N°. 17 1916
Dinsdag 8 Februari
103de
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- an"Vr(jdag»Toüd
uitgezonderd op feestdagen.
Fr{i per kwartaal, In Goat e0?fi, buiten Gosi, franco t 3t2»„
Afzonderlijke noscmers 39 «ent
.aaenilngr van advertentian op Maandag, Wcensdag
en VRIJDAG vöóï- 13 ureis.
Telefoonnummer 83. Mmctear Q. W. ta» Babnevsld. - Uitgave vaa de Naaml, VtwootKhap „GmbsIu Courant
Do prfis dar gewone advertentién is van 1-5 regels 50 ct., elke regel moor 10 et.
BS directe opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-hawelfk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—20 regels a f 1,— berekend.
BewsCftsiBine'6 5 tm\.
Hoofdrad acteur W. J, C.
x*# Tweeërlei moraal.
Is nu inderdaad de deugd der neu
traliteit zóó moeilijk te betrachten
Wij, Nederlanders, wenschen vóór
alles buiten den wereld-krijg te blijven.
Volkomen begrijpelijk. Wie gezien
heeft, wat een overmachtige overrom
peling doen kan België is er het
voorbeeld van zal, zoo de eigen
eer niet in het gedrang komt, alles in
het werk stellen, om van een dergelijk
lot verschoond te blijven, liet wil
ons echter voorkomen, dat de eer
de //nationale eer", om den tegen
woordig gebruikelijken term te bezi
gen ook eenigszins gewicht in de
schaal legt. En wie die //nationale
eer" aantast, Duitscher of Brit bij
dient, en zoo gevoelig mogelijk, op
zijn vingers gelikt te worden.
Volgens de bladen schijnt het een
systeem van de Britsche regeering te
zijn, de mails van Nederlandsche
schepen ia beslag te nemen. Bij her
haling heeft onze regeering daartegen
geprotesteerd. Eu zeer terecht. Immers:
het is haar zuivere bedoeling, neutraal
te blijven en eiken misstap der oorlog
voerende partijen, zoo haar eigen be
langen in het gedrang komen, naar de
volle maat uit te meten.
De vraag dringt zich evenwel op
den voorgrond, op, wanneer men inder
daad, en zonder aanzien des persoons,
neutraal wil blijven, het meten ook
met verschillende maat toelaatbaar is,
Over het aanhouden der mails is het
noodige gezegd, cn wij achten ons
allerminst geroepen, de Britsche regee
ring in bescherming te nemen. Daar
tegenover staat ook, dat, hetgeen wij
tot heden toe van het Duitsehe regime
hebben moeten constateeren, niet van
dien aard is, dat wij, in Duitschen
zin, tot de... h'ultur-menschen gerekend
willen worden.
Evenwel terzake.
Waur blijft de Nederlandsche pers,
om, op even krasse wijze als zij het aan
houden en ophouden der mails door
de Engelschen afkeurt, het moedwillig
torpedeeren van de //Artemis" aan de
kaak te stellen Is het neutraal van
liet Vaderlandom deze onverschoon
bare daad van de Duitschers zoo onge
veer goed te praten met de bewering,
dat de Engelschen zich de heerschappij
ter zee toeschrijven en toch niet konden
verhinderen,dat de //Artemis" werd
getorpedeerd
Is zoo iets nu in waarheid neutraal r
Of. is het geprononceerd anti-
Engelsch
Wij gelooven het laatste.
Zekerwij zouden niet gaarne in
bescherming willen nemen alles, wat
de Engelschen in dezen oorlog hebben
gedaan. Maar de Nederlandsche pers
heeft het oordeel des onderscheids in
acht te nemen en zij mag niet den
Engelschen zwaar aanrekenen, wat men
den Duitschers licht telt. Dat is neutra
liteit, M'aaraau een luchtje zit.
Laat men er toch ten ouzeut zich
voor hoeden, de Duitschers in huil
nu, ja, laten wij maar zeggen.... oor-
logs-lilosofie te volgen 1 De Duitscher
gaat uit van het standpunt, dat hem
in dezen krijg zoo ongeveer alles ge
oorloofd is. Hij bombardeert met zijn
Zeppelins steden, welke, met den bes
ten wil ter wereld, niet voor vestin
gen kunnen doorgaan. De neutralen
hebben het lijdelijk aangezien, maar,
ondanks dat lijdelijk aanzien, keuren
zij een dergelijke wijze van oorlog
voeren ten strengste af. lïén recht
hebben wij, neutralen, toch onafwijs
baar de wandaden der verschillende
oorlog-voeren de partijen in het licht
te stellen. Wanneer dc rekening wordt
opgemaakt, komen zonder twijfel de
Duitschers er het slechtst af.
Iu dit verband wenschen wij deze
vraag te stellen hoe verdwaasd moet
de Duitsehe en een gedeelte der N_
derlandsche pers toch wel zijn, om
het den kapitein van den Engelschen
treiler kwalijk te nemen, dat hij de
bemanning van de kapotgeschoten L 19
niet in zijn vaartuig opnam, ondanks
de toegezegde geldelijke belooning?
Het luchtschip was pas teruggekeerd
van een nachtelijken moord-tocht boven
Engeland. Als een gedeelte der mensch
beid zich aan dergelijke daden schuldig
maakt, zou men dan, in ernst, van de
andere helft kunnen verwachten, dat
zij zich als engelen gedraagt Dat
is ten moraal, welke wij, met den bes
ten wil ter wereld, niet tot de ónze
kunnen maken.
Om goed verstaan te worden wij
wenschen neutraal, of beter gezegd,
pio-Nederlandsch te zijn. Zoo iemand
dan hebben wij de leuze pro-Neder-
landsch tot de oDze gemaakt.
Eu juist daaruit vloeit voort, dat
wij tegen het meten met twee maten
zoo ernstig mogelijk meenen te moeten
protesteeren.
De Nederlandsche pers, die terecht er
tegen protesteerde, wijl de Engelschen
onze mail neen, waarlijk niet
alleen onze mail aanhielden, waarbij
toch inderdaad geen raenschen-levcns
op het spel s-tonden, heeft thans, in
het waarachtig belaug der neutraliteit
van ons land, een eere-schuld te vol
doen. Zij zal dienen aan te loonen,
dat de zonden van de eóne oorlog
voerende. partij niet breeder worden
uitgemeten dan die van de andere.
15 FEUILLETON"
De verwisselde Kist.
Roman, naar hst Engslsch
van ROBERT LOÜIS STEVENSON.
.Onze hulsbaas?" vroag Morris.
Ja, welzeker," zei John. „Hy kwam
iu huls rondglnren en wou weten,
waar da waterton en da dekers waren
gebleven. Ik zei, dat hij voor mfln
part naar de maan kon loopen; dat
zou j9 ook hebben gezegdwat kon
ik anders doen? Toeu zei hij, dat ik
ze in den lommerd had gebracht en
of ik Wil wist, dat dat strafbaar was
Toen heb ik mi) er haudig uit gered.
Ik bedacht, dat hij dooi was en hield
hem aldoor zachtjes aan de praat, heel
beleefd, maar zóó, dat hij geeu woord
kon verstaan. ,Ik versta u niet,"
zei hfj. .Dat west ik wel, miju goeie
man, en dat is juist de bedoeling,"
zei ik, zoo minzaam als een bediende
in een manufactuurwinkel. ,lk ben
hardhoorend," brulde h{j. ,Dat
komt mQ goed te prs," zei Ik, en ik
maakte er gebaren 'ojj, alsof ik hem
alles uitlegde, 't Was een vermakelijk
spelletje, zoolang als het duurde.
,Na," zei hg, ,ik ben ongelukkig te
dooi, maar ik wed, dat do politie u
wel verstaan zal." Hij ging de deur
uit, en ik hem achterna, maar den
anderen kant op. Ze vonden niets dan
het epirituatoeitel cn het geïllustreerd
stuiversblad en eeu godsdienstig
blaadje, en nog zoo'n krant, die jjj
hebt gestuurd. Je was zeker dronken;
Met belangstelling wachten wij af,
of zich ook in dit opzicht haar roe-
ping getrouw zal weten.
B aitenland.
Do strijd In en buiten Europo.
President Wilson werkt voor de a.s.
presidentsverkiezing.
Zoo nu en dan honds hg voor eau
talrijk publick een redevoering en
waar het te pas komt, vlecht hg daarin
zijn opmerkingen over den Europee-
schen oorlog, zinspeelt op do eer der
natie, op de uoodza'ieigkheid, ter wills
daarvan voor den krgg gereed te zgn,
maar neemt zich bg dat a'los bijzon
der ia acht, door geen enkel onvoor
zichtige modedeeling te laten uitkomen
togen welke staten, combinatie hg in
da toekomst een oorlog niet alleen
voor mogelijk, maar ook voor waar
schijnlijk houdt.
Het gevolg is, dat zgn redevoeringen
geestdriftig door aanhangers van alle
partijen worden toegejuicht.
De pro-DuItsohers meoaon er eeu
naderend conflict met Engeland, de
pro-geallieerden komende moeiigk
heden met Dultschland in te ontdekken.
En in de Engelschc, zoowel als In
de Dnitsche pers verwekken de zin
spelingen van den Amerikaanscbea
president zoo nu en dan eenlge ongo
matheid.
In Dultschland herinnert men zieb,
dat de president tot nu tos een sterke
voorliefde voor de entente beeft ge
toond en in Engeland maakt men er
zich bezorgd over, dat de duisters
toespelingen uit Amerika zeer wol op
do mi-lukte onderhandelingen inzake
meerdere waarborgen voor dn vrijheid
van do neutralen ter zee batrekking
kunnen hebben.
Da onpartijdige toeschouwer ziet in
WIIeodb redevoeringen niets anders
dan een pogen, in den a.s. strijd voor
het presidentschap met een zoo groot
mogelijk stommencgfor uit de hu3 te
komen en daarbij ook den steun te
genletou van de voorstanders van
gewapends tusschenkomst ln Europa,
welke zich tot nu toe in geestdriftige
bewondering rond den oud president,
kolonel Roosevelt gntchaard hebben.
Inmiddels zgn er zeer velen, die
Wilsons herkiezing trachten tegen te
gaan.
Er zgn er, die het in beginsel af
keuren, dat een president meer dan
eenmaal als zoodanig de leiding van
'b lands zaken heeft.
Z8 beweren tevens, dat Wilson
vroeger van hetzelfde oordoel was en
bete huldigen hem thans een plechtig
afgelegde belofte to vet loochenen.
Indertijd is Wilson toeh gekozen
op h«t s.g.n. Baltimore - programma,
waarin zfdie dit progremma onder
schreven, op grondwetswijziging aen-
drongen, wasrbg de president der
Ter. Staten niet herkiesbaar zou zgn.
da uaam had wel wat san een van
die plaatsen, waar oom Joseph vttn
vertelde, en er stond niets in dan
lange stukken over gedichten en 't ge-
b. u'k van de globes. Zoo'n blad, dat
niemand dan een gek ooit zon leren.
Hoe heette 't nu ook wror Ik weet
het nlei meer. Maar Eeere, Hoere,
wat een kraut was dat!"
„Het Athenaeum, bedoel je," legde
Morris uit.
,Hot kan me ook niot schelen, hoe
's heet," zei John, „als ik't maar niet
hoef te lezen. Ziezoo, nu ben ik wat
opgeknapt. Nu ga ik in den gemak-
keigken stoel bg 't vuur zittengeef
mij de leldcrQ en de kaas eens aan
en de flesch port Neen, een champag
neglas gaat meer in. Nou kan jij be.
ginurn. Er is nog wat visch en een
cotslot en champagne genoeg. Hè,"
zuchtte John, .Michael geeft een goe
den smaak die port ls uitstekend Ik
mag Michael graag lijden, die leest
ook boeken en het Athe;. asum en zoo
wat meer, maar die is niet vervelend,
die zanikt niet, zooals andere geleerde
lni. Die kerels zonden je zelfs je ple
zier kunnen bederven ln een kegel
baan. Van Michael gesproken, ik vraag
er maar niet eens naar, want ik
vest hst wel vooruit. Je hebt den boel
aardig in de war gestuurd, niet
„Neen, dat heeft Michael gedaan,"
zei Morris, die vuurrood werd.
„Wat gaat ons dat aan P'vroeg John.
„Hg heeft het ïgk verloren cn dat
gaat ons wal degeigk aan I" riap
Morris uit. „Hij 1b 't kwgtgeraakt en
lu kan het overlijden clat eens worden
aangegeven."
„Wacht eens," zei John. ,Ifc dacht
juist, dat jg dat niet wou!'
,0, we zijn nu alweer verder, 't Is
nu niet meer om de verzekering te
doen, maar om de 1- ê-zaak, John; y,
ons hebben en houden."
„Hond uu op met die praatjes," zei
John, „en vertel alles, vau 't begin
af."
Morris deed,zooals hem gezegd werd.
„Nu, wat zei ik je al van te voren
riep John uit, toen het verhaal
giëlndigd was. „Maar dat weet ik wel,
lk laat me mjm rechtmatig eigendom
niet afnemen."
„Ik zou wel eens willen weten, wat
j(j nu wou beginnen," Z6l Morris.
„Dat zal lk je vertellen," antwoord
de John zeer beslist. „Ik ga mgn be-
langen toevertrouwen aan den knap-
sten advocaat in Londen en of jg erbij
achter slot kemt, kan mij niets scha
len.'
„Maar Johnny, we zitten in 't zelfde
schuitje!" stamelde Morris.
„Zoo?" zei zgn broer. „Dat west ik
nog niet. Heb ik een valsche hand-
teekening gemaakt Heb ik leugens
van oom Joseph verleid Heb lk idiote
advertenties ln de krant gezet Heb
lk andermans teelden kapot geslagen
Je durft nog al, Morris, dat moet ik
zeggen I Ik heb je te lung den baas
laten spelen, maar nu roep ik Mlchaol
te bulp. Ik mag Michael graag lijden,
en 't wordt tijd, dat ik eens op de
hoogte kom, hoe 't met mijn zakon
staat."
Op datzelfde oogenblik werd er ge
beld en Morris, die angstig naar de
deur ging, nam een brief aan, waarvan
Da candidaat, op dit programma
gekozen, moest zich tot dit beginsel
verbinden.
Een maand voor z?n inhuldiging
verklaarde Wilson evenwel, dat een
vaste constitutioneele beperking van
het presidentschap tot één periode
hoogs: willekeurig en onbevredigend
zon sgn.
Verschillende voorstanders van hes
3»ltimore-prograüima verklaarden na
dien, dat de partg niet van meeniag
wu3, dat de candidaat, die op het
Baltlmora-progratnma werd gekozen,
verplicht zou zgn, zich ts bonden aan
het. beginsel van hot presidentschap
voor één tijdvak.
Zelfs indien een hierop batrekking
hebbende grondwetswijziging werd
aangenomen, kan zg eerst in 1921 in
working treden, zoodat ieder vrij zou
zijn, iemand, die reeds president ge-
woest is, opnieuw te benoemen.
Bsgrflpaiykerwgzs sgn evenwel de
messingen in de bladon verdeeld,
naarmate zg Wilson al dan niet her
kozen wenschen te zten.
Natuurlijk laat de ex-prosident
Roosevelt zich dezer dagen niet on
betuigd.
Hg olaat de groata trom, verzamelt
allen om zich heen, die voorstanders
van een onmiddellijk militair optreden
zgn ia alle fcwostlss, waarbij de be
langen van da Vereenlgde Staten zgn
betrokken en breekt den staf over
Wilsons lsidlcg en de steeds weer
afwachtende houding van de groote
republiek.
In een dezer dagen uitgegeven
geschrift „F3ar God and take your
own part", komt hg tot de conctusis,
dat men ln Amerika wel heftig rede-
neeren kan over „Amerika vooraan",
maar dat hot per slot van rekening
telkens weer is „Amorlka achteraan*.
De staat heelt nu eenmaal als eer
sten plicht, zgn burgers tegen moord
en geweid te beschermen.
Zoowel in Mexico als tijdens den
Europeeschen oorlog, schoten de Ver
eenlgde Staten telkeai weer in dien
plicht tekort.
Roosevelt noemt het beginsel van
non-interventie even zelfsuchtlg en
wreed als de ergste veroveringszucht,
het verschilt daarvan alleen doordat
bet niet enkel kwaadaardig maar ook
l&f is.
Da Blapps houding tegenover Mexico
wordt, volgenB drn ex president, nog
verre orertrcffan door de houding der
regasring in den Europeesehen oorlog.
Wie Roosevelts sympathieën en an
tipathieën kent, weet, dat hg niets
liever zou doen dan met kracht tegen
iedere Dnitsche onderneming optreden
en ook nn weer betoogt hg, in ver
band met het Lnsltania-incident, dat
do Vereenlgde Staten vrouwen en
kinderen maar kal apjes laten cffsren.
De Dultseh-Amerikanen hebben, vol
gens den oud-president, getoond heela-
maal geen Amerikanen, doch slechts
Duitschers in Amerika te zgn.
het adres door Michael's hard geschre
ven was. De inhoud luidde als volgt
„Morris Finobnry. Aio deze regelen
onder da oogon moehtsn komen van
M. Finsbury zal hg iets vernemen, dat
in zfln voordeel is te mgnen kantore,
Chancery Lane, morgenochtend om
tien uur."
Zoo diep was Morris tsi neergeslagen,
dat hg niet eens wachtte, tot John
erom vroeg, maar hem aanstonds den
brief toereikte.
„Zoo hoort hot!" vond John. „Juist
iets voor Michael, om zoo'n brief te
schrjjvsn 1"
En Morris liet zich niet oom voer-
staan op het feit, dat hg Michael hierin
was vóórgeweest.
XVI.
Den volgeaden morgen om tien nar
werden de gebroeders FInstury in
Chanceiy Lane in een ruim vertrek
binnengelatenJohn wel wat bekomen
van de uitgestane vermoeienis, maar
met één voet in een pantoffelMorris,
ofschoon geen bepaalde 6poren van
lichamelijk Hjden vertoensud, toch wel
tien jaar ouder dan toen hg acht dagen
gclodec Bournemouth verliet, met een
door d.iepe rimpels doorgroefd voor
hoofd cu haar, dat aan de Gapen
thans merkbaar was vergrgsd.
zg werden ontvangen door een
drietal perionen, naast elkander achter
een taiel gezeten, Michael in het
midden, aan zgn rechterhand Gideon
Forsyth en links van hom een oude
heer met een bril en wit baar.
„Drommels, daar zit oom Joseph I*
riep John uit.
Hg noemt het van zgn landgenooten
laf, neutraal in donken en spreken
te bigven en daardoor niet op te
komen voor recht en tegen onrecht.
Een onkels natie kan nooit de zaak
van internationalen vrede en recht
bevorderen, ten eg zg door daden be-
wgst, dat zg weigert neutraal te bigven
ln gevallen van internationaal on
recht. Slechts door op te treden tegen
den onrechtpleger, treedt zg tegen het
onrecht op-
Men ziet het, de ond-presldent is
niet mak en het is geen wonder, dat
alle EngelBch-Amerikanen, die niets
liever zonden zien, dan dat Amerika
zoo spoedig mogelijk Dultschland een
militairen of economischen oorlog ver
klaarde, vol bewondering tot hem op
zien en er van overtuigd zgn, dat
Roosevelt juiBt da man Is, welke Ame
rika als president op het oogenblik
socdlg heeft.
Evenwel, zooals Wilson ia ook Roo
sevelt een handig diplomaat en het
zou nog zeer de vraag zgn of hg als
president werkeigk zou optreden, als
hg thans wel wil doen voorkomen.
Want het bigft eeu niet te ontken
nen telt, dat wansoer esc man als
Roosevelt, eenmaal president der Ver.
Staten geworden, Dultschland den
oorlog zou verklaren, dit ln den toe
stand ln Europa zeil al heel weinig
vsrandoring zou brengen.
De handel op Dultschland is al stop
gezet door de entente en kan dus door
de Ver. Staten nimmer meer bedreigd
worden, torwgi een onmlddeligk mili
tair optreden van Amerika tegen
Dultschland buitengesloten is.
Slechts de entente staten zouden na-
tuurigk op Amerika's hulp, ter voor-
aleclng in financiën en munitie, op
nog grooter schaal dan tot nu toe
kunnen rekeneo.
Maar daartegenover staat, dat de
Dultsch-Amerikanen tegen alle ta ne
men maatrogelen zoodanig in opstand
zonden komen, dat blnnenlandaehe
onlusten de Ver. Staten vry wat na
deel zonden berokkenen.
En daarom is Wilsons politiek ten
slotte zoo dwaas nog niet.
Hg wsnscht geen oorlog, hoewel hg
het steeds doet voorkomen, dat het
oogenblik van partg kiezen is aange
broken.
D&arby behoudt hg zgn dreigenden
invloed omdat zgn toespelingen zoo
raadselachtig zgn, dat iedere staten-
cumbita' ie in Europa er een bedreiging
voor zichzelf ia ziet.
Maar zoowel da Duitech-Amerlkanen
als de pro-geallieerden bigven in hem
den gewemchten man zien, die weldra
te hunnen gnnste in het Europeescbe
staten-coi fliet tuiiehenbeide zt 1 treden.
Dat men zich in Dultschland op alle
verrassingen voorbereid houdt, is dezer
dagen in de Dnitsche pers gebleken.
Alle Berignscha bladen wgden lange
hoofdartikelen ran den ernst van den
toestand, waarby zy het Duitiche
standpunt toelichten. In bet Berliner
Doch Morris naderde z$n oom met
een bleek gelaat en fonkelende oogen.
„Weet u wel, wat u hebt uitgehaald
bulderde hy. „D is wedarreehteiyk
ontvlucht 1"
„Goeden morgen, Morris," zei oom
Joseph zeer ernstig, „je ziet er ver
bazend slecht uit."
„Ik zon nu maar geen drukte meer
maken," zei Michael, „en de feiten
onder da oogen zien. Je bemerkt nu,
dat je oom bg dat ongeluk in 't minst
geen letsel beeft bekomen, iemand van
jeu menschlievend karakter moest zich
daarover, dunkt mg, verheugen."
„Als dat zoo Is," riep Morris uit,
„wat beduidde dat ïyk dan Je wilt
toeh Diet zsggen, dat dat ding, waar
mee ik mg zoo heb afgebeuld en dat
lk met mgn eigen handen heb helpen
vervoeren, het ïgk van esn onbekend»
was
„Ooh," zei Mlohaal, „dat behoeven
we niets osns te beweren. Je kan den
man bg zgn leven wel oodb op de so
ciëteit hebben ontmoet."
Morris viel in een stoel. „Als ik
't in kuis gekregen bad, zou ik 't wel
ontdekt hebben," zei hg. „En waarom
kreeg ik het niet? Waarom heeft
Pitman het ontvangen Met welk recht
heeft Pitman bet vat opengemaakt
„Wat ékt betreft, wat heb jg met
dat beeld van Hercules uitgevoerd?"
vrorg Michael.
„Hg heeft het met een hakmes
kapotgeslagen," zei John. „Het ligt
in gruizelementen op de binnenplaats."
(Slot volgt).