N°. 126 1915
Dinsdag 26 October
102de jaargang.
2 FEUILLETON
De verwisselde Kist.
öa Uitgave deaor Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en"Vi*ydagavond
nltgesonderd op feestdagen.
Fr$s per kwartaal, In Qoes f öp.75, buiten Goes, franco f Svfi».
Afzonderlijke nommer* 3 cent.
'neon dinar van advertentiën op Maandag, Woensdag
©n VRIJDAG vóór 13 uren.
Oe prfla der gewone advertentiën is van 1-5 regelsöO ct., elke regel meer 10 et*
B| directe opgaaf van driemaal paatsing derzelfde advertentie wordt
de prils slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelfk- en doodsberichten ev de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—SO regels i 1,— berekend
^swIöüuaMaairfl tir.
Teleloonnumjwer 23. öireetew G. W. yah Barneveld. Uitgave ras de Veuaootszbap ^Gststka Conrait'. Hoofdiodaetem W. J, C. va»
ArerecJttsch optreden.
Een aantal mannen en vrouwen, aan
wie de praktijk des levens blijkbaar
absoluut vreemd is, hebben per circu
laire tot dienst-weigering aangespoord
en pathetisch verkondigd, dat het schoo
ner is, zich te laten fusileeren, dan
de wapenen op te nemen. Wij hebben
van deze circulaire zij dateert waar
lijk niet van gisteren of eergisteren
geen melding gemaakt, wijl wij er in
zagen een uiting van enkele heet-hoof-
den, die trachten, in het nuchtere, en
waarlijk niet altoos mooie, leven de
idealen te stellen boven de praktijk.
Vraagt men ons oordeel, dan aarzelen
wij niet te zeggen, dat wij de circulaire
van die mannen en vrouwen hoogst
onschuldig vinden, even onschuldig, als
het verlang-1 ij stje, datkinderenopmakeu,
als Sint Nicolaas in aantocht is.
De militaire en juridische heeien
schijnen er echter meer in te zien, dan
wij met onze burger-denkbeelden (of
burgerlijke deukbeelden, zooals men
wil) vermogen. Naar verluidt tocb,
zullen de rijks-ambtenaren eu rijks
beambten, die den euvelen moed hadden,
de kinderlijk-gedachte en even kinderlijk-
opgestelde circulaire te onderteekeneu,
ontslagen worden. En het //Recht",
dat in ons land zoo bijzonder op zijn
eer is gesteld en daarom ook wie
zou er een inomeut aan durven twijfelen?
altoos even rechtvaardig vonnist,
staat er op, dat de deugnieten der dienst
weigering voor de vierschaar gedaagd
zullen worden.
Tant de bruit pour une omelette
Laat, toch den kinderen hun spel en
stoort ze nietAls meneer A. en me
juffrouw B. beiden zijn ze vanzelf
sprekend wat excentriek aangelegd
er pleizier in vinden, dienst-weigering
te propageeren, kan men dezen lieden
geen slechteren dienst bewijzeu, dan
hun propaganda ernstig op te vatten.
In hun kinderlijke onschuld hebben zij
het zei ven toch ook niet aldus bedoeld
Maar sommige Hollaudsche gezagheb
bers, die in deze dagen een opvallende
zenuwachtigheid aan den dag leggen,
vonden het manifest der kinderlijken
van-geest zóó ernstig, dat van die zijde
op een straf-vervolging werd aange
drongen.
Bedriegen de teekenen niet, dan
zullen zij hun zin krijgen. Or de straf
vervolging echter die resultaten zal
afwerpen, welke zij er van verwachten,
wij wagen het, zulks te betwijfelen.
Immers: in de breedste opvatting is
het een waarheid, dat het bloed der
martelaren het zaad der kerk is.
Laat deze idealisten met rust,
en hun beweging zal in het zand ver-
loopen. Vervolg hen, leg hun desnoods
een korte gevangenis-straf op, stoot ze
uit hun brood, en de enkelingen,
die anders, uit gebrek aan belangstel-
Boman, naar het Engeisch
van BOBEBT LOUIS STEVENSON.
Zoo troonde het viertal In een groot,
somber huis in John-street, Blooms
bury, schijnbaar een gezinin waar
held een financieele onderneming.
Julia Hazeltiue en oom Joseph waren
de dienstbaren John verdeelde x$n
tyd tusschen bars, sport en café-chan-
tant; het lief en leed, dat gepaard
gaat met een onbeperkte heertchappfl,
rustte uitsluitend op de schouders van
Morris. Eu het leed overtrof verre het
ilef. Hfi spaarde zich zeiven al evenmin
als Iemand anderswekte 's morgans do
dienstbode; telde de flaasehen sherry
onthield, hoeveel beschuitjes aan tsfel
overbleven maakte de beleedigde
meld standjes over het hooge week-
boehje ea trachtte de winkeliers op
een stuiver te beknibbelen. Iedereen
zag hem voor een vrek aan in eigen
oog was hy een bedrogen man. De
wereld was hem ten uaaatenby een
ton Bchuldig en h{ zou wel zien, het
bedrag betaald te krijgen.
Maar het sterkst kwam het karakter
vau Morris uit In de behandeling van
z§n oom. Deze was voor hom niets
meer en niets minder dan een geld
belegging, on dan nog wel één van
ling, hun idealistische propaganda
zouden moeten staken, krijgen tiental
len, honderdtallen van volgelingen
zij bereiken een doel, dat zij zich, in
hun stoutste verwachtingen zelfs, nooit
"nebben gedroomd.
Wij mochten, sinds militairen zich
in burgerlijke aangelegenheden gingen
mengen, meermalen de handen iueen-
slaan en verzuchten, dat toch een ge
zonde geest zou leven in een gezond
lichaam 1 Tot heden hebben wij daarvan
zoo bitter weinig bespeurd. En niet on
waarschijnlijk zet de straf vervolging der
kinderlijken-van-geest de kroon op het
werk.
Eu wat voor werk
in trouweals het militairisme,
waarvoor ons Nedeclandsche volk, ge
lukkig, in zijn overgroote meerderheid
nooit veel heeft gevoeld, zich op de
plaats wil handhaven, welke het inge
nomen heeft, dan zou het goed doen,
de propaganda der dienst-weigering
niet aldus aan te moedigen, liet
militairisme kan, door een straf-vervol
ging te torceeren, slechts de eigen zaak
schaden. Wij aanvaarden het militai
risme als een noodzakelijk kwaad
misschien, dat, na dezen wereld-oorlog,
waarin koelbloedig de bloem van elf
Enropeesche naties wordt uitgemoord,
de tijd zal aanbreken, dat het militai
risme zijn rol heeft uitgespeeld. Wij,
voor ons, hopen zulks van ganscher
harte.
Nu echter kan het nog een toon
aangevenook in ons land.
Maar wil men hebben, dat, voor
zoover het mogelijk is, het militairisme
eerbied afdwingt, dan zullen de
gezag-hebbers anders op te treden
hebben dan zij voornemens zijn te doen
tegen de kinderlijke propagandisten der
dienst-weigering. WTij verdedigen hen
allerminst in de huidige tijds-omstan-
digheden, doch zij, die hun beweging
au sérieux nemen, zullen oorzaak zijn,
dat zij juist aan ongewenschte beteeke-
nis winnen gaat.
Buitenland
Oe strijd In en buiten Europa.
Een ooganblik wenden wy den blik
van het slagveld af naar een ander,
zfi het ook meer vredelievend, strjd-
perk.
Dat ie h.t Zuiden van Afrika, de
Unie, waar desor dagen de groote
verkiezingsstrijd voor den volksraad
haeft plaats gehad.
Beads vroeger vonden wjj gelegen
heid, er op te wijzen, dat deze atrjd
interessant zon zjn en de wereld
oorlog er zleh in zou afspiegelen,
omdat het gaan zon voor of tegen
Botha, voor of tegen de rechtstreek
ache inmenging der Unie in den Brit-
achen veroveringskrijg.
Een kort overzicht van do samen
stelling van den Volksraad, dn ver-
onzokeron aard, waarbij heel wat te
winnon of te verliezen viel. Morris
getroostte zich allo mogelijke moeite,
hem niet in waarde te doen vermin
deren. De oude man moest, ziek of
gezond, eens in de maand een dokter
raadplegen. Zijn dieet, zijn kleeding,
zijn uitstapjes naar Brighton of Bar-
nemonth werden ham voorgeschreven
en toegedeeld als pap aan een znigo
ling.
Met slecht weer mocht oom Joseph
niet uit. Als het goed weer was, stond
hy om half tien klaar in de vestibule
Morris zorgde er voor, dat hj hand
schoenen aan had en onderzocht nan n -
keurig, of zjjn zilen niet lek waren.
Dan toog het paar arm In arm naar
den leer winkel. Het was een ver
velende toeht, wsnt de verhouding
tusschen de belde mannen wa» verre
van amicaal. Morris bleef zjjn oom
nog steeds diens tekortkomingen ver
wijten en zich beklagen over den last,
wolken Julia Hazeltlne hem veroor
zaakte. Oom Joseph van zijn kant
koesterde, by al zfln goedaardigheid,
voor zij» neef een gevoel, dat grensde
aan afkeer. De terugtocht was echter
nog veel onaangenamer, want de
winkel, en alles wat daarmede in var
band stond, was voldoende om een
ieder, die den naam Pinsbnry droeg,
het leven zuur te maken. Joseph's
naam stond nog boven de denr en bij
toekende zelf de wieselsmaar dit was
Hechts eetj voorzichtige taktlek van
Morris, om de anderen, die op het
dading en (ja beginselen der partjen
is noodzakelijk.
Da volksraad wordt voor vijf jaar
in enkelvoudige distrieten gekozen,
krachtens de kieswet, voor do Kaap,
voor Transvaal, voor den Vrijstaat en
voor Natal.
In hot parlement worden onder
scheiden de Zuid-Air) raaasche partij
van Botha, do nationals partij van
Herzog, de unionistische party van
dr. Smartt, en de arbeiderspartij.
De eerste partij streeft er naar,
alle blanken iu Zuid Afrika tot een
Zuid-Afrikaansche natie te vereenigeo.
Zg stelt zich teu doel, het rassenver
schil op te heffen on in gezonden
Zuid-Afrlkaanscben geest te regeeren.
Voor alles volgt zïi in hsar program
de s g. eenstroom-poHtiok.
De nationale pang daarentegen
volgt ds z.g. tweostrcom-polltlsk.
Zy erkent het bestaan van twee
hoofdgroepen van verschillende natio
naliteit en huldigt het beginselZuid-
Afrika eerst en dan het rgk.
Deze part;j, eerst in 1912 opgericht,
won duizenden aanhangers, toen ge-
nsraal Botba besloot, m»t de alleen
voor de bescherming der Unie inge
stelde weermacht een rechlstreekschen
inval in Dnitseh Zuid Wast te doen.
Z(j nam nog toe in kracht door hot
ter dood brengen van Jopie Foarie
en de lijdelijke houding der regeering
bij de uitspattingen tegen de Duitecho
onderdanen.
Zij elscht thans amnestio voor de
z.g. rebellen en betere bescherming
v.in de gegrondveste rechten en vrij
heden van hei voik. De nationalisten
gaan van het standpunt uit, dat geen
regeering het recht heeft, een ander
land aan te vallen, en zijn tegen de
vermeerdering van da jaarlijksche
bijdrage van de Unie aan de Engelsche
vloot.
De unionistische is een conser
vatieve- en voornamelijk imperialis
tische party, de arbeiderspartij Btemt
vry'wel met die in Engeland overeen.
De volksraad zal thans 130 leden
tellen, tot nu toe bestond by slechts
uit 121 leden en wel uit 78 leden der Z.A.
party, waaronder in 1914 ook de Her-
zoglanen behoorden, 33 unionisten, 6
leden van de arbsiderspsrty en 4on-
afhsDkeljJken.
Waar zeer velen van oordeel zfjn,
dat over het lot van Duitsch Zuid West
iu Europa zal worden beslist, was een
veroordeeliog van de Botha-politlek bg
deze stemming buitengewoon af hauke-
iy kvan deo stand van het krggabedryf
in Ent'opa.
Gedeeltelik Is de uitslag thans be
kend geworden en zy belooft ;een
overwinning voor de Botha-party te
zullen zgn, voornamelijk door het ver
bond van Zuid-Afrlkaanischo partg en
unionisten.
Botha Is In Pretoria met groote
meerderheid ver koten, ovenals minister
Smuts iu West-Pretoria, waar hy oen
nationalist en een lid van arbeiders-
party tegenover zieh had. Zaterdag
werd uit Kaapstad goseind, dat de
verhouding der partyen te mldier.
verzekorings-kapitaal aaiden, te ont
moedigen. Feiteiyk stond hy zelf aan
bet hoofd van do zaak en hy had er
niets dan verdriet van. Hy probeerde
haar te verkoopen, doch men bood hem
een bclachelgk kleine somhy deed
pogingen, om de zaak uit te breiden,
doch slaagde er slechts Id, zyn schul
den te vermeerderen. Niemand had
uit den leerhandel ooit voordeel ge
trokken dan do knappe Schot, die na
zyn ontslag in de bnurt van Banff
ging wonen en van zyn verdiensten
een prachtige villa liet bouwen. Morris
overlaadde ioderen dag den bedrtege-
ïyken Schot met bittere verwyten, als
hg in zyn kantoor brieven zat te lezen,
en oom Joseph, aan een anderen
lessenaar, mopperend wachtte, of hg
iets te doen zou krygen, en nydtg zgn
h&ndtsekenlng zette onder slakken,
van wsiksr inhoud hy niemendal be-
greep.
De kantooruren waren in de zaak
der Flnsbury's tot een minimum terug
gebracht zelfs het plichtsgevoel van-
Morris was niet groot genoeg, dat het
hem bewegen kon, lang binnen die
muren te biyven, waarover reeds de
ichaduw scheen te vallen van een
aanstaand bankroet. Dan bracht hg
oom Josephzy n levende geldbelegging,
weer als een hondje aan een touw
naar John street terug en als hy hem
daar had afgeleverd, besteedde hy
verder dan geheelen dag met het
opsporen van zegelringen, con ware
manie van hem.
nacht was: Zuid Afrikaansebe party
45, Nationalisten 25, voor het overige
onveranderd.
Uit Brussel bereikt on3 de tgding
van een executie.
Een Engelsche verpleegster, miss
Cavell, had in haar huis aenlge ge
vluchte soldaten verborgen en hen
og hun vlucht naar Engeland voort-
geholpen.
Den Hen October, 's middags om
vijf uur, werd zg ter dood veroordeeld
en denzelfden nacht, te twee nnr, ge-
fnsileerd. Tevergeefs hadden in dien
tnsschentyd de Amerlkaansche en d»
Spaanscbe gezant op uitstel van exe
cutie aangedrongen, teneinde de ver-
oordoelde, wier vonnis door den gou
verneur in België was bekrachtigd, In
de gelegenheid te stellen, gratie aan
te vragen by den keizer.
Da voorzitter van den Duitscben
krggsraad heelt, toen de gezanten
hem op den korten tyd tnsschen uit
spraak en vonnis wezen, geantwoord,
dat zelfs de keizer aan het besluit van
don gouverneur niets mser kon ver
anderen.
Deze geschiedenis wekt in hooge
mate onze verwondering over de kort
zichtigheid van de hiarby betrokken
Dnitacho autoriteiten.
Gesteld, dat de vrouw schuldig was,
dat zy, als Engelsche verpleegster
werkzaam, van haar positie misbruik
maakie door vyanden van de troepen,
waaronder zj werkto, in de gelegen
heid te stellen, opnieuw de wapenen
daartegen op te nemen.
Dan moest veroordeeling volgen en
al lykt ons de doodstraf oen zeer
zware, in tyd van oorlog is men nu
eenmsal Btrenger dan anders.
Of het mlsdrg f door een vrouw of een
man wordt gepleegd, doet weinig ter
zake. Maar wat wel in acht ge
nomen had moeten worden i?, dat
iedere ter dood veroordeelde ea
voor vrouwen, die slechts naar de
uitspraak van hear hart luisterden
en gemeend hebben, een menachwaar-
dig werk te verrichten, geldt dit in
bet byzonder in de gelegenheid
moet gesteld worden, gratie aan te
vragen.
In Znld-Afrika Is onlangs Jopie
Fourle gefailleerd, zonder dat hem
gelegenheid was gegeven, gratie te
verkrijger-.
Wy hebben dat indertyd scherp
veroordeeld en wfl veroorde3len tnaas
evenzeer de handelwijze van den
Daitsehen krygsraad.
Hoewel de gouverneur van België
aan het vonnis zgn goedkeuring hecht
te, had, vooral toen verschillende
gezanten daarop aandrongen, eer
hooger beroep op den keizer moeten
openstaan.
Deze had ongetwy'feld de macht, de
uitvoering van hvt vonnis togen te
gaan en zou zeker niet zoo kortzichtig
geweest zijn, dit na te laten.
Want de groote fout van Duitsche
sfjde zit hierin, dat zy thans weer
hnn vijanden een wapen te meer ia
handen hebben gegeven om hen
Oom Joseph stikte by na van ergernis,
dat hfj aldus aan den leiband moest
loopen, binnen de muren van zga eigen
leerwinkel gevangen werd gehouden,
voortdurend vernietigende o. merktn-
gen over zyn verloden moest hooron
en er zieh aan diende te ondorwerpeD,
dat zyn kleeren werden nagezien, zyn
kraag opgezet, zyn zakken uitgehaald,
om te zien of hy zjn dikke hand
schoenen wel by zich bad, en ihuis
werd gebracht als ea* kleine jongen
aan da hand van zijn kindermeid Als
hy aan dat alles dacht, sprong by
bjna uit zQn vel, stopte haastig hoed
en jas en die afschuweiyke handschoe
nen weg, om troost te zoeken bfj Julia
en zjn aanloekeningcn.
In den salon waren zij tenminsto
veilig voor Morris, want do salon was
hun beider domein. Julia naaide er
haar japonnen on de oude man ba-
smeerde er zyn b 11 met inkt b'j het
opteekenen van onsamenhangende
feiten en het berekenen van statistie
ken, wasraan geen mensch waarde
hechtte. En dan klaagde hy bitter over
zgn aandeel in die ongelukkige ver
zekering.
,Als het niet déérvoor was," zei hy
op een middag, „sou bfl er heelemsal
niet op gesteldzyn, my te onderhouden.
Dan waB ik een vrij man, Julia. Eu
ik zou best mdn brood kunnen var-
dioi ei mot hot houden van lezingen."
,Natuuriyk,"antwoordde Julia troos
tend. -Ik vind het heel leolflk van
hem, om u dat onschuldige genosgen
van wreedheid en barbaarschheid te
beschuldigen en dat dit middel, voor
namelijk in Engeland, zeer zeker zal
gebruikt worden om haat aan te
wakkeren, de bevolking in veront
waardiging te brengen en de recru-
teering te bevorderen.
En zelfs in de neutrale staten zal
een gebeurtenis als deze een voor
Duitrchland ongunstiger! it,druk ma
ken
Wie tal van bladen, ook buiten-
landoehe en voornameiyk Engelsche,
onder de oogen krygt, zal het dezer
dagen bomerken, dat het geval Cavell
een machtig middel tot propaganda
o li een opwekking is geworden om
legen de opnieuw alom verkondigde
Duitsche barbaarschheid te velde te
trekken.
Voor den stand van het krygsbedryf
verwijzen wy voor ditmaal naar onder
staande telegrammen.
Berlijn. Wy bereikten de linie
Arnajewo lot het Slatinawerk en
drongen door tot Solew&ts, Sawono-
wats en Trnowtsa en N. van Eanowats.
Hot lager van generaal Bajadjaf dringt
ton N. van Kojadzewats verder door.
De Balgaren bezetten Kosmanowo en
Wales. De vyand is ten Z van8troe-
mitsa over de Wardar gedreven.
Weensn. Tegen de stelling van
Kosmaj oprukkend, namen wfj de ten
Z. van de Balja liggende hoogte Sla
tin*. De Duitecheri bezetten ds streek
ten N. van Palanka en van Petrowats.
Londen. Naar de Times van goed in
gelichte zyde verneemt, heeit Grieken
land een aanbod van Cyprus door
Engeland afgewezen.
Parijs. Een Duitsche aanval by
Givenchy is afgeslagen.
Berlijn. Bussche aanvallen ten O.
van KoBjany en by Baranowüsj zijn
afgeslagen. Ten W. van Tsastorisk
wierpen «ij de Bussen terug.
Weenen. Bussische aanvallen by
Nowo Alikslnlec dwongen ons iets
terug te trekken, waar wy, evenais
ten O. van Zaloeze, stand hielden. By
Tsartorisk wierpen wy den vyand
terug. In Llthauen sloegen wy alle
asnvailen sf.
Weenen. De Italianen ondernemen
een nieuwe, algemeens bestorming
tegen onze stollingen in het kustgebied.
Zy werden overal teruggeslagen.
Sofia. Wy bereikten den reebtor-
oever van de boven-Tlmok, Fransehe
en Engelsche schepen beschoten onze
kuat aan de Egeïsohe zee.
Rome- Ons groote offensief leidde
tot het nemen van tal van stellingen.
Berlijn. By Ylsegrad forceerden
wy don overgang van de Drin en
verdreven den vyand. Wy namen do
Btellingen tnsschen da Lakawitsa en
de versterkingen van Kosinaj. Wy
verdreven de Serviërs uit hun stel
lingen op de linie Aleksandrowats—
Orljewo en op de linie Kosvetitsa
niet seas te gnanen. En onlangs kreeg
u zoo'n vriendeiyke uitnoodiging, om
eens te komen sprekenHy had u
daf.rin best uw zie karnen geven."
,Het is -0D vent zonder eenige ont
wikkeling," zei oom Joseph.Alle groo
te dinj en op deze wereld gaan onopge
merkt zyn garnalen-herseas voorby
hy kon even gosd in «yn doodkist
liggen. Donk eens aan al de mooie
kansen, die ik moot laten voorbygaan I
Maar wat baat het, te klagen Die
Morris is een egoïst, een kruideniers,
ziel, een een
,Maar, oom, u moe; u niet opwinden
D weet wel, dat, als u er slecht uit
ziet, de dokter weer moet komen
.je hobt geiyk, Julia," antwoordde
Joseph gedwee. ,Ik zal maar weer
afleiding in de studie gaan zoeken."
Hij bl&derde in zijn stapels aacteeke-
ningen. ,Zou je nn je toch met
een handwerkje bezig bezig bent
zon je misschien good vinden
„Met genoegen, oom 1" riep Julia
uit. „Leest u me maar één van uw
intereasanle beschavingen voor."
Oom Joseph Het sich niet bidden.
Met hot geduld van een engel luister
de het meisje naar bet onsamenhan
gend gebrabbel, dat de oude man ziln
„wetsnf.ehappoiyke studiën" noemde;
zy wist, hem daarmee een groot ge
noegen te doen.
Morris had dien dag een inval ge
kregen, waarvan hy veel verwachtte.
Wordt vervolgd).