N°. 147 1915
Dinsdag 14 December,
102de
FEUILLETON
lie verwisselde Kist.
Da uitgave dozer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, lu Goes f B,'ï5a balten Soes, franco f icSS„
Afzonderiyka nommers S cent
Tosntidlnfir van advertentlën op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uren.
ssat1
De prgs der gewone advertentiën is van 1-6 regels 50 et., elke regel moer 10 et.
Bg directe opgaaf van driemaal paatslng dsrzelfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, imwoiyt- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels a 1,— berekend
GewlencBMneri 5 see'.
Telefoonnummer 83. UiresSsar Gj W. van Bamwvbij». Uitgave vaa de Nuntl. VemiootMlttp „G«#s«ka Coarait". HoofdredMteor W. J. Q. van Saktb».
Uit de Pers,
Een duur zeteltje
De Controleur meldt, dat een rijk
man. uit Indict teruggekeerd, die in Den
Haag van zijn werk ging uitrusten,
van „een politiek agent' een schrijven
kreeg, waarin o. a. de volgeude passa
ges voorkomen
„Zooals u weet, heeft juist de Tweede
Ka uier een groote behoefte aan prac-
tische zakenmenschen, aan werkers, die
getoond hebben, wat ze waard zijn.
U zou ongetwijfeld in ons Parlement
een schitterend figuur maken.'
Kli dan verder„lu het bedoelde
district weid de candidaat der Rechtsche
partijen de vorige waal met een zeer
kleine meerderheid gekozen. Wordt er
thans een vrijzinnige gecandideerd, die
zelf voor een groot gedeelte in de kosten
van zijn verkiezing kan bijdragen, dan
zijn wij van zijn verkiezing verzekerd.
Die kosten worden getaxeerd opf60.000".
Wanneer men hier nu met een grap
penmaker te doen heeft, of met een
geval van zenuwoverspanning van den
betrokkene, dan is deze „politieke
agent' een oplichter, tegen wien niet
ernstig genoeg kan worden gewaar
schuwd, en De Controleur zal zeker ten
goed werk doen met te vermelden, door
wien deze brief werd geschreven, die in
zijn „werkers, die getoond hebben wat
ze waard zijn", reeds toont van beden-
keJijken aard te wezen. Politieke agenten
kennen de partijen in Nederland niet;
de anti-revolutionaire partij; had eens
hare politieke agentesse, maar dat was
eene uitzondering op den regelden
caudidaat zelf te vragen, om bij te dragen
in de kosten van de verkiezing, is geen
Hollandsche, maar een Engelsche stijl,
en dan f 00.000 voor ééne verkiezing,
dat is wezenlijk van dien aard, om alle
penningmeesters van vevkieziugskassen
te doen watertanden en te doen.
schaterlachen.
Maar hoe duidelijk het ook is, dat
men hier óf met mystificatie, óf met
poging tot oplichting te doen heeft,
de Rechtsche pers is er direct bij, om
uit het verhaal een politiek slaadje te
slaan. Zoo De Tijd, die zucht, dat
Rechts daar niet tegen kan opbieden,
en men kan zicli verzekerd houden,
dat dit larie-praatje heel den lande
door zal gaan en bij de verkiezingen
dienst zal moeten doen.
Buitenland.
De afrijd In en bulten Europe.
De redo van den Duitschen r{k«.
kanselier, door zoovelen in bin non
en buitenland met spanning afgewacht,
heeft weinig nieuwe gesichtspnnten
geopend.
Waar de heer Von Bathmacn Holl-
weg son o verlicht gaf van dan «tand
van het krSgebedrfjf, kon hg uit den
22
Koinan, naar het Engelreh
van ROBERT LOUIS STEVENSON.
„Heb ik het genoegen, meneer For
syth te spreken?" begon Michael.
„Wy zjn gekoxen met bet doel, n
over eene zaak te raadplegen. Ik
vrees, dat het niet precies ic den
vorm ls
„Elgenigk hadt u mjj door een pro
cureur moeten laten inllchton," zei
Gideon.
„Dan zoudt n ons misschien iemand
kannen aanraden, nietwaar En mor
gen zon de zaak dan behoorlijk kun
nen worden geregeld," meende Mi
chael, terwijl hg een stoel nam en
Pitman wenkte, zjn voorbeeld te
volgen. „Maar wg wisten toevallig
goeu adres van een procureur, terwijl
we wèl van u hadden gehoord en er
nog al haast bg de zaak Is*.
„Maar ik vragen", vroeg Gideon,
„aan wien ik die aanbeveling te dan
ken heb
„Vragen mag u dat gernst", zei de
advocaat, met een onnoozel lachje,
„maar men heeft mg verzocht, n dat
niet mede te deelen, eer de zaak was
afgeloopen".
„Daar zal mgn oom wel achter zlt-
aard dor zaak niets meadaelen, dan
wat reeds iedereen uit do oorlogs-
j telegrammen bekend moest zijn.
Maar toeh we hebben kort ge
leden, toen Arqnith zijn groote rede
hield, er reeds op gewezenhebben
dergelijk} redevoeringen haar nut,
daar zy, door een regeeringBvertegen
woordigor uitgesproken, do stemming
weergovan, waarin land en volk op
bepaalde tgden van den oorlog ver-
keerec.
De rede van den rgkskanseller geeft
ons ditmaal niet alleen weer een
duideigk beeld van den toestand
waarin Dnltschlaud thans verkeert, zj
licht ook, hoewel nog zeer weinig,
den sluier op, welke tot nu toe Ca
toekomstplannen van het groote Ger-
m&ansehe r0k voor alle buitenstaan
ders verborgen heeft gehouden.
Dit was de vraag, welke men zleh
alom steldeboe lang denkt Dnltsch
laud den strjd nog voort te zetten en
wat is, bg eer. voordeellgen vrede aan
Dnltsche zijde, hét voornemen van da
regeering ten opzichte van het ver
overde grondgebied?
Duitschland voert geen veroverings
oorlog.
In Augustus heeft de rgkskanseller
dat reeds overduidelijk te kennen
gegeven, toen hg er op wees, dafhet
slechts Duitschiands doel was, zijn
positie zco te bevestigen en te ver
sterken, dat een Inalaltingspolltiek in
de toekomst ondenkbaar zal zgn.
Toen reeds wees de rijkskanselier
er op, dat Duitschland ten bate van
slle volkeren do bevrgding van de
wereldzee wilde verkrjgen en dat het
voort zou etryden tot de wereld ver
lost zou zyn van vreemde dwingelandg.
Dat was het standpunt door Dnitsch-
land ln Augustus Ingenomen an terecht
waren de vredaavoorstanders benieuwd
naar de thans gehouden ryksdagrede,
daaruit de huidige opvatting dor re
gearing hen nlenwe hoop of teleur
stelling zou brengen.
Want inderdaad, de massamoord
gaat de bevolking in de oorlogvoe
rende staten zoo tegenstaan, dat iedere
nieuwe rede, Iedere nieuwe projectie
van den stand van het krggebodrgf te
over of anderer zyde steeds meer aan
het vredosbeeld een grootere plaats
ruimte waardig kenrt.
Ook ln Dnltschlaud, hoezeer men
het vaderland Hef heeft en tot het
niterste zou willen doorstrijden om
hot voor een vernederend vergeigk te
bewaren, gaat men van dag tot dag
meer inzien hoe een voortzetten van
den strgd een bestendiging van den
massamoord zou zyn en een vernie
tiging van nationaal bezit, waar tegen
over geen voordeelen van even groot
belang te behalen zUn.
Da Duttsehe sociaal democraten, d'o
in bnn natuurlijks liefde voor hun
vaderland alle ami-oorlogstheorleën
over boord wierpen en 2ich in ds
eerste rijen van het lege? schaarden,
komen, na meer en meer het gevaar
voor een Dnltsche nederlaag Is afge
wend, tot bezinning en achten zich
de eerst aangewezenen om naar den
vrede te streven.
Scheidemann, een der gematigste
ten", dacht Gideon.
„Mjjn naam is John Dickson," ging
Michael voort, „een welbekende naam
in Baliarat en my'n vriend is de heer
Ezra Thomas, een groot Amerikaansch
fabrikant van gomelastieken over
schoenen'.
„Wilt u even wachten, dan zal ik
dat noteeren," zei Gideon.
Aan zijn honding zon men hem voor
iemand met een drukke praktyk heb
ben aangezien.
„U hebt er niets tegen, dat ik rook
vroeg Michael By had zich wakker
geschud by het binnenkomen, maar
zyn boneveldheld es neiging tot grap
pen verkoopsn werden hem langza
merhand weer de baas en hg hoopte,
dat een sigaar hem wat zou opfris-
scben.
„Zeker," zei Gideon beleefd. „Mag
ik n esn van do myne presenteeren f
Ze zijn bijzonder goed'. En hij reikte
z0n client het kistje toe.
„Als ik mg missohion minder dnl-
delUk mocht uitdrukken", zei de
Australiër, „dan moet n dat maar op
rekening schuiven van de omstandig
heid, dat ik juist van tafel ben opge
staan. Dat kan den beste gebeuren,
nietwaar
„Zeker, zeker," antwoordde de voor
komende jonge rechtsgeleerde. „Maar
u behoeft n in 't minst niet te haas
ten. Ik ben....' hg keek nadenkend
op z0n horloge. „Ja, Ik ben den
sociaal-democraten, achtte althans
den tijd gekomen, deu rijkskanselier
daarover te intsrpelleeren, maar, »1 Is
hg een onverdacht voorstander van
een spoedigen vrede, de toestand van
spanning en het gevoel van overwin,
cing, waarin hg met het geheele
Dulische volk verkeert, deed hem, ook
nameriB de Oostenrgksche partijge-
nooten, verklaren, dat Dnitschland niet
verkleind uit den oorlog mag komen
en dat oumogeiyk kan toegestemd
worden in den eisch om Elz&s-Lotha-
ringen aan Frankryk af te stasn.
Voor do ooafnankoigkheld van het
land heeft het Duilsche volk alles over,
aldus Scheidemann, maar wy kunnen
openigk zeggen, dat wy vrede willen
omdat w0 sterk genoeg z0u en ook
besloten om ons vaderland te verde
digen, wanneer de vijand geen vrede
wil.
Eén party, de sterkste, moet zich
tot vrede geneigd too»en en wy, zeide
Scheidemann, wenschen, dat de eerste
beslissende stap ter beëindiging van
dezen moordenden strijd van Dnltsch
laud uitgaat.
Maar da regeering heelt hierop een
antwoord gegeven, dat alle hoop op
een Bpoedlgen vrede vrgwel den bodem
Inslaat.
Trouwens, dit was te verwachten.
Want om vrede te Blnlten is ds
goedkeuring van belde partyen noodlg
en zoolang de entente nog uitstrooit,
dat z0 geen vrede wil eer al het door
Duitschland veroverde gebied weer
in haar handen Is en de vgand mili
tair en economisch verpletterd zal
zyn, ia van Dnitschland niet te ver
wachten, dat het tot eiken prgs tot
den vrede bereid zal zyn.
Zeker, zeide de rijkskanselier, ook
de regeering zou niets liever zien,
dan dat aan dezen verschrikkeigken
oorlog zoo spoedig mogelfk een einde
komt en wanneer on te tegenstanders
tot ons komen met vredesvoorstellen,
welke aan de waardigheid van Duitsch
land beantwoorden, dan znllen wij ze
overwegen. Wy zyn de sterksten ge
bleken en van onB kan redeigkerwgze
niet verwacht worden, dat w0 de
eersten zgn om den vrede aan te
bieden.
Dat is na juist niet de weg om tot
vrede te komen.
Want de mogendheden der entente
zullen in geen geval erkennen, dat
Duitschland de sterkste gebleken ls,
zy kunnen Duitschiands succes niet
loochenen, maar het als van onderge
schikt belang voorstellen omdat, vol
gens ben, do toekomst de zege aan
hnnne wapenen zal brengen, en daarom
achtten zg zich allerminst in de positie
om vredesvoorwaarden te vragen,
welke bg den huldigen stand van het
krygsbedryf bovendien nog alles be
halve gunstig voor hen zouden zyn.
De tïd ia dus voor vrede nog niet
rÜP-
Alleen roedB de mededeeling, dat
in geen geval Elsas-Lotharingen zou
worden afgestaan sou voor Frankrgk
reeds een reden zgn, den Btryd niet op
te geven.
Eindeiyk heeft de rgkskanseller in
zgn overzicht den stand van het kr0gB-
geheeien middag tot nw dispositie."
„De zaak, waarover ik u kom raad
plegen," ging do Australiër met veel
opgewektheid voort, „is, om u de waar
heid te zeggen, verduiveld lastig. Myn
vriend, do heer Thomas, die ootspron-
keigk van Portngeesche afkomst is,
dns niet geheel vertrouwd met onze
gewoonten, en een sohatrgk fabrikant
van Broadwood-piano's
„Broaöwood riep Gideon verbaasd
uit. „Is mgnheer Thomas dan lid van
de bekende firma F"
„Nu ja, gesmokkelde Broadwoods,"
gaf Michael ten antwoord. „Mgn vriend
ls om te zeggen, dG Broadwood van
Amerika."
„Maar ik meende, dat n mg hadt
verteld," zei Gideon, „het staat hier
ten minste in mgn aanteekeningen
opgeschreven, dat uw vriend fabri
kant van gomelastieken overschoenen
was."
„Het klinkt misschien wat vreemd,"
zei de Australiër met een vriendeiyken,
geruststellenden glimlach, „maar, ziet
n, hy ls in belde takken van ngverheld
werkzaam. En ia nog heel wat andera
bovendien, menige, menige andere...."
herhaalde de heer Dickson met zwaar-
wiohtigen dronkemansnadruk. „De
katoenspinnergen van don heer Tho
mas zyn oen der merkwaardigheden
van Tallahassa, sflu tabaksplantage
de trots van Richmond, Virginia,
hg ls, om kort te gaan, mynheer For-
bcdryf geteekend, al stelde hy de
voordeelen ln den Balkan verkregen,
wel Iets te mooi voor.
Hg erkende, dat de irontign ln
Frankrijk hier en daar een deuk had
gekregen an doelde mede, dat de le
gers der centrale mogendheden ln
Rusland ver vooruitgeschoven en goed
versterkte verdedigingsBtellingen in-
nomen, die hen in staat stellen, steeds
gereed te sgn om verder Rusland ln
te trekken. Met reeht verklaarde de
rgkskanseller trotsch te zjjn op het
geen de centralen, ln tegenstelling
met hun vijanden, tot nu toe wisten
te bereiken.
Dnitschland is zoo sterk en zoo
krachtig gebleken, het hoeft nog zulke
groote reserves aan manschappen,
materieel en levensbehoeften, dat een
uitputticgsoorlog den geallieerden in
de eerstvolgende jaren meer zou kosten
dan zg ooit bj) een vrede vergoed
zouden krygen.
En wanneer de entente dit niet wil
Inzien, wanneer men van beide zyden
niet de juiste kracht van den tegenstan
der berekent en de nutteloosheid van
nieuwe massamoorden erkent, is er
minder dan ooit uitzicht op een spoe
digen vrede.
Duitschland en Oostenryk willen
hem als de sterksten accepteeren,
doch hnn vyanden achtten zichzelf do
sterksten en znllen, evenmin als
vroeger, op voor hen nadeellga vredes
voorwaarden willen Ingaan.
Vestigen wy ten slotte nog even do
aandacht op een ander belangrijk
punt in de rede van den rykskansolicr,
nameigk da passage, waarin hy be
spreekt hoe Dnitschland zich tegenover
do veroverde landen denkt te gedragen.
Noch ln het Oosten, noch in het
Westen, aldus de heer Von Betbmann
Hollweg, mogen onze tegenwoordige
vyanden ln het vervolg over invals
poorten beschikken, waardoor zij ons
voortaan nog meer kunnen veront
rusten. Wy bedreigen de kleine volken
niet, wg voeren den ons opgedrongen
oorlog niet om vreemde volken te
onderwerpen, doch ter bescherming
van ons leven en onze vrgheid.
Erg duideigk ziin de woorden van
den rykBkanselier niet. Maar er ligt
toeh in opgesloten, dat het niet Inde
bedoeling van de Dnltsche regeering
ligt,het veroverde gebied te annsxeeren,
al zal Dnitschland de waarborgen
tegen nieuwe aanvallen in de toe
komst wsarschyniyk ln barrières of
bufferstaten zoekenzoodat aan belde
zgden het nienwe Dnitschland In een
goed verdedigbare linie grenst of
door esc on gevaarlijken bufferstaat,
als bv. Polen, tegen de ernstige stoten
zyner tegenwoordige vyanden gevrij
waard wordt.
Ook uit de woordeo, door den een-
trumsafgovaardigdo Spahn gesproken,
valt af te leiden, dat Dnltsehland ln
het Westen eerder aan een goed ver
dedigbare grens, bv. de Maaslinie,
denkt dan aan annexatie van geheel
België.
De rede van den rykskanselier heeft
ons dan ook niet geheel onbevredigd
gelaten.
In elk der oorlogvoerende staten
syth, een van myn beste en oudste
vrienden en ik kan n niet zonder ge
moedsbeweging mededeelen, wat hem
bezwaart."
Gideon zag den heer Thomas eens
aan en zgn openhartig, hoewel eenigs-
zlns bedrukt voorkomen, zoowel als
de schroomvallige eenvoud van zgn
manleren, maakten op hem een gun-
stlgen lodrnk. „Wat een volk toeh,
die Amerikanen I" dacht hy. KJk nu
zoo'n zenuwachtig, sjofel, simpel
kereltje eens aan, met zgn omgeslagen
hemdskraag, dat Intusschen toch maar
belangen vertegenwoordigt en zaken
beheert van den meoBtulteenloopenden
aard!" „Zondeo we dan nu maar
niet het beste doen," zei hy hardop,
„met tot de feiten over te gaan
„U is een man van zaken, meneer,
dat merk Ik wel," zei de Australiër.
„Tot de feiten overgaan. Jnist. Het
geldt hier een verbreking van trouw
belofte."
De ongelukkige Pitman was zoo
weinig voorbereid op wat hem hier
onverwacht werd ten laste gelegd,
dat hy een kreet van afgryzen bijna
niet kon onderdrukken.
„Ja, ja," zei Gideon, zulke zaken
zyn in den regel lastig genoeg. U
kunt m'J evenwel alles gerust toever
trouwen; als ik n van dienst zal kan
nen zgn, is het noodlg, dat n niets
voor my verbergt,"
„Vertel jg 't nu masr," zei Michael,
moeten zoo nu en dan de verantwoor
delijke regeeringspersonen eens een
blik op den stand van het kry'gsbedr0f
slaan.
Hnn redevoeringen zgn de afspie
geling van de stemming waarin land
en volk op ieder oogenblik verkeeren
en geven den buitenstaander een dui
delijker overzicht van den toestand
van dagen laug wederkeerendo oor-
logatelegrammen dat ooit zullen ver
mogen.
Het krygsbedr0f geeft ons op het
oogenblik geen aanleiding ln uitvoe
rige bijzonderheden te treden. Onder
den Bnlgaarschen drnk trekken de
Franseh-En gelsche expeditie-troepen
nog steeds terug. De Bulgaren kun
nen een groot succes boeken door de
verovering van Demir Kapoe.
Wat er met de geallieerden op
Grlekseh grondgebied zal gebeuren,
mag in spanning worden afgewacht.
Want ook de groote oorlogsraad ln
Pargs schgnt besloten te hebben, de
Saloniki-expedltle nog niet als ver
loren te beschouwen en dns de troe
pen niet ln te schepen.
De volgende telegrammen mogen
nog eenlge byzonderheden mededeelen.
Weenon. Ten Z. van do N. grens
van Montenegro worden de vervol-
glngsgcveohten voortgezet.
Parijs. (Montenegrynsoh commu
niqué). Wy dreven den vgand tot
vourby Doebotsjltsa terug.
Athene. De bondgenooten sloegen
allo Bnlgaarsche aanvallen af. De
bondgenooten trokken terug volgens
een vooraf beraamd plan.
Weenen. Esn Italiaan sche aanval
tegen onze stollingen op de Monte
Visa is afgeslagen.
Londen. Twee Dnitsehe divisies,
onder bevel van Von Gallwltz, hebben
Gewgeli bezet.
Sofia. De vervolging van de En
gelsche en Franscb» troepen aan belde
zyden van do Ward ar en ln de rich
ting van Rabrowo neemt goeden
voortgang.
Parijs. WJ hebben een front aan
do Bojlma bezet, aansluitende aan het
Engelseho.
Éofla. De Demir kapoe-pas is
s geheel in Bnlgaarsche handen,
waardoor de expeditie der entente
troepen als definitief mislukt kan
worden beschouwd.
London. De geallieerden z0n be
sloten om Salonlki te behouden.
Borlijn. Een Fransche aanval op
onze Btelllngen ten N. O. van Sousln
in afgeslagen.
Berlijn. Ten N. van den spoorweg
Kowsl—Sarny ls een Russische aanval
met groote verliezen voor de aanval-
Iers voor de O.H. linie gestuit.
Weenen. Onze vooruitgeschoven
posten op dan Monto Vies zyn voor
overmachtige vyandeigke strydkraeh-
ten teruggetrokken.
die bigkbaar vond, dat hy na het zyne
wel had gedaan. „Myn vriend zal n
wel van de zaak op de hoogte bren
gen," ging hy, zich tot Gideon wen
dend, voort en gaapte verschrikkeiyk.
„Neemt n my niet kwaigk, als ik even
myn oogen sluit, ik heb den heelen
naeht opgezeten bg oen zieken vriend."
De ongelukkige Pitman zag wezen
loos de kamer rond, radelooa van wan
hoop en woede. Gedachten aan vlucht,
aan zelfmoord zelfs, rezen by hem op,
terwyi de advocaat geduldig zat te
•wachten en hy tevergeefs zoeht naar
het eenvoudigste zinnetje, waarmee
hy voor den dag zon kunnen komen.
„Het is een verbreking van trouw
belofte," zei hy elndeiyk, heel zachtjes.
„Ik Ik word met vervolging be
dreigd, wegens verbreken van troaw-
belofte." Wanhopig zoekend naar een
of andere gelukkige ingeving, greep
hj uit gewoonte werktuigeiyk naar
zyn baard, maar toen zgn tastende
vingers niets anders ontmoetten dan
de vreemde leegte van die kaalge
schoren kin, ontzonk hem het laatste
sprankje hoop of moed, dat hy ooit
had bezeten.
Bg schudde Michael hard by den
arm.
„Word dan toeh wakker! riep hy
hevig verontwaardigd ntt. „Ik kan 't
niet zeggen; dat weet je immers net
zoo good als ik.'
Wordt vervolgd).