N°. 35 1916,
Dinsdag 21 Maart,
103do jaargang.
Een rechtsch
plan-de-campagne
v.
iT FEUILLETON,
Het Geheim
van de „Neptunus".
Buitenland.
goeschr «Xü courant.
Oe.ultgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'VrUdagavoud tl v ia De prjs der gewone advertentlSn is Tan 1-5 regels 50 ot., elke regel meer 10 et.
uitgezonderd op feestdagen. i3S£j(|i| xLfABï directe opgaaf van driemaal plaatsing derielfde advertentie wordt
Prjs por kwartaal, In Goes f 0,75, buiten Goes, franco f 1,!9, jfii'ds PrU" slechts tweemaal berekend.
Afzonderigke nommers 6 cent. Geboorte-, huweigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
oaendlng van sdvartenUen op Maandag, Woeundag dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1 1,— berekend
en VRIJDAG vóór 13 uïoct. Bowïsnamaiers! 5 ten'.
Telefoonnummer 88. Direstasr G. W. tas Barhkvsld. Uitgave 7a» de Naaial. Yemttootstkap ,G»es«fce Courant". Hoofdredazteur W. C. vak Saktbk.
Zij, die zich met ingang van
I April a.s op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers
gratis.
Professor Diepenhorst, die het plan-
de-campagne voor de rechterzijde met
betrekking tot de aanstaande Staten
verkiezingen heeft gereed gemaakt, wil
verder beweren, dat de politiek van
het Kabinet-Cort van der Linden lijn
recht tegen de christelijke leer indruischt
blijkens de „onchristelijke" stuwa
doors-wet.
Ook daarover wenschen wij het een
en ander te zeggen. Vooraf dient
medegedeeld, dat onder stuwadoors
arbeid volgens de wet wordt verstaan
het brengen van goederen in een zee
schip, of het halen van goederen daaruit;
het in onmiddellijk verband daarmede
verwerken der in het schip te brengen
goederen op deu wai of in het vaartuig,
van waaruit zij rechtstreeks worden
gebracht, of het tegenovergestelde
daarvan het stuwen van goederen in
het zeeschip of daaruitéén en ander
met inbegrip van het bedienen van
machinaal gedreven inrichtingen ten
behoeve der zoo-even genoemde werk
zaamheden, doch met uitzondering van
het nemen van monsters. Volgens de
wet is wijders een haven-arbeider ieder,
die stuwadoors-arbeid verricht, en niet
behoort tot de bemanning van het
zeeschip.
Waarom wordt deze wet een „on
christelijke" gcheeten f Prof. mr. Die
penhorst heeft het maar voor het zeggen
liet ontwerp-Trcub verschilde in
drieërlei opzicht van het ontwerp-ïalma.
De heer Talma toch eischte, dat voor
het uitoefenen van het stuwadoors-
bedrijf vergunning zou noodig zijn,
zooals bijvoorbeeld voor den verkoop
van sterken drank. De heer Treub
was daar tegen, wijl hij de bedrijfs-
vrijheid niet aan banden wenschte te
leggen.
Tevergeefs zoekeu wij hier de anti
these tusschen de zoogenaamde „chris
telijke" en „onchristelijke" politiek.
Dan wilde dit in de tweede
plaats de heer Talma, voor het
stuwadoors-bedrijf, arbeids-boekjes, met
al den aankleve daarvan, ingevoerd
ziende heer Treub daarentegen ver
klaarde zich véér de invoering van de
zeer eenvoudig werkendearbeids-kaarteu.
Het systeem-Treub werd, zooals men
zich herinneren zal, door de Tweede
Kamer der Staten-Generaal aanvaard.
Ook in deze regeling zien wij niets
„onchristelijks" of „christelijks". Pro-
.Hm", zei hg peinzend, naar het
plafond starend. „U hebt een zware
beschuldiging tegen zijn Maltezer
vronw Ingebracht cn er zijn een massa
aanwijzingen, die op haar schuld
duiden, doch geen enkel bewijs".
„Wie anders kan 't gedaan hebben
„Een man kan de misdaad bedre
ven hebben":
„Maar om welke reden?"
„Omdat men hem zei, het te doen".
„Maar ik zie niet in
„Natuurlijk ziet u 'tniet in", zei
Foster koeltjes, .maar mij dunkt, dat,
naar hetgeen u me van mevrouw
Ventin laat ons haar vooiioopig
zoo noemen, daar we haar naam niet
weten hebt verteld, zjj een zeer
hartstochtelijke vrouw moet geweest
zijn. I» het dan waarschijnlijk, dat
zulk een vrouw haar echtgenoot trouw
blijft Neen, lk ben zeker van niet.
Dus zal ze opnieuw getrouwd zijn en
in dat geval zou zy de misdaad zelf
bedreven hebben, want een man waagt
zgn hall niet voor zgn vrouw, ai is
ze nog zoo mooi, maar iemand kan
op haar verliefd geweest zijn en om
fessor Diepenhorst zal er dan ook, in
een ernstig debat, niet dieper op in
kunnen gaan.
Maar.... het derde verschil-punt
Dat moet het hem doen! Het ging om
de Zondags-rust in het haven-bedrijf.
Het ontwerp-Treub schreef voor, dat
er een algemeen verbod van stuwa
doors-arbeid zou wezen tusschen Zater
dagavond 12 uur en Maandagmorgen
6 uur. Drieërlei uitzonderingen zouden
echter mogelijk mogelijk zijn. De ver
gunning toch, om op Zondag arbeid
te verrichten, kon worden verleend door
den Minister, voor den tijd van ten
hoogste één jaar voor bepaald aange
geven zeeschepen, b.v. lijnbooten; ook
voor bepaalde werkzaamheden, waarvoor
van eea bepaalde inrichting kan wor
den gebruik gemaakt. Bovendien kon,
wanneer, naar het oordeel van den
ambtelijken adviseur in deze aange
legenheid, bijzondere omstandigheden
Zondags-arbeid noodzakelijk maken,
voor ieder van zulk een geval ver
gunning worden gegeven.
Schakelde nu het ontwerp-Talma op
de meest besliste wijze den Zondags-
arbeid in het stuwadoors-bedrijf uit f
Het leek er niet naar
De heer Talma wilde alleen den
Zondags-arbeid beperken, door een
extra-hoog loon vast te stellen voor
hen, die bereid waren, op den dag des
Heereu, gelijk het werd uitgedrukt,
werk te verrichten.
Geen verbod dus.
Integendeeleen premie op den
Zondags-arbeid
En zoo iets kwam van politiek-
„christelijke" zijde
De heer Treub wilde er, volkomen
terecht, niet aan. Maar toch werd van
„christelijken" kant een poging gedaan,
om die merkwaardige „Zondags-heili
ging" in de stuwadoors-wet op te nemen.
De heer Van der Voort van Zijp toch
diende een amendement in, om een
verhoogd loon bij arbeid op Zondag
voor te schrijven. Tiet werd verworpen
met 50 tegen 30 stemmen.
Als professor Diepenhorst nu beweert,
dat de stuwadoors-wet een stuk „on
christelijke" wetgeving kan worden ge
noemd, dat ten laste komt van het
Kabinet-Cort van der Linden, begrijpen
wij zijn waardeering van Zondags-rust
en Zondags-heiliging allerminst. Maar
wat zegt deze anti-revolutionaire pro
fessor er van, dat tegen het amende-
ment-Vaa der Voort van Zijp stemden....
drie christelijk historischen en vier
roomsch-katholieken f
Natuurlijk niets
De strijd in en bulten Europa.
Er zgn, sedert het uitbreken van
den oorlog, al heel wat staatslieden
in strijdende rijken door anderen
harentwil den moord hebben bedreven
„Dat alles is heel wel mogeljk, doch
we moeten ons niet tevreden stellen
met vage veronderstellingen, maar een
leiddraad trachten te vinden. Hos
denkt n met het onderzoek te be
ginnen
„Ik denk, dat bet idee van kapitein
Templeton, om het echtseheldings-
proces na te zien, het beste is", zei
Foster nadenkend.
herinnert het zieh niet?"
„Neen, er hebben elk jaar dozijnen
echtscheidingen plaats. We zfln zoo'n
moreele natie, ziet o. Ik kan ze niet
alle onthouden, maar ik zal ze nazien".
„En dan
„Dan zal ik mij tot de advocaten
begeven, die de zaak in handen heb
ben gehad en hun alles omtrent Ven tin
vragen. Z(j kennen den man en a
kent hem ook. Das, als ow beschrij
vingen kloppen, zullen wjj zjjn iden
titeit hebben vastgesteld".
„Dat is waar", zei Ronald ongedul
dig, „maar verder".
„Dan moeten we trachten uit te
vorichen, waar zQn Maltezer vrouw
verbl{ft".
„In Malta'.
„Ze zal daar misschien niet meer
zfjn, als we den waren naam van haar
echtgenoot hebben ontdekt", hernam
de advocaat, „maar maak u daarom
trent geen zorg. Als we ontdekt heb
ben, waar ze is, moeten we een detec-
vervangen.
De kabinetten, die in 1914 over
oorlog of vrede te beslissen hadden,
wier leden de draden van het on
zichtbare ret der Earopeosche diplo
matie in handen hielden, zgn ver
vormd en hebben daardoor een ander
karakter gekregen-
Staatslieden ginger en kwamen,
do regeeringen, welke de vredes
voorwaarden zullen besproken, zijn
andere dsn die destijds tot den
oorlog hebben besloten.
Enkele bekende, vooraanstaande
ügnren zijn gebleven. Grry, de Er.-
geleche minister van buitenlandsche
zaken, al gaat juist dezerjdagen het ge
rucht, dat hij om gezondheidsredenen
zal aftrcöon en door den onderkoning
van Indlë, zal worden vervanger, is
nog steeds op zgn verantwoordeigken
post en nasst hem staan mannen als
Atqalth en Lloyd George, figuren, die
het kabinet teekenen cn zooder welke
we ons de EDgelsche regeering eigea-
ifik niet goed moor kannen in
denken.
Ieder kabinet draagt den stempel
van eenige leidende krachten, die
voor ons, buitenstaanders, als 't ware
de verpersoonlijking van volk en
regeating zgn.
Sasonof, Salsndra, Briand, Von
Bethmann Hollweg, vertegenwoordi
gen voor ons den staat aan wier
iioofd zg geplaatst zijn, hun namen
te noemen, is in ons denken de ver
schillende volkeren nasr voren bren
gen met al hun eigeuaardigo karakter
trekken.
Naast hen staan anderen, in den
volksmond minder genoemd, maar
daarom dlkwgis niat minder personen,
die zijdelings oi dlrocthUD machtigen
invloed voor en na den oorlog hebben
aangewend, die het uitbreken van den
wereldkrjjg verhaast of verhoogd
hebben naar de ov«-tui ging, welke zg
zgn toegedaan.
Er zgn er die ver vooruitzagen in
het wereldgebeuren en intyds hun
maatregelen troffen om gereed te zgn
als het vaderland in moeiigkheden
mocht komen, mannen als Lord Fisher,
Gallléni Joffre en Von Tirpitz.
Wat wisten wij tot nu toe van Gal
lléni anders dan dat hg een bekwaam
generaal was, zoosls er zoo vele waren
in het Fransohe leger.
Joffre, de zwUgzaose vechtgeneraal,
was de aangewezen opperbevelhebber,
maar Gallléni, tot voor kort comman-
daut van Pargs, had eveneens een
uitstekenden staat van dienst achter
den mg, was een man, die niet blind
was voor vele fonten in het Fransche
leger en die zijn wil wist door te
drijven waar hg inzag, dat verbete
ringen dringend noodzakelijk waren.
Hg was de aangewezen opvolger
van Millerand, tot ook hg nu weer
heengaat en door een ander wordt
vervangen.
Dat uit don kring van leidende
staatslieden verdwijnen van mannen
van erkende bekwaamheid is onze
belangstelling zeker waard.
Waarom trekt een bekend staatsman
zich soms plotseling in het particuliere
leven terng
tive daarheen sturen, om te onder
zoeken, waar zg den nacht, waarin
de misdaad plaats had, heeft doorge
bracht. Als zg haar alibi kan bewgzen,
vervalt uw theorie".
„Maar als zg 't niet kan
Foster haalde de schonders op.
„Dan moeten we ons laten leiden
door de omstandigheden. We mogen
iemand niet arresteeren op zulke losse
gronden, 't Is oen moeiigk geval en
we moeten zeer voorzichtig te werk
gaan.,
„Wanneer gaat u het echtscheidlugs-
proces nazien
„Vandaag nog, en ik zal n morgen
alles, wat lk dienaangaande ben te
weten gekomen, mededeelen. Hebt u
soms plezier, om mot mg in mgn club
te gaan lunchen
„Heel graag," zei Ronald, „als U
mij tenminste toestaat, mg onmiddeligk
erna te verwgderen, want Ik moet om
drie uur een bezoek gaan brengen.
„Zeker," antwoordde Foster, zgn
bezoeker in het open gelaat ziende.
„Ik wed, dat hg een bezoek gaat
brengen aan een meisje," dacht hg,
„men kan 't aan zgn gezicht zien.'
IX
Nadat hg met Foster geluncht had
begaf Ronald zich naar zgn hölel, om
zich te kleeden voor zgn bezoek. Hg
huurde ook een loge in een der schouw-
burgen en, den smaak zgnor aange-
Gezondheidsredenen is meestal het
motief waarmede zoo heel velen zich
een eervollen aftocht verzekeren,
maar daar achter schulit In den regel
iets anders, een mislukking van plan
nen, een verandering van inzichten,
een teleurstelling, door de handelingen
van een regeeringsperaoon in het leven
geroepen.
Waarom is na de eerste oorlogs
maanden Von Moltke, de chef van
den Dnitschen geceralen staf, om
gezondheidsredenen verdwenen? Waar-
om is grootvorst Nlcolsas naar den
Kankasus gezonden en Chnrchil's
macht in hei Engelsche parlement
gebroken
De ware redenen keDnen in den
regel slechts enkele leidende personen.
Da groote menigte, buiten de plan
nen en inzichten der regsering staan
de, kan alechis gissen.
Thans wordt ens het verdwijnen
van twee bekends staatslieden ge
meld.
Generaal Gallléni heeft zgn ontslag
aangevraagd om gezondheidsredenen,
admiraal Von Tripitz boogstwaar-
cchgnigk om politieke redenen.
Toeh big ft het hier ook slechts
gissen.
Galliéni deelt in zgn ontslagaan
vraag mede, dat zgn geneasheeren
hem volstrekte rn3t hebben voorge
schreven en de ministerpresident
Briand heeft by het aanvaarden van
het ontslag zgn beste wenschen voor
den ïyder uitgesproken.
Het is dus voor het oog heel na-
tuui'igk, maar, weer als vroeger by
Von Moltke, vragen wU ons tbans
weer af, of werkeiyk de ziekte van
den generaal zoo ernstig en van lan
gen duur zal zgn als hg nog betrek-
kolyk kort geleden niet het minste
bezwaar maakte, do portefeuille van
oorlog in deze moeitevolle tUden van
den aftredenden Millerand over te
neman.
Hat is moeiigk met zekerheid te
zeggen waarom Galliéni door generaal
Rcques moet vervangen worden, nog
moeiigker waarom de Dultsche groot
admiraal Von Tirpitz, de schepper van
de Dnltsche vloot, thans het veld moet
mimen voor een minder bekende
flgnnr als admiraal Von Cappelle.
Hier zgn het geen gezondheidsrede
nen, welke naar voren gebracht kun
nen worden, het is een systeem, een
opvatting, welke heeft moeten wgken
voor een andere.
Von Tirpitz was een zeeman, een
militair in hart en nieten, met al de
goede maar ook de verkeerde eigen
schappen van den Dnltsehen soldaat.
Hjj was een man van kracht, te
trotsch om iets in zgn houding te
veranderen, hg zag zgn weg voor zich,
de wyze waarop de Dnltsche vloot
moest gebruikt worden, zonder pardon
voor den vgand. HQ was de man
zooals thans weer gebleken is, dat
verschillende groepen in den Bgkedag,
de centrum-groep, de conservatieven
en nstlonaal-liberalen, het hoofd der
marine wenschen, de dulkbooten ge
bruikende zonder iets van den vgand
meer te ontzien.
Dnitsebland, strgdende voor zgn
bedena niet kennend, beoordeelde hg
hem naar dien van hem en koos
toen den Frivolliy-sohouwburg, waar
komische stukken worden gegeven
Onderweg ontmoette hg Pat Ryan,
dlo ook een bezoek ging brengen aan
mevrouw Pollypop en juffrouw Lester.
Toen zg samen aan het Langham-hötel
kwamen, vonden zg daar mevrouw Pel-
lypop, Kate Lester, Carmela en den mar
kies, die gezellig samen thee dronken.
Sir Mark en Bell Trevor waren ook aan
wezig en 't gezelschap scheen hnn
best te bevallen. De komst van Pat
en Ronald werd met vreugde begroet
door allen, behalve door den markies.
Carmela begroette Monteith met een
vrlendeiyk glimlachje, schonk hem een
kop thee in en ze begonnen te praten.
„Waar bent u en meneer Ryan gis
terenavond geweest, meneer Mon
teith vroeg mevrouw Pellypop.
„O," zei Ronald onschuldig, geen
acht gevend op Pat's wanhopige ge
baren, „we zgn naar 't Alhambra-
theater geweest.'
Mevrouw Pellypop zette haar thee
kopje met een gebaar van afschuw
neer.
„Foei, die vreeseigke plaats," zei ze,
Pat streng aanziende. „En u vertelde
ons, naar Exeter-Hall te zgn gegaan."
Iedereen lachte en Pat mompelde
iets van een vergissing.
„Maar 't Alhambra is zoo slecht
niet," deed Sir Mark opmerken. „De
bestsan, Iaat de gzeren vnist neerko
men op al wat onder zgn bereik komt
en kan zich geen tgd moor gunnen
een gedragsign te overwegen wanneer
zyn vgander, misbruik makende van
da rechten der neutralen, hun eigen
dommen trachten te beschermen.
Zoo denken zoo heel velen bg de
Dultsche marine er over. Een Engelsch
schip, dat een Dultsche dnikboot ont
moet, zal in den grond geboord wor
den, si is het ook volgestopt met
Amerikanen.
Von Tirpitz de schipper der mag
altgd machtige Dultsche vloot, nog
een kranig admiraal zgn, oen diplo
maat toont hg zich niet.
De rgkBkanseiler Von Bentbmann
Hollweg volgt een andere richting.
Hg begint in te zien, en met bem
zeer vele anderen, dst Dultschland
machtig en groot en sterk mag zgn,
maar dat iedere vgand meer in hot
stadium waarin de oorlog thans is
gekomen, een hinderpaal voor een
spoedigsn vrede kan zgn.
Von Bethmann Hollweg neemt wel
degeigk notitie van de stemming in
Amerika en bg andere neutralen. Hg
volgt den diplomaten-weg, weert drei
gende gevaren af, stelt uit, schikt,
zendt nota's, en antwoord-nota's en
tracht met de pen te winnen, wat
mannen als Von Tirpitz alleen door
de torpedobnis te bedwingen achten.
Wat zegt nu het aftreden van Von
Tirpitz.
Het kan wel niet anders beteekenen
dat dat zgn opvatting voor die van
den rgkskanseller heeft moeten wijken
en de keizer hem opgeofferd heeft,
zooals zoovelen gingen voor hem.
Op den dag van Von Tirpitz heen
gaan wordt de „Tuhantia" door een
waarschgniyk Dultsche torpedo ge
troffen.
Is het een afscheid van de oude of
een verwelkoming door den nieuwen
marine minister
De reden waarom Von Tirpitz heen
gaat, doet het eerste vermoeden.
En de tgd zal 't moeten leeren, of
de veranderde Dultsche denkbeelden
in de wgze van oorlogvoeren ter zee
voor de neutralen werkeiyk van zoo
groot belang zgn als thans wel in
leidende kringen gedacht en gehoopt
wordt.
Het nu weer voorgevallene met de
„Palembang* voorspelt nog niet veel
goeds.
Bg Verdun nog steeds geen veran-
dering.Volgens Frans jho telegrammen
zgn alle Dultsche pogingen, om op
het front In de streek van Vaux aan
te vallen, mislukt. Het artillerievuur
schgnt een groote rol te spelen, maar
van vooruitgang kan noch aan Dult
sche noch aan Fransche zgde worden
melding gemaakt.
De volgende telegrammen teekenen
het krggsbedryf.
Parijs- De beschieting tusschen
Bithinoourt en Cnmléres, ten W. van
de Maas is verflauwd. Ten O. van de
Maas ondernamen de Duitschers een
reeks hevige aanvallen op onze stel
lingen van het dorp en het fort Vans.
balletten zgn er prachtig."
„Daar zou ik toch den blssehop niet
graag zien heengaan I* zei mevrouw
Pellypop ngdig.
,'c Is ook de plaats niet voor een
bisschop," zei Carmela spottend.
„'t Spijt me, dat n niet van comedie
houdt,'begon Ronald tegen de matrone,
„want
„Ik ihoud wel van comedie," ant
woordde mevrouw Pellypop, „als er
stukken van Shakespeare worden op
gevoerd bgvoorbeeld.'
„Ze spelen daar nu juist wel geen
stukken van Shakespeare," zei Ronald
droogjes, „maar lk heb een loge ge
nomen in den Frivollty-ichouwburg.
Ik dacht, dat de dames er misschien
plezier in zouden hebben daarheen te
gaan," vervolgde hg, Carmela strak
aanziende.
„U kent Londen zeker niet," zei
Vassalla sarcastisch, „anders zondt u
zoo iets niet voorstellen. Het Frivolity-
theater is even slecht, zoo niet erger,
dan een café chantant.
„Dan heb ik onwetend gedwaald,"
hernam Ronald, „want ik vind een
café-chantant zoo heel erg niet en
bovendien, zoover ik er over kan
oordeeleu, is uw kennis van Londen
ook zoo uitgestrekt niet, markies, om
u in staat te stellen, mg de les te
mogen lezen."
(Wordt vervolgd).