N°. 18 1916,
Donderdag 10 Februari
103de jaargang.
46 FEUILLErrON„
De verwisselde Eist
Buitenland.
i}«(Uitg»ve dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen,
.Prijs por kwartaal, In Öooj f O.ïS, buiten Goes, franco f lt88,
Afzonderlijke nommers 8 cent,
tnaandlBg van advartantiën op Maandag, Woensdag
en VÏUJOAS vóór ia uren.
Telefoonnummer 81. ©irestasï Gi "W. tam Babmbvsld. Uitgave v*a ds Na»,mi,
De prjs der gewone advertoatiStt is van 1-5 regel* 50 ct., elke regel meer 10 et.
BJ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzalfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hawoigk- en doodsberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden v*n 1—10 regels 1, l,~ bare/kend.
SewIratuuMn 5 vent.
Ge»?,sits eowaut". Hoofdiedastanr W. J. C. vak Run®».
Uit de Pers,
Het gebeurde met de Artemis
Verschillende bladen bespreken het
torpedeeren van de „Artemis" door
een Duitsche duikboot en aller oordeel
is eenstemmigde daad kan onder
geen omstandigheid verontschuldigd
worden.
Zoo schrijft het Alg. Hbld.
Wij sluiten ons geheel aan bij wat
de ,/N. R. Ct." gezegd heeft over de
wijze van behandeling van de „Arte-
mis". Zij is in strijd met elk recht'
en een oorlogsdaad tegen een Neder-
landsch handelsschip. Onze zeelieden,
die zich strikt hielden aan alle hun
opgelegde verplichtingen, zijn met
dood en ondergang bedreigd en het is
waarlijk niet aan de Duitsche marine
officieren te danken, dat de bemanning
er het leven heeft afgebracht en het
schip behouden is.
De „N. R. Ct." vraagt oio „spoe
dige en afdoende opheldering". Wij
meenen, dat wij oor nog iets meer
mogen vragen. Reeds na de „Ratwijk8-
ramp hebben wij gezegd, dat een
vriendelijke verontschuldiging over wat
geschied was niet voldoende was. Wij
mogen vragen, dat de Duitsche re
geering ons belooft, zulke instructies
aan haar officieren te geven, dat een
herhaling onmogelijk is. Toen wij die
meeniug na afloop van de „Katwijk"-
ramp uitten, vond zij weinig instem
ming in het landwij moesten al
blijde zijn met de aangeboden veront
schuldigingen en niet te veel vragen.
Toch is er waarlijk wel aanleiding,
om van de Duitsche regeering te vra
gen, dat hpar oorlogsmaatregelen tegen
de Engelsche handelsvloot in de prac-
tijk niet oorlogsmaatregelen tegen onze
schepen worden. Wij hebben kunnen
lezen, hoe een Zeppelin een Engel-
schen handelsstoomer vernielde en haast
de geheele bemanning doodde. Wij
laten nu een oogenblik in het midden,
dat detze daad in strijd is met elk recht
een handelsschip mag slechts vernie
tigd worden als de bemanning gelegen
heid wordt gegeven, in veiligheid te ko
men. Doelt aan dien eiscli wordt reeds
zoo lang niet voldaan, dat het weinig zin
heeft, daartegen opnieuw onze stem te
verheffen. Wij vragen ons echter af
hoe heeft die Zeppelin zekerheid kunnen
krijgen, een Engelsch schip tegenover
of onder zich te hebben De Engel-
schen zullen dat toch den Zeppelin-be
stuurder niet hebben medegedeeld. Die
Zeppelin-aanval beteekent, dat zonder
behoorlijk onderzoek, of een schip al dan
niet neutraal is, een handelsschip met
dood en verderf wordt getroffen. Er zijn
Nederlandsche schepen en trawlers weg-
Roman, naar hot Engelsch
van ROBERT LOUIS STEVENSON.
,Nn, één ding staat tenminste vast,'
snauwde Morris, ,dat mijn oom hier
werkeigk terag Is, on htj heeft mg
bedrogen. Hij is In mijn macht, in
elk geval. En de verzekerlngssom
komt mij ook toe Ik maak er aan
spraak op. Ik geloof vast, dat oom
Maeterman dood Is."
„Aan die malligheid moet nu eens
voor al een eind komen," zei Michael.
,In zekeren zin heb je geljk. Je oom
mag als gestorven baschonwd worden
en ln dien toestand heeft hg zich reeds
lang bevonden, maar met de verze
kering heeft dat niets te makenhet
is zelfs volstrekt niet onmogelijk, dat
hg dia nog zon winnen. Oom Joseph
heeft hem vanmorgen gezienhy zal
je zeggen, dat mijn vader nog in
leven is, maar niet ln het bezit van zijn
geestvermogens.'
.Hij herkende mg niet eens," zei
Joseph, niet zonder eenige aandoening.
,Dns dat was mis, Morrist* grinnikte
John. .Goeie hemel, wat kom jj or
met een langen neus afl'
.Daarom wou ja dus niet tot een
vergelijk komen," veronderstelde Mor
ris.
,Wal die belachelijke verhouding
tusschen jou en oom Joseph betreft,
waardoor je beiden een gek figuur
gebleven „vermoedelijk, op een mijn ge-
stooten en met man en muis vergaan".
Hoe weten wij, dat die schepen niet door
Zeppelins vernietigd zijn P Wij weten
trouwens, dat enkele Nederlandsche
schepen ternauwernood aan de schrik
kelijke vernietiging door Zeppelinbom-
men ontkomen zijn.
De „ArtemiV-quaestie kan een aan
leiding zijn, ook deze oorlogsmethode,
als strijdig met onze rechten en be
langen, af te wijzen. De aanval op
de „Attends" zelf is zulk een onrecht
matige en ongemotiveerde oorlogsdaad
tegen onze handelsvloot, dat wij niet
twijfelen, of een beleefde verontschul
diging voor de vergissing van den ver
antwoordelijken zeeofficier zal volgen.
En als morgen een ander Duitsch zee
officier zich opnieuw vergist, zal een
nieuwe verontschuldiging worden aan
geboden.
Komen wij daarmede echter veel
verder
liet Nieuws van den Dag zegt o.a.
Dit is een zeer ernstige, en voor zoo
veel men kan nagaan, door niets te ver
ontschuldigen daad tegen een neutraal
schip, welks nationaliteit boven allen
twijfel vaststond, terwijl bij de vernie
ling het leven der opvarenden in ge
vaar werd gebracht. Sedert de „Kat
wijk", haast een jaar geleden, was
iets dergelijks niet voorgekomen, maar
bij de Katwijk lag de mogelijkheid
eener vergissing voor de hand. Hier
kan slechts misverstand bestaan tus
schen den gezagvoerder (die, naar
't schijnt, onvereenigbare „orders" kreeg)
en den bevelhebber van de tweede
flottielje torpedobooten maar die
heeren zijn dan wel erg heet gebakerd...
Hoe 't zij, de feiten staan in dit geval
vastwij nemen aan, dat onze Regee
ring even krachtig verzet te Berlijn
zal aanteekenen als de vorige malen
en dat het Nederlandsche volk
daarvan niet wekeu lang onkundig
gelaten zal worden, als de vorige
malen.
En ten slotte Het Volk
In de laatste weken zijn er weer
een aantal feiten voorgevallen, die
ons nil de rust van den oorlogstoe
stand hebbeu wakker geschrikt. Al
lengs begon men aan het abnormale
van den tijd te wennen, regeerings-
schelvisch en regeerings-kool te eten,
als waren het normale spijzen en in
het algemeen op zijn gemak den vrede
af te wachten, indien die ooit zou
komen. Dat duizenden en nog eens
duizenden intusschen langzaam maar
zeker wegzinken in het pauperisme,
och, ook dat is in Nederland niet
iets ongewoons.
bebt geslagen," ging Micheal voort,
,'t wordt hoog tijd, dat daaraan een
einde komt. li heb voor een behoor
lijke overdracht van da zaak gezorgd,
dl» jij nu vooreerst maar eens moet
teakeaen.'
„Wat riep Morris uit, „moet Ik
mijn zevenduizend achthonderd pond
ook opgeven, èu de lrêrzaak, én wat
die nog kan opbrengen Dus alles
Dank ja wel 1"
,Je bent wél dankbaar, Morris,"
glimlachte Michael.
„O, dat weet ik wel, van jou heb
lk geen goeds te verwachten, advocaat
van kwaaie zaken,' brieschte Morris.
.Maar in 't bJlsgn van dien vreemden
heer, wiens tegenwoordigheid ik niet
kan vorklaren, wil lk de waarheid
zeggen. Dat geld is m(j ontstolen, toen
ik een wees was, een klein kind, dat
nog naar school ging. En van dat
oogenblik af koesterde ik geen anderen
wensch, dan weer in 't bezit te ge-
raken van mijn eigendom. Za zullen
u veel kwaad van mg vertollen en
't is waar, dat ik soms gehoor gaf
aan verkeerde inblazingen. Maar dat
maakt m(j juist zoo beklagenswaardig
en dat is het, wat ik u wilde uit
leggen.'
„Morris,' viel Michael hem in de
rede, .laat mg nog één woordje in
't midden brengen, want ik vermoed,
dat dit van Invloed zal zjjn op je
beschouwing van de zaak. 't Is een
pathetische omstandigheid, en daar
voel je immers veel voor
,Wat dan?" vroeg Morris.
,'t Betreft alleen maar den naam van
Maar het ophouden eu doorzoeken
van de overzeesche brievenpost schrok
velen wakker. Er is niet al te luid
tegen geprotesteerdomdat de sym
pathie van het grootste deel van het
volk aan den kant der entente is
maar ais het zoo blijft voortgaan,
veroorzaakt deze handelwijze van En
geland toch een onzekerheid en een
schade, in het bijzonder in de han
delswereld, die niet zonder invloed
kunnen blijven, ook op de stemming
van het volk.
Het is of men van Duitsche zijde
zich heeft gehaast, een kentering in de
sympathieën te stuiten. Opnieuw kozen
een of meer, van een aanval op En
geland terugkeerende luchtschepen,
hun weg over ons land en daarbij
komt nu de brute aanval op de
„Artemis", op een weerloos neutraal
koopvaardijschip.
Het een en het ander zal weer
aauleiding geven tol heel wat geschrijf
heen en weer van de pro's en de con
tra's, van diegenen, die het als hun
oproeping beschouwen, de sympathie
van de massa een bepaalden kant uit
te sturen. En daarbij zal, vreezen
wij, maar al te zeer het eenige wor
den vergeten, wat deze nieuwe feiten
ons leereu, dat wij nog steeds tus
schen twee strijdende machten in zit
ten, dat er nog steeds groote fermheid
noodig is, om onze zelfstandigheid te
handhaven, dat wij nog altijd worden
bedreigd door oorlogsgevaar.
De Mlrljd In en b'jlten Europa.
Minister van Oorlog te zijn en in
het algemeen tot de hoogste militaire
autoriteiten te bahooiec, brengt in de
laatste tgden een groote verantwoor
delijkheid met zich.
Ds eenvoudige soldaat in do loop.
graven en zgn superieuren te velde,
hoe zwaar en afmattend hnn taak
ook zijn moge, hebben in het alge
meen een vrij eenvoudigen werkkring.
Voor alles zgn *ij gedisciplineerde
militairen, zij ontvangen van hooger
hand verschillende bevelen en voeren
die uit, onverschillig wat ze mogen
inbonden.
Critiok op een beval van hcoger
hand is voor hen eenvoudig buiten
gesloten.
En niemand in het geheele land zal
er hen ooit een varwjt van maken,
alB later blijken mocht, dat die bevelen
nutteloos, of zelfs tegen het belang
van hst vaderland zgn geweest.
Io het leger gehoorzaamt iaën een
voudig.
Maar aan het hoofd van hat leger
■taan mannen, welke doze bevelen
uitvaardigen.
Hen treffen de verantwoording en
een der personen, die als getuigen bf!
ds zaak sullen optreden, Morris,* zei
Michael. „Die heer heet Mos», mijn
waarde.'
Er volgde een langdurige stilts.
,Ik had wel kunnen gissen, dat jij
daar achter zat,* riep Morris uit.
,Nu wil je zeker wel je nssm tea-
kenen, niet waar vroeg Mlck&al.
„Weet ja wel, wat jij nu doet
bulderde Morris. ,Je werkt mede tot
een misdadige handeling 1"
.Heel gcad, dan zuilen we 't laten,
Morris,* zei Michael. .Zoo weinig bo-
softa lk nog de strikte rechtschapen
heid van je karakter. Ik dacht, dat
hst je wel zon aanstaan."
.Hoor eens, Michael, dat. Is nu alles
goed en wel," mengde John zich ia
het diapnut, .maar hoe zal 't met mij
sfloopen Met Morris staat het goed,
merk ik, maar ik word in den steek
gelaten. En lk ben evengoed bestolen
ik was ook een wees. En ik ging net
zoo goed op school als hg.'
„Johnny,' zei Mtehael, .zou ja maar
niet 't beste doen, met de zaak aan
mg over te laten?"
„jg bent mgn man," verklaarde
John. „JU zal een armen wees niet be
driegen daar ben ik wel zeker van.
Morris, teeken jij nu maar een, twee,
drie dat stuk anders ga ik een boekje
van jou opan doen, en dan zal je
staan te kijken."
Morris gaf nu gereadeiyk zijn be
reidwilligheid te kennen. Een paar
klerken werdengeroepen ;de overdracht
bad plaats en oom Joseph was weer
een vrij man.
da vcrwgten, wanneer later mocht
blijken, dat hun inzicht in verschil
lende zaken niet het juiste is geweest.
Begrgpelijk la het, dat in tijden van
ernstig gevaar voor land en volk, het
militair oppergezag ern buitengewoon
groote macht bezit en daarvan op
willekeurige w(fz» kan gebruik maken.
Niemand veizct zieh in zniko tg don
tegen maatregelen, welke da militaire
overheid, waarvan men da redding
des lands verwacht, als noodzakelijk
voor de veiligheid zal uitvaardigen.
Maar het is niet alleen in oorlog
voerende rijken, maar ook in neutrale
staten, zelfs in ons eigen land, ge
bleken, dat hoe minder spannend do
internationale toestand wordt, hoe
meer de bnrgerigke autoriteiten, die
zich gepasseerd voelen en ook de
parlementsleden, die opnieuw naar
medezeggenschap in 's lands zaken
verlangen, het hootd omhoog steken.
Dan volgt crltiek op velerlei mili
taire maatregelen, dan Is de minister
van oorlog niet langer de man ln
wiens honden het behoud van het
vaderland berust en die daarom vol
komen vrgheld van har.dalen moet
worden gelaten, dan is hij eenvoudig
de minister, dia aan het parlement
rekening en verantwoording moet af
leggen voor al zijn regeeringsdaden.
Geen beroep op den opperbevel
hebber bewaart ham voor minder
aangename moties of openlijke af
keuring van zjjn beleid.
In den uiloister wordt nu eenmaal
gstroffra, wat men in de handelingen
van het leger meent te moeten af
keuren.
Het is oyara! zoo gega-zn, het gaat
ook zoo ln Frankrgk.
Hoe langer de oorlog duurt, hoe
meer het blijkt, dat Frankrijk van
Duitsche zgde geon onmiddellijk ge
vaar van een algeheels overweldiging
te dnchtea heeft, hoe minder man ln
het leger ook de alleen nuttige en
noodzakaigke organisatie tot behoud
van een vrg en welvarend vaderland
begint te zien.
Maatregelen, van militaire zijde ge
nomen, tot voor kort nog door niemand
baeritlseerd en waarvoor al het andere
moest wijken, werden in den laatsten
tgd met wantrouwig oog bekeken.
Men vraagt zich niet mear af of de
militaire toestand daardoor verbetert,
of het leger er krachtiger door wordt,
misbruiken daarin worden tegenge
gaan en de weerkracht dus des te
grooter zal zijn, men gaat thans ook
rekening honden met de belangen dar
burgers, die door de militaire bevelen
schade of overlast zullen ondervinden.
De toestand is voor de militairen
in zooverre dus in ongunstlgen zin
gewijzigd, dat bg leder miiitalr bevel,
van koogerhand gegeven, oen bevel,
dat niet alleen in het dageigksch
loven van den soldaat maar cok in
dat van burgers ingrijpt, men nauw
keurig nagaat of, wat het leger er
door kan winnen, wal opweegt tegen
bet nadeel, dat de burgerij er door zal
.Ziezoo," zei Michael, ,nn wilde ik
een plan ton uitvoer brengen. John
en Morris ontvangen bij dezen de
ltêrzaak, als compagnons. Ik heb die
op den laagBtea prijs geschat, ds oom
die Pograra on Jarri* er voor hebben
geboden. En de rest van jullie ver
mogen ontvang je in dezen wissel. Je
ziet, Morris, dat je nu van maat af aan
begint, alsof je pas van de school bont
g6komen. En daar ja zelf zegt, dat het
met de ltêrzaak niet slecht staat, zou 't
mg niet verwonderen,als ja binnenkort
ging trouwen. Beschouw dit dan als
een hnweigkscad au, van een zekeren
meneer Mess."
Morris werd vuurrood en nam gretig
don wissel in ontvangst.
,Ik begrijp er niets van," zei John.
,'t Kliekt haast te mooi, om bet te
kunnen geloove»."
,'t Is eenvoudig oen mlnueigke
schikking,' verklaarda Michael. ,Ik
betaal oom Joseph's schulden als h®
eu de verzekeringssom krijgt, behoort
die aan mg. En als dat gold mgn
vader ten deel valt, krijg lk Eet ln
elk geval. Ik sta er dus niet sleeht
voor, zooals je ziet."
„Morris, naar die verzekering kan
je fluiten, ouwe jongen I" lachte John.
„Nu, meneer Forsyth,' zei Michael,
terwijl hg zich tot zgn zwggenden
gast wendde. „U ziet hier al de mis
dadigers verzameld, behalve Pitman.
Ik wilde hem liever niet storen in zgn
bezigheden, maar u kunt hem laten
arresteeren aan de schoollk weet
wanneer h® lesgeeft. Hier zgn we dns
geen aantrekkelijk gezelschap j wat
ondervinden.
Meer dan te voren is dat dezer da
gen weer in het Fransehe parlement
gehlekea.
Aan den Fransehen minister van
oorlog, den bekenden generaal Gallieni,
oud commandant v„n Parga, werd
meermalen gerapporteerd, dat de hou-
ding van de troepen te Marseille veel
te wenschen overliet en dat gevallen
van dronkenschap en indioipllnair op
treden veelvuldig voorkwamen.
Uit esn tor plaatse ingesteld onder
zoek bleek, dat deze feiten volkomen
juist waren en het dus noodzakeigk
was, aan deze in oorlogstgd onduld
bare wanordeigkheden oen einde te
makan.
Da minister nam daarom maatrege
len, welko doel troffen. Hg gaf aan
dan territoriales commandant, in over
leg met dsn prefeet van het Bonche-
du Rhöue departement, vryheid, alle
maatregelen ter plaatse te nemen,
welke da locale omstandigheden ver-
eischten.
Het gevolg was, dat strenge
regalen werden getroffsn inzake de
toelating van militairen in eafé's,
restaurants en kroegen.
Het gevolg daarvan was weer, dat de
Marseilliar.eche drankBigters een al
gemeen protest de wereld inzonden.
Zy besloten volstrekt geen rekening
ta honden met het af gekocdigde be zei
en kwamen ten slotte eenstemmig
overeen, tegeiykertgd alle eafé's te
sluiten.
Het gevolg ïs geweest, dat generaal
Gallieni het in de Kamer hard te ver
antwoorden heeft gehad.
Tal van afgevaardigden, voornamo-
ïyk van socialistische zyde, trokken
part® voor de verongeigkta drank
Bigters en dwongen zelfs den minister,
de tribune en de vergaderzaal te
verlaten.
Generaal Gallieni verklaarde van
zyne zyde, zich te beschouwen als de
beschermer van de gezondheid zynor
soldaten en wees er op, dat velen,
wier verwanten gasnenveld zgn, zieh
doii toeloop van de militairen naar de
9iyteryen niet konden begrgpen. Hy
getuigde, doch tevergeefs, van da
oprechtheid zyner bedoelingen en van
z(jn goeden wil. Hy betoogde, dat
de slijters te Marseille te ver waren
gegaan en verdedigde ton slotte den
commandant van Marseille, generaal
d'Amade, ale een der schitterendste
figuren van he* Fransehe leger.
Maar juist dit prikkelde do afge
vaardigden nog meer, daar generaal
d'Amade, na het gebeurdo aan de
Dard&nsllen, veel van zgn vroegere
populariteit heeft verloren.
Verscheidene afgevaardigden be
toogden, dat de te Marseille genomen
maatregelen niet opgingen, daar men
dan in bot gohoels land wel alle
schouwburgen en eafé's zou kunnen
sluiten.
Tal van interrupties werden gehoord
en de minister van oorlog verliet de
tribune en de vergaderzaal.
wilt u met 003 beginnen
„Niets ter wereld, meneer Flnsbnry,"
antwoordde Gideon. „Ik begryp, dat
deze heer (hg wees op MorriB) van
alias da aanleidende oorzaak 13 en
naar hst mg voorkomt, heeft hg al
voldoende daarvoor geboet. Werkelyk,
om n de waarheid te zeggen, ik zie
niet ln, dat iemand asnig voordeel zou
hebben door de openbaarmaking j lk ten
minste zeker niet. En bovendien ben
lk u dank verschuldigd, omdat u mg
mgn eerste goede zaak heeft bezorgd'.
Mtehael kreeg een kleur. „Dat was
nu wel 't minste, dat ik doen kon ln
dit geval," zei hg. „Maar één ding heb
ik u nog te zegden. Ik wilde niet
gaarne, dat u oen onjuiste meenicg
opvatte omtrer.t den goeden Pitman,
die werkelijk geen maosch kwaad zou
doen. Zoudt u vanavond met my wil
len direeren on ham ontmoeten, als
hU zoo recht ln zijn elemant is, by
Verrey bg voorbeeld
„Vanavond ben ik vrg, mgnheer
Finsbury", antwoordde Gideon, ,en lk
zal met genoegen van nw uitnoodi-
glng gebruik maken. Maar wat dunkt
u, zouden we niets kunnen doen voor
dien man, dis de kar met dat ïgk in
de piaDO heeft gestolen Op dat punt
laat mya geweten ml) geen rust."
„Ik vrees, dat we niet anders kun
nen doen, dan hem van harte bekla
gen," zei Michael.
EINDE.