N°. 138 1915.
Dinsdag 23 November
102de jaargang.
De verwisselde Kist.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woenidag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prjs per kwartaal, In Gees f 0,76, hulton Goes, franco t 'j**
Afzonderlijke Kommer» B cent.
Inzending van advertenties op Maandag. Woensdag
en VRIJDAG vöOi 13 uren.
De prga der gewone advertentiën ia van 1-5 regelt 50 et., elke regel meer 10 et
Bg directe opgaaf van driemaal paataing dsrxelfde advertontie wordt
de prijs slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelgfe- en doodtberichten en ds daarop betrekking hebband*
dankbetuigingen worden van 1—10 regels k J,berekend
S«w(snnmmeri 5 «ent.
Telfifoonnammer 88. Birestaar G? W. va» Baknbvkub. Uitgave va® és NwukI. YeaaiotseSap „Geesrite Cowast". HooféredMtenr W. 3. C. van Sahteh.
GOBCHE
COURANT.
Uit de Pers,
Demobilisatie.
Onder bovenstaand opschrift schrijft
De Vaderlanderofficieel orgaan van de
Liberale Unie
De Memorie van Antwoord op Hoofd
stuk I der Staatsbegrootiug zal hun, die
gehoopt hadden, dat weldra eeu aanzien
lijk deel van onze strijdkrachten naar
huis zou kunnen worden gezonden, niet
veel voldoening geven. Wij moeten het
toch met de volgende passage doen
De Regeering deelt het gevoelen, dat
de vraag of in de tegenwoordige omstan.
digheden het nog steeds noodig is, het
geheele leger op de been te houden, een
vraag is van algemeen regceringsbeleid,
die niet uitsluitend de Ministers van Oor
log en Marine raakt. De Regeering
wenscht zich in geen enkel opzicht aan
de op haar rustende verantwoordelijkheid
te onttrekken.
De financieele en de economische be
zwaren, aan de indiensthouding verbon
den, en waarop thans opnieuw uitvoerig
de aandacht is gevestigd, liggen zoo voor
de hand, dat men wel zal willen aan
nemen, dat zij aan de aandacht der Regee
ring niet zijn ontsnapt, Het zeer groote
gewicht dier bezwaren is door haar geen
oogenblik onderschat en zij beseft ten
volle, dat dat gewicht toeneemt naar
mate de oorlogstoestand langer duurt.
De moeilijkheid, die is op te lossen,
wordt gedeeltelijk beheerscht door de
vraag, op welke wijze en binnen hoeveel
tijd, indien een gedeelte der weermacht
naar huis wordt gezonden, weder over
het geheel dier macht zon kunnen wor
den beschikt. Die vraag van zuiver tech-
nischen aard is niet alleen overwogen,
maar de noodige maatregelen zijn tot in
kleine détails voor verschillende even
tualiteiten uitgewerkt.
Veel ernstiger is de vraag, of de
Regeering, met het oog op den strate-
gischen toestand van ons leger en de
verplichtingen, die de handhaving on
zer neutraliteit oplegt, de verantwoor
delijkheid voor eene min of meer aan
zienlijke vermindering der dadelijk be
schikbare weermacht zou mogen aan
vaarden. Eene vergelijking met andere
landen kan ons daarbij weinig dienstig
zijn, omdat de geographische en mili
taire toestanden geheel anders zijn eu
omdat de internationale politieke ver
houdingen dier volken grootendeels aan
deze beoordeeling ontsnappen.
Dat het, ook bij gunstige internationale
verhoudingen, risico medebrengt, indien
het leger niet ieder oogenblik ten volle
i4 FEUILLETON
Roman, naar het Engelsoh
van ROBERT LOUIS STEVENSON.
Nu aarzelde Morris niet langer. De
verzekering te laten vallen, alsof het
gloeiend iizer was, en zich met alle
macht vast te klampen aan de lfêr-
zaak en het overblijfsel van z(jn eigen
kapitaaltje, het was het werk van
een oogenblik.
Een seconde later bessits hg eerst
ten volle den omvang van de ramp,
welkt) hem getroffen bad. Het over
lijden van z$n oom aangeven? Het
was dood-eenvoudig onmogelijk Nu
het ljjk verloren was gegaan, mocht
men oom Joseph ia wettigen zin
althans onsterfelijk nonmen.
Geen rijtuig ter wereld was groot
genoeg, om Morris on zijn wanhoop
te kunnen bevatten. Hij liet den koet
sier balt houden, stapte uit, betaalde
hem en Uep sis in eea droom verder.
„Ik schijn de zaak te haastig aan
gepakt te hebben", dacht hij zuchtend.
„Ze was vermoedelijk te Ingewikkeld
voor mijn hersens."
i En heel goed wist hij, dat het mot
zijn financiën treurig was gesteld.
Maar even goed ook, dat hy geld
moest hebben. „Nu mijn oom dood is,"
dacht hg, „komt dat geld in de B&nk
me toe, of zou althans mjjn eigendom
wezen, als ik niet reeds als ongelukkige
wees in mijn kinderjaren door het
ongeluk was achtervolgd. Ik weet
heel goed, wat ieder ander in myn
geval zou doen. Elk Christec-mensch
paraat is, is wel niet twijfelachtig. Tot
dusver heeft de Regeering gemeend, niet
meer risico te mogen aanvaarden, daD
ook reeds thans aan de gegeven verloven
waarvoor het aantal, naar verhouding tot
de legersterkte, geleidelijk is opgevoerd,
verhonden is,Erkennend, dat de bezwaren
voor de natie steeds toenemen, overweegt
zij opnieuw, of, en in hoeverre, het moge
lijk is, nog meer verlichting van den be-
staanden druk aan te brengen.
Openlijke bespreking van de motie
ven, die de Regeering tot hare beslui
ten hebben geleid of in de naaste toe
komst zullen leiden, acht zij met 's lands
belang niet overeen te brengen. Het
ware trouwens te duchten, dat deze
bespreking ons van het beoogde doel
zou verwijderen. Ook in Comité-Gene
raal zou de Regeering niet onbelang
rijke terughouding moeten in acht
nemen. Het nut van zoodanige bespre
king ziet de Regeering niet in. Mocht
echter de Kamer tot Comité-Generaal
besluiten, dan houdt de Regeering
onder gemeld voorbehoud zich te barer
beschikking".
Men ziet het, wij krijgen niet anders
dan de belofte, dat nog meer verlichting
van den druk nader zal worden over
wogen, en verder vraagt de Regeering
onbeperkt, om niet te zeggen blind ver
trouwen zelfs in Comité-Generaal kan
zij niet mededeelen, waarom zij zoo
handelt en niet anders.
Het spreekt van zelf, dat, al vraagt
de Regeering hier veel, zij zal moeten
verkrijgen wat zij vraagtaan haar kun
nen en mogen geene maatregelen wor
den opgedrongen, die zij met het oog
op de handhaving van onze neutrali
teit onverantwoord acht, Maar juist
omdat de zaak zoo slaat en niet anders,
kan het woord toch moeilijk binnenge
houden worden, dat de Regeering zich
toch vooral wachten moge voor het te
sterk spannen van den boog des ver
trouwens.
Hoe toch staat de zaak Wij stellen
daarbij voorop, dat niet, zooals in de
Memorie van Antwoord wordt neerge
schreven, gedeeltelijke demobilisatie
enkel is eeu financieel eu economisch
belang, ma.r ook een legerbelang. Een
leger, dat maar steeds gemobiliseerd
blijft komt in eene mentaliteit, die wei
nig strookt met de belangen van onze
defensie, en dat te meer, waar de kans
op oorlogsgevaar voor ons zoo enorm
verminderd is. Wij voor ons zouden
wel willen zeggen, dat het on
denkbaar lijkt, dat de eene of andere
partij ons thans nog in den oorlog zou
sleepen, waar ze beiden er zoo groot
belang bij hebben, het getal hunner
zon een valscha handteekeniog maken,
boswel lk eigenlijk niet eens inzie,
waarom die valsch zon moeton heston,
aangezien oom Joseph zoo dood is
als een pier en zijn geld mtj toebe
hoort. Als ik er aan denk, dat mUn
oom dood is en ik hot niet bewezen
kan, komt mijn heele ziel in opstand
tegen mik een onrechtvaardigheid."
Toen kwam voor Morris de groote
vraag, of hg werkeliik in staat zon
zjn, een valseha handteakening mat
succes te explolteeren. Hij wist één
ding: dat ü8 zich in zijn jengdnooit
geoefend had in het nabootsen van
eens anders schrift. En dat bo. onwdo
hem thans bitter Maar één ding troost
te hem er zat niets verkeerds in
hfi kon het met een gernst geweten
ondernemen en zelfs, al werd het
ontdekt, dan zon hij het zich nog niet
aantrekken, in zedelijken zin althans.
„En als het mij gelukt", zoo dacht bil
verder, .en die Pitman de zaak niet
aangeeft, dan heb ik niets anders te
doen, dan een dokter op ta zoeken,
die niet al te nauw kjjkt. Zulke lol i
zyo er in Londen genoeg te vinden".
Morris was na, langs allerlei om-
wogen, in de bnart van zgn hals
gekomen. Toan hy den üleatol in het
slot stak, overviel hem wederom een
gevoel van tries tiga onzekerheid. Zelf a
dit hals is m\jn eigendom niet, tot ik
zijn overigden kan bawgzen", mom
pelde hü en sloeg do voordeur zéé
hard dicht, dat da zolder-vensters
rinkelden. Het was al laat geworden;
de lantaarns waren aangestoken en
en het licht scheen alt de winkels. In
de vestibule was het echter pik
donker en tot overmaat van ramp
struikelde hij over het voetstuk van
den Heroale» en kwam, zoo lang als
vijanden niet ie veimeerdeven. Ons
leger dient dus thans enkel om de neu
traliteit te handhaven, en moet daar
voor paraat zijn. (Wat er, tegen dat
de vrede in het zicht komt, zou kunnen
gebeuren, kan hier buiten beschouwing
blijven, daarbij ontwikkelt zich het
perspectief niet zoo spel, dat men met
minuten of zelfs met enkele uren zou
hebben te rekenen). Maar is een leger
niet paraat, als de mannen op tijd op
hunne plaats zijn, en kan die organi
satie niet gemaakt worden
1 -liet wil ons voorkomen, dat de Re
geering niet goed doet, bij de vraag,
of er niet voor een belangrijk gedeelle
gedemobiliseerd kan worden, enkel te
rekenen met de Tweede Kamer, die
haar zeker niet liet vertrouwen zal ont
houden, wat ze vraagt. Er moet ook
gerekend worden met het Nederlandsche
sche volk, met het leger daarvan in
de eerste plaats, dat uit inlichtingen,
aan de Tweede Kamer verstrekt, de
wetenschap zou kunnen verkrijgen, dat
het onder de wapenen blijven van de
gansche weermacht al of niet onvermij
delijk is. En de Nederlandsche land
aard is gelukkig zoo, dat men zich in
ons vaderland in het onvermijdelijke
weet te schikken.
Buitenland
De strijd In en bulten Europa.
De vraag ts gewettigd, of de diplo
maten, toen de Ecropeesche oorlog
tot een feit was geworden, wel go
uoegza&m habbeu gedacht aan de
mogelijkheid, dat de strgd zich meer
en moar zon uitbreiden en van het
Westen naar het Oosten trekken zou.
Nu dit reeds voor een groot gedeelte
geboord i», herleven één voor één alia
politieke vraagstukken, welke nog
slechts weinige jaren geleden de inter
nationale staatkunde geheel beheersch-
ten.
Zoo zien wl) thans, dat de Perzische
kwestie wederom op don voorgrond
treedt en silo verdragen en overeen
komsten, destijds mot dit land afge
sloten, worden cu ia do kabinetten
der verschillende regeeringen herle
zen, terwijl nieuwe verklaringen wor
den afgelegd.
Een dag of veertien geleden deelde
da Engclsobo Minister van Buitenland
echo Zaken in het Lagerhuis mede,
dat de verklaring van doa Russisehen
gezant aan do Perzische regeering, als
zou het Engelseh-Russlsche verdrag
over de handhaving van da Perzische
integriteit en onafhankelijkheid buiten
werking worden gesteld, voor het
geval Pt-rzlé een verdrag met Dnltaeh-
land en TurkQe mocht aangaan, met
goedkeuring van de Engolsche regee-
h3 was, op den grond terecht. Hg
deed zich leeiyk zeer. Bovandlen was
hij al In een buitengewoon prikkel
bare stemming hst ongeluk wlldo,
dat hü by zijn val toevallig den hamer
te pakken gekregen had. In een on-
redelijkeu drift sloeg hij cu in het
wilde naar het beeld, dat hem in den
weg stond. Hij hoorde hot geluid van
eea vallend brok steen, dat op don
•grond in stukken apleei,
„Lieve hamel, wat is dat nu weer
kreunde Morris cu zocht op den tast
naar een kaars.
„Nou wordt 't nog mooier", zei hg,
toen hij b(j het licht van de kaars
stond te kijken naar hot verminkte
bean, waarvan hij een stuk kult van
minstens een halve kilo had afgesla
gen. „Een antiek kunstwerk vernield,
dat kan my duizenden kosten.'
Plotseling overviel hem een vlaag
van uitdagende woede.
„Hahal* lachte hy. „Julia is er
vandoor; met dien Forsyth heb ik
niets meer te maken; die lui van de
kar waren dronken en zyn er uit ge
trapt. Komaan, nu kan ik voor de
tweede maal bewgzen, dat ik zedelS-
ken moed bezit. Ik zeg dood gewoon,
dat ik van de heels zaak niets afweet."
Een oogenblik later stond hij voor
den Harcule». Het gelaat, mat zju
wulpschsu glimlach, wekte vooral de
ergernis van den modernen beeld
stormer en togen dat gelaat was dan
ook zgn eerste aanval gericht. Twee
Uren later was van het beeld niets
anders overgebleven dan een warrel
klomp van dooreen geworpen ledoma-
ten. Nog een half uur verstreek en al dis
overblijfselen waren zorgvuldig naar
de keuken gesleept en Morris kon met
oen gevoel van stille zegepraal het
ring is geschied. „Het is dutdeiyk",
zei Grey, „dat de Perzische regeering
geen verdrag kan sluiten met de vy-
anden van Engeland, zonder daar
mede den toestand van Perzië in
gevaar ta brengen". Hiermede is dus
het Perzische vraagstuk wederom
actueel geworden.
De Duitsche pers is natuurlek van
meaning, dat eea ineenstorting van de
Engelsch-Rnssiscke overeenkomst aan
gaande Porsië, welke in het jaar 1907
afgesloten werd, door de Perzischs
regeering geenszins zou worden be
treurd. Zulks is mogelijk, doch da
tosstanden in het Perzische ryk zyn
dermate ingewikkeld, dat er van een
eensgezinds „houding" van Perzië
bezwaarlik sprake kan zyn. Immers,
de bewoDerB van Perzië, wier aantal
op ongeveer 9l/2 millioen wordt ge
schat, versohillon aanmerkelijk in
afkomst, taai en zeden. Men vindt er
Turksche Tartaren, Armeniërs, Chal-
deeuwen, Israëlieten, Koerden, Ara
bieren, Zigeuners, Abosslniërs en Hin
doo's. Da meerderheid wordt evenwel
gevormd door do Tadejiks, welke de
oorspronkelijke ingezetenen zfjn.
Wat de politieke beginselen dezer
volkeren betreft, het is niet docniyk,
deze ts ontleden aan één zQde ia de
levenswijze der tallooze stammen op
zeer primitieven grondslag gebouwd,
terwjl anderzijds het land een mo
derne staatsinrichting bezit. Tot voor
enkele jaren rogeerde de sjah als
absoluut heoraeher over Perzië, pas in
19C6 werd eea volksvertegenwoor
diging ingesteld eu werd door Mcasaf.
fer-sd-diti-Mirza dagroudwot bezworen-
Bet is wel markwaardig, dat het
brandpunt van den huldigen wereld
oorlog achtereenvolgens van Frankryk
naar Rusland en van RuBland naar
den Balkan is overgebracht, om wel
licht woldra naar het zonnige Oosten
te werden verplanet. Perzië is immers
ook één dier landen, waar iu don loop
der eeuwen tal van bloedige oorlogen
zijn gavoerd.Het fantastische,mystieke
Iran, waaruit een deel der wonder
verhalen van da „Duizend en een
Nacht* afkomstig Is; het land van de
met goud overladen paleizen, de kost
bare gastmalen, de botooverdo tuinen
het land der lichtend.-, kleurenpracht
dit is het onmetelgke rijk geweest der
oudheid, dat onder Xetxe» zyn groot
ste uitgebreidheid verkreeg, doch
welks macht ten slotte door ds legers
van Alexander den Groote werd ver
nietigd.
Een reeks van oorlogen vrywal
één eindelooze volkeren-worsteling
versterkte en verzwakte Perzië beur
telings. Een eenwlge strSd werd ge
voerd tegen de Grieken, da Egypte-
naren, de Turken en zelfs de Portu-
geezen, terwyi bovendien da volks
stammen onderling In voortduren den
ktSg w»ren gewikkeld.
tooneal van don stryd aanschouwen.
Toac Marris zich eindelijk torusten
begaf, was hy uitgeput. Zga armeu
en schouders deden pyn, zijn hand-
palmen waren ontveld door het scho
ren van de bijl en één van de tinte
lende vingers kon hy büaa niet uit
zijn mond houden. Het duurde lang,
eer hij dea slaap kon vatten, welke
hem bg het aanbreken van den dag
reeds weder ontvlood.
Het was een gure, regenachtige
morgen. Een koude noordoosten-wind
giorde door de straten do hagel klet
terde bg vlagen tegen da ruiten en
onder het aankleeden bliss de tocht
uit den open haard Morris kil om de
beenen. „Mg dunkt", mopperde hg,
,bg alias, wat lk te dragen heb, had
ik toch wel op een beetje fatsoonigker
weêr mogen rekeneB."
Mopperend zstte hg zich aan het
werk, waarvan veel, zoo niet alles,
zou afhangen. Maar aldra kwam Morris
•tot de ontdekking, dat het namaken
van iemands handteokenisg lang niet
Ieders wark is. Na een aantal pogingen,
welke alle jammerlijk mislukten,
staakte hy den arbeid. „De jongste
kantoorklerk zou er ma eenvoudig
om nitlaohen," zuchtte hg. „Ja, dan
zit er niets anders op dan over
trekken."
Hü wachtte, tot een zware bul was
overgedreven en de lucht iets lichter
werd. Toen ging hg naar het venster
en begot), ten aanschouwe van heel
John-street, de handteekenlng van zyn
oom tegen de rnit na te trekken. Hot
was nog zoo erg mooi niet. „Maar het
kan nn eenmaal niet anders," mom
pelde hy, met een bedrukten blik Baar
het resultaat. „Dood is ls§ in lader
geval."
Eerst in het midden der negentiende
eeuw raakte de staatkunde van Perzië
die der groote Europeesche mogend
heden en het conflict bleef niet uit.
De bezetting van Herat noopte Enge
land in 1856, aan Perzië den oorlog
te verklaren. Het Khanaat Herat In
Afghanistan, aan de coord-oosteigke
helling der hoogvlakte van Iran, 1b
uit een historisch oogpunt een be-
langryk gebied. Het 13 de sleutel van
dea grooten weg uit Perzië door
Afghanistan naar Indië en voor do
belangen van den handel en niet
het minst voor don oorlog van
groot gewicht. Engeland en Rusland
hebben heihaaldeigk Herat in bezit
genomenbg den vrede van Parys
in 1857 moest Perzië beloven, in alle
geschillen met Herat Engeland als
scheidsrechter te doen optreden. Van
dit tgdstip dateert de invloed der
groote mogendheden in Perzië; een
invloed, welke in de huidige faza van
den wereld-oorlog ten sterkste op den
voorgrond treedt.
TrouwensPerzië zocht eertyds den
stenn dar Europeesche machten, daar
het ryk iu veie opzichten In zeer ge-
brekkigeu toestand verkeerde. De
sjah aeed herhaaldelijk reizen naar
Europa en de verwachtingen, welke
van Perzië's opbloei werden gekoes
terd, bleken zeer hoog te zgn. Een
Oostenrgkeche militaire zending ver
trok in 1877 naar Perzië ter reorga
nisatie der troepenmacht. Doch het
verzwakte en hulpbehoevende land
trachtte eveneens zgn macht in het
Oosten uit te breiden en het is dut-
daiyk, dat zulks door Rusland niet
werci gedoogd. In 1870 onderwierp
Rusland da Achal Teke en bezette het
Merw in Turkestan, zoodat het de
buurman van Perzië werd.
Toen nu het tijdperk van oorlogen
voor Perzië was afgesloten, braken
er inwendige onlusten uit. In 1908
was door sjah Mohammed Ali de
grondwet afgekondigd, dia aanleiding
gaf tot oneenlghcld tueschen het par
lement en den sjah. Mohammed moest
zelfs vluchten, doch wist weldra met
behulp der Russiaehe troepen eau
reactie te bewerken in absoluut anto-
crutiachen zin. Eenige maanden later
braken er echter opnieuw onlusten
uit, de sjah riep nogmaals de hulp
der Russen in en vluchtte zolf in hot
Russische gezantschap te Teheran.
Eerst op herhaald aandringen van de
Rus3ieche en Engelsche gezanten trad
hg met de revolutionaire party in
onderhandeling. Hg deed afBtandvan
de kroon, dia in handen van den
14-jarigen kroonprins Ahmed Mirza
overging.
Door het voortrukken van de legers
der centraal Europeesche mogendhe
den, door den reeds jaren geuiten
drang naar het Oosten van Dultseh-
land en tevens dit vooral niet te
Hy vulde den wissel in tot een be
drag van een paar duizend gulden en
toog er mee naar de Bank.
Aan het loket, waar hy wel meer
zaken had afgehandeld, bood Morris
zoo bedaard mogsiyk zyn vervalschten
witsel aan. De bediende scheen eenigs-
zins verrast; hg bekeek het papier
van allo kanten, ten slotte zelfs door
een vergrootglas. De uitslag van het
onderzoek bleek niet byster gunstig.
Hg verzoet-1 Morris, even te wachten,
tot hy terugkwam en verdween. Na
geruimen tgd kwam hg weer terug,
iu gesprek mat een ouden heer.
„Meneer Morris FinBbury?" vroeg
deze, terwyi hg hem door zyn lorgnet
opnam.
„Juist," antwoordde Morris, bevend
van angst. „Is er latB niet in orde?"
„Ja, ziet u, meneer Flnsbury, om u
de waarheid te zeggenw{j zyn
eigenlijk wat verwonderd hierover,"
zei de oude heer, tcrwjl hg mot duim
en vinger tegen den wissel knipte.
„Er is geen geld meer aanwezig."
„Geen geld!" riep Morris uit. „Ik
weet zeker, dat er minstens nog
dertig duizend gulden moet zyn."
„Een-en dertig duizend zevcn-hon-
derd-twea-en-taehtig," antwoordde hy.
„Maar dit bedrag li gisteren afge
haald."
„Afgehaald
„Door uw oom zelf, meneer."
„Dat is wat nieuwsriep Morris
met een echorrsn lach uit. „Het is
eenvoudig onmogelijk I Mgn oom zit
in Bournemouth en is niet in staat,
om te reizen 1"
Wordt vervolgd).