N°. 57 1916
Zaterdag 13 Mei
103de jaargang.
Bij dit no. behoort een
Bijvoegsel.
Nederland en de rechten
der neutralen.
38 FEUILLETON
Het Geheim
vau de „Neptunus".
Ds uitgave dezer Ooortult geiohiedt Maandag-, Woensdag- «li Vrijdagavond
uitgezonderd, op feestdagen.
Frfper kwartaal, In Goes f t,7J, belten Gooi, franco f ltM>
AfsondorRjke nommer» S cent.
XnaenülnB van nAverteutSëïi op Maandag, Woenadng
en VRIJDAG vóiit 13 ufen.
Telefoionnumsaer 38. Oifcgava van de Nuual. VeaRoatsztap ,0»«s«ke Comcast".
De prQa der gewone advertentiSn ii van 1-6 regeli 60 ct.elke regel meer 10 et.
HJ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
de priji slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelSk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbande
dankbetuigingen worden van l—10 regale t 1,— berekend
Isdwjjsnvyiijaaif» 6 saai.
Stresteer 9. W. YAK BABNmvïM.
Nederland is een onzijdig land en
geniet daarotn bijzondere voorrechten.
liet inag handel drijven met alle
oorlogvoerende staten, het mag niet
gehinderd worden in zijn maatregelen
om de bevolking van het eigen land
van alles te voorzien, waaraan dat volk
behoefte heeft.
Zijn schepen en hun ladingen, voor
zoover deze niet uit absolute contra
bande, met bestemming naar een der
oorlogvoerende rijken bestaan, zijn on
schendbaar, evenals de brievenpost,
welke met die schepen vervoerd wordt.
Het is alles neergelegd in lang
besproken en plechtig onderteekende
tractaten maar.... het is alles theorie.
De practijk heeft een ander volken
recht geschapen.
De bepalingen van dit volkenrecht,
door Engeland ontworpen, zijn eenigs-
zins ander9 dan die, welke wij tot nn
toe voor onschendbaar gehouden hebben.
De beruchte Order in Council, van
11 Maart 1915, heeft de bepalingen
van de Londeusche Zeerecht-declaratie,
welke door de Britsche regeering bij
den aanvang van den oorlog als grond
slag voor haar handelingen zijn erkend,
eenvoudig op zijde geschoven.
Niet alleen, dat thans een recht-
streeksche verklaring van de regeering
of van een lichaam als de N. O. T.
noodzakelijk is om de naar Nederland
onderweg zijnde ladingen ooit onze
havens te doen bereiken, maar zelfs,
nadat ten duidelijkste is aangetoond,
dat die ladingen voor binnenlandsch
verbruik bestemd zijn en garantie is
verstrekt, dat niets daarvan weer over
onze grenzen zal gaan, is de bijzondere
welwillendheid der Eugelsche regeering
noodig om onze eigen levensmiddelen,
in onze eigen schepen, naar onze eigen
havens te kunnen krijgen.
Hoevele levensmiddelen, naar Holland
onderweg, zijn niet in Engelsche havens
uitgeladen, om door deu Britschen
prijsrechter onherroepelijk verbeurd
verklaard te worden.
En zells wanneer door een regeerings-
verklariug duidelijk werd aangetoond,
dat een lading uitsluitend voor binnen
landsch gebruik bestemd was, wanneer
nadrukkelijk op de groote behoefte aan
die lading werd gewezen, dan nog
werden onze schepen weken lang doel-
loqs in de Engelsche waleren vastge
houden.
De „Lodewijk van Nassau", geladen
met Chilisalpeter, waarnaar de land
bouwende bevolking van ons land met
„D zult kou vatten, juffrouw Coto-
ner", zei hij beleefd, haar den shawl
om do Behouders lsggtnd.
Carmela liet zich dit tijdelijk wel
gevallen en zü wandelden stilzwijgend
voort, tot ze aan de rookkamer kwa
men, waaruit hot Ifcht van 't haard-
vour hen zóó gezellig tegenstraalde,
dat ze er onwillekeurig binnentraden.
,'t Is hiar warmer", zei Ronald,, haar
dea ehawl afnemend, terwjjl z§ bij
den haard neerknielde en de handen
boven de vlcmmon hield. Hg stond
met dan rug tegen den schoorsteen
geleund en zag stilzwijgend op haar
neer.
,Ja, daar hebt u gelijk in', zei
Carmela, .maar waarom is u zoo ge
heel anders tegenover ma vroeg ze
eensklaps.
,Hoo wilt d dan, dat ik me gedragen
zal, tegenover de verloofde van oen
anderen man vroeg h(j scherp.
Dit antwoord was onbeleefd, zg
stond op.
„Ik had zoo Iets niet van u ver
wacht," zal ze. ,U Is onrechtvaardig.
Ik bon er toe gedwongen."
„Dat is u niet,, begon hij, maar zQ
ongeduld uitzag, lag wekenlang in een
Engelsche haven, hoewel onze regeering
volkomen het binnenlandsch gebruik
van deze kunstmest garandeerde.
Eindelijk werd het schip losgelaten,
maat liep op de korte reis van Enge
land naar Rotterdam op een mijn en
verdween voor goed in de golven.
We hadden niets te reclameercu.
Onze ladingen worden in volle zee
onderzocht, passagiers en brievenmails
van boord gehaald en onze schepen,
voor welker reederijen iedere dag opont
houd groote verliezen met zich brengt,
worden, ter vollediger onderzoek, naar
Britsche havens opgebracht.
Dat zijn de voorrechten der neutralen,
welke Nederland volgens het nieuwe
oorlogsrecht ter zee geniet, omdat het
zijn onzijdigheid zco punctueel tegen
over alle oorlogvoerende staten heeft
gehandhaafd.
Maar er is meer.
Engeland heeft gebrek aan scheeps-
ruimte, want de vijandelijke duikbooten
hebben al heel wat Engelsche koop
vaardijschepen in den grond geboord.
En daarom is Engeland op de ge
dachte gekomen, dat de neutralen, die
toch al zooveel voorrechten genie
ten, ook wel eens iets mogen doen
voor de zaak der geallieerden.
In Hagranteu strijd met de Londen
sche Zeerecht-declaratie, waarin uit
drukkelijk bepaald wordt, dat de voor
werpen en materialen, bestemd voor
het gebruik van het schip aan boord
waarvan zij worden gevonden, nimmer
als oorlogscontrabande beschouwd mo
gen worden, heeft de Engelsche regeering
bepaald,dat alle steenkool van Duitschen
oorsprong, ook de bunkerkolen, zullen
worden aangehouden en piijs gemaakt.
Waar in Rotterdam bijna uitsluitend
met Duitsche kolen gebunkerd wordt,
begrijpt men, wat deze nieuwe maat
regel voor onze scheepvaart beteekent.
Evenwel is Engeland zoo vriendelijk,
de schepen, welke daar te lande willen
bunkeren, van Engelsche kolen te
voorzien, mits deze 30 °/o van hun
laadruimte afstaan.
Uit Engeland worden niet voldoende
Engelsche kolen geleverd, maar zelfs
al zijn zij hier te lande aanwezig, dan
mogen de scheepvaartmaatschappijen
daarvan geeu gebruik maken, zonder
uitdrukkelijke vergunning van het
Engelsche consulaat, dat natuurlijk
daarbij de boven omschreven voor
waarden stelt.
Onze schepen kunnen dus Engelsche
kolen krijgen, wanneer zij voor Enge
land willen vrachtvaren en daardoor
de kans loopen, als vijandelijke schepen
door Duitsche onderzeeërs behandeld
te worden.
Maar eigenlijk hebben wij toch
heelemaal geen reden om in onze pers,
in verband met deze behandeling, zulke
vinnige opmerkingen te maken, seinde
viel hem In de rede.
„Ik denk, dat 't beter is, dat we is
het salon terughorren, meneer Mon-
theith," zetde ze. „Wil u me uw arm
geven En toer. op gedwongen Inch-
slgr.n toon: „Wat is dit hier een
aardige kamer."
„Ja, heel aardig," antwoordde h(j.
Be-den speelden ze comadie.
„En wat eea mooie verzameling
wapens," zei Carmela, ale er voor
bleef staan. „Wat een cnrlense dolk
hangt daar. Wilt n bem er even af
nemen meneer Monteith?"
Ronald nam er het wapen af, door
onbepaalde vermoedens bestormd. Een
dolk, hetzelfde wapen, dat zij gebrnlkt
had om Maar neen, het kon
niet waar »8n.
„Hij is heel mooi bewerkt," zei Car
mela, die onder het licht wss gaan
staan, om het beter te kannen bekij
ken. „Ik hob er ook een gehad, met
een Ivoren heft het hoofd van Bac-
chns, door druiventrossen omringd,
voorstellend."
„Hoofd van Bacchus druiven
trossen. Wat was die van u?'
stamelde hjj.
„Ja," antwoordde zy. het vr&peu
op tafel leggend en hem verwonderd
aanstarend.
„Wanneer zag n hem voor 't laatst?"
,0, reeds lang geloden, ik zag hem
sinds lang niet meer.'
Beproefde zQ zich door leugens te
redden Ronald was vastbesloten, het
Reuter eenige dagen geleden uit Londen.
Want Engeland is er zooveel mogelijk
op uit om de bijzondere omstandigheden
van elke stoomvaartmaatschappij in
aanmerking te nemen.
liet telegraaf-agentschap ia zoo wel
willend om te erkennen, dat, hoewel
het in beslag nemen van Duitsche
kolen volgens de Order in Council vol
komen gewettigd is, een dergelijke
handeling toch in zekeren zin een
nieuwigheid is, waarom de Engelsche
regeerisg bereid is om alle omstandig
heden in aanmerking te nemen, waarin
de uitoefening van haar rechten, ten
aanzien van Duitsche bunkerkolen,
bijzondere bezwaren met zich zou kun
nen brengen.
De mededeeling eindigt nog met liet
verwijt, dat Nederland den uitvoer van
35 ton bietenzaad naar Engeland heeft
verboden, dat reeds lang tevoren was
betaald door een Engelsche lirma en
in Nederland was opgeslagen en tevens,
dat het grootste deel der Nederlandsche
landbouwproducten thans naar Duitsch-
land gaat.
Zeer terecht is evenwel voor dit
bietenzaad door de regeering destijds
geen vergunning tot uitvoer verleend,
na de overweging, dat de voorraad hier
te lande aanwezig, voor Nederlandsch
gebruik bestemd, ontoereikend was.
Bovendien was dit zaad uit Duitscli-
land afkomstig en de Britsche regeering
wenscht immers geen toevoer van Duit
sche producten naar Engeland
En wanneer de stroom onzer land
bouwproducten over de Duitsche grens
gaat, dan is dit eenvoudig een gevolg
vau het feit, dat de uitvoer zich beweegt
iu de richting van de markt waar de
hoogste prijzen worjen geboden.
Minister Eosthuma heeft gedecreteerd,
dat de laadruimte van onze schepen
voor Nederland zelf beschikbaar moet
blijven en dus aan den Engelseheu eisch,
om 30 daarvan af te staan, niet
mag worden toegegeven.
Maar inmiddels ligt, zooals wij in
ons vorig nummer meldden, het stoom
schip „Waal" van de N. V. Houtvaart
te Rotterdam, dat bestemd is om op
zijn terugreis kunstmest mee te brengen,
waaraan hier te lande groote behoefte
bestaat, reeds sedert 24. April in de
haven te Cardiff en krijgt geen kolen
als de kapitein niet belooft, na lossing
van zijn lading te Bizerta, vandaar een
lading naar Engeland of Frankrijk te
brengen of de Nederlandsche reederij
niet een ander schip voor een vracht
vaart naar Frankrijk of Italië beschik
baar stelt.
De Hollandsche stoomschepen „He
lena" en „Elisabeth", die met een
lading graan en zaden, nog wel ge
adresseerd aan de N. O. T., in Rotter
dam verwacht worden, kunnen te Las
Palmas evenmin kolen krijgen, wanneer
zij zich niet verbinden, naar een En-
ergste te weten te komen. Hy sprong
op en greep baar b(j de poison. ZJ
uitte esn kreet van schrik.
„Zeg me nu de waarheid," bul
derde Ronald. „Zeg me de waarheid.
Ik zal u niet verraden."
„Wat bedoelt u?"
„Hebt u hem vermoord?"
„Hem vermoord? Wlen?"
Leopold Versehoyle."
„Is u gek?"
Zfl rukte zich los en, zich Hor op
richtend, keek zt) den man, die baar
beleedtgde, met verontwaardigde blik
ken aan. Ronald was te overspannen
en tevens te gelukkig door haar ba-
elinte ontkenning, om daar op te letten.
„JaIk ben gek gek om zoo
Iets te gelooven van n, die rein bent
als een angel. Ik wil alleen, dat n my
allen zult mededeelen, wat u van den
moord weet, opdat ik u kan redden."
„Mg redden waarvoor?"
ZU beefde over al haar leden.
„K0k 1 Kyk bierriop Ronald uit,
hst fataal reepje papier uit zijn porte
feuille halend. „Dw schrift."
Carmela bekoek bot en er kwam
een floers over haar oogec.
„Ja, 't is mijn schrift Ik schreef
het zeven jaar geleden."
„En u beschreef mij den dolk,
waarmede h(| vermoord werd. D was
aan boord. U herkende hem."
„Ik herkende hem niet," zei ze op
vasten toon. „Vóór u 't my vertelde,
wist ik evenmin, als u 't in Maltha ver-
gelsche haven te stoomen om daar te
lossen.
Moeten deze schepen, naar aanleiding
van minister Posthuma's voorschrift,
blijven weigeren, hun scheepsruimfe aan
Engeland af te staan, met het vooruit
zicht, dan maandenlang werkeloos in
een Engelsche haven te blijven liggen
Het is immers geen wonder, dat door
een dergelijke bhhandeliDg van Engel
sche zijde, steeds meer onze schepen
van de zeeën verdwijnen en in het
vaderland worden opgelegd om renteloos
te blijven liggen tot na het onvoorziene
einde van dezen oorlog.
Nederland is neutraal en het geniet
zoogenaamd de voorrechten der onzij-
digen.
Maar ouze afhankelijkheid blijkt
immers in alle opzichten uit een mede
deeling als dezer dagen door den
Britschen vice-consul te Dordrecht werd
gepubliceerd, waarin Nederlanders in
hun eigen land verboden wordt, her
stellingen aan hier verblijvende Duit
sche schepen te verrichten, op straffe,
dat hun namen op de beruchte zwarte
lijst worden geplaatst.
„Wij leven vrij, wij leven blij, op
Neêrlands dierh'ren grond".
Het is lang geleden, dat wij het
gezongen hebben en het zal nog wel
een poosje duren eer wij 't weer zingen.
VYant we zijn neutraal en genieten
daarom het voorrecht met onze buren
links en rechts zulke vriendschappelijke
handdrukken te wisselen, dat wij van
pijn staan te trappelen.
Och hadden de Batavieren dezen
oorlog toch kunnen voorzien.
Zij hadden zeker op den grooten
vruchtbaren aardbodem een ander
plekje voor ons kleine neutrale vader
landje uitgezocht dan juist hier aan
de Noordzee, waar het tussehen de
breede ruggen van de twee grootste en
machtigste vijandelijke mogendheden
van dag tot dag meer in de knel is
gekomen.
Buitenland.
De afrijd In en bulten Europa.
Hst antwoord van de Vereenigde
Staten op da jongste Duitsche nota
is kort maar dnideljk.
De Amerlkaaasehe regeering ver-
mydt zorgvuldig, in byzonderhedan
ta treden, laat z.-er veel van de
Duitsche nota onbeantwoord, maar
bespreekt uitsluitend de kwestie, waar
het op aankomt, de toezegging inzake
een andere regeling van den duik
boot-oorlog.
Dat is toch het punt, waar de ge-
heele Duitsche nota ten slotte op
neerkomt.
Dnltschland beeft zfla zee-officieren
bevel gegeven, de rechten der neutra
len ter zee, meer dan tot nu toe, te
eerbiedigen nn den zee oorlog in het
algemeen te voeren op een wyze,
welke minder met het volkerenrecht
mooöde, dat Lionel Ventin Leopold
Verschoyls was. Ik schreef dat briefje,
toen ik razend wan over de teleurstel
ling, die lk had ondervonden. ik was
toen nog zoo jong en hal: rieide onbe
zonnen, zooals mei ij es dikwijls doen.
Ik heb zoo'n dolk gehad, maar lk heb
bem v0f jaar geleden reeds aan myn
neef Vassalla gegeven."
„Aan Vassa la." Ronald's gelaat
helderde plotseling op. „Weet u dat
zeker
„Ja. Hy vond den dolk zoo mooi,
en ik schonk hem dien. Dacht u, dat
ik schuldig wm vroeg ze.
„Neen, by m(jn ziel, dat deed ik
nlot."
„Kan ik daarop vertrouwen
Ja de sohjjn was tegen u, maar
ik zwoer, dat u onschuldig was. Ik
bob 't den detective dadelijk gezegd."
„Detective 1 Is er een detective in
gemoeid
*Door u ontkent 't niet Ik zie
't op uw gelaat. Myn God I" en zei
wrong haar handen. „Wat moet lk
beginnen D zult raUn zuster In 't
verderf storten."
Ronald werd eensklaps bedaard.
„Carmela, je weet, dat ik je liefheb
„8proek me nu niet van liefde."
,'t Moet wel. Ik geloof, dat ik je
zuster zal kunnen redden."
Zt1 wrong smeekend ds handen.
„O, als ja dat kon," riep ze harts
tochtelijk uit. „Dan zou lk niet ge-
strijdt dan thans het geval is.
Daarmede wordt felteljk aan Ame-
rika's wensch voldaan en het ls dan
ook volkomen te begrijpen, dat de
regeerisg dar Vereenlgde Staten met
dit antwoord genoegen neemt en een
breuk tussehen beide mogendheden
vermeden ia, zoolang de Duitsche
regeering haar woord gestand big ft.
In sommige kringen is de opvatting
gehuldigd, dat de nieuws Duitsche
instructies slechts dan zouden wordeu
gegeven, wanneer de poging der
Amerikaansche regeering, om ook
Engeland tot een rechtvaardiger wijze
van oorlogvoeren te dwingen, succes
zou gehad hebbes.
Men kan echter veilig aannemen,
dat het slot van ds Duitsche nota,
waarin vermeld wordt, dat Dnltsch
land zich volle vryheld voorbehoudt,
indien de Engelsche strydwyze niet
wordt veranderd, een verklaring ls,
welker doel in de eeiste plaats ls, het
aannemen van een onafhankelijker
houding tegenover het buitenland, om
daardoor een meer algemeens goed-
keuiing der nota door het Dnitsche
volk in zyn geheel te verkrijgen.
Immers, de nieuwe instructies aan
de duikbootcommandanten zyn reeds
gegeven en waar een breuk tussehen
Amerika en Dultsehland, by niet
navolging daarvan, nlot kan uitblUven,
ls niet te verwachten, dat daarvan
ln do toekomst willekeurig zal afge
weken worden.
Op volstrekte wijze legt de Ameri
kaansche regeering er den nadruk op,
dat da eerbiediging van de rechten
der Amerikaansche burgers in volle
zee op geen enkele wyze in samen
hang mag worden gebracht met de
houding van eoulge andere regeering.
Da vraag ls geopperd, of de Ame
rikaansche regearing daarmede wil te
kennen geven, dat zU niet van plan
ls, ook by de andere oorlogvoerenden
a. n te kloppen, teneinde van hunne
zjde eveneens toezegging tot een
rechtvaardiger wjjze van oorlogvoeren
te verkrflgen.
Dit laatste nu sluit de Amerikaan
sche regeering in het geheel niet uit,
al geeft zy ook niet nader baar voor
nemen te dezen opzichte te kennen.
Het ls zeer waarschyniyk, dat de
Amerikaanseha regrering wel degelijk
voornemens ls, ook bj Dultschlands
vjjsrden op beperking aan te dringen
en eerbiediging van de bepalingen
van het oorlogsrecht ter zee te vragen.
Gaan wij na, wat in den loop van
den oorlog door do verschillende
regeeriogen is vastgesteld, dan blijkt,
dat belde partijen het zee oorlogsrecht
schonden door ln open vaarwater
mijnen te leggen, dat de Engelsehen
de vrye Noordzee tot oorlogsgebied
verklaarden, waarop de Duttschers
een verscherping vau don duikboot-
oorlog aankondigden,welke weer werd
gevolgd door de beruchte Order in
Council, waarty de in- en uitvoer der
centraal-Eurapeeeobe rQken geheel
werd verhinderd en handel en seheep-
vaort der neutralen door do wille-
keurigste bepalingen zoo goed als
onmogelijk gemaakt werden.
dwongen zijn, Vassalla te huwen."
„Dat is de voornaamste reden, om
te trachten, haar te redden," zei hy.
„Ik wil niet, dat je ja opoffert, maar
we moeten dadelijk handelen," en hy
schelde.
„Waarom schel je vroeg zy.
„Je moet m(jn vriend Foster alles,
wat je aangaande 't buweUjk van je
znster weet, mededeelen. Hy ia een
advocaat en zal ons misschien kunnen
helpon."
De bediende verscheen.
„Vraag meneer Foster, even hier
ta komen."
Da bediende verdween weer.
„Hoe kan je myn zuster redden
vroeg zy opgewonden. „Is z(j on
schuldig.
„Ik weet 't niet," zei hy ontwijkend.
„Maar schuldig of riet, ik zal haar
redden."
Foster trad blucen.
„Wel," zei b0. „Wat verlang je van
me 1"
„Juffrouw Cotouer zou je graag iets
vertellen," zei Ronald bedaard.
Carmela ging zitten en Foster
plaatste zich tegenover haar, nu een
en al aaud&cht. Ronald stond tegen
den schoorsteenmantel geleund en
wendde geen blik van Carmela af.
„Dit," dacht FoBtor „ls het begin
van het einde."
(Wordt vervolgd.)
