N°. Ill 1915
Dinsdag 21 September
102de jaargang.
40 FEUILLETON
Het Geheim van de Hoeve.
GOESCHE
COURANT.
Telefoonnummer 88. Bireoteur 9. W. ran Babnïvïld. Uitgave van de Naanti. Veanootseiiap Gaeszhe Courant". Koofdredaeteur W. J. C. van Sabtin.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woenadag- en 'VrUdagavond
uitgezonderd op (eeatdagen.
Pr}« per kwartaal, In Qooa 0,15, bulten Qoea, franco f I,SO
Afionderiyke nommeri cent.
nzendlng van ndvartentlfin op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 12 uren.
De pr(|s der gewone ad verten tlün is van 1-5 regelaSO ct., elke regel meer lOel.
B{ directe opgaaf van driemaal paataing derielfds advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regels f 1,— berekend
Bew|enummere jê tent.
De Rijksmiddelen.
Zoo oppervlakkig gezien brengt Augus
tus 1915 vooruitgang, althans wanneer
men de cijfers vergelijkt met die van
Augustus 194, de eerste oorlogs-maand.
Natuurlijk zijn de inkomsten lang niet,
wat zij plegen te zijn in normale tijden.
Maar toch zijn de cijfers leerzaam. Er
blijkt uit, dat het economisch leven zich
ten onzent gaandeweg herstelt.
De afgeloopen Augustus-maand bracht
f 14,906,883 in de schatkistAugustus
1914 niet meer dan f 12,521,601. Er is
dus vooruitgang. Men houde echter dit
iu het oog: de successie-belasting, welke
in Augustus 1914 f 663,921 minder op
bracht dan het jaar te voren inAugustus,
leverde ditmaal f 1,077,548 méér op,
hetgeen al dadelijk het eind-cijfer drukt
Dan hebben wij nog deze omstandigheid:
de loods-geldeu brachten in Augustus
1914 wel f241,218 minder op, maar
deze belangrijke broD van inkomsten is
zelfs bij vergelijking met de eerste oor
logsmaand van het vorige jaar nog ten
achter gebleven het groote bedrag van
f 28,944. Toeu gaven de loods-gelden
f 107,179, thans slechts f 78,285.
Daarentegen is het metinvoer-rechten
beter gesteld. ItiAuguslus 1914 brach
ten zij niet meer op dan f 526,430 dit
maal gaven zij f 1,125,965 f590,535
méér dus. In Juli was dat middel nog
f271,086 ten achter gebleven; thaus
kunnen wij het zoojuist genoemde over
schot boeken.
In het debet van de balans staat nog
de opbrengst van de Staatsloterij met
f24,346; in Augustus 1914 had geen
trekking plaats. Verder ook de opbrengst
der (gesplitste) inkomsten-belasting met
een bedrag van f 260,895, hetwelk niet
ten volle opweegt tegen de vermindering
van de bedrijfs-belasling ad f 75,661
in hoofdsom.
Hoe was nu de financieele toestand op
ultimo Augustus 1914?
Het op Juli daarvóór verkregen goed
eind-saldo van f 4,394,593 was tot een
te-kort van f 121,519 weggeslonken. Op
de maand-raming was er een te-kort van
f5,446 en de maand had f 3,274,076
minder opgebracht dan Augustus 1913.
Over de acht toen verloopen maanden
was er op de raming een te-kort van
f4,459 en de opbrengst was f 1,121,516
beneden die van het gelijke tijdvak van
1913 gebleven.
De uitkomst van de afgeloopen maand
hebben wij in eind-cijfer reeds genoemd.
Wat nu de acht maanden betreft,
welke achter ons liggen wij zijn ten
gevolge van de lage cijfers der vorige
maanden op de raming ad f 119,250,666
nog een som van f13,621,815 ten
achter de opbrengst is f 106,628,851
terwijl het eind-cijfer op ultimo
Augustus j.l. nog een achterstand gaf
Den volgenden morgen informeerde
hU te Norwich naar zekeren Aeton in
de Prinoe of Wales street, aan wlen
de braudkaBten geadresseerd waren.
Hf! was een grossier In Jzerwaren.
Ashbey zei hem, dat hij een brandkast
wilde koopan, een tweede handsche,
want veel geld wilde hij er niet voor
geven. Ds man bracht hem naar een
vertrek, waar hfl weldra de kasten uit
de hoeve zag staan.
Er waren er maar vier, de vfjfde, de
grootste, de kast, dia het geheim be
vatte, ontbrak I
Alle kasten stonden open en de
sleutels zaten erop. Maar waar was
de vijfde Daar moest ht) aohter zien
te komen I
„Die grootste zou net zjn, wat ik
noodig had, als hi) nog een tikje
grooter was," zei Ashbey.
„Dat spijt mij, meneer," antwoordde
hij. „Uit is de grootste tweede-hands-
kast, die ik op het oogenblik heb.
Soms heb Ik nog grootere, een week
geleden zelfs had ik er nog een. Maar
die was gesloten en de eigenaar had
den sleutel verloren. Gelukkig was er
niets in. Ik kreeg haar gelijk met
deze andere en ze is hier maar twee
dagen geweest, toen verkocht ik haar,
gesloten en zonder sleutel, juist zooals
te was. Ik had ze natuurljk heel
goedkoop gokocht en heb ze met
van f 6,290,413 f 112,819,264 tegen
f106,628,851.
Daalden de loods-gelden, voor
de andere bronnen van inkomsten valt
een stijging te constateeren. De directe-
belastingen brachten méér op f 509,710,
waartoe bijdroegen: de grond-belasting
f284, 734, liet personeel f474,951
de iukomsten-belastiug hebben wij reeds
vermeld de bedrijfs-belasting
f 257,856, wat de opcenten betreft
(tegen een lager cijfer van f75,661
op de hoofdsom) en de opcenten op
de vermogens-belasting f 3,626,764
tegen een vermindering van f 68,980
op de hoofdsom). De invoer-rechteu
zijn reeds vermeid. De accijnzen ga
ven f 757,745 meer; alleen de suiker
en het zout bleven resp. f268,133 en
f 15,202 ten achter. Daarentegen gaf
dej wijn-accijns f3,811 meer; steeg
bet gedistilleerd met f668,710 de
bier-accijns met f 1,173, terwijl het
geslacht weer een aanmerkelijke som
méér opbracht, n.l.'f 366,886. De in
directe belastingen wijzen een hooger
eind-cijfer aan van f 1,406,447 maar
daartoe heb'ben de successie-rechten met
een surplus van f 1,077,548 bijgedra
gen, zoodat slechts een klein bedrag
aan de overige middelen van deze
rubriek ten goede komt, n.l. f181,200
voor de zegel-rechten, f 145,014 voor
de registratie-rechten en f 2,684 voor
de hypotheek-rechten.
Uit deze cijfers m g men het bewijs
putten voor de stelling, welke wij in den
aanvang poneerden dat het econo
misch leven in ons land zich geleide
lijk van den ontvangen schok herstelt.
Belangrijk steeg de waarborg der
gouden en zilveren werken: f41,384
in Augustus 1916, tegen f6,556 in
Augustus 1915. De domeinen gingen
met f15,978 vooruit; de akten voor
jacht en visscherij met f 15,388.
Vermelden wij ten slotte nog, dat
de opeenten, geheven ten bate van
het Leeningfonds 1914, in Augustus
jl. hebben opgebracht f 1,201,551,37Y,.
Dit geeft voor de verloopen acht maan
den van 1915 een totaal van f8,830,861.
Ook over deze buitengewone opbrengst
valt dus niet te klagen.
Buitenland
De strijd In en bulten Europa.
De groote worsteling der Europee-
scho volkeren speelt zich inderdaad
af op een wfjze, welke weinigen bfj
het begin van den oorlog voor waar
schijnlijk zullen gehouden hebben.
Dnltsohland en Oostenrijk, door een
machtige statengroep bestreden, rich
ten in de laatste maanden, met een
zekere negeering van drie der mach
tigste en ongetwijfeld meest mo
derne staten, hun volle aandacht
weinig winst verkocht, want ik kon
er niets mee aanvangen.
„En wie koeht haar
„Irmaud uit Aldeburgh in Sufiolk."
„Woet u zfjn naam?"
„Hij heeft dien niet genoemd. Ht)
kocht de kast, betaalde ze en zei, dat
de mannen van het spoor ze zouden
komen halen.'
„Wat voor soort man was het?"
informeerde Ashbey.
„Esn groote blonde heer. Ik was
verbaasd, dat h(j een brandkast kocht
zonder sleutel, want het was een
nieuw model, dat zelfs aan dynamiet
weerstand zou bieden. Misschien was
het een speculatie en dacht hij, dat
or toch nog wel wat In zou zitten.
Maar dan vergiste hij zich toch," zei
de man lachend, „want de verkooper
heeft m(j verzekerd, dat er niets In
zat."
„Wie was de eigenaar der kasten
„Een maneer Smithson."
„Kent u hem?"
„Neen, ik heb den koop schrlftelflk
gedaan. HJ schreef me, dat hij naar
het buitenland ging."
Ashbey's vermoeden, dat de zooge
naamde meneer Smithson de heele
manoeuvre had uitgevoerd, om zich
meester te kunnen maken van die
ééne kast, werd steeds sterker.
„Vreemd, dat die klant iets kocht,
waar h{j toch niets mee aanvangen
kon," merkte Ashbey lachend op.
„Ja, hj leek een beetje vreemd.
Maar een gesloten brandkast heeft
altfjd iets geheimzinnigs en dat trekt
sommige menschen aan.*.
slechts op den vierden tegenstander,
den loggen Russlschen beer, die, on
willig brommend, toch voor de scherpe
wapenen van zjjn vjandon meer en
meer op eigen yolllg gebied is terug
geweken.
En zoo vertrouwd zijn wij reeds
met dezen ongewonen "tand van zaken
geraakt, dat wij het als vanzelf spre
kend beschouwen, dat alleen het
Oostelijk krijgstooneel van dag tot dag
nieuwe oorlogsberichten levert, terwül
in het Westen en Zuiden aauval en
verdediging van zoo ondergeschik t be
lang zijn en zoo weinig verrassingen
brengen, dat de oorlogstelegrammen
van die z(de In den regel het beatu-
deeren niet waard z0n.
Het blijft In het Westen en Zniden
bij afgeslagen aanvallen, bj bom-,
artillerie- en handgranatengevechten
zonder einde.
Mnurvast liggen daar de troepen nu
reeds maanden en maanden tegenover
elkaar, zonder dat aan een van beide
zijden ook maar een terrein van eeuige
beteekenis wordt gewonnen.
Het is of Ruslands zoo machtige bond-
genooten besloten hebben, de wapens
te laten rusten, zich tot het defensief
te bepalen en eerst eens g«zamenl{jk
uit te kijken, hoe de strgd daar in het
verre Oosten voor den Russlschen
kameraad zal afljopen.
Ds beste stuurlui staan ook hier
weer aan wal en de Russische leger
leiding krijgt in de groote bladen der
geallieerden heel wat te hooren over
wat ze wel had moeten doan en wat
ze beter had kunnen laten.
Geen wonder, dat men zich in Rus
land meermalen ernstig afvraagt,
wanneer John Bull met zijn vrienden
nu eens opdaagt, om deu in het nauw
gedreven Russlschen beer een bdbtje
meer ruimte en lucht te verschaffen.
Meu is daar, en zeer terecht, van mea
ning,dat, al la het gcvecfcttnsschen den
Rus en den Duitscher ook nog zoo in
teressant, Rusland zich toch niet met
zijn machtige vrienden verbonden
heeft om alleen de kastanjes uit het
vuur te halsn en de vrienden er mee
volstaan kunnen op, do beste plaatsen
toe te kijken, hoe hem dat afgaat en
te applaudisseren, als hjj eens een
keer niet zfln vingers gebrand heeft.
Waarom komen de vrienden den
sterk bedreigden Russlschen bond
genoot nu niet krachtig te hulp?
Vau Engelsche zgde wordt met
ophef beweerd, dat meu Immers bezig
is, zich een doortocht te banen. Hoe
lang beukt men niet reeds met ijzeren
vuist op de harde rotsmuren der Dar
danelles Hoeveel Engelschen, maar
vooral hoeveel Canadeezen, Ntenw
Zeelanders en Franschen, hebben hier
niet het leven gelaten I
Zeker, men waardeert het in Rusland
wel, dat hst Ed gels she plan tot for-
ceerlng van de Dardanellen door de
bondgenooten zoo krachtig wordt
aangepakt, maar men wjjst er dan
toch tevens op, dat nu, na vele maan
den de strijd aan de zeestraat voor
„Hoe wist n, dat hij te Aldeburgh
woonde?"
„Dat hoorde Ik van de spoorweg
beambten, die de kast by mij weg
haalden."
Nog dienzelfden avond arriveerde
Ashbey te Aldeburgh en richtte zich
aanstonds naar den goederendienst,
om bij den klerk te informeeren, of
daar in een der laatste dagen een
groote ijzeren brandkast was aange
komen uit Norwich.
Ds man antwoordde bevestigend.
Eerst had hij argwaan on wilde
niets loslaten. Ashbey gaf toen echter
te kennen, dat die brandkast wel eens
gestolen kon zfjn, waarop hij hem
aanzag voor iemand van de politie,
z(jn boek opensloog en hem alle ga-
wenschte inlichtingen gaf. De kast
was afgeleverd aan zekeren Henry
Farmer, aan het andere einde van
de stad, te Slaughden, wonende. HU
zou daar nog wel zUn.
A3hb»y bedankte hem, drong er op
aan, dat hU niemand iets van zUn
onderzoek zou zeggen en beloonde
hem met een goede fooi.
Slaughdon was een klein gehucht
aan de Aide en toon Ashbey er kwam,
wist hU niet gosd, hos de zaak aan
te pakken, want een nader adroB be
zat hï niet en het liep al naar zeve
nen. HU ging een kleine herberg
binnen, die bezocht scheen te worden
door het zeevarende deel der Slaugh-
densche bevolking.
De herbergier, een zware man met
een verweerd gezicht, begroette hem
en bracht hem de gevraagde verver-
Rusland nog niet ds minste verlichting
bracht en daarentegen een onderne
ming is, waarbU de pr(js den inzet
niet waard zal blpen.
En Inmiddels weert de kleinste
helft van het Daitscho en Oostenrijk-
sche leger betrekkelUk gemakkelUk
granaat- en artillerlegeveohten aan de
West en Zuidzijde af, terwUl In Rus
land de legers der centralen steeds
meer en meer terrein winnen.
Hoe zal het dan gaan, wanneer het
Duitschland werkelijk eens gelukken
mocht, door een schitterende beëin
diging van den veldtocht Rusland
vrijwel weerloos te maken en ds
heirscharen der centralen van het
Oosten naar het Wasten en Zuiden
knnnen worden overgebracht
Zal dan de t(jd van onbeteekenende
granaat-gevechten niet voorbj zUn,
zal dan in het Westen niet een her
haling van het gebeurde in Rusland
plaats vinden en zullen de bondge
nooten zich dan niet beklagen, dat
sfl den tUd van nu werkeloos lieten
voorbU gaan
Want zoo ooft, dan zou nu een her
nieuwde krachtige actie uit het Westen
in Rusland verlichting kunnen bren
gen Daar Btuiten op het oogenblik de
legers der centralen op een krachtiger
tegenstand dan vroeger en zal het han
alle inspanning kosten, hun frontlinie
aan de achterzUde, door de in ons vorig
overzicht beschreven spoorlUn Riga
Dunaburg—Wilna—Rowno, zoo sterk
mogelUk te maken.
Ia het Zuiden was tot nu toe, in
tegenstelling met het Noordelijk en
midden-gedeelte van het front der
centralen In Rusland, het offensief
ongetwijfeld naar da Westzijde gericht.
De centralen moesten, ook door den
Russlschen drnk in Wolhynië van de
Sereth op da Strypa terug, maar of
schoon dit ongetwijfeld een succes voor
de Russen beteekende, konden dezen
tot nu toe dit succe3 niet voldoende
voortzetten en is het te verwachten,
dat do nieuw aanrukkende Duitsche
versterkingstroepen ook hier aan de
OostenrUksche legers weer de noodlge
kracht voor een standhouden en een
hervatting van het offensief zullen
brengen. De laatste telegrammen mel
den reeds, dat het offensief der Ras
sen in O. Galicië is gebroken en dat
dezen weer op de Sereth terug
trokken. Slechts in Wolhynië schenen
z(j bQ de vestingen nog succes te
hebben.
Slagen de Duftschers er in, Riga
en de spoorlUn van hier naar Wilna
in handen te krijgen, dan is een ze
kere fi&nkstelllng vorkregen, waarop
de andere legergroepen steunen kun
nen b{j een eventueele omzwenking.
Tusschen deze basis en de g oote
moerassen kin het centrum, op beide
flanken beveiligd, voorwaarts rukken
en de ZuldelUke legergroep, bU een
eventueel voortrukken in het N. ge
dekt door de Pripetmoerassen, kan
In de richting Kieff optrekken.
Zoo zou da Russische hoofdmacht
schlng. Ashbey begon wat met hem
te praten, hU nam een glaasje bran
dewijn van hem aan en toen vroeg
hU hem, of h(j een zekeren Henry
Farmer kende.
„Of ik die kenHS en zjn broer
Tom zijn de eigenaars vauda Daisy'.
„Wat is dat, do Daity f* informeer
de Aahbey.
„Wel, de smak natuurlijk," ant
woordde de herbergier. Harry komt
nog al eens hier, maar hU is een van
de lastigste menschen, als h(j oen bor
rel op heeft."
„Ligt de smak nu aan da ka?"
„Dat denk ik wel, want Ted Manby,
hun knecht, zit bier naast, dus zfln
ze vandaag niet uitgezeild. Of an
ders hebben ze ruzie gehad, dat ge
beurt ook wel eens.'
Ashbey vroeg zich af, of die Manby
lets van de brandkast of haar bestem
ming zon weten? Was het verstan
dig, hem uit te hooren? Naar wat
de herbergier uitliet, stonden meestor
en knecht op niet al te besten voet
met elkaar, dus was er wel kans,
dat de man zou klappen.
„U moest dien Manby eens even
apart nemen," zei Ashbey een paar
minuten later, „en hem vragen, om
negen uur in het „Witte Hert" te
komen en naar meneer Johnson te
vragen. Zeg hem, dat een heer hem
zeer gaarne eeEB wil Bpreken, maar
dat hU daar niemand lets van moet
zeggen."
Da herbergier keek Ashbey arg-
wsnend aan.
„Dan is u die meneer Johnson en
van de Zwarte Zee kannen worden
afgedrongen, waardoor de geheele
actie aan de Dardanellen waardeloos
zon zijn, daar den geallieerden vrUwel
alle terrein zon ontbreken, waarover
zij langs deze zUde zich met den
Russlschen bondgenoot in verbinding
zouien kunnen stellen.
Inmiddels zijn w(j nog zoo ver niet
en zouden, wanneer dit plan wordt
uitgevoerd, de Zuidelijke legers nog
een geduchten veldtocht voor den
boeg hebben.
In het N. en het centrum rukken
de Duitschers langzaam maar zeker
voort. Door de forceering van de over
gangen der Wllia wordt Wilna thanB
ernBtig bedreigd en het zal de groote
vraag zUn, of de Russen deze stad nog
lang zullen kunnen houden.
Het BorlUnsche oorlogstelegram
meldt reeds de doorbraak door het
Russische front tusschen Wilia en
Njemeu en den terugtocht van den
vjand.
Valt Wilna, dan zal ook het lot van
Dunaburg wel spoedig beslist zUn.
De volgende telegrammen geven
den huldigen stand van zaken weer.
Weenen. De Russen trachtten
tevergeefs onze flankaanvallen ten
N. O. van Buczacz door tegenaanval
len te bestreden. In O. Galloië en aan
de Ikwa-Unie zjn de gevechten niet
zoo hevig meer. Bij den vesting-drie
hoek in Wolhynië dunrt de strUd voort.
Weenen. Itallaansche aanvallen op
den Monte Carton en op onze Btellingen
op den Nofrl zijn afgeslagen, evenals
tegen den sector van FiltBch.
Petrograd. Ton W. en Z W. van
Dunaburg zet de vijand zUn aanvallen
voort. ZUn offsnsief aan den weg van
het meer Samawa naar Dunaburg
sloeg onze artillerie af. Het dorp
Dawgellsjki ging verloren. Ten O. van
Wilna breidt het gevecht zich nit. De
vUand bereikte den spoorweg Nowo-
wileiskMolodecz en ontwikkelde
krachtige aanvallen ln de richting van
Wilna, ten Z.O. van Meisjagola. BU
Sczara valt de vUand aan. Ten W.
van Plnsk ontwikkelen zich gevechten.
BU Derasno maakten w{j 2000 gevan
genen. WU bezetten de dorpen Ja-
nowkaen Plan va, ten N.W. van Bue-
zanl.
Berlijn. Vjandeljke aanvallen bij
Schlok zUn afgeslagen. BJ Dnnabnrg
wonnen wU terrein. Tanehen Wilia
en Njemen drongen w(J op ver
schillende pnuten door het Rnsslsche
front. De vUand is in vollen aftocht.
Ook over de Szczara begint de vjand
te wijken. Ton N. eu ten Z. O. van
Plnsk is de vijand verder terugge
drongen. Op het Z. O. gevechtster
rein begonnen de Bussen op het front
der Duitsche troepen den terugtocht.
Weenen. Het Russische offensief
in Oost-Gallcië is gebroken. De vfjand
trok van de Strypa op de Sereth
terug. BU de Wolhynische vestingen
sloegen wj tal van aanvallen af WU
u logeert in het „Witte Hert," niet
waar
Ashbey knikte en de man deed zUn
boodschap.
Een paar minuten later kwam hj
terug en zei:
„Ted zal er z(jn," zegt hj. „Maar
hU is wel nieuwsgierig om te weten,
wat u van hem wenseht."
„Niet veel bijzonders," zei Ashbey
met een onverschillig lachje. „Ik wil
hem maar even Iets vragen, doch
wensch niet door zUn vrienden gezien
te worden, dat is alles 1"
XV.
Om negen nur bracht de kellner
van het „Witte Hert" een typisch
Noordzoe-visschersman bj Ashbey
binnen, een groote, gespierde kerel
met rood haar, gekleed ln een jekker
en zeelaarzen, die zUn pet in zjn
hand hield en eerbiedig zUn voor
hoofd aanraakte, toen vroeg
„Neem me niet kwalgk, meneer,
maar is n meneer JohDson?"
Ashbey bevestigde dat en toen de
de kellner weg was, gaf hU hem een
stoel, Uet hem een sigaar opsteken en
zei toen opeens:
„Naar Ik meen, Manby, ben je in
dienst bj Heniy Farmer aan boord
van de smak Vaiiy, niet?"
„Dat was lk, meneer, maar Ik heb
den dienst vandaag verlaten. Ze wa
ren mj wat te gierig, en lk kan over
al een dienst krijgen; lk ben na al
vUf en dertig jaar lang op zee."
Wordt vervolgd).