N°. 140 1915
Zaterdag 27 November
102de jaargang.
Bij dit do. behoort een
Bijvoegsel
ie FEUILLETON
De verwisselde Kist.
Dajaltgave dezer Courant geicMedt Maandag-, Woensdag- an Vrydagarcad
uitgezonderd op feestdagen.
PrQs per kwartaal, ia Gooa f Ot?S5 bulten Goes, franco 1,28.
Afzonderlijke noiamers 8 sent,
inzending van adveiientiëxi cp Maandag:, Woensdag
en VRIJDAG vöós 12 aren.
Depris der gewone advertentlën in van 1-6 regelt 50 et., eike regel meer 10 et
BQ directe opgaaf van driemaal paatslng derselfde advertentie wordt
da prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelQk- en doodaberiohtea en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regelt k 1,— 'oarek»nd
BewfaEanssnere 5 eaar.
TelefoounniiMor 83. Biraetaair GJ W. mak Babnevïld. Uitgave van de Nwual. VeMootsekap ,Gaas«fee Coarant". Koofdredzstetir W. 3. C van Sahïbs
GOESC
wijken.
„Komt het echter ten slotte z66 te
staan, dat 't niet alles of niets wordt,
dan kan 't zeer wel plicht worden, om
ons te voegen, en het mindere te aan
vaarden.
„Alleen maar, en dit worde wel in
het oog gehouden, moeten we het met
de helft of met drie vierde doen, dan
behouden we vanzelf ook ons volle
recht, om na de Revisie in onzen
alonden strijd te volharden".
Op de laatste, gecursiveerde, woor
den komt het naar onze meeDing aan.
Wie ten opzichte van het openbaar
onderwijs van dr. Kuyper of van de
coalitie mildere gevoelens verwacht,
zal bedrogen uitkomen. Hoe men in
coalitie-kringen over het openbaar on
derwijs denkt, behoeft niet nogmaals
hier te worden uiteengezet.
Maar welke bedoeling heeft dr. Kuy-
per dan met deze driestar f
Wij gelooven, niet ver van de waar
heid te zijn, als we zeggen, dat dr.
Kuyper niets zóó zeer vreest als een
bevrediging van Links en Rechts op
het stuk van onderwijs. Hij weet zeer
goed, dat het verzet tegen algemeen
mannen-kiesrecht in antirevolutionaire
kringen lang niet zoo groot is, als men
het wel pleegt voor te stellen en velen
zouden ook gaarue den school-strijd
beëindigd wenschen te zien, als de
financieele gelijkstelling tussclien open
baar en bijzonder onderwijs verkregen is.
Maar dat strookt geenszins met de
plannen van dr. Kuyper, die zich niet
zal willen wijs maken, dat, als die
gelijkstelling eenmaal verkregen is, velen
nog 2ullen warm loopen voor de leuze
de bijzondere school regel, de openbare
aanvulling. Dit mag met de meest
militanten onder de coalitie-genooten
het geval zijn, het gros, ook van
Rechts, verlangt naar een beëindiging
van den school-strijd. Zij wij eenmaal
zoo ver, dan is voor een andere, ge
zondere parlij-groepeering plaats ge
maakt.
Dit wil dr. Kuyper echter niet.
Vandaar, dat het zeer wel met zijn
politieke plannen zou overeenstemmen,
als, bij dc aanstaande herziening van
de Grondwet, slechts een gedeelte van
de wenschen van Rechts in vervulling
ging. Dan werd de mogelijkheid ge
opend, om „in onzen alouden strijd te
volharden"een breuk in de coalitie
ware dan heel wat onwaarschijnlijker.
Daarom gooit dr. Kuyper het thans
over dezen boeg.
Maar hoe groot zijn liefde is voor
goed onderwijs, hoe groot zijn liefde
ook voor normale staatkundige ont
wikkeling onzes volks, blijkt hit.
niet glas-helder uit deze driestar, welke
waavd is, onthouden te worden
Buitenland.
De strijd In en buiten Europa.
Wanneer de teekesen ons niet al te
zeer bedriegen, nadert voor Servië
bet einde met rassche schreden. Nog
één uitweg rest het Servische leger
naar Montenegrode berg pa» tussehen
Mitruvltsa eu Novl Bazar. Maai' ook
daar laat de veiligheid zeer veel te
wenschen, aangezie ook Montenegro
meer en meer in de klem geraakt.
Weliswaar b'fjkt aan de boveu-Drica
het Oostenrijknche leger niet in ttaat,
door te dringen, doch aan da noord
oostelijke grens beeft hot Prlboj, aan
da Lim, bezet. Deze plaats ligt op één
ljju met Ncvi Bazsr.
Intusschen i ukken de centralen
steede meer naar het in de Servische
getchiedenis bef&amda Merel.vold op.
Mltrovltsa is reeds bezet. De Lap,
welke met de Sltnitsa samenvloeit,
vereenlft zich bQ Mltrovltsa met de
Ibar. Willen da Serviërs na voor
komen, dat hun teragtochts-weg wordt
afgesneden, dan zullen zjj moeten
terugtrekken in westelijke richting,
daar het Morel veld door de troepen
der centralen nit het noorden zoowel
als alt het oosten en zaiden omsloten
ls. De Bulgaren, dia van Leskovae
naar het zuid-westen voortdrengen,
trokken door he: Gcljak gebergte, dat
Fristjina aan da oost-zyda beschermt,
zcodat de aanvallers rondom het
Merol-veld een breed front vormen,
dat van het noorden ombuigt in zuid
oostelijke richting.
Dit Merol-veld la het eenlge gebied,
dat nog in handen der Serviërs ls.
De centrale legers hebben oveneens
Pristjina veroverd, terwQl de val van
Misrovitsa den toegang to- het Merel
veld voor de Bulgaren heeft geopend.
Het Servische leger zal naar Montene
gro moeten wijken, alhoewel do ver
zorging der troepen hier ook alles
behalve gemakkelijk zal gaan, daar
do Montenegrijnsche haven Antivari
door de Oostenrjkers wordt geblok
keerd. Toch zal het Servische leger
zich in het bevriende Montenegro
allicht beter van da geleden neder
lagen kannen herstellen den in Al
banië, dat aen grootendeels Servisch-
vijandige bevolking bezit. De ver
wachting, dat Italië van Valona uit
troepen en voedingsmiddelen, naar
Santl Qa trant! en Durazzo zou zenden,
blijkt, ondanks de herhaalde berichten,
nog geenszins verwezenlijkt te zijn.
Engeland en Frankrijk, staan dus voor
hot moeilijke probleem, het Servische
leger to proviandeeren en volgens
een modcdeeling uit Londen schijnen
thans reeds voorraden naar da Adria-
tlscha kust te zijn verscheept. Grey
heeft in het Lagerhuis medegedeeld,
dat alle maatregelen rijn getroffen otn
het Servische leger, zoowel als do ge
vluchte bevolking, te vrgwaren voor
den hongersnood.
Met groote aandacht wordt de vraag
onder de oogen gezien, ot Bulgarije,
ook na de volkomen vermeestering
van Servië, bereid zal worden gevon-
deu, verder met Duitschland en Oos
tenrijk voort te strjjden. De corres
pondent van de Times te Boekarest
weet deze vraag reeds te beantwoor
den. H{j deelt mede, dat de oppositie,
welke in hes Balgaarsche parlement
do meerderheid bezit, er op aandringt,
dat Bulgarije den strQd zal eindigen,
zoodra het vurig begeerde Macedonië
la zQn geheel zal zijn bezet. Ook
eenlge Bnlgaarsehe bladen zouden dit
gaarne wenschen en openlijk verkla
ren, dat tnlgarjjo toch vooral niet
het werktuig van Dnitscbland moet
worden, zooals dit bjj Turkije het
geval ia geweest. Deze vriendelQke
opmerking, gericht tot de Ottomaan-
sche regeering, zal niet nalaten indruk
te maken ln het Dultsche rfjk. Het
veel gebruikelijke woord samen uit,
samen thuis", schijnt Bulgarije dus
niet van plan na te volgen, hetgeen
allicht niet naar dan zin van zijn
medestrijders wezen zal.
Zoo zou dan per slot van rekening
de ËcgalBChman Bernard Shaw nog
geljjk krjjgen, Shaw, die de stelling
verkondigde, dat tractaten er altoos
zijn geweest, om geschonden, en bond
genootschappen, om opgezegd te wor
den.
Voor de gebeurtenissen op de ver
schillende oorlogs terreinen verwijzen
wQ naar onderstaande telegrammen
Parijs (officieel.) In Artols krachtig
artillerie-vuur. Het station Atrecht is
boschotea, evenals Loos en Sonchez.
Bij Soissons, in Champagne en in de
Vogezen behielden deFranschen overal
hst voordeel.
Petrograd (officieel.) Op het front
van Riga, in de streek ten W. van
hat Kaugar-mear, moesten de Duit-
scheri opnieuw hier en daar terug
trekken. Op den llnkeroevor van de
Dana, ten N. van Illoeket, hebben:
w(j na een gevecht het gehucht Ja-'
nopol genomen. Duitsehe aanvallen'
ten N. van het Swontenmeer zijn
afgeslagen.
Rome (officieel.) Oostenrijksche
tegenaanvallen op den Col di Lane
z(jc met bloedige verliezen voor den
vijand afgeslagen. Een schitterend
succes behaalden de Italianen in de
streed van den San Mlehele. ZJ namen
een groot aantal loopgraven en één
van da tc-ppsn.
London. Aan de Times wordt ge
meld, dat de Servische regeering naar
Skoetari, iu Albanië, vertrokken ls.
Athene. Volgens Renter heeft da
Grieksehe regeering geantwoord op
da nota van de Entente. Naar men
verneemt, willigt zij het verlangen der
Entente in betreffende het niet ont
wapenen van de verbonden Entente
troepen, hun vrijheid van beweging
op Grleksch gebied met bot oog op
bun veiligheid en faciliteiten met
spoorweg en telegraaf. De regeering
houdt zich zekere bijzonderheden ter
nadere overweging voor. De verkla
ring, dat bat gedeelte van het konink
lijk Griekenland, dat door de Entente
is bezet, te gelegener tijd terugge
geven en er een redelijke schadeloos
stelling betaald zal worden, heeft bi)
de Grieksehe regeering den indruk
gewekt, dat de Entente haar welwil
lend gezind is.
Staten-Generaal.
Tweede Kamer.
,De regeering is bereid, om te zor
gen, dat, indien de Raad van een
gemeente daartoe den wensch te ken
nen geeft, voor kinderen en zieken
van regeerlngs-wege een voldoende
hoeveelheid melk zal worden beschik
baar gesteld, tegen een prijs, die niet
hooger is, dan de winter- prjs van
hot vorig jaar. Da regeering zal dan
de meerdere kosten van de melk voor
z/3 voor haar rekening nemen, onder
voorwaarde, dat de betrokken ge
meente van die kosten V3 betaalt".
Aldus sprak Minister Posthuma ln
de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raai en deze woorden kannen worden
saamgevat als het antwoord op de
interpellatie van mr. Sannes (soc.-dem.),
welke interpellatie het Btellen van de
volgende motie ten gevolge had „De
Kamer, van oordeel, dat maatregelen
noodig zijn, waardoor de bevolking
plaatselijk zal zQn verzekerd van vol
doende hoeveelheid melk tegen een
prijs, doorgaans niet hooger dan de
wlnterprtjs 1914/1915, gaat over tot
do orde van den dag."
Men behoeft waarlijk geen sociaal
democraat te zijn, om met de motle-
Sannet ten volle in te stemmen. Uit
voerig heeft de bekwame afgevaar
digde voor Veendam de geschiedenis
van den melk-oorlog gereleveord. In
sehier alle groote steden, zelfs in
Twente, bekend om de lage prQzen
der melk, steeg dit onmisbaar volks-
voedlngs-middel in October onrust-
bereed in prijs, hooger, dan door do
stijging der productie-kosten gerecht
vaardigd was. Die productie kosten
waren dan ook niet de eenlgs oorzaak.
Een andere reden lag in de hooge
prijzen, welke voor de zuivel-producten
worden gemaakt. Deze productie kreeg
daardoor een enormen omvang en veel
melk werd daardoor voor goed geld
aan de consumptie onttrokken. Alleen
In October ging aan boter 2.000 000
Politiek s/iel.
liet. is interessant, in De Slan/laaril
dr. Kuyper's driestarren te volgen,
welke betrekking hebben op de herzie
ning van artikel 192 der Grondwet,
het onderwijs betreffend. Nn eens heet
het, dat niet gerust worden kan, eer-
in de Grondwet is nedergelegd de be
paling, dat het bijzonder onderwijs
regel, het openbaar onderwijs aanvulling
zal zijn. Dat is de militante kreet,
welke vernomen wordthet alles of
nietshet volharden bij het ideaal,
dat van geen schipperen wil weten.
Dan wéder hoort men een gansch ander
geluid, dat er den nadruk op wil leggen,
dat het toch altoos beter is, zich met
een half ei tevieden te stellen, dan
met den ledigen dop.
Deze laatste meening verkondigt
opnieuw een driestar in Be Standaard
van j.l. Woensdag.
„Stel", zoo schrijft dr. Kuyper, „de
ouderwijs-commissie zendt aan Binnen-
landsche Zaken een rapport toe, waarin
slechts gedeeltelijke gelijkheid voor l,inks
en Rechts, ten opzichte van de lagere
school, geboden wordt, zou dan, als
het Kabinet een aldus geredigeerd
artikel 192 bij de Revisie iu zake
artikel 80 het kiesrecht regelende
voegt, zulk een Revisie in elk geval
van antirevolutionaire zijde moeten
verworpen worden
„Dit volgt uit niéts.
„Wie het geheel nog niet krijgen
kan, wijst daarom de helft of het
driekwart niet af.
„Integendeel, zelfs minder dan de
helft zouden we niet versmaden.
„Edoch, ouder het vanzelfsprekend
voorbehoud, dat we de mogelijkheid
van een betere kans niet door lauwheid
of onbeslistheid verspelen.
„Tkaus, nu het jachtveld nog geheel
openstaat, mag uiteraard onze toeleg
geen andere zijn, dan om den vollen
eisc/i zoo pertinent mogelijk te doen
gelden.
„Ook aan ónze medewerking kan,
om de twee derden ook in de Eerste
Kamer vol te krijgen, volstrekte be
hoefte bestaan.
„Dat weet 't Kabinet, en ook wij
weten het, en van deze ons toekomende
beschouwingsmogelijkheid mogen en
moeten we tot den einde toe volhardend
gebruik maken, om, indien eenigszins
mogelijk, onzen vollen eisch vervuld
te krijgen.
„Voorshands dus geen voetbreed
Roman, naar het Engelsch
van ROBERT LOUIS STEVENSON.
„Meneer Michael is nog niet thuis,"
zei de bejaarde huishoudster, dia zelf
opendeed. „Maar wat ziet u er slecht
uit, meneer Pitman. Een glaasje sherry,
om u wat op le knappen
„Dank u," antwoordde de artiest.
„Het ls heel vriendelijk van U, maar
ik gevoel me te bedrukt, om trek in
sherry te hebben. Wilt u dit briefje
aan meneer Finsbury geven en hem
vragen, oi hij eens wil aankomen
Ik ben den heelen avond ln mijn
atelier."
Toen hij weer thuis gekomen was
en een kopje thee had gedronken,
trok i>5 zich wat opgewekter in zfjn
„atelier" terug. Zelfs het gezicht van
het vat was nu niet in staat, zijn
stemming te bederven. H(j ging met
steeds toenemenden ijver aan het werk,
ditmaal een buste van Gladstone, naar
een fotografie. HJj werd eerst weer
tot de werkelijkheid en tot zijn zorgen
teruggeroepen door Michael's geklop
aan da deur.
„Zoo, hoe staat het ar mee vroeg
deze, terwfjl 1.3 naar den haard stapte,
welken Pitman, wetend, ds.t de advo
caat van een vroolQk vuurtje Meld,
flink had opgestookt. „Het komt mij
voor, dat je er in zit."
„En leelflk ook," zuchtte Pitman.
„Het beeld van meneer Semltopolla is
nog niet terecht en Ik vrees, dat lk
er aansprakelijk vcor zal worden ge
steld. Maar dat is per slot van reke
ning minder. Wat mg het meost be
zwaart, meneer Finsbury, ia de rreos
voor ontdekkisg. Dlo Hercules zou
wederrechtelijk uit Italië ontvoerd
worden en ik, met mijn principes, had
daar nooit mijn toestemming aan
mogen verleenen.'
„Dat klinkt bedenkelijk," zei Michael.
„Daar moeten we in lader gevat een
glaasje bij drinken, Pitman."
„Ik ben maar zoo vrij geweest, om
enfin, om op u te rekenen," glimlachte
Pitman, terwijl hfl wees naar een
keteltje, een fiesch cognac, een citroen
be glazen.
Michael bediende zich en bood den
artiest een sigaar aan.
„Neen, dank u. Liever niet. Vroeger
hield ik er wel van, zoo nu oc dan.
Maar de lucht in je kleeren is zoo
onaangenaam.'
„Ook goed. Ik ben klaar. Steek
maar van wal.'
Pitman begon zQn Ietwat omslachtig
verhaal. Hij was naar Waterloo Station
gegaan, 0x1 het reusachtige Hercules-
beeld af te halen en in plaats daarvan
had h(j een ton ontvangen, nog niet
eens groot genoeg voor den schijf
werper. Toch was het adres geschreven
met de han-J van z(:n vriend ln Rome,
wiens schrift hQ heel goed ker.de.
Wat nog vreemder was, met den-
zeilden trein moet ook een pakkist
z3n verzonden, groot en zwaar genoeg,
om dea Hercules te bevatten, en die
kist is bezorgd aan een adres, waar
niemand achter kan komen. De voer
man van den vrachtwagen had onge
lukkig veel te diep ln het glaasje
gekeken en de taal, die hy uitsloeg,
was van dien aard, dat lk niet graag
zijn woerden zou herhalen. HQ werd
dadelijk ontslagen door zfjn chef, die
heel beleefd was en me beloufde, na
vraag ln Scuthampion te doen. Maar
wat most Ik intussohen beginnen lk
beb mijD adres achtergelaten en het
vat mes naar hals genomen Gedachtig
aan een oud spreekwoord, bosloot lk,
het niet open te maken dan in tegen
woordigheid van eed advocaat."
„Is dat alles?" vroeg Michael. „Dan
zie lk niet in, waarom je eigenlek
zoo ongernst zou behoeven te z{jn.
Die Hercules is nataurlQk onderweg
opgehouden en kamt morgen ot over
morgen terecht. En dat 'vat... dat
zal een huldeblijk zyn van de één of
andere jongedame ouder je leerlingen.
Ik wed, dat er oesters inzttton."
„8ot,1 Niet zoo hard I* riep Pitmau
nit. „Ik zoo mQn betrekking kunnen
verliezen als ik grappen maakte over
die jongedames. Én dan.oesters uit
Italië
„Laten we het eens nader bei ijken,"
sel Michael. „Rol het eens naar het
licht."
Ze rolden het samen uit den heek
en zetten het rechtop voor het vuur.
„Zwaar genoeg voor oesters', meende
Michael.
„Zullen we het open maken vroeg
Pitman, die bepaald opgevrooiykt was
door het gezelschap en dan grog.
Zonder antwoord af te wachten, gooi
de bQ jas en vest uit, alsof hij een
partijtje wou gaan boksen. Met een
beitel ln de ééne, een hamer la de
andere hand, sloeg hij er flink op los.
„Toe maar!" riep Michael. „Zoo
gaat ie goed 1 Misschien is het wel
een romantische visite van één van
ja jonge dames, lets A la Cleopatra.
Pas maar op, dat je Cleopatra de
hersens Eiet inslaat!"
Pitman's 3 ver werkte aanstekelQk
de advocaat kon er niet IsEger by
stil zitten. HQ gooide zyn sigaar ln
'tvuur, rukto den artiest het werktuig
uit do onwillige hand en sloeg er zeil
ferm op los Weldra stond het zweet
hem in groote droppels op het voor
hoofd zijn keurige pantalon zat vol
roestvlekken en de toestand van den
beitel bewees, dat hier veel onnodige
kracht* inspanning werd aangewend.
ElndoiQk was de laatste hoepel los
gerukt.na een paar ferme tikken
vielen dé duigen uiteen en wat een
maal een vat was geweest, lag op
den grond als een verwarde hoop
gebroken en versplinterde stukken
hout. Midden daartusschen bleef iets
akeligs, dat in dekens was gewikkeld,
een oogenblik rechtop staan, helde
toen schuin over en zakte vlak voor
het vuur ineen. Onder het valleD sloeg
een lorgnet rinkelend tegen den grond
en rolde naar don wanhopig schreeu
wenden Pitman.
„Hou jo mond 1" beet Michael hom
toe. HQ vloog naar de deur, welke
toegang gaf tot bet huls, deed dia op
slot, kwam toen bleek en zich op de
lippen bijtend nader, trok een punt
van do dekens weg en delusde hui
verend achteruit.
Het bleef langen tQd stil !n het
atelier.
„Zeg eens", vroeg Mleh&el zachtje»,
„heb jy daar da hand ln gehad?" En
hU wees naar het lijk.
Pitman kou niets andtri uitbrengen
dan een zenuwachtig, verward ge
itotter.
Michael schonk wat cognac in een
glas. „Drink eens", zei hfj, „en wees
voor m(j maar niet bang Ik neem het
voor ja op, door dik en dun".
De artiest zette zyn glas neer, zon
der er van gedronken te hebben. „Ik
zweer u plechtig", verklaarde hjj, „dat
de zaak ook voor my een raadsel ls.
Al had ik my op het ergste willen
voorbereiden, dit had lk toeh nooit
verwacht, lk zou geen vlieg kannen
kwaad doen".
„Dan ls 'tin orde", zei Michael met
een zucht van verlichting. „Ik geloof
jo graag kerel". HQ Bchudde Pitman
hartelijk de haDd. „Ik dacht een oogen
blik", glimlachte hij gedwoEgen, „dat
je Semltopolis uit den weg had ge
ruimd".
„Het zou haast op hetzelfde neer
komen, al had ik het gedaan", steun
de Pitman, „Dit is voor my het begin
van het einde. Het ls het vlammen-
schrift op den muur".
„Laten wy eens beglnnes, met hem
uit den weg te ruimen", zei Michael.
„Om je de waarheid te zeggen, Pit
man, het voorkomen van je vriend
staat mij niets aan". HQ huiverde.
„Waar kunnen we hem verstoppen
„We kannen hem in die diepe kast
bergen, als u hem tenminste durft
aan te raken'.
„Eén van ora tweeën zal het wel
moeten doem, Pitman", antwoordde
Michael, ,en die ééne zal lk dan maar
wezen. Draai jij nu me den rug maar
toe zoo." De kastdeur werd op
slot gedraaid.
„O, 0, meneer Finsbury, wat moeten
we er toch mse beginnen jammerde
Pitman, terwfjl hfj zQn vriend by den
arm greep. 'SWordt vervolgd).
