N°. 102 1915
Dinsdag 31 Augustus
102
jaargang.
de
FEUILLETON
Het Geheim van de Hoeve.
De uitgave dezer Oonrant geschiedt Maandag-, Woensdag- en'Vrijdagavond
nitgexonderd op feestdagen.
Prfls por kwartaal, In Goes f 0,75, buiten Goes, franco f l,M.
Afzonderlijke nommerx 5 cent,
idstenrting van odverteutlër, op Maandag:, Woensdag
en VRIJDAG vóór 13 uren.
De prfls der gewone advertentiën is van 1-6 regels 60 ct., elke regel meer 10 et.
Bfl directe opgaaf van driemaal paatsing derxolfdo advertentie wordt
de prfls slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweigk- en doodsberichten en de daarop betrekking hebband*
dankbetuigingen worden van 1—10 regels i f I,— berekend
SawïSöBmmars 5 eaatj
Telefoonnummer 8?. Bimteu G. W. va» Baknkvsld. Uitgave van de Nasusl. Vennoots.hap ,G»»sske Coarant". Hoofdiedn.tenr W. J. C. va» Sa»tuk.
Uit de Pers,
x*#. Alweer mis.
Het Volk meeiit, dat zij, die op het
dwaze figuur wezeu, dat de S.D.A.P. in
het algemeen, en hare Kamerfractie in
het bijzonder, met hare actie tegen de
„Landstormwet" heeft gemaakt, uit
waren op politiek voordeeler was, zoo
z^gt het orgaan der S.D.A.P., uit deze
zaak „politieke pasmunt" te slaaü, en
dus ging zoowel de liberale als clericale
pers aan dat werkje. En wij worden in
het bijzonder onderhanden genomen,
omdat wij schreven, dat na de verande
ring van den considerans het ontwerp
alles gaf, wat de motie-Ter Laau wilde.
Dit heet onjuistRet Volk zegt
„De motie-Ter Laan verklaarde, dat
de landweer successievelijk naar huis
moest worden gezonden, zonder dat
anderen in hun plaats werden geroepen.
De Landstormwet verklaart... het wordt
voorde geleerden later een puzzle, wat zij
verklaart. Maar zeker is, dat zij wei de
manned van 20 tot 30 jaar, voor zoover
zij niet reeds dienstplichtig waren, ter
beschikking van den Minister van Oorlog
stelt, omtrent de aflossing echter van de
landweer niets regelt. Alleen de consi
derans zegt, „dat ten einde de onder de
wapenen staande landweermannen met
verlof te kunnen laten gaan, uitbreiding
van den landstorm noodig is." Zoolang
nu de heer lloodhuijzen niet kan aan-
toonen, dat de motie-Ter Laau de nood
zakelijkheid van den landstorm erkende,
mist hij het recht om te beweren, dat zij
hetzelfde verlangde, als wat de Land
storm geeft."
Een kat, die in het nauw zit, maakt
rare sprongen, zooals wij ook thans weer
zien. Hier wordt niet meer of minder
beweerd, dan dat de S.D.A.P. het voor
hare verantwoording zou genomen heb
ben de landweer naar huis te zenden,
vdór dat de landstorm hare plaats kon
innemen, en dat, desniettegenstaande de
Minister reeds meer dan eens verklaard
heeft, dat bet allerhoogste landsbelang
hem verbiedt, de landweer nairhuiste
zenden, zonder dat de daardoor openge-
valleu plaatsen worden ingenomen 1 Wij
zullen hiervan niets anders zeggen, dan
dat de S D.A.P. daarmee geheel in strijd
komt met de verklaring door Mr Troel
stra op 3 Augustus 1914 afgelegd, waar
in hij o. a. zeide
„Ik wensch dan allereerst eenige woor
den te zeggen naar aanleiding van de
militaire maatregelen van de Regeering.
Het standpunt, dat wij ten aanzien daar
van innemen, is, dat de oproep van troe
pen naar de grens niet plaats heeft met
31
„Wie is de barones
„Mfln gezellin. Ze kan soms een
echte draak z®n en ze heeft erg ouder-
wetsehe begrippen. Da minste Inbreuk
op de conventioneels vormen is voor
haar iets vreesolflks en ze leest me
aanhoudend de les. ,Ja,* voegde zfl
er schalks aan toe. .die oude Adeline
zou wel willen, dat ik me ergens le
vend ging begraven. Ze vindt Lon
den heelemaal niet goed."
,En dus za! zij wel erg gechoqueerd
zUn, dat we hier alleen zitten te pra
ten," merkte hy op.
„Dat ia ze stellig. Hebt u niet ga-
merkt, wat een verweenden blik ze
my toewierp, toen ze weg ging? Ik
moot allerlei nitvluchten bedenken om
alleen uit te kunnen gaan, al was
't maar voor een half uur. En ik
hond zoo van Lon en."
Ashbey vroeg zich af, wie zo toch
wel zijn mocht, dat ze ern barones
als chaperons had
Toen hy tegenover Ellen zat, be-
tooverd door haar aanminnigheid en
haar schitterende conversatie, vergat
hil, dat hdflr hand hem dien vergif
tlgden wfln had gereikt, vergat b{j ook
Hope's welgemeende waarschuwing,
die hem 's avonds te voren zoo ge-
ergerd had.
Weer terugkomend op het geheim
van Keets' hoeve, dat hfl wilde door-
1 het doel om een oorlog te voeren, maar
om Nederland vattin een oorlog medege-
sleept te worden te vrijwaren, zoodal ik
volkomen overeenstem met de woorden
door den geachten afgevaardigde uit Goes
gesproken, toen hij de werkelijke bedoe
ling van den oproep van onze militaire
krachten pacifistisch noemde. Dit zal
zeker door het gansche Nederlandscbe
volk en door allen, die daartoe uit hun
werk zijn getrokken,goed worden beseft."
Dit werd gezegd op 8 Augustus 1914,
en op 23 Juli 1915 beseft de S.D.A.P.
niet eens meer, dat ook die landweer in
dienst is om die „pacifistische" taak te
vervullen, maarwat veel erger is
tracht ze ook dat besef bij die landweer
zelve te ondermijnen.
Dat de Landstorm wet |n iets regelt om
trent de aflossing van de landweer, is
waar, maar een kind kan begrijpen, dat
zulks onmogelijk is om tot die aflossing
over te gaan, moet men eerst de laud-
stormreserves hebben. Maar die aflossing
is verzekerd tenminste als Nederland
buiten den oorlog blijft en dat niet
alleen door den verander ien considerans
van bet ontwerp, maar ook door het
woord van den Minister,die beloofde niet
meer landstormmannen in dienst te
nemen dan voor aflossing der landweer
noodig zullen zijn. Zal er ooit meer noo
dig wezen, dan zal hij daarvoor de goed
keuring van de Staten-Generaal be
hoeven.
Hetgeheele verschil tusschen de S.D.
A.P. en ons is dus dit Dat wij nu nog,
juist zooals in Augustus 1914,de Regee
ring niet tot eene gedeeltelijke ontwape
ning zouden willen forceeren, die zij on
verantwoordelijk acht, en dat de S. D.A.P.
dat standpunt prijsgafen dat wel op de
goedkoopste manier, daar zij daarin
alleeu zou staan. Maar er moest tegen
over den landweerman-kiezer mooi weer
gespeeld worden.
En nil 4at heele politieke spel is ont
maskerd, is het wel het toppunt van
demagogie ons en anderen te verwijten,
dat wij uit deze zaak politieke munt wil
len slaan. De beweging tegen de Land
stormwet van de S.D.A.P. is even mis
lukt als hare wittebroodsactie,over welke
mislukking de firma Wessanen en Laan
oprechte tranen weent, omdat ze nu nog
meer oorlogswinst maaktze is zóó mis
lukt, dat, toen eenvoudigen van harten
in de vakorganisatie de S.D.A.P. een
plezier meenden te doen, door „de actie"
tegen de Landstorm voort te zetten,
dezen een wrevelig Houdt uw mond
toch werd toegeroepen. Toch willen
wij bij dit alles als verzachtende omstan
digheid voor de S.D.A.P. laten gelden,
dat door den oorlog hare keuze van op-
zweepmiddelen uiterst beperkt werd.
gronden en waar - an de oplossing
steeds verder af scheou te wflken,
zei hy
,U zei me gisteren, dat de man,
die in zyn auto mjj te Wanjford om
hnlp kwam vragen, geen vyand, maar
een vriend was. Ik dacht, dat hy
nw vfland was, afgaande op aw hou
ding, toen u ontdekte, dat hy by mfl
geweest was."
„Ik dacht toen, dat hfl ons verra
den had," antwoordde se.
,Wat verraden?"
„Ons geheim
„Hot geheim vau de hoeve?"
Zy knikte, maar zei niets.
.Dan hoopt n zeker, dat dit geheim
bewaard zal blijven, het geheim van
een moord
„Neen riep zij snel uit, „Wat
dat drama betreft, hebben zoowel
Smithson als ik ons uiterste best ge
daan, om het geheim ervan te door
gronden en den Bchaldige voor het
gerecht te brengen, maar tot dnsver
zonder succes."
„Ik zou nu toch graag tot klaarheid
willen komen," zei Ashbey. „Het
groote geheim, waarop u doelt, is dus
niet het geheim van dien moord
„Neen, ik bedoal het geheim van
de hoeve zelf, het geheim van Smith-
son's proeven."
„Is dat geheim dan zóó gewichtig
„In geld nitgedrukt, is het precies
twee en zeventig mlllioen gulden
waard," verklaarde zfl.
„En het geheim van die brandkasten
in dan kelder
„Dat is hetzelfde," antwoordde zfl
Buitenland.
Da strijd In en bulten Europa.
De Russische terugtocht is op de
N jemenBoeg linie gelflk trouwens
varwacht werd niet tot staan go-
komen. In het noorden b® Kowno
omvat, in het midden b® Blelsk door
broken, en in bet zuiden rechts van
de Boeg omvleugeld, kon men gemak-
keiyk berekenen, dat de linie den
terngtrekkenden Rnsstschen troepen
geen steunpunt zou bieden voor een
krachtig defensief, laat staan dan voor
een nienw offensief, als waarop de
geallieerden in het westen gehoopt
hadden. De val van Brest Litowsk zal
dit ook den meest verstokten optimist
in Londen en Parijs duldel®k hebben
gemaakt.
Dagenlang vormde Brest Litowsk
het brandpunt van den stryd. Van
verschillende richtingen werden de
Kussen daarop teruggedrongen. In het
noorden stak het leger van aartshertog
Jozef Ferdinand naar den oosteiyken
oever van de Boeg over en «telde het
zich In het bezit van den Pnlwa-sector.
Van het westen en zniden drong het
leger van Mackensen op. En in het
zuiden breidden de centralen hun actie
ook tot den rechteroever van de Boeg
uitop twee plaatsen werd deze rivier
overschreden, b® Wladimir Wolynski
en by Wlodawa en van eerstgenoemd
punt uit drong het leger van PHballo
door tot hei belangryke spoorweg-
knooppunt Kowel. Deze plaats Ugt aan
don zuidrand van het moerassig Pol-
je«je, 60 KM. ten oosten van de Boeg.
Van hieruit gaan spoorwegen in vyf
verichillende richtingen. Brest-Lltovsk
werd door de bezetting van Kowel
van Znld-Rnsland afgesneden, geiyk
het van het noorden afgesneden ge
worden was door de bezetting van
Blelsk.
Den bjj Brest saamgedrongen legers
bleef dus slechts één spoorweg over
voor den verderen terugtocht naar
het binnenland, nl. de spoorweg, die
naar het oosten voert, met een noor-
deiyken tak naar Minsk en Smolensk
en met een zuidel®ken tak naar Plnsk
en Homol.
Met do bezetting van Kowol werd
ook scheiding gebracht tusschen de
noordel®ke en zuidel®ke Russische
legers, welke laatste zich bevinden in
den vertin gdriehoek Luzk-Dubno-
Rowno, in Oost Gaticië en verder
achterwaarts in Podolië en Betsarablë.
Van Kowel uit voeren verschillende
wegen in noorderiyka richting door
Poljesje naar het gebied, datoo«tel®k
van BrestLitowsk ligthet was dus
mogeiyk van hieruit in den rug te
komen van de by Brest opgehoopte
Rn8sische legers.
Onder al deze omstandigheden kon
men de tjjdlge ontrniming van Brest-
Litowsk en een verder terugtrekken
van het Russische leger naar het
oosten slechts ais een kwestie van
tyd beschouwen. Zoodra de eigen-
openhartig. „Een geheim van twee
en zeventig mlllioen. Toen ik merkte,
dat de man met de gekwetste hand
by u geweest was, dacht ik, dat h®
ons verraden had."
„En daarom gaf u m® dien w®n
„Ik gat u dien zonder de minste
bybedoeling," zei ze heel ernstig. „Er
be6tond een complot, dokter, u werd
daar het slachtoffer van, terw®! het
op mfl gemunt was.
„Die miimaakte man stond m® niet
aan," zei Ashbey openhartig.
„Toch zonden we zonder zfln hulp
allen gevangen genomen zyn."
„Eu dan
„Dat zou een sensatie gegeven heb
ben door heel Europa."
„Is Smithson bevreesd voor de ge
vangenis
„Natunrl®k."
„Dan moesten die proeven op de
eenzame hoeve ook stellig dienen, om
een ander doel te maskeeren," zei
Ashbey. „Vervaardigde hy misschien
ontplofbare stoffen en kroeg hfl dasrbfl
een ongeluk?"
„Neen. H® had geen ontplofbare
stoffan op de hoeve. Z®n vijanden
trachtten hem door een bom uit den
weg te ruimen on hy is daar maar
ternauwernood aan ontsnapt."
„Kennen die vjjanden nu zyn ge
heim
„Ik hoop van niet. Als z® daar het
flauwste vermoeden van hadden, zou
den ze ons b® de politie aangeven en
dat zou voor ons beteekoneneen
zware gevangenisstraf."
„Dus u bent bezig, iets tedoen.dat
ïyke bestorming der vesting oen
aanvang nam, zag men de Russen
dan ook door de openstaande achter
deur verdwijnen.
Men kan ten aanzien van de vraag,
of de jacht der millloenenlegers in
het oosten zich nog verder zal uit
strekken, slecht gissingen wagen.
Oogetw®feld heeft de Russische leger
leiding tot heden een streep weten
te halen door de hoop der centralen,
een aanzieniyk deel van het vflande-
l®k leger te kunnen omsingelen. Maar
op het moreel van de Rnoslsehe troe
pen moet die voortdurende terugtocht
toch wel van invloed zfln. Aan den
anderen kant nemen de moellflkheden
der verzorging van de opmarcheeren-
de Duitsche en Oostenrflksche legers
met eiken kilometer verder oostwaarts
zeker met het kwadraat van den
afstand toe. En bovendien zal de
Russische winter niet lang op zich
laten wachten.
Een conp de force als de bezetting
van de Russische hoofdstad zou den
Dultschers daarom niet onwelkom zyn.
Er is al op de mogei®kheld da rvan
gezinspeeld. Misschien hebben we in
het dezer dagen geleverde zeegevecht
in de Golf van Riga, waaromtrent de
betichten zoo uiteenloopen, een symp
toom te zien van den aanstaanden
stryd om Petrograd. Want is het
waar, dat de Dultschers in den rug
van Riga troepec wilden landen, dan
zal hun bedoeling wel geweest z®n,
den weg naar de stad aan do-Newa
te effenen, terwyi de aanvallen van
de Dnitsche oorlogsschepen op de
Russische wel beoogd zullen hebben
een belangr®ke versperring van den
zeeweg naar Petrograd op te mimen.
Intusschen kan men op grond van
de berichten veilig aannemen, dat
die pogingen van de Duitsche zyde
voorloopig zyn mislnkt.
Op de andere oorlogsterreinen ge
beurde weinig van belang. De oor
logsverklaring van Italië aan Turk®a
heeft nog geen verandering gebracht
in den toestand. Italië was tot nog
toe alleen maar in oorlog met Oosten-
r®k-Hongar®e j thans heeft het de
„vrede en vriendschap" opgezegd,
welke bet den 18den October 1912 te
Lausanne „voor eenwig" met Turkfle
had aangegaaneeuwigheden dnren
kort in onze dagen, nog korter dan
drievoudige varbondon
Italië had waariyk grieven tegenover
het Ottomaansche ryk, grieven, die
nagenoeg allo de niet nakoming van
hot vredesverdrag van Lausanne be.
troffen. Maar het had in denogaltyd
bezette „Twaalf Eilanden" in de
Egeïscha Zee een waardevol onderpand
in handen. Dat het niettemin den
oorlog verkiest, zal dan ook wel dieper
ligger.de oorzaken hebben. Het wil
natnuriyk b® de verdeeling van den
Turkschen bnlt niet met leege handen
weggaanzoolang de Italianen op
geen anderen staat van dienst kunnen
wflzen dan oen veroverde loopgraaf
op het platean van Doberdo en de
in stryd is met de wetten dei lands,"
zei Ashbey.
Zy glimlachte veelbeteekenend. Welk
misdrjjf bon z® wel begaan hebben
vroeg Ashbey zich af. Wat voor ge
heim kon hot wel zyn, dat tweo en
zeventig mlllioen waard was en in die
groote brandkasten verborgen lag
„Laten w® elkaar nu eens goed
begrypen, juffrouw Guriitt," zei hfl
ernstig. „Gisterenavond is meneer
Smithson b® m® gekomen en heeft
gepoogd, zich als een vreemdeling
voor te doen. Waarom?"
„H® wilde graag enkele dingen
weten hoe ver Schiller en diens vrien
den gegaan waren o.aou hy wilde
u waarschuwen voor hinderlagen. Zyn
bezoek wasin ons wederzfldseh belang.
„Had hy nlet« slechts in denzin?"
vroeg Ashbty vol argwaan, want hoe
zeer hy zyn schoono gezellin bewon
derde, geheel vertrouwen deed hy
haar nog niet
„Wat b® wilde, heb ik u reeds ver
teld. Hfl verwachtte niet, dat u hem
zoudt berkend bebben, of hem gevan
gen willen laten nemen. O," voegde
zy er by, „hoe gelukkig, dat u dhi niet
gedaan hebt Het zon een schandaal
veroorzaakt hebben, waarvan u zelf
het eerst en het meest spflt zou hebben
gehad
„Ik begrijp n niet goed," zei ABhbey.
„Wat voor een schandaal zou dat ge
weest zyn
„Een vrouw zou er haar naam en
haar eer door verloren hebben."
„Welke vrouw?"
„Een vrouw, die, hoewel In zeer
?beheersching" van de Adriatlsche
Zee, zonden zy by de nienwe ver
deeling van Europa weinig hebben
in te brengen. Bovendien kan het
Italië's belang thans niet meer zyn,
do centrale mogendheden te zien
winnen.
Op welk oorlogsterrein Italië nu
verschynen zal, Is nog niet bekend.
Maar dat Turkye een harden dobber
zal krflgen, nu Italië gaat meedoen,
mag men wel aannemen. Aan de Dar-
danellen moge het verschynen van
een nieuwen vyand niet zoo veel te
beteekeneu hebben, geiyk de Tnrken
en de DuiUchers ons willen doen
gelooven, by een optreden van de
op eenlg deel der Klein-Aziatische
kust zullen de Tnrken wel voor de
vraag gesteld worden, waar de noodige
mannetjes vandaan te halen om den
nieuwen aanvaller te keeren.
En zal ten slotte de oorlogsverkla
ring van Italië niet van invloed zyn
op enkele nog wankelende Balkan-
staten
Hieronder laten we enkele telegram
men volgen
Parijs. Behalve enkele artillerie-
gevechten is het batrekkeiyk kalm
op het front geweest. Franscho vlieg
tuigen hebben het station Chatel In
Argonno gebombardeerd.
Berlijn. In gevechten ton N.O. van
bansk en Scbönberg werden de Rus
sen teruggeworpen. Vyaodeiyke aan
vallen op de sectoren van ons front
tusschen Radziliaki en Swjadosze zfln
afgeslagen. De stad Narew is door de
Dultschers bezetde vfland wordt
tusschen de Bobr en het woud van
Bialowiez vervolgd. Onder generaal
Bethmer doorbraken Duitsche en
OostenrykscheHongaarsche troepen
aan de Zlota Lipa, ten N. en ten Z.
van Brgezaoy, do Russische stellingen.
Weenen. Tusschen Gologary en
Brzezany zfln de Russische stellingen
over een afstand van 30 K.M. ge
nomen. Een tegen-aanval van den
vfland word afgeslagen. Ook ten O.
van Wladimir Wolynsky is het tot
gevechten van grooten omvang ge
komen. In de richting van Lnck werd
de vfland teruggeworpen.
Wesnen. Op het front in de kust-
streek heeft de vfland vannacht en
bfl 't aanhrekon van den dag getracht
op verscheidene punten tot den aanval
over te gaan. Hfl is echter overal af
geslagen, o.a. ten Oosten van Polazzo
en San Martino, op de hoogvlakte van
Doberdo en bfl onze hoogtestellingen
ton Noorden van het hrnggehoofd van
Tolmein.
In den sector van Flitsch duurt de
strijd voort.
In Tirol komen de Italianen ten
Noorden van het Lugana dal dichter
bfl onze stellingen.
buitengewone omstandigheden ver-
keerend, even edel en fijn gevoelend
is als welke andere vronw ook een
vrouw, die haar loven heeft gewaagd
voor haar liefde."
Ashbey zag, dat er een trotsche
gloed lichtte in haar oogen en vroeg
zich af, of zfl soms zich zelf bedoelde.
„U kunt deze vrouw helpen, dokter,"
riep z® even later uit. „Voor het
oogenbllk moet zfl voor n onbekend
blflven. Haar rang veroorlooft haar
niet, u te naderen of zich aan u be
kend te maken. U hebt geleden, even
als zfl zelf ook. Er worden laffe aan
slagen tegen haar gesmeed, evenals
tegen u ook. Dw beider belangen zfln
dozelfde vandaar, dat iedere hulp,
din u haar kunt bowflzen, later haar
belooning zal krflgen, dat verzeker
ik u. Neem m® niet kwalflk, dat ik
over belooning Bpreek," liet zfl er snel
op volgen, „maarniemands daden, zoo
min die van mannen als van vrouwen,
blflven geheel vrfl van egoïstische
motieven. Toch kan ik niet anders,
waarde dokter, dan gelooven, dat u
ridderlflk genoeg is, om een vrouw
te willen beschermen tegen vflanden,
die haar ondergang beoogen."
De ernst, waarmede zfl een beroep
op hem deod, verbaasde Ashbey.
Alleen kon bfl nog steeds niet gissen,
of dat beroep ten behoeve van een
ander of van haar zelve gedaan werd.
(Werd! vervolgd).