N°. 115 1915, Donderdag 30 September, 102de
Het Geheim van de Hoeve.
GOESCHE
GOi RIM.
Telefoonnummer 88. 3)ire«te«r G. w. vah Babnsvwjj. Oitgava ram de NumL Vennootstlwp „Gesszhe Comraat". Hoofdredaatenr w. 3. C. vah Sahtm.
Oe uitgave dozer Oonrant geiohledt Maandag-, Woensdag- on'Vrijdagavond
nitgexonderd op feestdagen.
Prfls per kwartaal, In Goes f 0,7s, bulten Goes, franco f I,IB.
Afzonderlijke nommers S cent.
Intending van advertentldn op Maandag, Woensdag
en VRIJDA.G vóór 12 uren.
De prfls der gewone advertentiïn is van 1-5 regels 50 ct., elke regel meer lOct.
Bfl directe opgaaf van driemaal paatslng dorxelfde advertentie wordt
de prys slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelflk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden ven 1—10 regels k f 1,— beroksnd
Bswginnmmeri '6 sant,
digheden gedurende een groot deel van
liet bewind waren, men aan de generale
stembus van 1917 niet met ledige
banden kome te staan.
En vanzelfsprekend zal men rekening
wenschen te houden met het voor
naamste.
Welnu; bet voornaamste punt op
bet program van onze regeering was
de herziening van de Grondwetdeze
kwestie beheerschte de stembus van
1913 met bet gevolg, dat een meer
derheid van voorstanders van algemeen
kiesrecht naar de volksvertegenwoor
diging werd afgevaardigd. Wij hebben
aan de beteekenis daarvan niets toe
te voegen.
Vertrouwende op het woord, dat de
regeering beeft afgelegd bij de aan
vaarding van het bewind, mogen wij
constateeren, dat zij al haar aandacht
zal wijden aan de kwestie der Grond-
wets-herziening, zonder daarom andere
gewichtige vraagstukken over het hoofd
te zien. Voor baar geldt het ook,
dat, wat liet zwaarst is, het zwaarst
moet wegen.
Buitenland.
De etrl|d In en bulten Europa.
Elndelflk dan hebben de telegram
men nlt bet Westen bflzonderheden
gebracht, die op een hernieuwde actie
der geallieerden wflteo en onze be
langstelling weer vragen voor het
gevechtsfront in België en Frankrflk,
dat maanden lang als een vaste, on
veranderlijke lijn op de oorlogskaarten
stond a&ngeteekend.
Het was de laatste dagen te voor
zien, dat er daar iets bijzonders op til
was. Een Eogelsch eskader operds de
beschieting op Zeebrngge en de artil
lerie der geallieerden bereidde den
algemesnen aanval voor door een
etmalen lange projectielen-regen van
bommen en granaten.
Maar hierin verschilt dit nieuwe
offensief van het mislukte in het voor
jaar, dat het niet meer als toen met
ophef lang van te voren was aange
kondigd, maar dat het vrfl onverwachts
de Dultichers treft in een stadium van
den wereldstrfjd, waarin zfl aan den
Knssischen vfland in het Oosten de
handen meer dan vol hebben.
Waarom, zoo vroegen we kort ge
leden nog, komen in dit stadlnm van
den oorlog do geallieerden hnn Kns
sischen kameraad, door een krachtige
hervatting van het offensief in het
Westen, niet te hulp?
De hulp is thans gekomen, tenminste
er ls een begin gemaakt met een
krachtlgen druk aan belde zijden van
bet hoekige Dnitsche front in het
Westen en boewei de resnltaten daar
van nog niet van beteekenis voor het
verloop van dsn itryd zjjn, is althans
dit bereikt, dat van verzwakking van
het Westelijk tront, ter versterking
van de legerkorpsen in Kusland, voor
eerst geen sprake zal zQg.
Eerder toch vereischt een hernieuwde
aotie in het Westen ook daar een ver
meerdering van Dultsche strijdkrach
ten.
Het jongste offensief der geallieerden
is, naar ook nlt latere telegrammen
blfjkt, waarschijnlijk meer van moreele
dan van directe militaire beteekenis.
Het verlies van een twintig duizend
manschappen, hoe gevoelig dit op een
oogenbllk een der partijen kan treffen,
ls ln den hnidlgen strijd niet van over
wegend belang gebleken en de ge
ringe terrein winst, thsns op deDnit-
schers behaald, ging óf weer verloren
óf kon niet verder worden uitgebreid.
Maar de moreele beteekenis van
het gebenrde ls grooter.
Het is toch het bewijs, dat het ini
tiatief der geallieerden in de lange
maanden, welke achter ons liggen,
niet verzwakt ls. Wellicht wflitheter
op, dat da aanmaak van munitie, waar
mede zooveel duizenden zich de laatste
maanden dag en nacht hebben bezig
gehouden, thans tot een prodnctie
geleid besft, groot genoeg om opnieuw
een ernstige poging tot achternudrij-
ven van den vijand te beginnen.
Maar vooral meet een hernieuwd
offensief der geallieerden op dit oogen
bllk indruk maken op den Balkan,
waar Bulgarije na de algemeene
mobilisatie nog steads niet het besluit
genomen heeft, zich rechtstreeks aan
de z{jde der centralen te Bcharen.
De diplomaten der Entente-mogend-
heden hebben tot na toe op den Bal
kan geen resnltaten van beteekenis
verkregen doordat de Dnitsche mili
taire actie die der geallieerden volko
men heeft overtroffen.
Had Dnitschland gelegenheid gehad,
zijn opmarsch ln Bnoland in de laatste
dagen even onweerstaanbaar als te
voren door te zetten, waren daarbij
de troepen der centralen reeds op
krachtige wjjze in Servië binnenge
rukt, dan zou zonder twijfel Bulgarije
zich b{| de centralen hebben aangeslo
ten en Griekenland en Roemenië tegen
over den blijkbaren overwinnaar mins
tens een hooding van welwillende
neutraliteit hebben bewaard.
Slagen nu evenwel de geallieerden
er in, het Dnitsche offensief tot staan
te brengen en een krachtlgen druk
op de legers der centralen nlt te oefe
nen, dan laat daardoor de stand van
het krijgsbedrijf zich geheol anders
aanzien en kan de toestand op den
Balkan zich heel wel ten gunste der
geallieerden wijzigen.
Beschouwen wij thans wat door do
geallieerden bereikt is, dan bl(jkt, dat
de gevechten b{j Yperen van weinig
beteekenis waren, evenmin als die ten
N. van het Kanaal vau La Basiée.
Ten Zuiden daarvan maakten de
Engelschen vorderingen by Hulluch
en Loos, welke laatste plaatB door hen
beset werd, terwijl aan hun rechter
vleugel de PraDschen zich weer in het
bezit van Souchez stelden en voort-
Men wordt beleefd verzucht
de opgave van advertentiën,
bestemd voor de „Goesche Cou
rant" te bezorgen aan het bu
reau in de Keizerstraat en
NIET aan den boekwinkel van de
firma Kleeuwens Zoon.
De Voorrang.
De partijen van de rechterzijde hebben
nimmer bijzonder veel gevoeld voor een
Grondwets-herziening, welke bet alge
meen kiesrecht voor mannen brengen
zou nog minder gevoelen zij voor een
revisie, welke de mogelijkheid van
vrouwen-kiesrecht opent, althans de
grondwettelijke hinderpalen daarvoor
uit den weg ruimt. Het mag zelfs de
vraag heeten, of een gelijkstelling van
het bijzonder met het openbaar onder
wijs haar met het vrouwen-kiesrecht
zal kunnen verzoenen.
Nu de voorstellen tot Grondwets
herziening van het Kabinet-Cort van
der Linden op korten termijn te wachten
zijn, openbaart zich het verzet bij de
rechterzijde opnieuw. Maar men komt
niet openlijk er voor uit, dat de defi
nitieve regeling van het kiesrecht een
ongewenschte zaak is. Sinds zoowel in
anti-revolntionaire als roomsch-katho-
lieke kringen het algemeen kiesrecht
meer en meer aanhangers vindt, zou
dit ook verre van verstandig zijn. Men
moest er dus wat anders op verzinnen.
En men vond ditde belasting
hervorming dient te gaan vóór herzie
ning van de Grondwet. Het (roomsch-
katholieke) Huisgezin verkondigde het
eerst deze stelling en tal van rechtsche
bladen betuigden onmiddellijk instem
ming er mee. Men begrijpt de bedoe
ling hoewel men zich niet rechtstreeks
tegen Grondwets-herziening verklaart,
werkt men haar toch zijdelings tegen,
door aan den eisch vast te houden
éérst herziening van onze belastingen,
dan pas revisie van de Grondwet.
Nn zal men het grif met ons eens
wezen, dat Minister Treub zijn voor
stellen tot belasting-hervorming zoo
maar niet uit de mouw kan schudden.
■De materie is zóó moeilijk, dat er
een langdurige en nauwgezette studie
voor noodig is. En dan blijft altoos
nog de open vraag, of, zoo die voor
stellen al worden aangenomen door de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, zij
genade zullen vinden in de oogen van
den Senaat. Wij herinneren ons nog
levendig, wat er geschied is met het
voorstel van Minister Treub tot wijzi
ging van de vermogens-belasting en dit
gebeurde stelt ons verre van gerust.
44 FEUILLETON
Heeft meneer Hope n niets ver
teld vroeg ze.
.Hij is weg. Ik heb hem niet ont
moet."
.Heeft h(j n niets geschreven van
zfln ongeluk? Dat is toch vreemd."
.Niet precies."
.Hoedat?"
.Omdat hij wist, dat lk nog steeds
eenlgen argwaan had tegen Harriet,
nadat ik van haar eerste eigenaardige
vlncht had gehoord. Hy vertelde mij
dns liever niet, dat hij hsar opnieuw
z(jn vertronwen had geschonken."
.Maar u weet toch wel, dat hfl naar
Brighton was gegaan, om dichter bij
haar te zijn
.Natuurlijk 1*
.Dan is het toch vreemd, dat hij a
niets gezegd zou hebben, terwijl h{|
zoo wanhopig ls over haar verdwijnen."
.Dus is hij er wanhopig over?"
vroeg Ashbey.
.Smithson zegt, dat hij bjjna krank
zinnig is van verdriet. H{j heefteerst
de hulp van de Brightonsche politie
ingeroepen, maar toen h(j zag, dat
dit niets uithaalde, heeft hü drie par
ticuliere detectives uit Londen te hnlp
geroepen."
.Lui, die lange rekeningen schrijven
en een bedroefd beetje uitvoeren,"
meende Ashbey.
.Een drenkeling grijpt naar een
De mogelijkheid achten wij geenszins
buiten gesloten, dat het, met de slembus
van 1917 in zicht, tot een ministe-
riëele crisis zou komen ten gevolge
van de voorstellen tot belasting-her
vorming. Loopt het inderdaad zoo en
mocht onverhoopt de rechterzijde op
nieuw een meerderheid krijgen in het
Parlement, dan is voorloopig de Grond
wets-herziening van de baan en zijn
wij van vrouwen-kiesrecht verder af
dan ooit.
Daarom willen wij een anderen weg
inslaan als Het Huisgezin en meerdere
bladen van rechts. Wij achten het
noodzakelijk, dat onderwijld de voor
stellen tot Grondwets-herziening aan
de orde worden gesteld.
Vraagt men ons af, of wij het ge
wicht eener belasting-hervorming onder
schatten, dan kan ons antwoord daarop
ontkennend luiden. Maar het feit, dat
men den voorrang geeft aan een revisie
van de Grondwet, sluit niet in, dat
men aan de kwestie der financiën niet
de noodige aandacht zou besteden.
Men kan het eene doen zonder het
andere te laten.
Wij herinneren ons de woorden van
dr. Kuyper, dat de kring van het kies
recht steeds moet dekken den kring der
belangen van hen, die het eerst bij
de sociale wetgeving betrokken zijn.
Volkomen kunnen wij deze woorden
onderschrijven. Welnu als dit zoo is,
dan zal een deugdelijke sociale wetgeving
onmogelijk zijn, zoolang niet het alge
meen kiesrecht voor mannen en vrouwen
is ingevoerd. Waarom dan daarmede
te wachten f
Men moet, bij de behandeling der
electorale kwestie, alleenlijk letten op
de zijde van het recht. Hel gaat niet
aan, zich tegen het algemeen kiesrecht
te kanten, wijl men er voor de eigen
partij geen voordeel, wel nadeel van
verwacht. De vraag, waar het om moet
gaan, is slechts deze mag nog langer
worden geduld, dat zoovele mannelijke
en alle vrouwelijke burgers met on-
mondigen op één lijn gesteld worden
Van de beantwoording dezer vraag
hangt het af, of men voorstander dan
wel tegenstander is van een kiesrecht
in den meest uitgebreiden zin.
De Kamer heeft nog twee volle
zitting-jaren vóór zich. Toen wij de
jongste Troonrede bespraken, wezen wij
er op, dat er werk genoeg aan den
parlementairen winkel is. Doch met
een goeden wil kan de Kamer zich daar
doorheen slaan. Het Kabinet-Cort van
der Linden, moge het dan ook een
extra-parlementair geheeten zijn, heeft
bij zijn optreden een program ontvouwd
en zij mogen niet anders verwachten,
dan dat onze regeering dit naleeft,
opdat, hoe abnormaal de tijds-omstan-
stroohalm," zei Ellen. .Meneer Hope
deed, wat hii zijn plicht achtte en had
geen sncces.'
.Uns 'tis nog een raadsel, wat er
met haar gebeurd is?"
.Een volslagen raadsel."
„Maar wie was dan toch die armoe
dige vreemdeling, een man, oud ge
noeg om haar grootvader te zfln
.Wie weet? Misschien da een of
andere vergeten bloedverwant."
.Neen, eer de een of andere wraak
zuchtige vijand," vond Ashbey. „Maar
als Hope bij haar is, zooals ik ver
onderstel, dan behoeft zy voor niets
te vreezen. Och, jnffrouw Gnrlitt, n
kent hem niet, zooals ik hem ken. In
zijn laatsten brief uit Brighton schreef
hij me nog, dat de tronwo lietde van
een vrouw het hoogste geluk waB, dat
een man te beurt kan vallen."
En hfl tastte in zijn zak naar den
brief, haalde hem te voorschfln en
tegelijkertijd de kaart, die hfl ln
Fitzroystreet had gevonden. Ellen zag
haar en verschrok.
,Hé 1" riep zij uit. .Laat mij eens
zien I Waar hebt n die vandaan
Z(j nam de kaart en bekeek baar
nanwkenrig. Ashbey zag, dat haar
hand beefde.
.Die kaart behoort aan mijn vijand,
juffrouw Gurlltt", zei hij ernstig. ,Ik
haalde haar op den avond van dien
aanslag in Fitzroystreet uit Schiller's
zak. Het l{jkt het een of ander Bterre-
kundig of aardrijkskundig raadsel."
„Ja, antwoordde zfl gewoon en gaf ze
Ashbey zonder een woord terng. Maar
hij kon zien, dat zij opgewonden was
.Jnffrouw Gurlltt" zei hy op zfln
beurt, ,lk merk, dat u hierin eenig
spoor herkent van al het geheimzin
nige van den laatsten tfld. Wilt n mij
niet zeggen, wat die kaart u doet
denken p Herinner u, dat wij dezelfde
belangen hebben."
Zij bleef zwijgen. Ashbey had zóó
openhartig gesproken, dat zü geen
ontwijkend of ontkennend antwoord
durfde geven. Weer kwam ernstige
argwaan tegen haar in hem op en
toch hield hfl zich overtuigd, dat zij
zwflgen moest, dat zfl leefde onder
het gewicht van verschrikking.
Zfl kwam naar hem toe, keek hem
aan en zei met een vreemde, gedwon
gen stem:
,Dit is een oproep voor een bijeen
komst. Plaats en datnm zfln er
op aangegeven. Het stelt den
meridiaan voor van de lente- en
herfstnachtevening, een meridiaan,
die op de aarde afgeteekend is, maar
toch, voor wion de juiste plek niet
kent, zegt het niets."
,Dns u kent de plaats 1" riep Ash
bey uit,
,Ja," zei ze. .Dezelfde plek ls meer
dan eeDs gekozen voor een geheime
samenkomst, 't Is een plaats, waar
niemand erg ln kan hebben."
„Waar ls het!"
,In Italië," antwoordde zfl. ,U kunt
rechts van de lfln den datnm zien van
de bijeenkomst, 20 Maart."
,En waar zal die geheime samen
komst plaats hebben
,Op de plaats, op de kaart aange
geven, bflna juist achter den preek
stoel ln de kathedraal te Bologna."
„Te Bologna
,Ja, op het plaveisel van de beuk
werd twee eeuwen geleden de meri
diaan getrokken door een ondon sterre-
knndige, Cassini."
.Maar vandaag is het al de zeven
tiende. Over drie dagen heeft die bfl-
eenkomst te Bologna plaats. Schiller
zal daar waarschijnlijk met zfln mede
plichtigen overleggen."
.Waarschijnlijk wel."
,U zei, dat daar reeds vroeger ont-
moetingen hebben plaats gehad."
„Ja, dat heb ik vernomen."
.Kent u Bologna?"
,Ik ben er tweemaal geweest," ant
woordde zfl, zonder verder iets los te
laten.
.Reis dan met mij mee naar Bo
logna. W(j knnnen er intflds zfln en
zullen daar waarschflnlflk kannen
vernemen, wat voor samenzwering er
nu weer voorbereid wordt."
Zfl scbrok en keek achterom.
„Ik," riep zfl uit ,Ik ik zou
naar Bologna gaan
„Ja. Als 8chiller en zijn kornuiten
■amen komen, moeten wij weten, wat
zfl in hun schild voeren. WU kunnen
dat niet anders te weten komen, dan
door hen te bespieden."
.Maar dat ls onmogelijk," protes
teerde zy. „Wat zouden de menschen
zeggen, als wfl samen op reis gingen
.Neem dan de barones mede als
chaperone," stelde ABhbey glimlachend
voor.
.Alles liever dan dat antwoordde
zfl lachend en liet er op volgen.
rukten naar Givenchy.
In Champagne, tusechen Snlppes en
da Aisne, ten W. van Argonne, dron
gen de Franschen over een 25 K.M.
breed front de vijandelijke Unies bin
nen en noodzaakton de Duitschers, een
4 t»l K.M. op hun tweede linie terug
te gaan.
Zooals wfl reeds meldden, gingen
op beide gevechtsterreinen veel ge
vangenen en oorlogsmateriaal, waar
onder kanonnen, voor de Duitschers
verloren.
Van het hoogste belang is het thans
voor de geallieerden, na deze krach
tige stooten het offensief met sncces
te kunnen voortzetten, maar tot nu
toe scbynen de Duitschers, wier front
trouwens nergenB doorbroken werd,
zich voldoende hersteld te hebben om
lederen volgenden vflandeiyken aan
val te weerstaan.
Latere berichten van Dnitsche zijde
doen vermoeden, dat het offensief der
geallieerden tot Btaan gebracht is, en
dezen o.a. by Souchez byna 3000 man
en 14 machinegeweren en ten O. van
de Aisne 4000 gevangenen in Dultsche
handen moesten laten.
Dit wyst er zeker op, dat, al mogen
de geallieerden werkelijk een succes
van beteekenis behaald hebben, dit,
wanneer het offensief niet kan worden
doorgezet, voor hen niets anders dan
een gelnkkige dag ln de lange een
tonige oorlogsmaanden beteekent.
Te velen, hopende op een algemeene
Dnitsche nederlaag, zyn geneigd het
thans gebeurde belangryk te over
schatten.
Kolonel Mande, een bekend militair
deskundige, verklaarde, volgens een
Renter-telegram, dat de bondgenooten
in staat zullen zfln, de Dnitschers aan
het W. front geleidalflk terug te dry ven
en bfl eenig gelnk binnen twee maan
den tegen den Ryn te werpen.
Op eon zoo onafgebroken en be-
teekenisvo) succes der geallieerden
rekenen wyj gelet op den krachtigen
tegenstand der Duitschers, na het
jongste offensief den verbondenen
allerminst.
Niemand kan voorspellen of de
geallieerden thans krachtig genoeg
zyn, hun vyanden terug te dryven
maar wanneer dit werkeiyk zoo is,
zal het een uiterst langzame terug
tocht zfln, waarbij de strfld om lederen
duim gronds het bloed van aanvaller
en verdediger rykelflk zal doen stroo
men.
Voor bfl zonderheden, ook betreffende
den strfld ln het Oosten, waar de toe
stand vrflwel onveranderd bleef, ver-
wflzen wfl naar onderstaande tele
grammen.
Berlijn- Ver in zee liggende vfl-
audelflke oorlogsschepen hebben en
kele schoten op de omgeving van
Mlddelkerke afgevuurd.
In den sector van Yperen heeft de
vfland zfln aanvallen niet hervat.
Ten Z W. van Rflssel Is het groote
offensief van den vfland door ons
tegenoffensief tot Btllstand gebracht.
„Neen, dokter Ashbey, het zou niet
verstandig zfln, naar Bologna te gaan.
Wy zonden te veel gevaar loopen.
Dio menschen jagen een groot doel
na en reeds rasten enkelen, die hun
In den weg stonden, in het graf."
.Vreest a hen
Zij knikte.
,Na, ik niet. Ik ben voornemens
naar Bologna te gaan en hen te
bespieden. De kaart zegt niet, op
welk unr de byeenkomet plaats zal
hebben."
,De meridiaan beteekent den mid
dag," antwoordde zfl.
Nog langen tyd trachtte hfl haar te
overreden, met hem mee te gaan, en
na lang praten zei ze ten slotte, dat
zy geen beBlnit kon nemen, zot der
eerst Smithson te hebben geraad
pleegd. Aehbey vroeg zich af, waarom?
Maar hy was genoodzaakt, zich daarin:
te schikken. Zfl zou Smithson telegra-'
leoren.
Toen hfl een paar unr later in haar
hótel kwam, wachtte zfl hem reeds,
opgewekt en stralend. Zy vertelde,
dat zy antwoord van Smithson had
en met hem mee ging.
Toen zfl na een vermoeiende reis te
Bologna nltBtapten, bleven zfl, geiyk
was afgesproken, niet by elkaar. Zfl
nam de omnibns van bet hótel .Stella
dTtalls," een kleiD, zuiver Italiaansch
hótelletje ln een nauwe straat, en hy
ging naar een hótel de .Three Kings',
dat al evenmin eerste rang was.
(Wordt vervolgd).