N°. 142 1915
Donderdag 2 December.
102de jaargang.
Liefdadigheid naar
vermogen.
GOËSCH
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- an'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, In Goei f 0|75, baltan Soes, franco f
Afzonderlijke nommera CS cant.
Unending van udvertentiën op Mttandsg, Woenedag
en VRIJDAGS vóór 13 uren.
Telefoonnummer 33. Directeur 135 W. va.k Barnïvslo. Uitgave
antirevolutionaire partij.
Een krachtig, welbewust geluid klinkt
niet uit de brochure, welke, onder
bovenstaanden titel, verschenen is en
waaraan niet minder dan vijf bekende
persoonlijkheden uit de antirevoluti
onaire partij prof. mr. A. Annema,
prof. dr. H. Bavinck, prof. mr. P. A.
Diepenhorst, mr. Th. Heemskerk en de j
Ainsterdamsche wethouder mr. S. De i
Vries Czn. hun naam hebben ge- j
geven. Toch zal niet kunnen worden 1
ontkend, dat deze heeren rechtmatige
grieven hebben. Maar het besef, dat
de leider nog altoos een grooten aan
hang bezit in den kring der kleine
luydende wetenschap, dat het dr.
Kuyper's parool iswie niet vóór mij
is, is tegen mij, en hij spoedig klaar
staat met zijn anathema, zal den heeren
aanleiding zijn geweest, om, ook al
uiten zij grieven, toch bij voorbaat
trouw en gehoorzaamheid te beloven.
Hebben zij niet het lot van een Fabius,
een Heemskerk, een Talma, een De
Waal Malefijt, een Van der Voort van
Zijp, een Sineenk, een ds. Koffijberg
e tutti tjuanli voor oogen f
Toch leert ons deze brochure, dat
het gist in de antirevolutionaire partij,
dat meer en meer een geest van onvol
daanheid het hoofd opsteekt.
„Toen de antirevolutionaire partij
opkwam", zoo lezen wij op pagina 43,
„had ze jaren lang alleen met de
school-kwestie te doen en hier sprong
het verband van godsdienst en politiek
een ieder in het oog. En ook viel het
niet moeilijk, uit de christelijke belij
denis eenige algemeene politieke ge
dachten en zelfs een program van be
ginselen af te leiden". Aldra echter
heet het„Maar dat viel toch niet
mede, toen men kennis maakte met
de werkelijkheid en voor de vele nieuwe
en ernstige problemen van het leven
kwam te staan. Men zag zich toen al
spoedig genoodzaakt, een neutrale zone
aan te nemen, die huiten de grenzen
der beginselen lag. En wat erger was,
zoodra er verband moest worden gelegd
tusschen de beginselen en de practische
politiek, werd binnen den eigen kring
groot verschil van meening openbaar.
Dat was geen onwil of boos opzet,
maar vloeide voort uit den aard van
de zaak".
Wat valt uit deze woorden anders
te lezen dan de antirevolutionairen
hebben, behalve dan in de school
kwestie, het verband van godsdienst
en politiek nog geenszins gevonden?
Dr. Kuyper wekte wel den scliiju,
indien het in zijn staatkundige kraam
te pas kwam, alsof het anders was,
doch het bleef toch maar schijn.
Grieven worden tegen de autocrati
sche leiding geuit, liet ééne oogenblik
men denke aan zijn rede„De
heilige Orde" verdedigt dr. Kuyper
het protectionisme op grond van Gods
woord iets later heet het een vraagstuk
van puur materieelen aard de uitslag
der verkiezingen in 19IS had hem
dieu wenk gegeven 1 Andere partijen,
zoo klagen de vijf samenstellers der
brochure, hebben haar jaariijksche ver
gaderingen en congressen, waar ernstig
over de vraagstukken van den dag
gedebatteerd wordtde antirevolu
tionaire partij mag eens in de vier jaar
in een deputaten-vergaderiug samen
komen, welke, door haar talrijk bezoek,
voor een serieuze behandeling van
zaken totaal ongeschikt is. En, zouden
w ij willen zeggen, het talrijk bezoek
is het niet, <lat de bijeenkomst tot
onvruchtbaarheid doemt, het is het feit,
dat de brave deputaten van hooger
hand werd het aldus besteld hebben
op te zitten en pootjes te geven.
„Eu het grootste gevaar bestaat dan
nog daarin, dat men naar het verhand
van beginselen en practische vraag
stukken zoo maar in het ruwe een slag
slaat, met beroep op een tekst uit de
II. Schrift de moeilijkste kwesties tot
beslissing brengt, en den godsdienst
lot het bereiken van politieke doelein
den misbruikt", heet het, volkomen
juist, in de brochure. Maar hoe vaak
hebben wij, vrijzinnigen, dit niet be
toogd Dan wilde men in antirevo
lutionaire kringen van deze waarheid
niets weten. Nu verkondigt men haar
zelf, niel, wijl men (ot inkeer is ge
komen, doch uit verweer tegen het
tyrannieke optreden van den leider.
Gezegd is het evenwei in ieder geval
en wij vinden deze bekentenis belaugrijk
genoeg, om haar te onthouden.
Wij hebben uit de brochure slechts
een kleinen greep gedaan. Uit de citaten
zou men kunnen verwachten, dat op
krasse wijze tegen de verkeerde leiding
van dr. Kuyper te velde wordt getrok
ken. Bij verdere Jeziug beseft men
echter, zieh vergist te hebben. Het
verzet verloopt in een betuiging van
onderworpenheid en na lezing vraagt
men zich af, waarom deze brochure
eigenlijk geschreven werd, als het niet
is en dat kunnen wij toch bezwaar
lijk veronderstellen om den poli -
tieken tegenstanders materiaal bij de
aanstaande stembus-campagne te ver
schaffen. In zooverre zullen wij haar
knnnen gebruiken.
Buitenland.
De strijd In en bulten Europa.
Zou er wel één rijk zijn, dat ln een
zóó merkwaardige positie verkeert als
Griekenland Het Is niet direct in den
wereld-oorlog betrokken, maar indi
rect toch zonder twijfel. Met een
variatie zon kannen gezegd worden:
als Griekenland zich niet met den
oorlog bemoeit, dan zal de oorlog zich
met Griekenland bemoeien.
Het schijnt thans, dat de moeilijk
heden, welke tnsschen dit rijk en de
Ententa-mogendhsden waren gerezen,
dsfloitlef nit den weg zijn gernlmd.
Wel worden er nog voortdurend nota's
gewisseld van meer of minder belang,
doch in hoofdzaak is de kwestie gere
geld en kan de Entente blijkbaar van
Griekland's neutraliteit te baren gun
ste verzekerd zjn. Da waarborgen,
door Griekenland verstrakt, betreffen
allereerst da zekerheid, dat geen
Ergelsche en Fransohe troepen, ook
geen Servische, b(j een eventueel
terugtrekken op Qrieksch gebied,
zullen worden geïnterneerd. Voorts
znllen de geallieerden verseheldene
voorrechten genieten, wat betreft het
Grleksche spoorwegnet en de havens
van Saloniki. Daarentegen hebben de
geallieerden zich verborden, na afloop
van den oorlog alle bezette Grleksche
gebieden te ontruimen, met vergoe
ding van de schade, welke zou z(n
ontstaan.
Men kan er gerust op aan, dat de
wijziging in Grlekenlsnd'a houding
niet geheel uit eigen wil gesohledt.
Het resolute optreden der Entente en
haar bedreiging, alsmsdo de tegen
woordigheid van Lord Kitchener en
minister Denys Cochin te Athene,
hebben daar grootendeels toe geleld.
De belangen der Entente ln het Oosten
stonden op het spel, zoodat Engeland
en Frankrgk inderdaad krachtig en
snel dienden op te treden, vóór het
gevaar niet meer to koeren zon z(jn
geweest. Het zou dan ook merkwaar
dig zijn te vernemen, wat zich in da
laatste week in de Kabinetten der
rageerlngen heeft afgespeeld; wat
eigenlijk do oorzaak is geweest van
de plotselinge verscherping In de be
trekkingen tusschen Griekenland en
de Entente en op welke wijze Grieken
land alle oorlogvoerende partijen be
vredigd heeft. Want is het niet zon
derling, dat bjj een eventneele neder
laag der Entente-troepen in Macedonië,
de Dultsoh—OoBtenrJkseh—Bnlgaar-
sehe legert de vervolging dier troepen
aan do Grleksche grens zullen staken
en dezen dus gelegenheid zullen
geven, zich te horstellen van den slag?
En toch schijnt znlks te znllen ge
schieden, daar de Lokal Anuiger ver
neemt, dat de Bulgaren hebben be
sloten, om zich naar vermogen te
ontbonden van do vervolging der
Servische (Fransch-Engelsche) troepen
op Grieksch gebied. En ls hot boven
dien niet verwonderlijk, dat Dnitsch-
land dnldt, hoe Griekenland aan de
Entente ver-strekkende consideraties
verleent, die toeh ongetwijfeld ln strijd
zijn met de militaire belangen van
bet Duitscbe rijk De gebeurtenissen
ln Griekenland vormen toch inderdaad
een zeer merkwaardige periode uit
den dlplomatleken strijd. Hoe dit ook
zij, de kern der verwikkelingen ls
stellig te zoeken in het feit, dat Ve-
nlzelos' politiek bestond in het begun
stigen der Entente, terwijl koning
Conttantijn's politiek, alhoewel nimmer
gedefinieerd, toch een ganach anderen
tendenz blijkt to bezitten. De tegen
strijdigheid ln het optreden van koning
en minister heeft het land ln een
gevaarlijke positie gebracht.
In leder geval heeft de Entente,
door het Grleksche gevaar te bezwe
ren, een diplomatiek voordeel behaald,
dat het geleden échec op den Balkan
eenigszlns verzachten kan. Na dient
slechts afgewacht te werden, welken
loop de krijgsverrichtingen znllen
nemen of inderdaad door ds Entente
zal worden beproefd, de legers der
Centralen en die der Bulgaren uit
Servië te verjagen, of de verbinding
te verbreken, die zoo juist tusschen
Berlijn en Constantinopel tot stand
gekomen is. Het l{kt ons aan recht-
matlgen twijfel onderhevig, dat de
Entente het plan zou koesteren, Servië
te heroveren, dat met zulke zware
offers door de aanvallende troepen
veroverd is. Een terugdringen van
die troepen, welke zich thans in alle
passen en in alle berg stolling en heb
ben genesteld, ljjkt een ondoenlijke
taak. Een poging tot een doorbraak
op het Bulgaarsche front in Macedonië,
gevolgd door een opmarsch naar Bul
garije, komt nog eerigazins denkbaar
voor. Indien tenminste niet öever-
eenigde Dnitsch- Gostenrljksch-Bul-
gaarsche legers, na de afrekening met
Servië, zich op de Fransch Engelsehe
strijdkrachten znllen werpen, om zoo-
doende elk initiatief der Entente bS
voorbaat onmogelijk te doen zijn.
Wat er dus gebeuren zal, is op het
oogenblik moeilijk te voorspellen. De
komende dagen zullen zonder twijfel
meer licht brengen.
Onderstaande telegrammen mogen,
volledigheidshalve, hier nog een plaats
je vinden
Petrograd. Ten N.W. van Duna-
burg openden de Dultsohers in den
nacht van den 28stsn November een
hevig vuur op onsa stellingen bij
Illoeks en gingen tegen den dageraad
tot het offensief over. Z(j stuitten op
het geconcentreerde vnnr van onze
artillerie en infanterie en trokken zich
op hun stellingen terug. Bfj deze ge
legenheid kwamen zg onder het vuur
van hun eigen batterijen. Tan dezen
stand van zaken gebruik makand,
gingen onze troepen tot een tegen
aanval over, tengevolge waarvan de
vijand uit de hofstede K&zimirisjki en
het boscbje ten W. daarvan werd
geworpen. Tegelijkertijd drong een
deel vau onze troepen ln Illoeïst door
en bezette een oostelijke buitenwijk
van die plaats. Ous succes vorder tot
ontwikkeling brengend, bezetten wjj
ook nog twee kerkhoven van het dorp
en een deel van de Duitsche loopgraaf.
Iets Z. wordt verder gevochten.
Ton Z.W. van do Prlpet zijn de
onzen op schluoreada wijze ln de
Dnltsche linies doorgedrongen. Zij be
reikten ln den naebt voor den28sten
ongemerkt den staf van de 82ste divisie
in een seinhuis, vielen de wacht aan
en vernietigden haar. Twee generaals,
van wie één een divisiechef, werden
gevangen genomen. Daarna moesten
wij ons onder den druk van toesnel
lende versterkingen des vijands terug
trek kan.
Links van do Styr werd de vijand
gedwongen, zich b{j Teartorisk naar
het W. terug te trekken.
Rome. Op de steile hellingen van
den Monco Nero hebben felle ge
vechten plaats gehad; sterks verschan
singen van den vflaad werden geno
men. Verwoed wordt gevochten ten
N.W. van Görz, waar do vijand groote
versterkingen heeft ontvangen en in
de Italiaansche loopgraven man tegen
man gevochten word. Ten slotte werd
de vijand teruggedreven. Ds Italianen
ontwikkelden een krachtig offensief
op de Karit, ln de richting van den
San Martlno.
Berlijn. De Bulgaren hebben Priz-
zend genomen.
Binnenland.
Congret der 8. D. A. P.
Bet Polk meldt:
Het congres der S. D. A. P., dat op
de Kerstdagen te Utrecht zon worden
gehouden, moet worden uitgesteld,
doordat daar noch elderB zalen be
schikbaar waren. Het zal nu worden
gehouden op 8 en 9 Jannari te Arn
hem.
Tweede Kamer.
Het Nederl. correspondontiebureau
ln Don Haag meldt:
In de parlementaire kringen wordt
het zeer waarschijnlijk geacht, dat
reeds tjdena het algemeen debat over
de itaatsbegrooting ln comité generaal
vergaderd zal worden, en word ver
wacht, dat het niet van kortsn, al
thans niet van zeer korten dnnr zon
zijn.
Van een aanvankelijk voornemen,
dit comité-generaal eerst bij de be
handeling van de oorlogibegrooting
aan te vragen, hoordo men cok iets
verluiden, maar daar de quaestles
betreffende demobilisatie, althans mesr
verlichting van de militairs lasten, ter
Bprako zijn gekomen in het voorloopig
verslag der Tweede Kamer nopens de
algemeene beschouwingen, schijnt
men het nader rationesier te hebben
gevonden, de nadere Inlichtingen, die
gewenscht worden, in besloten ver
gadering tijdens het algemoi-n be-
grootlngsdebat aan de regeering te
vragen.
Staten-Gen eraal
Tweede Kamer.
Minister Pleyle is nog niet van zijn
ziekte hersteld en zQn collega van
Marine, de heer Rambonnet, heeft nu
zijn plaats ingenomen. Dit levert het
voordeel op, dat sa met de behande
ling van do Indische begrooting kan
worden voortgegaan. Maar aan de
afwezigheid van Minister Pltyte is ook
een nadeel verbonden: verschillende
belangrijke onderwerpen, zooals het
contract met de Paketvaart-maat-
Bchappij en de post voor den bonw
van een gonvernements-bladgnttafa-
briek, moesten teruggenomen worden.
Over de gevoerde debatten kunnen
wij kort z{jn.
De heer Sannes (aoo.-dem.), die het
arbeiders-vraagstuk behandelde, maar
er niet diep op inging, klaagde over
de slechte behandeling, welke ln som
mige streken de koelies nog onder
vinden. In dit opzicht vond hij den
heer Pock (unie lib.) naast zich; het
is te hopen, dat van de klachten, die
jaarlijks geuit worden, uu eens einde
lijk resultaat uitgaat en de regeering
icgr{jpt; zij heeft in Indlë ook een
ethische roeping te vervallen.
Mr. Mendels (soa.-dem.) kon zich
niet bijster vereenigen met de straf
bepalingen, gesteld op het cprnlen tot
rassenhaat. Wij gelooven niet, dat één
koloniale mogendheid bet zonder der
gelijke bepalingen zal kannen doen.
De voornaamste vraag is echter, hoe
ze worden toegepastcf men alleenlijk
let op de doodende letter, dan wel ook
rekening hondt met den leven-bren
genden geest. En daar schjnt nog al
iets aan te haperen. Er wordt nog te
vee! met twee maten gemeten. Een
magistraat als mr. Mllino Landraad
oog wel van Toeban die zleh aan
allerlei hinderlijke handtastelijkheden
(en erger ook nog wel, naar het
schjntl) tegen getnigen schuldig
maakt, kan toch bezwaarlijk als een
ambtenaar worden beschouwd, die in
de eorste plaats op zQn post gehand
haafd dient te worden. Als men er
zich mede tevreden stelt, zoo iemand
een berisping toe te dienen, wordt dan
het recht niet te kort gedaan? Het
vertrouwen ln JuBtltia, die zonder
aanzien des persoons hot recht heeft
te handhaven, wordt op die w{|ze
ernstig by de inlandsche bevolking
geschokt.
Rechts vond ook nog gelegenheid,
zich even ta roeren.
Ia Indlë wordt, met halp van het
gouvernement, volks-lectuur verepreid.
Raeds eerder ls door den heer De
Viiser (ohr.-hilt.) gekleagd over het
gehalte daarvan. Op hetzelfde aam
beeld hamerde h{j thans en verklaarde,
een boekje in handen gekregen te
hebben, dat met recht ,vnll en schun
nig* geheeten mocht worden. En de
antirevolutionaire heer Scheurer trok
te velde tegen geschriften, waarin,
als w{ het wél hebben, do Islam
werd verheerlijkt. Ook de heer Boo-
gaardt (roomtok) deed ten slotte nog
een duit in het zakje. De afgevaar
digden gaven te kennen, dat, zoo er
geen verandoring komt ln den be-
staanden toestand, hetzij door een
zuivering van de bibliotheken, hetz(j
door de boaooming van een andere
commissie van toezicht, welke hasr
taak ernstiger opvat, zij het volgend
jaar tegen den post volks bibliotheken
znllen stemmen.
De saak zal natuurlijk wel in ruime
mate overdreven z{jnwij hebben
geen buitengewoon hoogen dunk van
de liefde dezer heeren voor openbare
bibliotheken.
Van de Minister i-tafel werd niet
geantwoord. Mlnliter Rambonnet luis
terde weliswaar zeer eerbiedig, doch
achtte het beter, zich niet in de dis
cussies te mengen, welke, althans
voor een zeer groot gedeelte, vermoe-
deljk voor hem wel Hebreeuwsch
geweest znllen z{jn.
En zoo had het er veel van, alsof
de heer Rambonnet daar alleen zat,
om het decorum te bewaren.
(Een Goeschs Sint Nioolaas
Geschiedenis)-
(Vervolg).
Er was, volgens afspraak, met een
lijst geloopen en tot groote vreugde
van alle dames was daarop voor een
zoodanig bedrag guteekend, dat men
bf het koopen volstrekt niet zolnig
behoefde te zijn.
Juffrouw Christian had traantjes van
blijdschap in de oogen toen het haar
verteld werd en al haar vriendinnen,
die het denkbeeld om voor het goede
dool aan een bazar te mogen mee
werken, in een feestelfike stemming
gebracht had, besloten, met het In-
koopen nu ook maar niet langer te
wachten.
Want het iiep juist tegen Sint-Nieo-
laas en alle winkels boden in met zorg
geschikte etalages eeu keur van de
meest uiteenloopende artikelen, waar
voor men zeker wist later gulle koo-
pers te zullen vinden.
Op een nienwe vergadering, ditmaal
ten huize van mevrouw Jentink, waB
dan ook besloten, bij de voornaamste
winkeliers een kijkje te gaan nemen
en de meest verschillende artikelen,
voor groot en klein geschikt, zoo spoe
dig mogeljk voor het beoogde doel
aan te koopen.
Dus togen de dames de Btad in.
Juffrouw Christine, die door de voor
bereiding een ingespannen week
achter den rug had, vond dat haar
taak nu toch eigenlijk afgeloopen was
en ook de oude mevrouw Versehuure
liet zleh beleefd verontschuldigen.
Het loopeu viel haar hoe langer hoe
lastiger en hoewel zo met bai t en ziel
aan de beraadslagingen bad deelge
nomen en voor een buitengewoon
hoog bedrag op de lijst had geteekend,
achtte zij den wlnkeltocht meer iets
voor de jongeren en vreesde door haar
tegenwoordigheid hen meer last dan
genoegen te zullen geven.
Dus trokken alleen de anderen er
in groepjes van drie op nit, mevrouw
Jentink met mevrouw Van der Crab
en juffrouw Van der Mledeu, mevrouw
Bakker met mevrouw Van Dalen en
juffrouw Van Vliet en mevrouw Ten
Brink met juffronw Poolman en juf
frouw Brouwer.
Dat was een gezellige winkoltocht.
Niet alleen, dat men er gezamen
lijk een prettlgen middag van maakte,
maar ook de gedachte nit ruime beurs
te mogen ln koopen zonder van lastige
echtgenooten bj baar thuiskomst een
donkeren blik te znllen zien en een
opmerking over nnttelooze verkwisting
te zullen hooren, bracht alle damez
in een ulterBt gnnstige stemming.
Juffrouw Van der Mieden had van
thuis dadelijk toestemming gekregen
om aan den bazar haar help te ver-
leenen en nn ze, netjes in haar nienwe
mantelpakje, naast mevrouw Jentink
ea mevronw Van der Crab door de
Lange Kerkstraat wandelde, voelde
ze, b{j het tegenkomen van minder
bevoorrechte vriendinnen, meer dan
ooit het gewicht van haar phllantro-
pischen arbeid.
Hoewel de oudere dames onder het
wandelen overlegd hadden waarheen
ze het eerste zouden gaan, richtte
juffrouw Van der Mieden, onder het
voorbQloopen.nlt gewoonte haar oogen
naar de winkelramen van den heer
I. Lutoljn Azn., waarachter zoo'n
verzameling vau heerlijkheden was
uitgestald, dat zQ het niet over haar
hart kon krQgen, eerst ergens auderz
binnen te loopen.
Zfl deelde haar gemoedsbezwaren
daarom eerlQk aan de andere dames
mee en hoewel mevrouw Van der
Crab eerst naar een andoren winkel
gewild had, was één blik op de haar
aangewezen spiegelruiten voldoende
om haar onmiddellijk tot andere ge
dachten te brengen.
Dos stapten de dames gezamenlijk
naar binnen en, eenmaal in den win
kel, zagen ze zich plotseling voor een
zoo uitgebreide keuze van de meest
begeerlijke lekkernijen gesteld, dat ze
De prjjs der gewone advertentiën is vau 1-5 regels 60 et., elke regel meer 10st
Bg directe opgaaf van driemaal paatzlng derzelfde advertentie wordt
de prijs slechts t w e o m a a 1 berekend.
Geboorte-, huweigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebband*
dankbetuigingen worden var. 1—10 regels h 1,— berakand.
Bawfmnsimari 5 cant.
vaa as Nazal. Vanuootstóiup ,G*es*ke Courant". Hoofdredacteur W. J, C. van Santos.