N°. 10 1916 103de jaargang. Bij dit no. behoort een 39 FEUILLETON De verwisselde Kist. Buitenland. GOESC Dejuitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prji par kwartaal, In Goes f B,ïi, bulten Goes, franco l„KS. Afzonderlijke nonunerc cent. In.eendlntr vua advertentldn op Maandag, Woenefieg en VRIJDA-G vdóg ia aren. De prjs der gewone advertentién is T&n 1-6 regels 50 et., elke regel meer 10 et. By directe opgaaf van driemaal plaatsing derxolfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 10 regels 1,— berekend Hewfsnammurs 6 ssr.'. Teleloonnumnsor 89. Directeur G. W. va» Baeneveld. Uitgave van de Nasml, Vesscotetóap .©wsske Coarsni". Hoofdredacteur W. J. G. van Santie T)e sociaal-democratie heeft in haar wezen fiasco gemaakt dat was de bedoeling, waarmede wij ons opstel //Wrange Vruchten'' in het vorig nummer schreven. De sociaal democratie en haar propagandisten, die wisten, voor een onontwikkelde massa de sluizen hnnner welsprekend heid open te zetten, staan daar in het bijzouder schuldig aan heeft, ook op ethisch gebied, méér voorge spiegeld, dan zij ooit ter wereld in vervulling kan brengen. En nu weten wij wel, dat bij ve len de wilde haren er al zoo wat uit zijn. Maar bij de, onontwikkelde mas sa van weleer blijft die propaganda nawerken en de sociaal-deinocrateu zijn het zeker niet, die, schuld bekennend, van de dwalingen huns weegs ge makkelijk terugkeeren. Toch zal dit liet geval moéten zijn. Zie de S.D.A.P. heeft ten onzent geleefd, zij is gegroeid van de tekort komingen, welke zich in deze maat schappij in elke maatschappij trou wens voordoen. Een oogenblik al verondersteld (waarom zouden wij ons ook niet eens in het rijk der fanta- zieën begeven dat de sociaal-demo cratie de macht erlangde, waarnaar zij zegt te streven dan zou een andere partij geboren worden, spoediger dan men denkt, welke de sociaal-demo cratie haar tekortkomingeu, haar fou ten onder het oog moet brengen. Maar in trouwe: welke partij is, door steeds en steeds wéér kritiek uit te oefenen, omhoog gekomen, zóó, dat zij zich ook op de veroverde hoogte wist te liaudh aven Raadpleeg de historie, en meu vindt het afdoend antwoord op deze vraag. ISTu gaan wij, vrijzinnigen, geenszins uit van het standpunt, dat wij de wijsheid alleenlijk in pacht hebben. Wie het wèl aldus voorstedoet aan de waarheid te kort. Wi '.Vrijzinni gen, zijn er van overtuigd, dat wij we zijn per slot van rekening toch ook maar menschen in vele dingen struikelen. Doch wat wij altoos hebben hoog gehouden en wat wij steeds hoog zul len houden óók dat is de geest der vrijheid. Men heeft ons meermalen verweten, dat wij niet kennen, wat met een schoon, doch onwaar, woord geheet en wordtpartij-discipline. Voor disci pline schrikken wij nooit terughet bijvoegsel „partij" geeft er echter een Roman, naar hst Engelseh van ROBERT LOUIS STEVENSON. Toen kwam hg op een inval. Water loo Station, een plaats, toegankelijk voor het publiek, en toch op sommige uren van den dag betrekkelijk stil esn plek, waarvan de naam alleen voldoende zou zQn, om weerklank te wekken in Pittnan'j gemoed en do herinnering wakker te roepen aan een z{Jner laatste verborgen misdreven. Morris nam een atak papier en schreef het klad van zjn advertentie. William Bent Pitman. In geval deze regelen onder de oogen mochton komen van zal hU ieta vernemen, dat in zijn voordeel la, aan het eind van het eerste perron,Waterioo Statton, aanstaanden Zondag, tusschen twee en vier uur.' Morris las dit letterkundig voort brengsel met voldoening over. .Beknopt," zei bij. ,ln zijn voor deel, dat ia nn niet bepaald waar, maar 't is aanlokkeigk en valt in 't oog. En een advertentie ls geen ver klaring onder eede. Al wat ik nn vooreerst noodig heb, is geld, om wat te eten en om die advertentie geplaatst te krijgen, en neen, ik kan John geen geld zenden, maar ik zal hem nog een paar kranten staren. Waar haal lk nu geld vandaan onasngenaincn klaiik aan. Wij wil len de vrijheid. Voor ons. En daar door natuurlijk juist voor ieder indi vidu. Aan den leiband wenscheu wij niet te loopen. Nu niet. En nim mer. De ééne vrijzinnige, die tegen een begrooting, tegen een wetsontwerp stemt, ook al zijn al zijn medestan ders er vóór, wordt hij uitge bannen f Men weet wel beter. De individueele vrijheid staat bij ons te hoog, dan dat wij er een oogenblik zelfs aan zouden kunnen deuken, tot zulk een maatregel over te gaan. En daarom staan wij niet alleen principieel tegenover de rechterzijde, maar ook tegenover de sociaal-demo cratie, waar de persoon op moet gaan, zich dient op te lossen in het partij verband. Wat onder het dictatorschap van dr. Ivuyper in zijn organisatie ge schiedt, is ons vreemd. Wat de S.Ü.A P. doet met degenen, die niet in haar gareel willen meeloopen, komt bij ons niet voor. Wij kennen geen uitgestootenen en daarom ook - gelukkig maar geen martelaren. Wij zoeken geen instrumenten. Wij zoeken menschen. Menschen met een vrijen geest en met een vrijen wil. Daarom ook is de vrijzinnigheid bij uitstek de wacht over het kostbaarst goed, dat de Nederlander kenthet onvervreemdbaar goed der persoonlijke vrijheid. Do strijd In en bulten Europa. Do wereldoorlog is een strjd om hst bestaan. En dat bestaan omvat niet alleen het ruimschoots voorzien in da dage- ljktcko behoefte san levens- en genot middelen, het brengt tevens de nood zakelijkheid met zich, de bronnen van rijkdom en welvaart door economisch» maatregelen voor de toekomst zoo prodnefiet mogelijk te maken. Wanneer twee groots, op zich zelf staande, vennootschappen handel drij ven, dan voeren zg beiden strijd om het brstaan. Hoe dat bestaan zal zijc, of het van dag tot dag een afmattenden strijd zal zjjn, wasrbg het slechts mot moeite gelukt, het hoofd boven water te hou den, dan wel of de ondomtmlng door een algemeen gunstigs reputatie haar omzet zal nitbreiden en het gunstige verschil tusschen inkomen en de kos ten voor noodsskelflk levensonderhoud telken jare zal vergrootsn, hangt ge heel af van de levenskracht en leiding der onderneming. Die levenskracht wordt bepaald door het kapitaal waarmee de onder neming werkt, de reserves die In Bij ging naar het kastje met zijn collectie zegelringen, doch ï?n ver zamelaars-bloed zwam in opstand. ,Dat nooit!' riep h8 nit. .Geen macht ter wereld zal mg dwingen, mijn verza meling te schenden I Dan liever stelen!" En met groote stappen da trap op vliegend naar het salon, ma kte hjj zich moester van eenlge van zijn oom's rariteiteneen paar Tnrksche sloffen, een waaier nit Smyrna, een kocikan, een geweer, dat aan oen Ephosischen struikroover ontrukt heette, en een handjevol zonderlinge, maar Ietwat beschadigde zeeschelpen. XIV. Zondagmorgen stond Wlillam Dent Pitman op z?n gewonen tijd op, hoe wel met nog wat meer tegenzin dan anders het geval was. Den dag te voren toch was het getal ageer hnis- genooten met één vermeerderd, door de komst van een commensaal. Michael Finsbury had den vreemden onden heer bij hem geïntroduceerd en stond er voor in, dat hg geregeld betalen zou. Maar hy had, met zUn gewone neiging tot schertsen, een weinig aan moedigend tafreel opgehangen van de eigenaardigheden van Pitman's aan staanden huisgenoot. Da heer Pitman verwachtte, dat da vreemdeling vol strekt geen aangenaam gezelschap zou zgn, en bad hem niet zonder angst verwelkomdhoeveel te meer ver blijdde by zich, toen hy bespeurde, dat hy onwetend .een engol geher bergd had." Reeds aan do thee was moeliyke tijden ten dienste staan, de koopkracht van het publiek en de Btreek waar da onderneming is ge vestigd. Zijn deze factoren voor twee zak«n gelijk, dan zal die onderneming zich de grootste bestaanszekerheid en win sten verschaffen waarvan de leiding <n handen van den Besten organisa tor Is. Dan bepaalt de loding in Iedere zaak den bloei der onderneming en deze leiding omvat kennis van den Bmask van het publiek op leder oogen blik, handigheid in het voordselig koopea en verkoopec, uitbreiding der handelsbetrekkingen, reclame en een krachtige organisatie, waardoor fouten worden voorkomen, ondergeschikten gecontroleerd worden en de geheele zaak den Btempel van eenheid en degelijkheid van leiding draagt. Door oen eenvoudig stelsel van administratie wordt bfl degelyke lei ding de voornltgang der onderneming van jaar tot jaar statie.iich aangetoond. Wanneer nu twee groote zaken in dezelfde gemeente een soortgeigken handel drijven, zal, hg gelijks levens voorwaarden, die onderneming de grootste vruchten aiwerpeD, waarby het organiseerend talent van de leiders het beste tot zgn recht komt. Zoo gaat het in de koopmanswereld, zoo gaat het ook ln den bestaanestryd van staten onderling. Iedere Btaat voort' den Btryd om het bestaan met de hulpmiddelen waarover hy beschikken kan en als zoodanig kan dan ook iedere staat beschouwd worden ais een onderneming. Het kapitaal dier onderneming, het fnndamer.t dus waarop het gebouw van welvaart zal moeten verrazen, 1» de meer of minder gunstige ligging, de soort van den grond, welks waarde door de geschiktheid voor den land bouw en den rijkdom aan delfstoffen wordt bepaald, en do aard van het volk, dat dien grond bewoont. Vooral het laatste ia van overwegend belang. Want een land, dat over groote satuurigke rijkdommen beschikt, xal toch steeds arm en achterigk tyn en den bestaans-stryd onder ongunstige voorwaarden blgven voeren wanneer hst volk, dat den grond bewoont, het kapitaal vsn den staat niet productief weet aan te wenden. Dan wordt die staat geigk aan een onderneming, waarvan de leiding ln handen is van mannen, wier organi seerend talent tekort schiet om het geheel in banen van Btljgnnde wel vaart te leiden. Zooais twee zaken kunnen concur- reeren, kunnen het ook twee staten doen. Nemen we esn voorbeeld nit onze naaste omgeving, Engeland en Duitsebland. Belde landen zgn gunstig gelegen, beide zgn vrnchtbaar, beide hebben in den bodem een zekeren rijkdom aan steenkolen en metalen, belde hebben een intelligente bevolking. hg voortdurend aangenaam bezigge houden; in zgn atalier had hy tot nachts over één genoten door de meeslepend,) welsprekendheid van den vreemdeling, die hem overstelpte met belangwekkende mededeellngen on nu hg onder het aankleedeu zich de on schuldige genoegens van den vorigen avond weder voor den geest riep, scheen hem de toekomst veel minder duister dan ooit te voren. .Meneer Joseph Finsbury is bepaald zijn ge zelachap waard," zei hy bg zichzelf, en toen hg de huiskamer binnentrad, waar het outbjjt gereedstond, be groette hy zgn gast zoo harteigk, alsof hg hem reeds jaren had gekend. ,Bet doet mg pleizier, u te zien, meneer," zei hy. ,Ik hoop,dat u goed bobt geslapen .Gewend als lk ben aan voort durende afwisseling," antwoordde oom Joseph, .kan ik niet zeggen, dat ik mg ooit heb te beklagen over de onaangename gewaarwordingen, welke lieden, die een meer geregeld leven plegen te leiden, ondervinden bij het slapen in wat men noemt een vroemd bed." ,Dat doet mg genoegen," zei Pitman harteigk. .Maar laat ik unlet storen; u was batig, de courant te lezen." ,Het Zondagsblad is eenderkarak- teristieke kenmerken van onze eeuw," expliceerde oom Joseph. .In Amerika moet het, naar men mg heeft verze kerd, alle andere lectuur verdringen, daar het beste deel der natie hier alles vereenigd vindt, wAt het voor tyn Dat is dnshet kapitaal waarmede beide landen den fcestaansstrgd moe ien voeren. En in dien stry d zal dat land een voor sprong krjjgoc, dat het nationaal bezit zoo prodnetief mogeiyk weet aan te wenden en dat is de staat, wiens be volking de meest kenmerkende eigen schappen van ondernomings- en han delsgeest vertoont. Beschouwen we den staat dns als een ficaneietle onderneming, dan moet het personeel daarvan, van de hoogste tot de laagste rangen, doordrongen zijn van het besef, dat de bloei van het algemeen, en daardoor ook eigen welzgn, afhankeiyk ts van practlsoho samenwerking, getrouwe plichtsbe trachting en van het streven, door ver betering in werkwgze en uitbreiding van gezichtskring, den arbeid steeds productiever ts merken. De bloei der onderneming hangt dus voor een groot deel af van het talent der samenstellende krachten. Want zooals de leiders ln elke on derneming steeds zullen trachten, de ontwikkeling van het personeel te bevorderen, de saamhorigheid aan te kweeken en de rechte maonen op de juiste plaatsen te zetten, zoo zal ook in lederen staat de regeering, als leidster optredend, de beteakenls van dien staat steeds grooter maken, door het volk op den weg der algemeen» ontwikkeling zoo kraohtlg mogelijk te steunen. Het onderwgs moet inderdaad een voorwerp van de aanhoudende zorg der regeering zgn en het saamhorig heidsgevoel, zich uitend in vaderlands Heide, moet door gemoenmaklng van de kennis der vaderlacdsehs geschie denis krachtig worden versterkt. Dan groeit iedere natie tot een staat, waarin het volk steeds meer de eigen schappen tot instandhouding en voort brenging bezit. Eu zooals bg iedere onderneming, moeten ook weer in den staat ae leiders den dageiykschen arbeid op oordeel- knndlge wijze verdoelen, lederen on derdaan, naarmate van zyn meerdere of mindere algeheels bruikbaarheid, zyn plaats la de gemeenschap aan wijzen en door een goede en tot in alle onderdeden doorgevoerde orga nisatie het geheel tot een rendeerend bedryf maken. Zoo leven de Europeesehe staten als concurrenten op de wereldmarkt naast elkaar, zoo ziet de eene zgn om zet en daarmede zgn rgkdommec, zich uitend ln volkswelvaart, van jaar tot jaar vermeerderen en de andere, waar de staatsmachine minder vernuftig ln elkaar is gezet, zijn inkomsten ver kleinen ten ko3te zgner concur renten. En zooals het personeel van een onderneming een haat vorlt tegen dat eener eonenrreerende zaak, wier ge stadige uitbreiding die van de eerste ln bsteekenls nabgkomt en weldra dreigt te overvleugelen, too ontstaat ook de haat tusschen twee volken, wanneer het eene zich ten koBt van het andere geesteigk welzijn behoeft. Ia honder den kolommen vinden wij de meest belangwekkende berichten verzameld over al wat in do wereld geschiedt, overs'roomiogen, schakingen, bran den, publieke vcrmakeljkheiienaf- zouderiyke rubrieken zyn gewydaan politiek, vrouwenarbeid, schaken, god?- dienstige aangelegenheden, tot zelfs de letterkunde van don dag, on son paar geestige hoofdartikelen werken mede, om do denkbeelden van het publtek in de goede richting te leiden. Het is moeiigk, den invloed, uitge oefend door znlke reusachtigo nieuws bladen met hun verbazende verschei denheid van Inhoud, op den geest des volks, naar waarde te tchatten. Doch hos belangwekkend op zich zelf ook, deze vraag mag als sea kortstondige afdwaling van het onderwerp, dat ons bezighoudt, worden beschouwd. Wat ik u vragen wilde, was ditstelt u zelf belang ia de gebeurtenissen van den dag, zooala die ons door de pers worden medegedeeld „Voor een kunstenaar bevatten de couranten niet altgd veel belangryks," gaf Pitman ten antwoord. ,In dat geval," ging oom Joseph voort, .zou het mogeigfc zgn, dat een advertentie, die de laatsto dagen in verschillende nieuwsbladen werd ge plaatst, en die hedenmorgen opnieuw myn aandacht trok, aan de nwe ls ontsnapt. De naam geiykt, op een klein verschil in spoiling na, bgzonder veel op den uwen. O, hier heb ik het. Ik zal het u voorlezen, als u 't goed op de wereldmarkt een plaats van bsteekenls dreigt toe te eigenen. Dan komt het tot een botsing en waar in het gewone leven do vrfle concurrentie geoorloofd ls en justitie en politie personen en goederen tegen iedere aanranding besehermen, daar is helaas nog geen Internationale politiemacht die tegengaat, dat con currenten als Engeland en Dnltsch- laud, in combinatie met andere staten, het met energie en arbeidskracht op- gabonwda met eigen handen weer afbreken, door vrywilllg een kryg van verwoesting en vernietiging to ont ketenen. Dan komen de strydkrachten te land enter t es in actie, de weermacht, ln dagen van vrede en volkswelvaart georganiseerd en gedisciplineerd om het staatsbedrijf met geweld van wapenen tegen Iedere aanranding van bniten te verdedigen. En lederen dag, dat de oorlog langer duurt, wordt het welvaartsgebouw van alle deelnemende staten moer en meer ondermycd door hot vernietigen van onmisbare arbeidskrachten en kost bare bezittingen. Iedere oorlogvoerende staat schrUft van dag tot dag een deel van zgn nationaal bezit af, totdat door alge- heeie uitputting en vernietiging van alle in den loop der jaren verkregen rgkdommen de strgd een einde moet nemen. En na den wereldbrand ziet, als in Schiller's .Lied von der Glocke", in lederen staat een sterk gedunde en verarmde bevolking ,auf dem Grabe seiner Habo" terug. D» onderneming is verwoest, het bedrgf ligt stil, do zoo prachtig wer kende staatsmachine 1b uit elkaar gerukt, verwrongen Alleen de rykdom van den grond is gebleven en in het overfciyvende bevolkingsdeel een drang tot dubbele krachtsinspanning, een gejaagdheid osn opnieuw te beginnen, krachtiger en beter dan vroeger en te herschop pen, wat brnte kracht in korten tgd heeft neergeslagen. En ryker ln ervaring, sterker ln zelfbewustzijn, bouwt het volk op nieuw don tempel der welvaart, groo ter, Bierigker, sterker nog dan de vorige Totdat weer de strgd om het bestaan de hartstochten wakker roept en het recht van don sterkste in een komenden vernietigingskrgg opnieuw over de uitgeputte volkeren zal zege vieren. Van het gevechtsterrein zyn voor heden niet veel bgaonderheden te melden. De volgende telegrammen mogen hier een plaatsje vinden. Parijs. Havas meldt, dat de onder handelingen tussehen Oostenrijk-Hon- gary en Montenegro zyn afgebroken, Red.l, daar Montenegro de door O. H. gestelde eischen onaannemeiyk achtte. De Montenegignsche Konfckig- ke familie en het dlplomatike corps zullen zich naar Italië begeven. vindt." William Bent Pitman. In geval deze regelen onder de oogen mochten ko men van zal hy iets vernemen, dat in zgn voordeel is, aan het eind van het tweede perron, Waterloo- Station, aanstaanden Zondag, tusschen twee en vier nur. „Staat dat daar gedrukt?" riep Pit man uit. .Last mij eens kijken I Bent Dat moet Dent zyn. Iets ln mijn voor. deel Meneer Flosbusy, neemt u my niet kwalijk, als ik n van te voren even waarschuw. Het zal u vreemd voorkomen, maar er zgn redenen van intlemen aard, waarom wij dit liever onder ons moeten houden. Mevrouw Pitman.... ik vetzoker u, mijn waarde heer, dat er niets bedriegeigks achter die geheimhouding schuiltde oorzaak is eenvoudig gelegen in huiseigke omstandigheden en ik kan uw geweten trouwens geruststellen, door n te zeg gen, dat onze wederzgdsche vriend, nw hooggeachte neef, de heer Michael Finsbury, hoewel volkoman op de hoogte van alle omstandigheden, mg ondanks dit alias zyn vriendschap ls biyven schenken." .Het woord van u ia voldoende, meneer Pitman", zei oom Joseph, met een van zUn Oostersche buigingen. Een half nar later vond Pitman advocaat Michael in het bed aan het lezen, een toonbeeld van bshageiyko rust. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1916 | | pagina 1