N° 21 1916
Donderdag 17 Februari
103
de
3 FEUILLETON
Het Geheim
van de „Neptunus'
3e uitgave dezer Courant geicaiedt Maandag-, Woon «dag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen. I
PrS» per kwartaal, lu Got* f 0,75, bniten Öos», franco f leH.
Afzonderiyke nommers cent.
;iE9ndlntr van ndvertenUön op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór AS turen-
loleloonntunxev sa. Birettenr G, W. van Babnkvkld.
De prfla der gewone advertentiën 1» van 1-5 regels 50 ot., eikeregel meer 10 ot.
(BJ directe opgaaf van driemaal plaatiing deriolfde advertentie wordt
de prijs ilachts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelgk- en doodaberlchten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel» h 1,— berekend
BswgentiEunar» 5 een'.
Uitgave van de Nnwal. Vomaootaekap .Gesseke Gomr&nt". Hoofdiedattsnr W. j. c. van Santbk
Schiermonnikoog.
Ten bate van een „christelijke"
school op Schiermonnikoog wordt door
de anti-revolutionairen een actiegevoerd,
cdd materialistisch, zóó dóór en dóór
corrupt, dat men er niet anders dan
weerzin voor kan gevoelen. Wij zouden
er van gezwegen hebben, als men niet
getracht had, ook in onze provincie
de noodige dubbeltjes vast te krijgen
door middel van bedel-partij of prik-
kaart.
liet gaat bij deze actie weer, zooals
wij het van rechts gewoon zijn ver
dachtmaking, laster neemt de plaats
in van iedere argumentatie. Het iu
stand houden van de bewuste school
werd in het ChristelijkSchoolblad aau
bevolen als in het belaug van „de geeste
lijke toekomst van het geheele eilaud.
Indien schrijvers, zooals D. in het //chris
telijk" Schoolbladzich geroepen achten
naar hun opvatting besef van „waarheid
aan te kweeken, dan kuuneD wij de
bevolking van Schiermonnikoog slecht
uit den grond van ons hart beklagen
Wie nu dacht, dat voor dergelijke
stoute beweringen bewijzen zouden
worden aangevoerd, vergist zich ten
eeneinnaie. En gelijk het „christelijk"
Schoolblad, doet liet grootste gedeelte
van de brave anti-revolutionaire pers
men lastert, zonder eenige kennis van
zaken, er lustig op los. Wij achten
het daarom goed, hier een en ander
over het geestelijk leven op Schier
monnikoog mede te deelen de gegevens
zijn ons verstrekt uit absoluut betrouw
bare bron.
In het algemeen gesproken waar
is de regel zonder uitzondering is
het geestelijk en zedelijk leven der
bevolking op Schiermonnikoog vooral
niet slechter dan ergens anders. Van
een //grof materialisme", dat de waarheid
lievende „christelijke" pers heeft ge
schetst, valt als „algemeen verschijnsel,
als karaktertrek" niets te bemerkcu.
De meuscheii, ook de zeelieden en de
leerlingen van de Zeevaartschool, komen
behoorlijk goed ter kerk. Een van
de dingen, welke iederen vreemdeling
in het kerkgebouw te Schiermonnikoog
treffen, is de zeer groote aandacht, d<
zeer groote wijding, welke er heerscht.
Het mag zeker ook als een blijk van
belangstelling worden aangemerkt, dat
de predikant der Ned. Herv. Gemeente,
ds. H. H. Baudet Jr., verleden jaar het
voorrecht had, onder zijn aannemelingen
negentien mannen te tellen, van wie
de jongste bijna veertig en de oudste
ruim zeventig jaar was. Is dat niet
mooi in een kerkelijke gemeente, welke,
alles en alles bijeengerekend, even 4-00
zielen heeft Wal te denken van die
„onverschillige zeelui", zooals het in
.Toen reisde Ik heel Engeland door
tn tarwfll ik by oen van mSn vrien
den vertoefde, leerde ik de vrouw
kennen, die sea boter man vau mg
maakte voor een tgd tenminste.
Z(J was oaa wues, Elsio Macgregor.
Haar vader was als officier in den
Erlm-oorlog gesneuveld. Ze was lang
en slank, had licht bioada haren on
blauwe oogsn. Ik beminde haar innig
er. zoodra ik bemerkte, dat zg mgo
gevoelens deelde, wilde ik vertrekken,
om haar niet ongelukkig te maken.
Maar zü raadde met haar scherp
vrouwcljjk Instinct, dat er iets niet
in orde was en vroeg me, haar alles
to bekennen. Ik deed het en zy
o, Montelth, wat denk je, dat zy deed 'i
ze verliet haar thuis en haar
vrienden, trotseerde de minachtende
glimlachjes van de wereld en de
verachting van allen van haar eigen
sekse en volgda my. Zy zag, dat
haar hand alleen m{j kon reden en
zoo verwoestte zij, om mij te redden,
haar eigen leven. We brachten samen
een gelukkig jaar door, doch toen
hoorde mjjn duHelscho vrouw ervan
en stelde dadeiyk oen elect tot echt
scheiding ia. Na afloop van hot proces
besloten Elela en ik naar Australië
te vertrekken We bouwdon allerlei
luehtkasteelenover het gelukkig leven,
de „christelijke' pers heet, die aan ds
Haudet uit eigen beweging vroegen,
wekelijks een avond met hen bijeen te
komen in de kerk, om de groote gods
dienstige en maatschappelijke vraag
stukken te bespreken Het vrijzinnig
Christendom bloeit op Schiermonnikoog
en de gereformeerden zien bet met
leede oogen aan. Dat is de kwestie.
Wat er over blijft van de lasterlijke
aantijging, als zou God daar op de
openbare school een groote onbekende
wezen, we behoeven daartoe slechts
even te wijzen op het feit, dat zoowel
het hoofd der school a's de onderwij
zer tot de trouwe kerkgangers behooren,
terwijl de ouderwijzer tevens aan de
Zondagsschool is verbonden. Alle leer
lingen der openbare lagere school gaan
geregeld ter catechisatie en ter Zon
dagsschool.
S'laav men weet hel nu eenmaal als
politieke „christenen" hun deel willen
bereiken, zijn ze niet kieskeurig in het
zoeken naar de middelen, welke daartoe
leiden. Het meest beproefde middel
is en blijft bij hen de laster, de ver
dachtmaking. Zoo gaat het ook weer
iu liet onderhavig geval.
Wij herinneren ons, hoe, voor eenige
jaren, ook al in onze provincie werd
gewerkt voor de stichting van een bij
zondere school iu de huurt van Hee-
reuveen. Toen bleek het, «dat de
politieke „christenen" er absoluut geen
bezwaar in hadden gezien, de desbe-
Ireffendejcirculaire te onderteekenen met
klinkende namen van mannen, die
van de circulaire niets afwisten en met
den inhoud geenszins accoord konden
gaan. Maar, och, het geweten van tal
van ijveraars voorde bijzondeie school
is zoo ruim 1Wat zou men er in
Zeeland van te weten komen, dat meu
iu Friesland, „ter meerdere eere Gods",
met ongepaste, misleidende middelen
werkt f
Toen is het echter toch uit gekomen.
Hoe liet met de Schiermonnikoog-
kwestie staat, weten wij niet. Doch wel
willen wij ernstig waarschuwen geen
cent, geen halven zelfs, voor dat doel
Het gaat hier widerom niet om het
belang van het volks-onderwijshet
gaat om een gereformeerde propaganda,
waarvan de bedoeling duidelijk genoeg
is. Daartegeu te waarschuwen achten
wij plicht.
Buitenland.
Da strijd In en bulten Europa.
Da telegramman, welke den atryd
op het Weatoljk front weergaven,
hebben de laatste dagen van hoogere
activiteit getuigd.
Torwjjl onze aandacht in Zuid- en
dat we daar, waar niemand ons kende,
zouden lelden. Ik hoopte, dat Elsie's
teer gestel, dat door al die verwikke
lingen veel had geleden, daar nieuwe
krachten zou bekomen. Maar 't heeft
niet mogen zijn. Toen de boot op het
punt was af te varen, kwam die
Maltezer duivelin aan boord en maakte
een verschrikkelijks scène. Ik kan Je
de vretBeijjke manier niet beschrjven,
waarop ze te keer ging. Elsie hing
moer dood dan levend vau schrik aan
m9n arm. Ten laatste sprong myn
vorige vrouw in een aanval van
razende woede op haar toe en gat
haar een «lag in 't gelaat 't arme
meisje viel bewusteloos neer en da
Maltezer furie werd met geweld van
de boot vorwydord. WJ vertrokken
en ik hoopte, dat Elsie spoedig zou
herstellenmaar helaas. Zo kwijnde
mo6r ea meer weg en vóór wo Australië
bereikten, was ze in zee begraven.*
Ventin verborg het gelaat ln de
handen en Bocald, z{jn smart eerbie
digend, bewaarde het stilzwegen.
Na eenige oogenbllkken vervolgde
Vertin op gebroken toon:
„Ik kwam, naar lichaam en ziel
gebreken, la Australië aan, onver
schillig voor alios on zonder hoop op
geluk in de toekomst. Ik ging reilen
en trachtte ln verstrooiing vergetel
heid voor myu verdriet te vinden,
maar ik slaagde er niet in. Ik dronk,
speelde, maar niets hielp. Toeu ging
ik, dit rusteloos leven moede, terug
naar Australiëdoch ook daar voud
lk gean rust on nu zie )e mU hier
aan boord, op weg naar Engeland,
als oen cynisch man van veertig jaar,
Oost Europa geheel in beslag geno
men werd, bleef op het Westeiyk front
de toestand van dag tot dag onver
anderd. Een onkele minder belangryke
beschieting, een gevecht met hand
granaten of de bezetting van een
myntrechter, het waren alle van die
os belangryke officicele mededelingen,
dio bewezen, dat er nog altyd een
westcigke gevecbtslinie bestaat, en
tevens, dat de troepen as r. beide zjjden
daar te sterk om te wyken, maar te
zwak om voort te rakken zyn.
Zooals reeds gezegd, is hierin den
laatsten tjjd eenige verandering ge
komen.
De telegrammen van het Westelijk
oorlogsterrein zyn uitvoeriger dan in
maanden het geval is geweest, op vele
plaatsen van die elodelooze linie kwam
het tot krachtige aanvallen, tot forsche
stooten aan beide zUden van den
frontmuur, die er op wjjzen, dat ook
in Frankrijk en Belgle de Btrjjd nog
steeds niet tot een beslissing ls ge
komen.
De jongste aanvallen der Duitachers
op La Folie, Neuvllle St. Vaast en
Fiise wettigen de vet wachting, dat
zy de inleiding z(jn tot ernstiger ge
-beurtenissen.
Volgens de Duitschers evenwel heeft
deze actie uitsluitend ten doe), hun
stellingen, met hst oog op het door
hun tegenstanders aangekondigde of
fensief, zoo gunstig mogoiyk af te
ronden.
Het klinkt niet erg waarschyniyk,
eerder nog ziet het er naar uit of de
Duitschers door hier en daar een
krachtigen stoot op het Fracsche front
te doen, het den geallieerden onmoge
lijk willen maken, zich rustig met de
voorbereiding voor een komend offen
sief bezig te houden.
Of dit offensief inderdaad zoozeer
te vreezen is, is een tweede kwestie.
Want tot nu toe is iedere aankon
diging van de rjjde rigr.entente, dat
een groote ac'ie werd voorbereid en
ds Duitschers binnen weinige weken
naar eigen grenzen zouden worden
teruggedreven, op niets uitgeloopen.
Ook het vorige jaar werd Immers
met veel ophef van het groote voor
jaarsoffensief der geallieerden op het
Westelijk front gesproken en het re
sultaat was, dat de frontlinie op geen
enkele plaats een wyziging van eenige
beteekeois onderging.
Wat de Duitschers van hunne zijde
met een hernieuwde actie op het W.
front ook voor mogon hebban, of het
hier slechts krachtige openlijke ver
kenningen dan wol de voorboreiding
tot een offensief geldt, dit is zeker,
dat zy ln de laatste dagen niet onbe
langrijke voordoelen behaald hebben.
Nab{j Neuvllle en La Folio werden
Fransuhe loopgraven over aanzienlijke
breedte ger-omen, en ton Z. v»n de
Somme viel hot geheele dorp Frlse
met een gedeelte der stellingen ln
Daltsche handen.
In verband daarmede wijzen de
wiens leven voor altyd verwoest is
en dat ailes door het toedoen van één
vrouw.*
,Eu wat denk je in Engeland te
gaan doen vroeg Ronald, die met
de grootste belangstelling had ge
luisterd.
„Engeland I* mompelde Ventin droo-
merig, „misschien bereik lk Engeland
wel nooit.*
„Wat bedoel je?" riep Ronald ver
schrikt uit, daar de gedachte aan
zelfmoord hem in 't hoofd ichoot.
„Neen, dat niet,' hernam Ventin,
die gedachte radende aan Bonalds
verschrikt uiteriyk. „Maar tosu ik nog
lu Australië was, ontving lk een brief
van mijn esteie vrouw, waarin ze m®
meldde, dat ze mij vermoorden zou,
den eersten keer, dat we elkaar ont
moetten.*
„Dat zou zc toch niet durven!
„Toch v/elze heeft Immers Arabisch
bioed ln do aderenals ze razend is
van woede zou ze in staat zijn ma to
vermoorden, zonder ln haar blinde
drift aan do gevolgen te denken.*
„Maar ben je zoker, dat de brief
van haar was
„Van wie kon hg anders zyn zei
Ventin, de schouders ophalend. „Hy
was niet oudarteekend en styi en
schrift verschilden wel iets van de
hare, maar toch geloof ik, dat hem
schreef.*
„Heb je geen andere vijanden?"
„Niet één, die my zóó haat, om naar
m|jn dood te verlangen. Neen, de brief
was van die Malteser duivelin en zO
zal haar voornemen uitvoeren, als 't
haar mogelijk is.'
Fransche bladen er met eenige sp{t
op, dat de verdedlglugsllniën der ge
allieerden toch nog altyd niet zoo
sterk en wtlbawaakt zfln als men
thans wel mocht verwachten.
De Duitschera concludseren van
hunne zfjde, dat van beslissende
operaties nog gean sprake is en geven
daarbj tevens te kennen, dat z$,
evenmin als hst vorige jaar voor het
aangekondigde groote voorjaarsoffen
sief der geallieerden bevreesd zyn.
De. bekende majoor Moraht verge-
lijkt in het Berliner Tagtblatt dit lang
van te voren aangekondigde offensief
met de zwijgzaamheid van Duitsche
zyde. De Daltsche veldheeren kon
digen nimmer vooraf een grootsche
onderneming aan. Z0 handelen plot
seling en eerst na het verkregen
succos wordt de actie ln en buiten
de pers uitvoerig besproken.
Het gevolg van deze zwygzaamheid
is, dat de Engelsehen absoluut niet
kunnen berekenen op welk gevecht»-
front en op welke punten daarvan
de Duitschers een grooten aanval ln
den zin hebben.
Da Daltsche kleine ondernemingen,
aides een der Engelsche veronder
stellingen, kunnen het voorspel syn
van ernstige aanvallen, maar kunnen
ook zyn bedoeld alB pogingen om ons
te misleiden.
De Duitschers laten zioh evenwel In
geen enkel opzicht uit on doen hun
tegenstanders in begrypeiyke spanning
het verloop van zaken afwachten.
Zal het voorjaar esn hernieuwd
krachtig offensief aan het WeBtelJjk
front brengen en zoo ja, van welke
zjjde zal men zich tot bet offensief en
van welke zjjde tot het defensief
bep&lon
Het Is nog moelljjk te voorspellen.
En dit juist wjjot er op, dat op het
Weiteiyk front van geen vau belde
zyden over een krachtige meerderheid
beschikt wordt.
Gaat het offensief van de geallieer
den uit, dan zal moeten biyken of de
lange maanden van voorbereiding
voldoende zjjn geweest om ds kractit
der Duitschers in het Westen te breken,
gaan de laatsten tot den aanval over
dan mag dit zeer zeker een bewjjs
besten, dat Duitschlands kracht, on
danks de actie in het Oosten en
Zuiden, op het Westeiyk front nog
ongeschokt is.
Van Engelsche en Fransche zyde
wordt terecht gevreesd, dat, na de
jongste succesvolle aanvalien, de Duit-
■chers in het Westen zullen pogen
nog sterker stellingen dan vroeger ln
te nemen.
De laatste telegrammen wjjzen weer
op een verhoogde actie aan dit ge
vechtsfront.
Iu Saloniki is de toestand nog steeds
oDgewyzigd. De geallieerden wachten
daar nog altyd op den vyand, die maar
niet komen wil.
De Duitschers verzuimen evenwel
„Is zj nog 8tesds te Valetta?*
„Ik weet 't niet, maar als ze er nog ls
en m(j ontdekt't Kan zy>j, dat ik
Engeland levend bereik; maar ik bo
twyfel het en 't kan me zoo heel veel
niet scheien cot. Ik verwacht toch
niets meer van 't leven. Maar kom
aan,* zei hy, opstaande. „Ik heb je
lang genoeg verveeld voor van avond.
Laat ons in de rookkamer nog een
pyp gaan opsteken, voorwenaar bed
gaan.'
Bonald stemde daarmee in en volgde
Ventin, nog steeds nadenkend over
da vreemde geschiedenis, dia hg ge
boord had en den vreemden man, die
ze ht m had verteld.
„HJ heef: een wonderlijk leven
achter den rug," peinsde Monteith,
toen zy de rookkamer binnentraden.
„Zou 't einde ervan ook zoo wonder-
lyk zyn?*
Hat bal was afgeloopen en de dames
hadden zich in haar hutten terugge
trokken. Het electrlsch licht was overal
uitgedraaid, behalve lu de rookkamer,
waar da heoren >ieh vereenigd hadden.
Allen waren ze verhit en opgewonden
en ar hearsche een opgewekten toon.
Lionel Ventin was do vrooiykste van
allen. Hy debiteerde geestigheden en
zorg vrooiyko liedjes. Bonald kon
nauweiyks gelooven, dat het dezelfde
man was, die hem zoo'n treurige ge
schiedenis bad verteld.
Ventin zag de oogen van zyn vriend
in verwondering op zich gericht en,
de reden daarvan gissende, naderde
hy hem en zei: „Goeden nacht. Ik
heb don narrenkap opgezet, zooals je
ziet. Gebroken harten zyn in da wereld
niets, wat de geallieerden in den waan
kan brengen, dat zij ieder oogenblik
esn sterke aanval der centralen kun
nen verwachten, wat tot de meest
tegenstrydige berichten in de pers der
entente aanleiding geeft.
Inmiddels versterken de geallieerden
zich rond Saloniki zoo krachtig moge-
ïyk. Aanzieniyko Fransche strydkrach-
ten zyn by Tospjln over den Vardar ge
trokken en in twee colonnes, ongeveer
12 K M. naar het Weaten opgerukt in
de richting van Jsnidsje Vardar, op
ongeveer 40 K.M. afstands van Saloniki
Opnieuw ziet Griekenland dus een
a&nzieniyk deel van zjn grondgebied
door vreemde troepen bezet.
Volgens de geallieerden heeft deze
opmarach hen in hst bezit gebracht
van sterke ca'auriyke stellingen, die
den vyand anders voor de opstelling
van geschut hadden kunnen dienen.
Hieruit blijkt wel, dat de expeditie
macht te Saloniki, ln plaats van naar
den spoorweg naar Konstantinopel op
te rukken, zich geducht rondom de
havonstad zelf versterkt en dus geen
plan schynt te hebben, deze vooreerst
te verlaten.
En de centralen, die biykbaar van
de gedachte uitgaan, dat de vyand in
en om Saloniki geen kwaad doet
zoolang hy daar maar biyft, doen
geen onkele poging om den aanleg
van versterkingen, naar welke zyde
dan ook, tegen te gaan.
Het eenige, wat te dien opzichte op
het programma der centralen sehynt
te staan, is een nieuwe luchtaanval,
waarvoor, naar beweerd wordt, een
diietal Zeppelin» en een twintigtal
vliegtuigen in gereedheid gebracht
worden.
Dit ls zeker, dat de projectielen uit
deze luchtgevaarten boven Saloniki en
omgeving geworpen, meer directe
militaire schade kunnen aanrichten,
dan die, welke nog maar kort geleden
boven Parya en Londen zyn uitge-
stroold.
Zooals reeds werd medegedeeld
biykt het door de Duitschers aan de
Sydsehe knst getorpedeerde schip niet
de kruiser „Scffren", doch een andere
en kleinere Fraoseho krniser „de
Amlral Charner" te zyn geweest.
De stand van het krygsbedryf bUjkt
voldoende uit onderstaande telegram
men.
Londen. De kruiser „Arethusa" ls
op de O.kust van Engeland op een
myn geloopen. Men vreest, dat het
schip verloren is.
Parijs. Het verlies van den krui
ser „Amlral Charner" wordt bevestigd.
Berlijn, Levendige artilleriegevech
ten duren op een groot deel van het
tront voort. Ten Z. van de Somme
gaven wU een loopgraaf prys. In
Champagne zijn vyandeiyko aanvallen
afgeslagen. Ten N.W. van Tahure
niet in tel cn 't leven ls toch slechts
één groote maskarade.'
II.
't Was een bonte menigte, die zich
in de voornaamite straat van Valetta
bewoog. Spanjaarden, Duitschers,
Italianen, Hooglanders, met hun bloote
knieën en schilderachtige costuums,
Mohammedanen uit Tunis en Fez in
wyde burnous en daartuischen aardige
Engelsche meisjes ln eenvoudige roel-
cosiunms, vergezeld vau goed gekiende
jonge mannen. Allen beschenen door
oen brandende zon aau een helder-
blauwen hemel,
De „Neptunui" wierp om twee uur
in den namiddag bet anker uit en zou,
naar een briefje, boven aan de salon-
trap aangeplakt, meldde, eerst om
negen uur vertrekken. De passagiers
maakten gretig van de gelegenheid
geb'utk, om zich voor enkele uren aan
wal to begeven. Boot na boot, be
vracht met vrooiyk lachende passa
giers, richtte zich naar den oever.
't Schip ieok, de equipage natuuriyk
uitgesloten, wel verlatenslechts één
der passagiers was achtergebleven
Lionel Ventin, die aan een rustigen
dag aan boord met een pyp en een
boek de voorkeur gaf boven een be
zoek aan de steile Btraten en merk
waardige gebouwen van Valetta.
„Ik heb genoeg van Malta," zeihy
in antwoord op Kouald's overredingen.
„Ik ken ieder hoekje ervan en dan*
mot een beteekeolsvcl glimlachje
„Ik moeBt myn vrouw eens ont
moeten
JïVonlf vervolgd.)