N°. 139 1915
Donderdag 25 November 102
jaargang.
de
FEUILLETON
De verwisselde Kist.
Buitenland.
Binnenland.
GOESCHË
De uitgave dezer Courant geiohiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
Uitgezonderd op feestdagen.
Pr8« per kwartaal, in Gooi f 0,ïö, buiten Goes, franco l,EB.
Afzonderlijke nonuneri 6 cent.
nsending van advortentlën op Maandag, Woensdag
en VRIJCA.GI vóór l'A uren.
De prjs der gewone advertentlSn ie van 1-5 regel» 60 ct., elke regel meer 10 et
BJ dirbcte opgaaf van driemaal paatsing dsrielfde advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel» i f l,-~ bereksnd
Kewlsnummers 6 sen*.
Telefoonnummer 88. Bireeteur GO W. vak Babnkvbl». Uitgave vaa de Nasnel, Veancotaekap a9esstke Courant". Hoofdredaataur W. J. G. vak Sakt»k
Teleurstellend.
In ons Kamer-overzicht wezen wij
reeds op hel feit, dat Minister Plette
ten aanzien van het openbaar onder
wijs in Indië een zeer merkwaardige
houding heelt aangenomen. Aan de
bijzondere, gesubsidieerde scholen was
de verplichting opgelegd, om daar,
waar geen andere gelegenheid bestond
tot het ontvangen van behoorlijk on
derwijs, de kinderen van ouders, die
zulks wenschen, vrij te stellen van
godsdienst-onderwijs. Aanvankelijk vond
dit stelsel eu terecht in den
Minister Pleyte een warm voorstander
en verdedigernu hoorden wij, bij de
behandeling der begrooting, piolseling,
dat die eisch van vrijstelling van
godsdienst-ouderwijs niet kon worden
gesteld aan scholen, welke op 1 Augus
tus 1915 reeds bestonden.
Wat zou daarvan het gevolg moeten
wezen
Ditdat op vele plaatsen een zeu-
dings school is gevestigd, waar, wijl er
geen andere behoorlijke gelegenheid
bestaat, om onderricht te ontvangen,
allekindereu gedwongen worden, het
godsdienst-onderwijs le volgen en zulks,
omdat de regeering zich verbonden
heeft, dsarnaast geen andere scholen
te stichten.
Hoe komt de Minister zoo gedraaid
liet is toch een feit, dat hij nog maar
kort geleden vóór de facultatief-stelling
heeft gepleit.
Het zal wel een raadsel blijven,
hl ven goed als het ons een raadsel
is, hoe de Minister het zoo druk kon
hebben over de verkregen rechten der
bijzondere scholen, waar uit de ouder-
wijs-ordonnantie van L9UC5 glas-helder
blijkt, dat het recht der overheid wordt
voorbehouden, en met nadruk nog wel,
om nieuwe eischen aan de subsidie
bepalingen toe te voegen.
Hoe kau nu de Minister zeggen, dat
het godsdienst-or.derwijs verplichtend
moet worden gesteld voor kinderen,
wier ouders daarvan niet gediend zijn,
op grond vanverkregen rechten
der bijzondere scholen Blijkt uit de
onderwijs ordonnantie van 1906 on
der het Kabinet-De Meester niet
geheel anders
NeenMinister Pleyte is op den
verkeerden weg.
Van vrijzinnig standpunt moet met»
verzet aanteekenen tegen den dwang
op het stuk van godsdienst-onderwijs,
welke anders-denkenden worden aange
daan. Van vrijzinnig standpunt moet
Goesche Ct. van 20 Nov. jl.
15
Roman, naar het Enge, ach
van ROBERT LOUIS STEVENSON.
.Ia het toch waar?" zei de oude
heer, torwfjl hfj den bediende den
wissel weer afnam. Maar doze wissel
is gedateerd te Landen en op dezen
datum", voegde by or bfj. ,Hoe ver
klaart u dkt dan
„Dat... dat is een vergissing", stot
terde Morris, terwjjl hy rood werd tot
achter z{n ooren.
Juist, juist", antwoordde de oude
heer Judkin, maar h(j bleef Morris
toch vragend aanzien.
,En bovendien", zei Morris, „al was
er nu geen geld meer ln de Bank.
dit is toch maar een kleine som
onze firma de naam Finsbury moest
toeh voldoende wezen
„Dat spreekt vaa zelf, meneer Fins
bury", antwoordde Judkin, ,en als u
er op gesteld is, wil ik welmaar
ik geloof niet,om u de waarheid
te zeggen, meneer Fiosbnry, ook al
waren er vorder geen bflzoröere om
standigheden de onderteekenlng
komt ons op zich zelf vreemd voor".
„Dat doet er niet toe," viel Morris
hem zenuwachtig in de rede. „Dan
zal ik mijn oom wel om een andere
vragen. Weet n, wat het is?" ging
hg, met een kloek besluit, om zich
goed te houden, voort, „mfjn oom Is
eigenlijk zóó ziek, dat bU den wissel
niet zonder mfjn hulp kon teekenen
en ik denk, dat het seariit wat vreemd
is, doordat ik de pen voor hem moest
vasthouden".
men vasthouden aan de volstrekte be
voegdheid van de overheid, om overal
scholen op te richten, waar zulks noo-
dig blijkt. Doch Minister Pleyte geeft
die bevoegdheid voor een zeer groot
gedeelte prijs.
De teleurstelling in het optreden
van den Minister van Koloniën is aan
de geheele linkerzijde vrijzinnigen
en sociaal democraten begrijpelijker
wijze zeer groot. Hij, die zich op een
breed standpunt plaatst, zal niet willen
hebben, dat ouders, die tegen het
openbaar onderwijs consciëntie-bezwaren
in het midden brengen, gedwongen
wordeu, hun kinderen naar de opeu-
bare school te zenden. Maar dan van
de andere zijde ook geen dwang (le
lijke monniken, gelijke kappen.
Met dit al heeft de Minister een
zeer groot stuk vertrouwen ingeboet.
an unie-liberale zijde werd hem te
kennen gegeven bij monde van den
uiterst bezadigde» heer De Meester
dat liet vertrouwen ia hem een ge-
duchten klap heeft gekregen; van
vrijzinnig-democratische zijde kreeg hij
te hooren, dat er voortaan dubbel op de
woorden van dezen bewindsman diende
te worden gelet. Eu van sociaal-demo
cratische zijde werd het omomwonden
uitgesproken, dat, als de houding vau
Minister Pleyte een gevolg is van 1913,
men hem volkomen heeft misverstaan.
De Minister heeft dit reeds eerder
opgekomen en steeds toegenomen ge
brek aan vertrouwen van de Kamer
aan zich zeiven te wijlen.
Het is in successie gegaan.
Bij de Indische leening verzweeg
hij aan de Kamer juist datgene, waar
het op aankwammen geioofde zijn
excuses eu wilde geenszins uitspreken,
dat hij met opzet aldus gehandeld had.
Toeu kwam de fout met de tinruil
aan Duitschland. Vervolgeus de onver
klaarbare motieven, welke aan de be
noeming van den nieuwen gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië ver
houden schijnen te zijn. Daarna het
échec met de Djambi-coucessies.
Eu nu dit met het onderwijs 1
Vijf misslagen in den tijd van een
jaar en van die vijf toch zeker vier
belangrijke.
Is het wonder, dat men in hem
zich steeds meer teleurgesteld gevoelt f
Da strijd In en bulten Europa.
De Balkan blQft nog maar eteeds
da plaat» van loven en biaden, waar-
bil na eens de•e, dan weer gene partij
Jadkin zag Morris eanige seconden
scherp aan on wende zich toen tot
zijn bediende Bell.
„Ik bagin te vreeian", zei hj, „dat
we het slachtoffer zijn geworden van
den één of anderen oplichter. Zegt n
maar aan meneer Finsbury deze
woorden warden tot Morris gericht
dat we onmiddellijk de politie met do
zaak in kennis znllen stellen. Wat
aezen wissel betreft, het spijt me, dat
ik het zeggen moet, maar, de or.der-
teekeulng in aanmerking genomen,
kannen wfj dien bezwaarlik accep
teoren." En hij schoof Morris het papier
over de toonbank too.
Deze nam hot werktuigelijk aan
hfj was vervaid met iets anders.
„In dat geva! vermoed ik", zal hg,
„dat w|J ik bedoel: mijn oom en
ik hot verlies moeten dragen".
„Volstrekt niet, meneer," antwoordde
Bell. „De Bank is daarvoor verant
woordelijk en zij zal deze zaak onder
zoeken, of n het geld ternggeven.
Daar kunt u op aan."
Morris' gezicht bstrok, doch een
oogenblik later klaarde het weer op.
„Weet u wat?" zei h(J. „Laat do
zaak maar aan mij over. Ik zal dat
wel ultvlsschon. Ik heb mju ver
moeden en als u er detectives ln
haalt, wordt hot duur."
„Dat kan de Bank niet doen,"
mengde de heer Jadkin zich weer in
het gesprek. „WJ5 verliezen misschien
een aanzienlijk bedrag, maar vóór
alles moet dit geval opgehelderd wor
den. Een onontmaBkerde bodrleger is
een gevaar voor de maatschappj. We
zullen zorgen, dat de waarheid aan
het lieht komt, meneer Finsbury;
daarvoor behoeft u zich geen oogen
blik ongerust te maken."
„Dan zal ik het verlies vergoeden,"
oen voordeoltje te boeken krijgt. Op
het oogenblik schijnen, althans wat
do houding van Grieken land betreft,
do papleren van de Entente weer wat
gerezen te zijn. Voor menigeen bleef
het eeu open vraag, of de centrale
mogendheden en Bulgarije op den
duur met een noutraal Griekenland
genoegen zullen kunnen nemen en
z$ helden over naar do meening, dat
vooral Duitschland het koninkrijk zal
moeten dwingen, de vreemde troepen
Servischs, Fransche en Engelsche
óf te ontwapenen, óf van zijn ge
bied te verjagen. Outkennon zal men
echter ook niet, dat de Entente in
staat is, op Griekenland ernstige
dwangmiddelen toe- te passen. Da
blokkade van de Grieksche kust is
afgekondigd, in afwachting van het
besluit, dat koning Constantljn nemen
zal. Door twee steeds feller oplaaiende
vuren wordt do autocratische vorst
bestookt eu het staat te bezien, ol hg
er wel zonder brandwonden zal ai-
komen.
Naar thans echter wordt medege
deeld, is de kwestie, welke houding
Griekenland zal aannemen b|j een
mageiykon terugtocht dtr Entente
troepen, volkomen geregeld. Is dit
zoo, dan geschiedde dit niet dan na
hot houden vau uitvoerige besprekin
gen en, zonder twijfel, na het uitoe
fenen van de noodtge prtssle. Een
foit is het, dat b|j de Entente de
vrees heett bestaan, dat haar troepen
door de Grieksche regeering zouden
geïnterneerd worden. In verband met
die vrees stond do reis van Denys
Cochin, den Franschea minister zon
der portefeuille, en die van lord
Kitchener naar Athene. De bespre
kingen vau deze ministers met het
Grieksche kabinet, vooral met Skoe-
loedis, met den koning en met den
chef van den Grlekachen generalen
staf, Doustnanis, hebben geleid tot de
zekerheid, dat Grlokenland, na een
maal aan do Ententetroepen toegang
en doortochtsreeht te hebben verleend,
niet voornemens is, dien troopen eenlgo
moeilijkheid in den weg ta leggen,
wanneer zfi tot den terugtocht uit
Servië zouden moeten overgaan. Ten
minste, de Timet kan vorklaren, dat,
hoewel de officieele resultaten der
gehouden besprekingen niet bekend
zjn, de bladen in Athene verzekeren,
dat de regeering bereid ie, om aan
de geallieerden alle waarborgen te
geven, die noodig zja om de vrees
weg te nemen, die in Entente kringen
bestaat. Griekenland's regeering, zoo
wel als da koning, heb oen Kitchener
de verzekering gegeven, dat Grieken
land nooit de geallieerds troepen zal
aanvallen. De regesring wenscht in
den rulmsten zlu te voldoen aan de
wenschen der Entente, ic zooverre
haar verhouding tot andere oorlog-
zei Morris dapper. „Ik moet u ver
zoeken, de zaak te laten rusten." Hy
verkoos niet, dat ze navraag zouden
doen.
„Ik vraag u wol excuus," was het
antwoord van den hser Judkin, „maar
wij hebben in dat gevel niet met u
te doen; de zaak gast tusschen uw
oom en ons. Als dezo dezelfde nueaing
is toegedaan en hier wil komen, of
mij bj zich aan huls ontvangen
„O, neen, dat kan nietriep Morris
uit.
„Ja, maar dan begr§pt u toch, dat
ik de handen niet vrQ heb en de zaak
onmiddellijk bg do politie moet aan
geven."
Morris vouwde werktuigelijk den
wissel weer op en stak hem in zgn
portefeuille. „Goeden morgen, hoeren,"
zei hij en maakte, dat hfj wegkwam.
„Ik begrijp niet, in hoever zij achter
docht koesteren," dacht hij. „Ik be
grijp hua optreden niet; hun heele
houding is al bjzondsr weinig zakelijk
en gepast. Maar het geeft niet; do
boel is toch al bedorven. Het geld Is
betaald; de politie heeft ons in de
gatendie ezel van een Pitman zit
over eeu paar uur aehtir slot en het
beele verhaal van het lijk Btaat van
avond In de courant."
Als hij gehoord had, wat na zfln
vertrek door do heeron in de Back
werd besproken, zon hg misschien
niet zoo angstig zijn geweest, maar
nog veel wanhopiger dan nu.
„Dat was oen rare geschiedenis,
meneer Bell," z6i de hoer Judkin.
„Ja, meneer," antwoordde deze,
„maar wo hebben hem nog a! baDg
gemaakt."
„O, we zullen van Morris Finsbury
wel niets meer hooren, denk Ik. Het
was de eerste maal en zo zijn zulke
voerenden daaronder niet zou 10den.
Zonder twijfel Is het moeilijk, de
beuekenis van de laatste restrictie ra
te gaan, aangezien zoowel de forma-
leering der wenschen van de Entente,
als de omvang der verzekeringen,
welke Skoeloedls en koning Constan
tljn aan Kitchener hebben gegeven,
totaal onbekend zijn.
De mededeeling echter, welke de
limes ontving over do resultaten der
besprekingen endabeoordeelhsg er van
in de Grieksche bladen, geett de
overtuiging, dat de aanleiding tot
bezorgdheid In de Entente-kringen
volkomen is weggenomen.
Het Servische leger wordt hoe langer
zoo meer in hst nauw gedreven.
Bijkans heel Servië is door de
Duitsch OostenrlikBche en Bulgasrsche
troepen bezet. Neg sleebtB een smalle
strook langs de grens van Albanië is
in Servische handenPriarend en
Monastlr zfjn benaderd, terwfll het
Servische leger van de hulptroepen
der geallieerden, welke tusschen de
Corna en de Warden pogen voort te
dringen, afgesneden is.
Het leger van Von Kövess is van
Nova Varos naar Novl Bazar opge
trokken, dat werd bezet. De linie
Sjenetsa-Doega Poljana-Baska is over
schreden, de Frepolaj-hoogten en het
Goljak-gebergte z|jn in 's v(janda bezit,
zoodat oud-Servlë thans geheel door
de Serviërs is ontruimd.
Eenigszics bevreemdend doet in dit
verband de mededeeling aan, dat het
Servische leger een overwinning zou
hebben behaald tusschen Nisj en Les-
kowac. Cp dit punt toch is sinds vele
dagen niet meer gestreden. Vau twee
zijden evenwel wordt de mededeeling
bevestigd, zcodat er wellicht inderdaad
voor de ServiërB een succes te boeken
valt. W(j zijn er benieuwd near, te
vernemen, waar sulks is geschied,
d»ar een gevecht op het door de
telegrammen aangeduide punt naar
onze meeulrg onmogelijk ls.
Daarentegen laten de berichten, dat
de Russen een belangrijk sncces heb
ben behaald, voortw(jfel geen plaats.
De Dultschers hebben Tsartorysk, aan
den spoorweg Kowel—Sarny, moeten
ontruimen. De Russen, die verleden
week over de Styr werden tcrugge-
geelagen, hebben van hun zijde de
Dultseh Óostenrjjksche legers genood
zaakt, weder op den westeljkoc oever
aan do Slyr terug te gaan. Uit de
nader daarover ontvangen berlchteu
bigkt, dat de Russische artillerie, die,
aan de overzijde van de Siyr, ln een
hooger terrein was opgesteld, de positie
der Duitsch Oo3ieurljkscho legers on
houdbaar maakte, en hen daaruit
verdreef. De herneming van Tsarto
rysk heeft aanleiding gegeven aan de
oudo klanten, dat ik hem maar niet
te bard wilde aanpakken. Het is tcch
niet mogelijk, nietwaar, dat er een
vergissing heeft plaats gehad? Het
was toch wel degelijk meneer JoBoph
Finsbnry zelf, die gisteren hier is
geweest?"
„Daar viel niet aaa te twijfelen,"
zei Bell glimlachend. „Hij legde ma
de beginselen van het Bank-systeem
uit.
„Zoo, zoo," antwoordde Jndkia. „AU
hU terugkomt, moet n hem niet ver
geten te zeggen, dit ik hem graag
aen: zou spreken. Hfj dient in elk
geval gewaarschuwd te worden."
VII.
De heer William Dont Pitman woon
de in Norfolk-sireet, KingU Rd., en
noemde zich artiest. Maar als zoovele
artiesten, werd ook hij door het nood
lot achtervolgd. Het beeldhouwen
leverde hem geen droog brood op en
als h|i niet als leeraar in die edele
kunst aan een jongedames kostschool
verbonden was geweest, ware hg al
lang van den honger omgekomen.
Alleen de avonden had hg voor zich
zelf en hg placht deze tot laat in den j
nacht te verlengen, terwijl hy nu eens
een landschap op het doek wierp, dan
aan een borstbeeld arbeidde.
Op den avond van den dag, die
zooveel merkwaardige verrassingen
had gebracht, zat Pitman alleen ln
ztin „atelier". Vóór hem, In den hoek
by de deur, stond een dik-gobuikt
vat en waarheen bg zijn bltk ook
richtte, filtoos weder keerden zoowel
zfln ocgan als agn gedachten naar
het vat terug.
„Zoa ik het open maken Zou ik
het terugzenden Zou ik schrijven
aan Scmitopolis vroeg hij zich zelf
Russen, om hun aanval ln Westeiyke
richting voort te zetten en Kostinitza,
vier mgien ten N.W. van Tsartorysk,
eveneens te hernemen.
Op het westoigk oorlogs-terreln
onderging de toestand geenerlei wgzi-
E'ng.
Voor het overige meenen wy te
knnnen volstaan, met naar onder
staande telegrammen te verwyzen.
Parijs (officieel.) De Fransehen heb
ben de Bulgaren 19 November aan
de Cerna teruggeslagen. Het gevecht
werd op den 20Bten hervat.
Berlijn (officieelDe Serviërs zgn
ten N. van Mltrowitsa en ten N. en
N O. van Pristjlna in achterhoedege
vechten teruggeslagen.
Petrograd (officieel.) ln de buurt van
het dorp Poelkarn, Z O. van Riga, wier
pen wg d6n vyand een weinig terug. In
Galicië hadden op den oosteigken
oever van do Strypa oenige ontmoetin
gen met de voorhoeden van don vyand
plaats, dlo over de rivier waren ge
stoken. Vyandelyke afdeelingen, die
aan den oever van het meer Iszkuw,
by Bieniawa, tot den aanval overgin
gen, werden met een krachtig vuur
ontvangen en teruggeworpen. Ten W.
van Chmlelewka duurt het gevecht
voort. Ten N. O. van Buozaez wierpen
wy den vgand uit het dorp Petlikowce.
Meer naar het Z. bezetten de vyand
het dorp Janowka.
Rome (officieel.) De gevechten tus
schen Podgara eu Sabotino zgn in
hevigheid toegenomen. De vyand heeft
verwoede tegenaanvallen gedaan om
de vertoren stellingen te heroveren,
waarbg hg een geweldig artillerievuur
ontwikkelde. Onze troepen wekeu geen
voetbreed en wierpen zich met de
bajonet op den vyand, die zware ver
liezen leed.
Een kwart-eeuw Koningin.
Gisteren, 23 November, was het 25
jaar geleden, dat Koning Willem III
overleed, zoodat dus gisteren een
kwart eeuw Koningin Wllholmina over
ons land den scepter voerde. Door de
tgds omstandigheden zal dit feit niet
ieesleiyk herdacht knnnen worden.
Doch zonder twgfel zullen alle patriot
ten den wenseh deelen, dat H. M. de
Koningin nog een lange reeks van
jaren de teugels van hot bewind in
handen moge houden en dat geluk
en voorspoed het deel zy van haar
en haar gezin.
Buitengewoon congres van de 8. D. A P.
Bet Volk meldt, dat het partgba-
stuur van de S. D. A. P., met het oog
op het groote gowlcht van de ver
telkens af.
„Neen", zei hy ten laatite, „ik doe
niets, eer lk den raad van advocaat
Flnabury heb ingewonnen."
Hg voegde de daad by het woord
ou schreet, langzaam en omslachtig,
den volgonden brief;
Waarde Heer Finsbury,
Zou het te veel van uw welwil
lendheid zgn gevergd, als lk u
verzocht, mij vanavond none te
komen spreken Het is geen onbe
duidende zaak, waarvoor ik nw
gewaardeerde hulp Inroep. Wat be
hoef lk u meer te zeggen, dan dat
het de veiligheid betreft van het
Btandbedd van Hercules, een kunst
werk, toebeboorend aan den heer
Semitopolls Ik ben zeer oDgernst,
want lk heb reed» navraag gedaan
en vrees, dat dit juweel van antieke
kunst verloren Is gegaan. Boven
dien word ik gekweld door zorg
omtrent een andere aangelegenheid,
die met do eerstgenoemde ln nanw
verband staat. U om verschooning
verzoekend voor dit slordig ge
krabbel, in haait, de Uwe,
William Dint Pitman.
Met dezen brief begaf hg zich naar
de woning van advocaat Michael
Finsbuty. Pitman had met hem kennis
gemaakt bij gelegenheid ven verkie
zingen in Chelsea. Michael, die veel
gevoel voor humor had en goedhartig
van aard was, zocht hem obds op,
begon met om hem te lachen en ein
digde met bem een half verachteigke,
hali beschermende vriendschap te
schenken. Thans, vier jaar na hun
eerste kennismaking, zou William
Dent Pitman voor zgn vriend door
het vuur zijn gegaan.
(Wordt vervolgd).
