N°. 103 1915
Donderdag 2 September
102de jaargang.
FEUILLETON
Het Geheim van de Hoeve.
Oe uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Frfii per kwartaal, In Goes f 0,7B, huiten Goes, franco f Ie3B.
Afzonderlijke nommer» K cent,
nuendlnff van advertentie op Maandag, Woensdag
en VRIJDAG vóór 12 uren,
De prfla der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 ct.: elke regel meer 10 cl.
Bfl directe opgaaf van driemaal paatsing derzelfdé advertentie wordt
de prijs slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelfik- en doodsberichten ojj de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—10 regel? h f 1,— berekend
Hew^snummers 6 cent
Telefoonnummer 82. Directeur G, W. van Babnïveld. Uitgave vaa do Naaml. VeEnootsckap vGoe&ck8 Courant". Hoofdredacteur W. J, G. van Santin.
Nederland.
Men zal zich herinneren, dat dr.
Kuyper, na in zijn Standaard een serie
artikeJen over de antirevolutionaire partij
en haar leider geschreven te hebben
een serie, welke, wat den duur betreft,
veel overeenkomst had met de uitgave
van een stuivers-roman naar Weisser
Hirsch, bij Dresden, vertrokken is, om
daar, in het belang zijner gezondheid,
een kuur te volgen. Het schijnt, dat
Duitsche journalisten den Minister
president van 19011905 hebben
willen interviewenalthans aan het
Berliner Tageblatt deed hij een brief
toekomen, waarin hij verklaarde, dat
het hem aangenaam zou wezen, zoo de
pers van zijn aanwezigheid op den
Weisser Hirsch in het geheel geen
notitie neemt, daar hij slechts om ge-
zondheids-redenen naar Dresden ge
komen is. Hij moet daarbij blijven.
Maar dit heeft hem niet verhinderd,
op de twee practische vragen, welke de
hoofd-redactie van het Berlijnsche blad
hem heeft gesteld, kort aldus te ant
woorden
1. l)at de beweging, om Nederland
er toe te brengen, zijn neutraliteit op
te geven en zich bij den Vierbond aan
te sluiten, in het geheel niets te betee-
kenen heeft.
2. Dat de koloniale kwestie van ons
land eerst later kan worden opgelost.
Duidelijk zijn voor ons deze ant
woorden niet, kunnen ze niet zijn, daar
wij niet weten, in we!ken vorm het
Berliner Tageblatt de vragen beeft ge
steld. Maar dr. Kuyper zegt, dat het
slechts eenige Belgen van den tweeden
rang waren, die ons trachtten mede te
sleepen de hooger staande Belgen
begrepen terstond, dat zij onze gast
vrijheid niet slechter zouden kunnen
beantwoorden, dan door onze neutrali
teit in gevaar te brengen.
Het antwoord van dr. Kuyper had
vollediger kunnen zijn. Nederland zal
zich niet in den oorlog storten, om den
staten van de Entente in het bij
zonder Engeland welgevallig te
wezen het zal dit evenmin doen,
door zich te scharen aan de zijde van
de centraal-Europeesche mogendheden.
Nederland verlangt niet anders, dan
Nederland te blijven. Dat is de eenige
wensch, welken het volk koestert.
Het tweede antwoord is ons heel wat
onduidelijker.
De koloniale kwestie van ons land
kan eerst later worden opgelost.
Nu is, voor dr. Kuyper, die kwestie
alleen terug te brengen tot de bewape -
ning. Nederlands positie in Europa is,
volgens hem, niet zoodanig, dat wij in
Den Haag of Amsterdam de beslissing
over onze. kolouiën zouden kunnen af-
32
Toon zy zjn aarzeling bemerkte,
.ei ze snel
„Het is niet meer dan natuurlijk,
dat u ons wantrouwt. Dat ik u vroeg
naar Smlthson te komen, haalde n een
erge wraakneming op den hals. U
meent natuurlijk, dat wij in verbinding
staan met die moordenaars. Ik ver
zeker n, dat dit niet zoo is. Ik ver
zeker u op mijn eer, dat lk do waar
heid spreek," voegde zij er 'ojj, hem
recht In de oogen ziend. „Gelooft u
mij
„Dat doe ik," was zjjn antwoord.
„Als u dat doet, dan zult u ons
helpen, het raadsel op te lossen en de
schuldigen aan die barbaarsche mis
daad voor deu rechter te brengen
„IJ bedoelt dien vrouwen moorde
naar
„Ja, zij vermoordden haar, doch dit
geschiedde zóó snel, zóó weloverleed,
dat we als van den donder getroffen
waren,"
„De man, die later in zfjn anto bg
me kwam, verborg zijn gelaat.
Waarom
„H(J kou niet anders. H(j is orze
vriend. Binnenkort zult u ham ont-
mooteD en dau zal hjj zelf naderen
uitleg geven."
„Wanneer kan ik hem ontmoeten
vroeg Aihbey gretig.
„Zoodra ik dat schikken kan. Hij
wachten.,,Wij moeten onsin ouzenArclii-
pel zelf aldus wapenen,dat wij eiken aan
val zouden kunnen afweren."Of de kolo
niën door een vloot van Dreadnoughts of
door duikbooten moeten worden ver
dedigd, laat dr. Kuyper voor het oogen-
blik in het midden dat dient nog uit
gemaakt te worden.
Het is het oude lied, dat de leider van
de antirevolutionaire partij reeds zoo
vaak gezongen heeft. Het is het lied van
den utopist. Wij voor ons hebben de
wetenschap, dat Nederland, allegthet
zich nog zoo op de bewapening toe, zich
nimmer zal kunnen meten met de vloot
van Engeland, Duitschlaud of Japan.
Wie schepen bouwt, meet ook hetnoodi-
ge geschikte personeel hebben, om ze te
bemannen. En gelooft dr. Kuyper, dat
wij in werkelijkheid daartoe in staat zijn f
Wij houden onze koloniën bij de gratie
der afgunst van de groote mogendheden.
Dit wil niet zeggen, dat wij Gods water
maar over Gods akker moeten laten loo-
pen. Wij hebben te doen, wat een klein
land vermag. Doch propaganda maken
voor een zoo uitgebreid militairistisch
streven, als dr. Kuyper voorstaat, komt
noch het moederland, noch den kolo
niën ten goede.
Zou men de oplossing der koloniale
kwestie niet elders kunnen zoeken
De inlandsche bevolking heeft en
zonder twijfel met recht over het
Nederlandsche gezag meermalen ge
klaagd. De band, welke bestaat tusschen
Europeaan en inlander, kan veel hechter
zijn. De bevolking moet gewonnen wor
den niet door een groot militair vertoon,
doch door het besef, dat het moederland
alles in het werk stelt, om haar zedelijk
peil te verhoogen. Door een zoo goed
mogelijk verzorgd onderwijs, door de
levens-voorwaarden van de inlandsche
bevolking aanmerkelijk te verbeteren, zal
men meer bereiken dan door het bouwen
van een vloot Dreadnoughts of duik
booten.
Maar daar heeft dr. Kuyper nooit aan
gedacht.
Zijn liefde is nu eenmaal uitsluitend
aan het militairisme verpand.
Buitenland.
De strijd In en bulten Europa.
Een zeker teeken van achteruitgang
in den oorlog Is het spreken over
zich zelf.
Wie den strijd begint vol moed, vol
rotsvast vertrouwen op zijn enorme
kracht en uithoudingsvermogen, be
spreekt in hoofdzaak de positie van
zQn tegenstander, daar hij als vast
staande aanneemt, dat zijn eigen om
standigheden in don loop van dan
krbg niet ongunstiger zullen worden.
Vandaar bij hot begin van den oorlog,
de alom verkondigde voornemers dor
kan n meer vertollen dan ik dat
wil zeggen, als u er in toestemt, ons
te helpen."
Dat beloofde Ashbey het msiBje en
van dat oogenbltk werd hij haar ge-
loovtga slaaf.
XII.
Ashbey moest dien dag weer naar
Gaterham. Geigk hij verwacht had,
waren de Schiller's verhuisd.
Hjj vernam, dat mevrouw Schiller
dienzelfden ochtend baar dienstboden
had ontslagen on met twee groote
wagens verhuisd was. ZJ had verteld,
dat haar man plotseling naar Duttsch-
land was teruggeroepen eu dat »'j
naar Londen gicg, om samen mot
hem op reis te gaan.
Da baren hadden daar niet» bij
zonders in gezien. Het eenige, waar
over mon praatto, was dat mevrouw
Schiller haar keukenmeid een groot
bedrag in bankbiljetten had gegeven
om alle rekeningen te voldoen, zonder
zichzelf de moeite te geven, die samen
te tellen. Maar de Schiller's golden
nu eenmaal voor heel rijk an voor
Ietwat excentriek.
Om zeven uur was Ashbey weer
terug en zat met Hope aan tafel.
Hö vertelde hem, wat er in het
Buckingham Palaee Hotel was voor
gevallen en dat hij de geheimzinnige
Ena zijn hulp had toegezegd.
Hope trok een leeljjk gezichthat
beviel hem maar half. Hü vond, dat
Ashbey zich weer had laten betooveren
en betwijfelde, of Ellen wel eerlijk
spel speelde.
Entente mogendheden om van twos
zijden het Duitsche rijk binnen te
rokken en In Berlgu een daarzamen
vrede voor geheel Europa af te kon
digen.
En evenzeer stammen nit dien tijd
de van Duttsebe zijde kenbaar ga-
maakte wenschen om regelrecht naar
Parjs te mareh6eren en na de over
winning in het Westen, met Kusland
voor eons en voor alt(jd af te rekenen.
Maar en dit ts hst eigenaardige
bjj lederen oorlog de tegenstander
Is altijd st8rker dan men verwachtte.
Het volk, dat men met geestdriftige
redevoeringen van de zwakte van den
vjand en van de zoo gem&kkelgk te
behalen overwinning overtuigd had,
wordt, evenais thans in Italië, door de
tegenslagen van de eigen troepen eu
de hardnekkige verdediging van het
vflandelijfc grondgebied, er al heet
spoedig van overtuigd, dat de oorlog
niet oen militaire wandeling maar een
strijd op leven en dood is.
Dan 'volgt de ontnuchtering. De
striidkreet om mede naar de hoofd
stad van den tegenstander op ts trek
ken, verstomt. Het Is niet meer de
zegevierende Intocht welke men be
spreekt en het ongeduldig geworden
volk wordt tevreden gesteld met do
meest scnsatloneele berichten over den
slechten toestand, waarin bevolking,
leger en vloot der vijandelijke staten
heetea to verkeeren.
Hoe dikwijls is. ca eenige maan
den strjd, van de zijde der gealli
eerden niet reeds voorspeld, dat de
overwinning, ondanks de ondervonden
tegenslagen, voor de mogendheden
det' Eutente nog slechts een kwestie
van tijd was, daar het DuUsche
flinancleele en economische leven zoo
ontwricht waren, dat de abnormale
toestand, daaruit geboren, onmogelijk
van langen dnnr kon zijn.
Heette het niet, maanden geleden
reeds, dat de hongorenoed Dutuch
land tot dan vrede zou dwingen, daar
de graanvoorraad niet voldoende was
om tot den komenden oogst de be
volking te kunnen voeden en is niet
evenzeer lang geleden reeds verkon
digd, dat Dnltschlattd de kosten van
dezen oorlog niet langer zou kunnen
dragen
Hoevelo voorspellingen van derge-
lijken aard z$n ook niet reeds van
Dnitsche zjde tegenover de mogend
heden der Entente geuit 1
En toch, Dnitachland en Oostenrijk
zijn thans van den Dienwon oogst
verzekord, zonder hongersnood ge
kend te hebben, hun ammunitie aan
maak ondervindt niet de minste ver
traging en hnn finaneieele ondergang,
ia, evenmin als by hun tegenstanders,
in afzienbaren tyd te verwachten.
Dan kan er een tijd komen, waarin
men minder over den vjj&nd dsn over
zich zelf spreekt en zooaio wy by den
aanvang van dit overzicht opmerkten,
is dit In de metste gevallen een zeker
teeken van achteruitgang.
De periode waarin het volk geest-
„Dus je vindt me een dwaas, Hope
„Dat denk lk misschien wel, maar
lk zeg het niet, ouwe jongen. Maar ik
heb zoo ietwat het idee, dat je naar
den vijand bent overgeloopen. Pas
toch vooral goed op. Zfj en die nit
vinder hebben je tot dusver bedro
gen en ze zullen je opnieuw bedrie
gen, wees daar zeker van I*
Zfln betoog bracht Ashbey aan 't
denken, want er was veel waars io.
Een feit was het, dat Ellen's houding
opeens veranderd was, te zjnen op
zichte.
HU vertelde Hope, dat Smithson's
geheim twes en zeventig mlllioen
waard was, en weer glimlachte hg
ongeloovig.
„Alle nitvindera zyn min of meer
krankzinnig," antwoordde hg. „Ze
denken allemaal, schatrjk te znllen
worden.'
„Maar als lk goed begrepen heb,
ie de uitvinder niet alléén ln 'tspel
en gaat het om beider geheim."
„Maar wie is zy Een meisje, dat
een reeks vertrekken kan bewonen in
het Buckingham Palace Hotel en er
een barones op na kan houden als
gezelschapsjuffrouw, ls niet de eerste
de beste. Maar met geld kan per
Blot van rekening iedereen zich zoo
Iets veroorloven, zelfs eeD molenaars
dochter nit Amerika of de vrouw van
een Anstralischen goudgraver."
„Wat ben je weer sceptisch, Hope
,Oeb, amice, binnen een maand kun
je air Ashbey zfin en in een huls in
de moest aristocratische wijk van Lon-
woneu, als je er het geld maar voor
driftig juichte over de militaire wan
deling naar de vgandelyke hoofdstad
ls dan lang voorby en evenmin wordt
meer de zwakte en den naderenden
val van het leger van den tegenstander
besproken, wanneer van dag tot dag
bigkt, dat men voor dien tegenstander
moet wjken en steeds meer grond
gebied van het eigen vaderland moet
worden prjs gegeven.
Dan is do tyd aangebroken om de
neerslachtige bevolking moed tn te
spreken, ze er van te overtuigen, dat
dat men nog niet alles verloren heelt,
dat er Integendeel nog zoo heel veel
gansttge factoren zyn, die op een
spcedlgen ommekeer in het krygsgelnk
en in allen gevalle op een langdurig
uithoudingsvermogen vrgzen.
Dat is de taal, welke thans in Kas
l&nd wordt gehoord, ln het groote
Czarenrijk, van waarutt de stoomwals
naar Beriyn zon rollen, maar waar
men thans alle moeite doet, da ont
nuchterde bevolking den toestand
van eigen land, van eigen leger en
vloot nog zoo gunstig mogeiyk voor
te stellen.
Er ts, zegt de Russische minister
Satonof, nimmer net gerlngBto mee-
ningsverschil tnssehen de hooge com
mando's van de geallieerde legers
geweest en nog Bteeds hebben allen
een onwankelbaar geloof in den
eindelijken uitslag van do campagne
in het Westen.
Al het mogeigke aldus de minis
ter ls gedaan om de munitie voor.
raden aan te vollen, opdat de cam
pagne mat dezelide hardnekkigheid
kar, worden voortgezet.
Zoolang er nog eea Duttsch soldaat
op Russisch grondgebied is, denkt
Kniland er niet aan, een afsonderlQken
vrede te sluiten, en alle vaderlandslle
vende Rassen bedenken, dat zy door
doze berichten te verspreiden, den
vijand ln de band werken.
Het Russische volk ls ongeschokt,
wat betreft het gemeenschappelijk
doel om den gebooriegrond te verde
digen en niemand kan twyfelen aan
het weerstandsvermogen en de vast
beradenheid der legers om den oorlog
tot eeu goed einde te brengen, al
zonden z{j gedwongen zyn, tot het
hart van Rusland terug te trekken.
Ook de Russische minister van
oorlog, Pollvanof, heeft zich zeer op
timistisch over de gevechtswaarde
der Russische legers uitgesproken en
de geruchten over eeu afzonderiyken
vrede dwaze praatjes genoemd, slechts
te verklaren nit de zenuwachtigheid
van een volk, welks gebied door den
vijand Is binnengetrokken.
Dat de leidende Russische staats
lieden zich optimistisch over den
6tand van zaken uitlaten, was te ver
wachten.
Maar dat zy niet meer pogen, den
tegenstander zwakker voor te stellen
dan hg in werkeiykheid ls, dat zg zfln
gevechtswaarde en de door hem be
haalde successen onbesproken laten en
er zich toe bepalen, de bevolking
hebt."
„Denkt je, dat het meisje ryk ls?"
„Dat moet wel, als zg ten minste
de meesteres en de barones de onder
geschikte is. Ik kroeg trouwens gis
teravond een zeer goeden indruk van
haar. Ze is beslist een dame."
„En wat denk je van Smithson
Een byiooper, misschien een kwak
zalver," antwoordde Hope. .HU lykt
ma een kerel, die onder voorwendsel
van een gewichtige ontdekking te
hebben gedaan, geld zoekt los tokry-
gen van juffrouw Gurlltt. Zg was het
Immers, die je vertelde, dat zyn ge
heim twee en zeventig mtllioen waard
was
Ashbey zweeg. Hope stond gewoon
lijk heel sterk ln zgn beweringen en
zyn redeneering overtuigde hem tegen
wil en dank.
De week, die op dit gesprek volgde,
ontmoetten zy Smithion herhasldeigk.
Hg woonde in een klein peusion in
de Jernoynstraat en was zóó voorko
mend voor hen, dat zg moesten er
kennen, zich in hnn oorste oordeel
over hem vergist te hebben. Hy bleek
een aangenaam prater te zyn, die
goede manieren had en veel voelde
voor een goede kenken en goeden
wjn.
Eone, toen Ashbey en hg op een
namiddag samen door Bondstreet wan
delden, vroeg da dokter hem, of hy
nooit een pogiDg had gedaan om zijn
eigendommen op de hoeve terug te
krjgen. Hg znehtte sn antwoordde:
„Dat is onmogelijk. Hoe kan ik het
wagen, mg nog eens te Stilton te ver
slechte op het nog niet verzwakte ver
trouwen voor de toekomst en op het
vele, dat nog niet verloren ging te
wyien, teekent zeer sterk den tegen-
woordigen stand van het krggsbedrjjf
ln hot groote Enropeesche Czarenrgk.
Hardnekkig worden de terugtrek
kende Russen door de Duitsche Legers
achtervolgd. In het Noorden bezette
het leger van Von Hindenburg reeds
de linie DombrowoNarewka, in het
midden vervolgt Leopold van Beieren
de Rnssen krachtig door het bosch van
Bjelowjesk en drong tot dicht bg den
spoorweg van Brest Litowsk naar
Minks door en vannit het Z. naderde
Von Mackensen dezen spoorweg en
die van Brest Litowsk naar Pinks.
De hoofdmacht van het Russische
leger trok op Wilna terug, waar
eerlang wellicht een beslissende slag
is te verwachten. By de vervolging
van den vjand braken de Dnltachers
thans weer dan tegenstand ten Z.O.
van Kowno.
Van byzondere beteekenls voor het
verdere verloop ven den stryd ls de
poging der Dniteehr-rs om de Dunato
torceeren en in Lyfl&nd door te drin
gen. Reeds sirgdeu de troepen van
generaal Below om het brnggehoofd
van Friedriebstadt.
Belangrgke gedeelten van het terug*
gedrongen Russische leger zgn even
wel van de hoofdmacht ln Koerland
afgesneden en bevinden zich Oostetyk
van bet in Dnitsche handen gevallen
Brest Litowsk.
De poging der Dnltachers en Oos
tenrijkers om ten Z. van Wiadimir
Wolynski de znldeiyke Russische le
gergroep te omsingelen noopte de
Kussen in de rlchtlDg van de ln Wol-
hynlë gelegen vestingdrlehoek Luzk
Rowno—Dubno terug te trekken.
Door een poging der Oostenrykers
om den terugtochtsweg der Russen af
te «njden, weraen dozen genoopt bet
laatste door hen bezette gebied in
Oost Galicië te ontrnlmen. Zy trekken
thans over het geheele 250 K M. laDge
front terug naar Wolhyolë en Podollë.
Van de Zlota Llpa werden de Russen
reeds naar de Strypa, een daarmede
evenwydlg loopende zyrivier van den
Dnjestr teruggedrongen. Generaal
Boehm Ermolll stiet meer N. waarts
op sterke stellingen, doch slaagde er
in, den vgand op verscheidene punten
terug te werpen.
Do ln Wolhynië en de in het oer
woud van Btalowlcz Btriidende Oosten
rykers wonnen opnieuw terrein.
De volgende telegrammen geven
nog een algemeen overzicht.
Parijs. In Argonne werden gevech
ten met mynen, bommen en hand
granaten geleverd. De Dnitsche loop
graven hg Courte Chaussée, Meurls-
sonscn Bolaote, zgn zwaar beschadigd.
Weenen. Wy drongen tot aan de
Strypa door. De vijand bood buiten
gewoon hevigen tegenstand aan den
benedenloop van de Koropiee. Wy
toonen En als ik iemand erheen
zond, zon die heel nauwkeurig be
spied worden."
„Door de politie
„Misschien. Maar zeer zeker door
onze vijanden, die meer te vreozen
zyn dan de hoelo recherche."
„Maar het waren toeh dnre machines,
niet waar?" vroeg Ashbey. „En die
brandkasten
„Dto zgn nn nutteloos, want de sleu
tels zijn weg genomen," antwoordde hg.
„En het l{jk van die vrouw ligt in
een ervan, niet
„Wie zal het zeggen
„Alles wyst erop," zei Ashbey. „Ik
voed bloedvlekken vóór da deur van
een ervan, vlekken, die weggemaakt
zgn door Iemand, die heimelijk terug
gekomen is."
„Is u daar zeker van vroeg hg
snel en zag Ashbey ernstig aan.
„Zeker! Als dokter geloof ik niet,
dat ik ma daarin vergissen kan."
Hg fronste de wenkbrauwen eu
bromde tevreden."
„Dan is dat de reden, waarom de
sleutels weggenomen zyu," zei hg.
„Ik begrgp nu de reden, dokter, maar
het was alles zoo vernuftig ineengezet,
het kwam zoo plotseling, dat ik er in
het begin aan gotwgield heb, of wg
ooit het geheim zouden ontraadselen.
Ellen denkt, dat we met nw hulp de
misdaad zullen kunnen reeonstueereu
en de schuldigen voor den rechter
brengen.
Wordt vervolgd).