS, buitan Goes, franco f 1,19.
At'zoudefiyks nommers e cent.
Inxsnaiixg ran advertention op Maandag. Woensdag
en VRIJDAG vóöt ia oren.
De prjs der gewone advertentiïn Is van 1-5 regels 50 et., elke regel meer lOct.
BJ directe opgaaf van driemaal plaatsing derxelfde advertentie wordt
de prys slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelgk- en doodsberichten en de daarop betrekking bebbende
dankbetuigingen worden van 1—-10 regels i 1,— bereksnd
Sewfsnaiaiazrs 5 «en'.
Tolefoonnumatcï S3.
Uitgave v»a do Nasaal Veascotsskus .Gessefe» Coarant". Siractear 0 W. yah Babnzvïi.3.
Buitenland.
De strijd In en bulten Europa.
Do Zweedscha professor Gattaf Stef-
i-fl heeft door zyn interpellatie, be
treffende da Russische versterking van
de Alands-ellanden, in zijn vaderland
hoel wat ongerustheid gewekt.
Deze eilanden in de Oostzee, big
hat begin van do Botnlsche golf, ge
legen, zijn Huesisch eigendom en als
zoodanig kan Bnsland daarop das
versterkingen aanbrengen zonder
voorkennis of toestemming van cenige
andere mogendheid.
Maar de eigenaardige ligging der
Alands-ellanden, van waatnlt een
reohtstreekiehe bedreiging van Zwe
den mogelijk Is, en bovendien het feit,
dat deze eilanden, oenmaal versterkt
de geheels Botnisehe golf afsluiten,
maakt, dat men In Zwodon zich
bgzooder over deze nlenwe Russische
onderneming on gerost maakt.
Bovendien vraagt men zich daar
tevergeefs af, wolk doel aan de ver
sterking dezer eilanden ten grondslag
kan liggen.
Er ijjn er, die daarin alleen een
Kussische poging zien om de Dnltsche
vloot den toegang naar de Botnlsclio
golf te verhinderen en tevens cm aan
Engelscho dnlkbocten, die door de
Sond in de Oostzee zQn gekomen, een
basis te verschaffen.
Bovendien zon Rusland, door krach
tige versterkingen op da Alands-
ellanden aan te brengen, een Duit-
schen inval in Finland kannen ver
hinderen.
Z{j, die in Zweden de zaak van
dezen kant bekijken, verheugen zich
jalst over de versterking der eilan
den, omdat z'j van meening s|]n, dat
da Zweedeche belangen, door het vrS
honden van de Botnlsche Golf als ge
vechtsterrein, jnlst byzonder worden
behartigd.
Maar vele Zweden, die in Knsland
een stillen vyand van hun land zien,
volgen van dag tot dag de versterking
dezer eilanden met wantrouwig oog en
zien daarin een middel om Zweden
aan don wil van de geallieerden te
doen gehoorzamen.
In de Zweedsche pers is, t.aar aan
leiding van deze kwestie, hevig gedis
cuteerd over de vraag, of Rusland
wol het recht heeft, deze eilanden in
sterken staat van verdediging te
brengen.
Sommige bladen beweren, dat de
groots mogendheden Zwelen gewaar
borgd hebben, op de Alands-ellanden
gean vaste versterkingen aan te leg
gen, wat door andere bladen wordt
bestreden.
Wol heeft Rusland de verzekering
gegeven, dat de thans aangebrachte
versterkingen by den vrede geslecht
znllen wordon, doch dit wordt door
velen geen aannemeiyken waarborg
geacht. Zy zien in de Alands-eilanden
esn Russische beug naar Zwaden, die
op het kwetsbaarste deel van het land
uitloopt. Wanneer Knsland vanaf deze
eilanden eeu operatie tegen Noord-Scan-
dlnavlë onderneemt,kan het, na de Bot
nlsche golf te hebben afgesloten, zich
een weg verschaffen door Noord-
Scandinavië om zoodoende oen vrije
haven in bezit te krijgen en mari
tieme samenwerking tusschen Enge
land en Rusland mogelijk te maken.
la het eenerzljds niet aan te nemen,
dat Rusland bjj den tegenwoordlgen
stand van het krijgsbedrijf zich wil-
lekouvig een machtigen vyand als de
verbonden Scandinavisch® rijken op
den hals zal halen, onderzijde ls het
volkoman te begrgpen, dat men in
Zweden over de joDgste Russische
voorzorgsmaatregelen ln de Botnlsche
golf alles'oehalvo gerust is.
Da verhouding tusschen Zweden en
Rusland ls in dezen oorlog nu juist
niet vaH zoo vriendscbappelgkea aard
geweest, dat Zwoden het aanleggen
van Russische versterkingen dicht bjj
zjjn eigen grens zonder eenig wan
trouwen aanziet.
Da tolk van de ongernsten in den
lande ia professor Steffen geweest,
die in een interpellatie er den na
druk op gelegd heeft, dat de Alands-
ellanden geen Russische zeevesting
mogen ago, die nn en later Zweden
in zjjn commorcleele en militaire
verbindingen bedreigt.
Zweden moet, aldus de Interpellant,
nadrukkelijk eischen, dat Rusland
en Engeland hun gemoenschappeiyken
strfld togen Duitsehland niet -„oo voeren,
dat Zweden feitelijk gedwongen zou
wordon, zjjn onzijdigheid op te geven
en in de toekomst ln een ongnnstlgen
militairen en polltieken toestand komt.
Aan den minister van buitonland-
sche zaken richtte de interpellant de
vraag of deze de beïeekecis van de
Alands-silanden zoo hoog stelt, dat de
mogelijkheid van Zwedens zelfstandig
heid fcemoellyki zou worden als Rus
land deze eilanden ln een stennpunt
voor krSgsverrlchtlt gen verandert.
Tevens werd den minister gevraagd,
wat naar diens meening moot gebeu
ren om nu reeds voor Zweden de
mogelijkheid te verzekeren, een wer
kelijke onzijdigheid en sjn volkomen
politieke vrijheid van handelen te be
waren.
De Zweedsche generaal Rappe doet
inmiddels al zjjn best, zjjn landga-
ncoten op het Zweden dreigende ge
vaar opmerkzaam te maken.
In brochnres en in de pers laat hij
elkens weer nitkomen, dat de jongste
militaire maatregelen van Rusland in
de Botnlsche golf gean ander doel
hebben dan Zweden in de toekomst
van de geallieerden afhankelijk te
maken. Hij acht het in Zwedecs be
lang, dat de Alacds eilanden onver-
sterkt blijven. Zweden moet dit zon
der dralen van Knsland eischen.
Want isdere dag wordt hot gevaar
grooter en een te lang nltstel zou
Zwaden er toe kunnen brengen, bjj
DnitscMand bnlp te zoeken, wat de
generaal eveneens ongeweascht acht.
Zweden mag van geen enkelen an
deren staat afhankelijk zjja.
Nstuuriyk wordt de minder aan-
irename verstandhouding tusschen
Zweden en Rusland, inzake de ver
sterking der Alands eilanden, in de
centraal Enropoesche rijken met be
langstelling gado geslagen.
De Oostsnryksche Beichspost noemt
die versterking een Russische revolver,
die steede tegen den slaap van Zweden
zal gehonden worden. En dit geldt
ook voor Noorwegen, dat door zijn
ligging aaaw bjj hst lot van Zweden
is betrokken.
Het blad is van oordeel, dat deze
Scandinavische rjjken thans een zelfde
verandering over zich zien komen
als Spanje, toen het de Straat van
Gibraltar verloor of als Griekenland,
dat thans do Engelschen en Franschen
in zfjn archipel moet dulden.
Het treurige lot van die neutrale
landen, die hnn rechten niet hebben
knnnen handhaven of het hebben ver
zuimd, ls voor Zweden oen leertng,
om zich niet van zyn staatsvryheld
te laten berooven.
Of deze taal de Zweden tot ernstig
verzet zal prikkelen, is te betwjjlolen.
Wsar do Scandinavische rijken
getoond hebben een stipte neutraliteit
ln acht te willen nemen, zal een
opwekking tegen Rusland, van Doit-
Bcho of Oostenryksche zjjde, in Zweden
en Noorwegen weinig gehoor vinden.
Maar juist omdat het er prijs op
stelt, niet ln den wereldoorlog te
worden meegesleept, kan Zweden niet
toestaan, dat in de onmiddellijks nabij
heid van het kwetsbaarste deel van
zgn grondgebied, een machtige na
burige mogendheid krachtige militaire
versterkingen aanlegt.
Want is het niet ln dazen oorlog,
dan zon dit toch in het vervolg, zooals
het Oostenryksche blad het zoer juist
heeft uitgedrukt, een pistool gericht
togen den slaap van het Zweedsche ryk
kunnen wordon.
In verband met de mededeelingen,
door Asquith kort geleden ln het
Lagerhuis gedaan, betreffende een tot
stand gekomen overeenstemming tus
schen Engeland en Rusland over do
krijgsverrichtingen in Tnrksch en
Perzisch gebied, verdient de actie dor
Russen tegen Bagdad meer dan ge
wone belangstelling.
Werkoiyk sehflnt den Russen thans
opgedragen, zich van de oude Kslifen-
stad meester te maken.
De Russische troepen, welke uit
Perzlë voorwaarts tukken, bezetten
reeds de stad Kasrl-Shlrin, op de grens
van de vlakte van Mosopotannlë, aan
den kanavaanweg Teheran Bamadsn-
Bagdad gelegen.
Z(j rakken thans voort naar de
Dtala rivier, die by Bagdad in de Tigris
uitmondt.
Vonden xjj tot nn loe weinig tegen
stand, by de stad Chanikin, tot waar
de Ta: ken den weg ln sterken staat
van verdediging gebracht hebben, zal
het wel tusschen de Russische en
Turksche troepen tot een ernstig trc ffen
komen.
Do Turken krjjgen dan hnn handen
vol, daar zy tevens rekening moeten
houden met de Engelcche legers onder
generaal Gorringe, die tevergeefs be
proefd hebben, de expeditiemacht in
Koet-el-Amsra te oatzettan.
Dat de Tnrken alles in het werk
znllen stellen om Bagdad, de hoofd
stad van Aziatisch Tnrkjje, niet in
vyandeijjke handen te doen vallen, is
te bogrypen.
De Indruk daarvan op de Mohamme-
daantche bevolking zo: een te groot s
sis g voor het prestige van het Turksche
rjjk In het Oosten zjjn
De stand van het krjgsbedrjf wordt
in onderstaande telegrammen voldoen
de geieekeid.
Parijs. Op den Mort Homme tracht
ten de Dnltcchers tevergeefs ons nlt
de stollingen te verdrijven, welke wy
op de W. helling hadden genomen.
Twee aanvallen hebben wy afgeslagen.
Londen. De vyand nam 500 M.
van onze voorste loopgraven ten N.O.
van Vermelles. Door een tegenaanval
herwonnen wy een gedeelte.
Rome- Twee Oostenrijksche aan
vallen op onze nlenwe stellingen op
den Ukla zyn door ons vuer gefnuikt.
Parijs. Op den linker Maasoever
breidden wy onze stellingen ten Z.
van Hanconrt aanmerkelijk alt. Een
Dnttsohe aanval t-n Z.O. van het fort
Donanmont ls volkomen afgeslagen.
Berlijn. Pogingen van dan vyand
om in de bosschon van Avoconrt en
Malaccourt terrein te winnen, zijn
verijdeld. Een vyandaiyke aanval ten
Z.W, van den Mort Eomme mislukte.
Op den O. Maasoever leden de Fran
schen by een mistakten aanval zware
verliezen.
Potrograd, Ten N. van het station
Selburg bj Jacobstadt, waar de Duit-
schsrs het offensief hebbon genomen,
duurt de stryd voort.
Berlijn. Ten N. *an het station
Selburg is een Russische aanval in
de kiem verstikt.
Potrograd. In de richting van
Bagdad hebben w{| een Tnrksche
poging, om tot het offensief over te
gaan, verydeld.
Parijs. Alle Dnltsche aanvallen,
ten Z.O. van het fort van Donanmont,
tbn N. van de hoeve van Thianmont
es by Eparges, zyn afgeslagen.
Londen. TnsBchen de Sommo en
Marlconrt sloegen wy vyandeiyke
aanvallen af.
Woenan. Op de N. helling van
den Monte Sain Mlchole sloegen wy
tal van Itallaansche aanvallen al.
Binnenland.
Minister Cort van der Linden.
Gisteren heeft minister Cost van
der Linden zyn zeventigsten verjaar
dag gevierd.
De minister en mevronw zyn Zater
dagnamiddag ton pslelze inhetbosch
door H. M. de Koningin outvangen,
die hen zeer hartaiyk geluk wonichte
eu verbiydde met haar portret in
prachtige ïyst gevet, waarop zy eigen
handig had geschreven ,Nnne ant
Nur.quam, zy indachtig by, die be
staart hst roer van den staat, Wil-
helmin». Mevronw Cort van der
Linden ontving van Prinses Juliana
een bloemruiker.
In da zaal van het departement van
jnstitie is den gryzen staatsman ln
tegenwoordigheid van zyna ambtge-
nooten en hun echtgenooten een
schildery Van Soest aangeboden, een
winterlandschap, sterk beschenen door
de zon, een symbolische voorstelling
van de grijsheid van den jubileerondo
staatsman.
Gistermiddag werd van de gelegen
heid den minls.er ten zjjnen huize
geluk te wenscheti, door zeer velen
gebruik gemaakt.
Een der eerste was Z. K. H. Prins
Hendrik, die den minister zyn portret
aanbood.
De jubilaris ontving talryko tele
grammen, waaronder een van de
Koningin-Moeder en bloemstukken,
waaronder een reusachtig stuk van
de commissarissen der Koningin.
Schadeloosstelling aan Indische
ambtenaren.
By beschikking van den minister
van koloniën is bepaald, dat voor de
toekenning van schadeloosstelling ln
aanmerking komen de landsdienaren
met verlof, die zich vóór 1 Mei naar
de kolonie hunner bestemming hadden
moeten inschepen, doch daarin ver
hinderd zjjn geworden door het niet
op tyd vertrekken van het stoomschip,
waarop zy plaats hadden besproken,
en voorts de landsdienaren met verlof,
die r:4 genoemden datum in dat geval
zullen komen te verkeersn, mits de
verhindering tot vertrek niet larger
dan één maand vóór de afvaart van
het stoomschip, waarmede zy zonden
vertrekken, te hunner kennis komt.
De schadeloosstelling zal voor niet
langer dan gedurende don tyd van
dertig dagen worden toegekend.
A. W. F. Idenburg.
Do heer A. W. F. Idenburg, oud-
gouverneur generaal van Ned.-Indië,
is Vrydag met het stoomschip .Goen-
toer", van den Rotterdamsehen Llcyd,
te Rotterdam aangekomen.
Muitende schepelingen
Naar uit Weltevreden aan de Tele
graaf wordt geseind, is een straat-
demonstratie, Zondag georganiseerd
door zeelieden, die zich beklaagden
over de slechte behandeling, waaraan
zy ia het hospitaal hadden blootge
staan, door de politie uiteengejasgd.
Sindsdien hebben de ongeregeld
heden een ernBtig karakter aangeno
men, vooral omdat driehonderd man
van de drie oorlogsschepen weigerden
aan boord te komen, zoodat de schepen
niet kunnen vertrekken.
Da vice-admiraal F. Plr.cken ls
naar Soerabaja vertrokken.
Bout.
Naar Het Volk verneemt, heeft de
regeerirg besloten, do hier te lande
aanwezige voorraden hont, bestemd
voor het bouwbedryf, te doen inveu-
tarlseeren, ten einde aldus oen grond
slag te vinden voor de overweging
van maatregelen tot grooteren invoer
van hont, otn verdere stagnatie in
het bonwbodiyf, als gevolg van de
hooge hcutpryzen, tegen te gaan.
Uitbreiding van den landstorm.
Het Stbl. no. 186 bevat oen Kon.
besluit van den lOan deser, betreffende
nadere uitbreiding van den landstorm.
Hlerby ls het volgende bepaald:
lo. Behoudens het bepaalde onder
2o, behooren van 1 Juni 1916 af ook
tot den landstorm voor zoover zy
alsdan niet reeds daartoe behooren
de personen, bedoeld in art. 1 der wet
van 31 Juli 1915 (Stbl. no. 345), dia
zyn geboren in 1890.
2o. Degenen der onder lo. bedoelde
personen, die vrywllligen dienst by de
zeemacht, by het loger hier te lande,
by de gouvernementsmarine in Neder-
lanseh lndlë of bjj de koloniale troepen
hebben vervuld en op 1 Jnni 1916
niet zyn gevestigd binnen het ryk,
in het Dnltsche ryk oi ln hetkonink-
ryk België, komen eerst tot den land
storm te behooren op den dag, vol
gende op dien, waarop zjj zich aldaar
mochten vestigen.
3o. By do inschrijving voor den
landstorm van de onder lo. en 2o.
bedoelde personen kan worden afga-
weken van de bepalingen van net
Landstorm besluit,voor zoover dit door
den minister van oorlog wordt bepaald.
Beschikbaarstelling van levensmiddelen.
Ingediend ls het aangekondigde wets
ontwerp tot aanvulling en verhcoglrg
van de Landbouwbegroting voor hot
loopende jaar met een post van
f 20,000,000 sis aandeel van het ryk
ln de kosten van gemeentebesturen,
voortvloeiende uit de beschikbaar,
■telling van levensmiddelen tegen
verminderde pryzen.
In de toelichting tot dit wetsontwerp
komt de minister van landbouw tot
de volgende slotsom
Door ryk en gemeente tezamen
wordt voor de inwoners van Iedere
gemeento eene door haar zelf vast te
stellen hoeveolhoid voedsel beschik
baar gesteld. Welke voedingsmid
delen daaronder zullen worden begre
pen bepaalt de gemeente eveneens
zelf. Voor allo gsmeenten te zamen
wordt de hoeveelheid van een bepaald
voedingsmiddel natuurlgk beperkt tot
de totaal beschikbare hoeveelheid.
De minister ontveinst ztch niet, dat
hlorln een oorzaak ligt, die da op
normale omstandigheden gebaseerde
vaststelling van de behoefte ook van
andere artikelen minder batrouwbaar
zal maken.
Da bepaling van don prys, waar
voor een bepaald voedingsmiddel voor
de daarvoor in aanmerking komende
lawoners der gemeente beichikbaor
zal worden gesteld, meent de minister
voorshands aan de gemeenten te moe
ten laten. Koston, vallende op de
conti öle en distributie, komen voor
rekening van de gemeente, doch ver
der zal door het ryk ln de kosten
der beschikbaarstelling, welke aange
geven worden door het verschil in
ptje, waarvoor zy ter plaatse beschik
baar gesteld worden, voor en (dus)
door de gemeente voor tys worden
bygedragon. Da minister vertrouwt,
dat bij dese verhouding door de ge
meenten niet noodelocs over 's rgks
financiën zal worden beschikt.
Hst is hem niet mogeiyk, wegens
gebrek aan gegevens, het voor dit d~rl
benoodigde bedrag ook maar by be
nadering juist te bepalen. Door het
toestaan of welgerea van het thans
aangevraagde bedrag van 20m!llioen
gulden wordt echter eene uitspraak
verkregen, waarop kan worden voort
gebouwd.
Het wetsontwerp betreft ook de
brninbrood- en mtlkvoorzlening. Uit
den aard der zaak zal van do cre-
dieten, welke voor de goedkooper
verstrekking van deze heide voedings
middelen zijn of znllen worden toe
gestaan, na aanoemlng van het aan
geboden ontwerp geen gebrnlk meer
worden gemaakt.
Liberale Unie.
Zaterdag is te Amsterdam da jaar-
ïyksche algemeens vergadering van
do Liberale ünis gehouden onder
voorzitterschap v»n mr. D. Foek te
's Gravenhage. Da voorzitter heeft in
een keurige en zeer nitvoerlge ope
ningsrede de politieke gebeurtenissen
in ons vaderland de revne laten pas-
seeren.
Uit het verslag van den secretaris,
den heer A. Roodhnyzen bleek, dat
by de Unie thans zyn aangesloten 135
kiosvereenlglngen met byna 15000
leden.
In het hsiehoudeiyk reglement werd
een wyziglng gebracht.
De altredende bestuursleden mr. P.
Rink en rar H. Smeenge vrerden her
kozen.
Vervolgens hield mr. P. Rink een
Inleiding over evenredige vertegen
woordiging.
Na deze rede drong de heer Smeenge
er op aan, dat alle kiesvereenigingen,
waarbg dit nog noodig is, er zorg
voor dragen, dat de reglementen en
statuten toelating van vrouwen als
leden der vereenlglng mogaiyk maken.
De vergadering ging daarna over
in een hnlshoudeiyke.
De Zaanstroomen de Batavier V".
Omtrent de uitspraak van het Ober-
prlssengerleht te Beriyn wordt nog
gemeld, dat oen klein gedeelte van
de lading van de .Zaanstroom" nog
ls vrijgelaten, en dat het Oberprlsasn-
gerlcht zich onbevoegd heeft verklaard
wat betreft de vorderingen tot schade
vergoeding wegens beschadigde nit-
levering van reeds vrijgelaten goede
ren uit de .Zaanstroom* en de
.Batavier V'.
Dit zal door het Prlsenamt zyn nlt
te maken.
De ,Boningin dtr Nederlanden."
Men meldt, dat het stoomschip dn
.Koningin der Nederlanden", van de
Maatachappy Nederland, by tsrngkeer
ln de Amsterdameche haven zal
worden opgelegd. Er znllen dan vier
schepen van deze maatachappy, n.l.
de .Prinses Juliana*, de .Prins der
Nederlanden", de .Jan Pieterz. Coen"
en de „Koningin der Nederlanden"
uit de vaart zyn genomen.
De Tubatiiia
Kapitein-lnitenant ter zee C. J. Can
ters, chef van het torpedo-atelier der
marine te Amsterdam, die te Berlijn
vertoefde la verband met het onder
zoek betreffende de .Tubantla', is
hier te lande teruggekeerd.
Hy vertoefde te 's Gravenhage en
werd ontvaDgen door den minister
van marine, den minister van buiten-
landsche zaken en den chef van den
marinestaf, schont by-nacht Smit.
Vrouwenkiesrecht.
Zaterdagnamiddag is te Zwolle een
buitengewone algemcene vergadering
der Vsreeniging voor vrouwenkies
recht geopend.
Boter.
De minister van landbouw heeft
bepaald, dat gedurende de week van
14—21 dezer voor 75% der baterpro
ductie certificaten van nitvoer znllen
worden verleend en 25% voor het
blnnenlandseh verbruik zal moeten
worden beschikbaar gesteld, alsmede,
dat de bewyzen van toelating tot nit
voer van boter, afgegeven door de
Rykscommlssie van Toezicht op de